CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
8ste JAARGANG
DINSDAG 30 AUGUSTUS 1927
NUMMER 2218
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Lelden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tariei
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
Oit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
31 Augustus.
Telkens weer wordt 31 Augustus
ons tot een dank- en bededag, hetzij
wij dien dag vieren met een jubelend
feest, hetzij wij stil ons werk doen en
alleen in den avond ons verliezen in
de feestelijke stemming.
Ook morgen viert ons volk weer
feest omdat de Koningin een jaar rij
ker werd.
Maar niet ieder viert dat feest op
gelijke wijze. O zeker, allen verheu
gen zich met H. M. over de vermeer
dering harer jaren. Maar de een ein
digt daar, terwijl de ander vandaar
opklimt en God dankt.
Hoe ook ons volk verschillend de
zen jaardag viert, ieder die aan die
viering deelneemt verblijdt zich dat
onder zoo gunstige omstandigheden
dezen feestdag aanbreekt. In stralen
de gezondheid, pas gesterkt door een
buitenlandsche reds, mag onze Lands
vrouwe dezen dag' beleven.
Naast haar, behalve Haar Gemaal,
Haar 18-jarige dochter, Neêrlands
hoop en verwachting, in den schoon-
sten leeftijd, de trots der Moeder.
Dat alles geeft stof tot blijdschap.
Maar het geeft bovenal stof tot
dank aan God. Hij schenkt daarin on
ze Koningin en Haar huis, maar ook
ons Volk een zegen.
Daarom willen wij op morgen dan
ken! Danken dat God ons met onze
Koningin dien zegen schenkt.
Wij willen ook danken dat God aan
onze Vorstin de gave schenkt om
Haar leeftijd, Haar omstandigheden
en Haar omgeving zoo echt te kennen.
Wij hebben meermalen in Haar be
wonderd de gave van zieleadel, voor
een Vorstin zoo noodig. Wij hebben
bewonderd Haar meeleven, Haar lei
ding, Haar kennis. Haar godsvrucht
bovenal. Het is of thans, nu Haar
dochter door leeftijd en toekomst
meer zich geven kan in aanvallige
beminnelijkheid, zich bij Hare Majes
teit steeds meer openbaart die bemin
nelijke gratie van de Hooge Vrouwe,
die groot is zonder grootschheid ten
toon te spreiden. In al Haar daden
bespeuren wij ook nu weer ging de
roep van uit het buitenland daarvan
uit dat Zij weet een bekoorlijke
gratie rond zich te verspreiden.
Vooral in onze dagen achten wij
dat van zeer veel gewicht. Het is ons
een reden temeer om met overgeven
de liefde ons te scharen rond den
troon van Oranje om met Oranje God
aan te roepen in dankzegging en ge
bed.
Geve God Onze Koningin op morgen
een recht gezegenden dag. Maar ook
naast onze Vorstin aan heel het Volk.
Daarom morgen oranje op de borst,
oranje op de lippen, maar vooral
oranje in het hart!
STADSNIEUWS.
GEM. DIENST VOOR SOCIALE
ZAKEN.
Verschenen is het verslag over 1926
van den Gem. Dienst voor Sociale
Zaken. Aan dezen dienst zijn opge
dragen de werkzaamheden betreffen
de de arbeidsbemiddeling, de werk
loosheidsverzekering, de werkver
schaffing, de steunverleening, de emi
gratie, en alle andere aangelegenhe
den, welke daarvoor naar het oordeel
van Burgemeester en Wethouders in
aanmerking komen.
Om Burgemeester en Wethouders
van voorlichting te dienen, is inge
steld een Commissie' van Advies voor
Sociale Zaken.
Zij-was op 31 December 1926 samen
gesteld als volgt: J. F. X. Sanders,
Wethouder, Voorzitter; Mr. J. Draaij-
er, Secretaris; 2 leden uit den Gemeen
teraad; 2 leden ter vrije keuze van B.
en W.; 5 leden-werkgevers en 5 leden
werknemers.
Deze Commissie heeft zich onder
verdeeld in 6 subcommissies.
Wat de werkzaamheden inzake de
arbeidsbemiddeling betreft, wordt op
gemerkt, dat in het eerste halfjaar
van 1926 de werkloosheid te Leiden
aanmerkelijk daalde en in sommige
beroepen zelfs een tekort aan ge
schoolde krachten viel te constatee-
ren, voornamelijk kwam dit tot uiting
in de groepen der bouwvakarbeiders
en metaalbewerkers. In het 2e half
jaar van 1926 daarentegen nam de
werkloosheid weer in die mate toe,
dat het gemiddeld aantal ingeschreven
werkloozen een hooger percentage
aanwees, dan in de jaren 1922 en '25
Niettegenstaande de stijging der
werkloosheid in verschillende bedrij
ven, toonen de bemiddelingscijfers een
flinken vooruitgang. Het grooter aan
tal plaatsingen moet worden toege
schreven aan de goede en vlugge be
diening, het geregeld bezoeken van
de werkgevers en de reclame, welke
door adverteeren voor de beurs ge
maakt wordt.
Wat betreft de werkloosheidsver
zekering, was in 1926 het totaal bedrag
van de ontvangsten der werkloozen-
kassen te Leiden, met inbegrip van
dat der subsidiën, 116.105,30. terwijl
110.473,21 werd uitgekeerd. In 1925
waren deze bedragen respectievelijk
ƒ120.684,30 en 116.722,77.
De Uitbetaling der steunbedragen
aan de nog niet rechthebbende en uit
getrokken werkloozen geschiedde ook
dit jaar via de organisaties.
Aan steun werd totaal uitgekeerd
lCu.G85.46, waaronder begrepen is
een Kerstgave van 1206,05.
Het totaal aantal leden van gesub
sidieerde werkloozenkassen bedroeg
op 31 December '25 4829, op 31 Decem
ber '26 4864.
BURGERLIJK ARMBESTUUR.
In het verslag van het Burgerlijk
Armbestuur over 1926 wordt medege
deeld, dat in 1926 in den gewonen
gang van zaken geen verandering
werd gebracht. De aanvrage om on
derstand moest, indien mogelijk, per
soonlijk geschieden; bestaat de kans.
dal men door een particuliere instel
ling van weldadigheid geholpen wordt
Of dat de een of andere kerkelijke ge
meente de behulpzame hand biedt,
dan wordt de aanvrager daarheen ver
wezen, en eerst d&arna wordt onder
zocht, of de hulp der Gemeente nog
noodig is.
De duur van den onderstand was
niet altijd gelijk, varieerend van 2
weken tot 3 maanden toe, al naar ge
lang van de oorzaak van het verzoek.
Meervoudige bedeeling kwam in
1926 277 maal voor, d.w.z. aan het
Burgerlijk Armbestuur was bekend,
dat 277 bedeelden nog in natura ge
steund werden door andere instellin
gen van weldadigheid.
De aanvragen om ondersteuning
verminderden in het voorjaar regel
matig; in den zomer waren de uitga
ven iets minder dan in 1925, doch in
het najaar waren deze weer wat hoo
ger dan het vorige jaar; een zekere
schommeling zal hierin wel altijd
blijven bestaan.
Het grootste deel der ondersteun
den bestond uit oude lieden, wedu
wen. zieken, of verlaten vrouwen, of
vrouwen, wier mannen gevangenis
straf ondergingen, en het kleinste
deel der ondersteunden uit werk
loozen.
De totale uitgave der ondersteu
ning bedroeg in 1926 143.169,98 tegen
137.440,83 Y* in 1925.
KEURINGSDIENST VAN WAREN.
Volgens het verslag van de werk
zaamheden van den Keuringsdienst
van Waren voor het district Leiden,
gedurende het jaar 1926, werden in dit
jaar op het laboratorium onderzocht
9127 monsters. Opgemerkt wordt, dat,
naarmate de grove knoeierijen uit den
handel verdwijnen, het onderzoek der
monsters uitvoeriger geschiedt en dus
tijdroovender wordt.
1-Iet aantal partijen waren (voorna
melijk eet- en drinkwaren), dat ter
plaatse werd gekeurd öf alleen orga-
noleptisch öf met behulp van eenvou
dige hulpmiddelen bedroeg 155422,
terwijl in den verslagtijd 3303 winkels
of pakhuizen grondig werden ge
ïnspecteerd. Oppervlakkige inspec
ties zijn in dit totaal niet opgenomen.
Het verslag bevat een uitvoerige
specificatie van de gekeurde en afge
keurde waren over de verschillende
gemeenten in dit district. Het aantal
opgemaakte processen-verbaal be
droeg 41.
BOUW EN WONINGTOEZICHT.
Aan het verslag 'van het Bouw- en
Woningtoezicht van deze gemeente
over het jaar 1926 ontleenen wij het
volgende:
Het toezicht op de uitvoering van
de bouwwerken werd regelmatig uit
geoefend.
De bepalingen der verordeningen en
wetten, en de aan vergunningen van
Burgemeester en Wethouders verbon
den voorwaarden werden steeds be
hoorlijk nagekomen.
Bouwvergunning werd in het ver
slagjaar verleend niet inbegrepen
de werken, uitgevoerd door Gemeente
werken of de Bedrijven voor den
bouw van: nieuwbouw 130 perceelen,
o. m. omvattende 163 woningen; her
bouw 38 perceelen. o. m. omvattende
31 woningenveranderen, uitbreiden
en vernieuwen 232 perceelen. o. m.
omvattende 207 woningen. Ook werd
vergunning verleend voor den bouw
van 15 kleine bouwwerken, als
schuurtjes en dergelijken. waaronder
1 woonkeet.
Voltooid en in gebruik genomen in
het verslagjaar werden: nieuwbouw
284 perceelen. o. m.« omvattende 445
woningen; herbouw 11 perceelen, o. m.
omvattende 7 woningen; veranderen,
uitbreiden en vernieuwen 204 percee
len. o. m. omvattende 184 woningen.
De voorwaarde, dat, of een andere
woning beschikbaar wordt gesteld, of
300.— in de gemeentekas wordt ge
stort ten behoeve der Volkshuisves
ting. werd niet meer gesteld.
Bij. het einde van dit verslagjaar
waren van de in de jaren 1922 en
1923 369 onbewoonbaar verklaarde
woningen nog 226 bewoond, 45 afge
broken of verbouwd en 98 onbewoond
of hadden een andere bestemming
verkregen.
Ten aanzien van 156 woningen, die
sedert de onbewoonbaarverklaring
niet waren ontruimd geweest, werd de
termijn tot ontruiming door den Raad
verlengd.
Technische adviezen werden uitge
bracht in verband met de voorberei
ding van den, bouw van een school
Voor Geref. L. O. op een terrein in de
Kooi. en verschillende R. K. scholen
voor L. O. en LT. L. O.
Verder bevat het verslag nog vele
gegevens, benevens enkele stati
stieken.
VOLKSHUISVESTING.
In het verslag van hetgeen met be
trekking tot verbetering der Volks
huisvesting in 1926 is verricht, vinden
we allereerst een hoofdstuk over de
voorschriften betreffende aan wonin
gen te stellen eischen, waarin de ge
vallen genoemd worden, waarin deze
voorschriften al of niet toepassing
hebben gehad. Verder handelt het ver
slag over de aangifte omtrent het aan
tal woningen,de verbetering van wo
ningen, overbevolking, onbewoonbaar
verklaring, sluiting en afbraak. Toe
passing van de artikelen hierop be
trekking hebbende, had niet plaats.
Ook onteigening had niet plaats.
Bij raadsbesluit van 30 Augustus
1926 werd aan de Woningbouwver-
eeniging „Tuinstadwijk" een extra-
bijdrage toegekend, groot 1689,71. in
de betaling van de door haar aan de
gemeente verschuldigde annuiteit over
het grondvoorschotplan I, als tege
moetkoming in de kosten van den
aanleg der Koninginnelaan.
Van het Rijk ontving de gemeente
een voorschot groot 99.800,
In Leiden zijn zeven woningbouw
verenigingen.
Het verslag bevat verder nog vele
gegevens en bijzonderheden, die op de
volkshuisvesting betrekking hebben.
BRANDWEER.
Volgens het verslag van de Brand
weer over het jaar 1926 hadden gedu
rende het jaar 1926 plaats: 13 schoor
steenbranden, 26 kleine binnenbran
den, 4 kleine uitslaande branden, 8
buitengewone branden, 1 scheeps
brand, in totaal 52 branden, terwijl de
brandweer nog twee maal op loos ge
rucht werd gealarmeerd.
Door de omliggende gemeenten
werd de hulp van de Leidsche brand
weer niet ingeroepen.
Ongevallen door brand hadden, voor
zoover bekend, niet plaats.
In de formatie van het vaste per
soneel kwam geen verandering; dit
bleef bestaan uit: Commandant, On
der-Commandant en 8 brandwachts.
Het jaar 1926 was ten opzichte van
het brandweermateriaal zeer belang
rijk en wel door de in dienst stelling
van de automobiel-motorbrandspuit
met afneembare ladder.
ONDERSCHEIDING.
Ter gelegenheid van den verjaar
dag van Hare Majesteit de Koningin
werd hedenmorgen, ten kantore van
de N.V. Gebr.'s van Hoeken's Hout
handel alhier, aan W. F. Arbouw uit
gereikt het eeremetaal in zilver van
de Huisorde van Oranje-Nassau, voor
47><-jarige dienstvervulling bij boven
genoemde firma.
Te 10 ure was de Directie met kan
toorpersoneel en werkmeesters in de
Directiekamer vereenigd, toen Bur
gemeester v. d. Sande Bakhuyzen in
een toespraak, den jubilaris compli
menteerde met de onderscheiding, die
hem was te beurt gevallen. Hij acht
te het een voorrecht om het ordetee-
ken aan een van zijn ingezetenen te
mogen uitreiken en noemde het een
gunstig verschijnsel zoowel voor den
werkgever als werknemer, daar dit
feit teekent de goede verhouding die
er heerscht in het bedrijf in de N.V.
Gebr.'s van Hoeken's Houthandel.
De oudste Directeur, de heer A. J.
van Hoeken, wenschte daarop den
heer Arbouw geluk met deze onder
scheiding en roemde de ijver en trouw
die Arbouw in de lange reeks van
jaren heeft getoond.
De jubilaris nam hierop een enve
loppe met inhoud in ontvangst terwijl
de Directie hem een vrijen dag op
Koningins verjaardag toezeide.
De jubilaris dankte daarop met een
enkel woord voor de verrassing hem
bezorgd en den Burgemeester voor
het uitgereikte ordeteeken.
EEN KATHOLIEKE H. B. S.
Naar de „Leidsche Courant" weet
te melden, is thans, na vele onderhan
delingen, zekerheid verkregen, dat te
Leiden een R. K. H. B. S. zal komen.
Begin September zal met een eerste
klas worden aangevangen.
AFSCHEID J. SCHIPPERS.
Hedenmorgen is de custos der Uni
versiteit de heer J. Schippers, die de
zer dagen met pensioen den dienst
gaat verlaten, door den rector-mag-
nificus, Prof. Meijers, en den secreta
ris van den Senaat. Prof. Wensinck,
ontvangen en op waardeerende wijze
toegesproken.
Hem werd door den rector-magnifi-
cus een portefeuille met inhoud ter
hand gesteld.
DE BEKENDE TRUC.
Ter waarschuwing van het publiek
wordt er de aandacht op gevestigd,
dat zich evenals in andere plaatsen
ook hier ter stede een geval van po
ging tot oplichting heeft voorgedaan
van een naar schatting 22 a 23-jari-
gen jongeman, die beweerde van
IJselstein te komen en voor 1 jaar
overgeplaatst te zijn naar Leiden,
waar hij werkte hij het „Motorhuis".
Hij noemde zich A. de Vries en was
van beroep chauffeur.
Genoemde persoon zocht een kost
huis en Vond dit aan den Ouden Rijn.
Hij wilde van zijn hospita 2 leenen
omdat zijn koffers aan het station
stonden; deze was evenwel zoo ver
standig daar niet op in te gaan. De
„kostganger" verliet daarop het huis
en is niet teruggekeerd.
Het signalement luidt: 22 a 23 jaar,
donker blond haar, schraal gelaat,
lengte 1.70 M., gekleed in grof grijs
costuum; grijze pet op, slappe boord,
zwarte lage schoenen.
Vannacht om 12 uur is op den
hoek van de Pieter de la Courtstraat
en de Heerenstraat de 22-jarige J. S.
van haar rijwiel gevallen. Zij fietste
naast haar broer; het ongeluk had
plaats doordat de sturen te dicht bij
elkaar kwamen. De juffrouw brak
haar arm en werd door den E.H.D.
verbonden, waarna zij zich naar het
Ac. Ziekenhuis zou begeven ter ver
dere behandeling.
Gisteravond om 10 uur is de 19-
jarige koopman J. v. T. op de Haar
lemmerstraat door J. Z. en L. Z. te
gen den grond geslagen en geschopt,
v. T. heeft van deze mishandeling
kennis gegeven bij de politie.
Op een weiland in den Broekpol
der is een koe aangetroffen, wier
eigenaar niet bekend is. Wie recht op
dit dier meent te hebben, vervoege
zich bij de politie om inlichtingen.
Ten nadeele van J. de H. is uit
den tuin van een restaurant aan den
Stationsweg een fiets ontvreemd.
BINNENLAND.
VERHOGGING VAN INVOER
RECHTEN IN FRANKRIJK.
Het Verbond van Nederlandsche
Werkgevers deelt mede, dat het den
officieelen tekst van het op 6 Septem
ber a.s. in werking tredende Fransch-
Duitsche handelsverdrag heeft ont
vangen. Bij dit verdrag zijn zes lijs
ten van goederen gevoegd, waarom
trent speciale bepalingen ten aanzien
van de invoerrechten zijn overeenge
komen.
Lijst A bevat de artikelen, die bij
herkomst uit Duitschland in Frank
rijk de invoerrechten van het tegen
woordige minimum-tarief zullen ge
nieten. Dit is voor Duitschland van
groot belang, omdat alle Duitsche pro
ducten sinds 1 Juli 1.1. onder het ma
ximum-tarief vielen. Voor Nederland
brengt dit echter geen verandering
uitgezonderd het feit, dat de desbe
treffende Duitsche producten op den
zelfden voet in Frankrijk mee zullen
concurreeren.
Lijst B is voor Nederland echter
van het grootste belang. Deze bevat
een uitgebreid aantal artikelen, waar
voor Frankrijk een nieuw en
meestal sterk verhoogd minimum-
recht met ingang van 6 September zal
heffen. Voor Duitschland beteekent
dit, vergeleken met de geldende maxi
mumrechten wel een vooruitgang,
maar voor Nederland beteekent het
een aanmerkelijke tariefsverhooging
in Frankrijk, aangezien de nieuwe
rechten tegenover alle landen zullen
gelden. Daarmede is Frankrijk als
het ware vooruit geloopen op de nog
steeds in ontwerp bij de Kamer aan
hangige herziening van het douane
tarief.
Het geldt hier o.a. baksteenen, dak
pannen, beenzwart, electr. kabels,
emaille-artikelen, globetterie en fla
cons, sanitair- en huishoudelijk aar
dewerk, porcelein, gouden sieraden,
koolzure magnesium, linoleum, ge
latine, zinkzwart, papier (uitgez. cou-
Belangrijkste nieuws in dit Hummer.
Binnenland.
Het raadsbesluit van Veenendaal
tot niet toelating van raadsleden ver
nietigd.
Buitenland. t
Lord Cecil is afgetreden als lid der
Britsche regeering en vertegenwoor
diger van Engeland in den Volken
bond.
Te Livorno is een kazerne inge
stort.
De Japansche troepen zijn uit Sjan-
toeng teruggetrokken.
De Pride of Detroit" zou heden
van München naar KonstantinopeL
vliegen.
ï&ntenpapier), vluchtige oliën, men-
tol, vaniline, glycerine en andere che
micaliën, machinerieën, sloten, ver
lichtingsartikelen, enz.
Lijst C bevat artikelen, waarvoor
Duitschland niet ten volle het Fran
sche minimumrecht krijgt, doch
slechts een gedeeltelijke verlaging
van het maximumrecht; eerst na 15
December 1928 zullen ook deze artike
len onder het Fransche minimumta
rief vallen. Worden de Fransche in
voerrechten in dien tusschentijd ge
wijzigd, dan zullen ook deze rechten
in verhouding gewijzigd worden.
Lijst D bevat de artikelen, waar
voor Frankrijk voorloopig geen wijzi
ging van invoerrechten wil invoeren,
tenzij het indexcijfer der gïoothan-
delsprijzen meer dan 20 pCt. mocht
veranderen.
Op deze lijst staan o.a. graan, wijn,
vee, vleesch, meel, koloniale waren,
lood, tin, zink, nikkel, wasdoek, klee-
dingstukken, courantenpapier, schoe
nen, artikelen van lood, zink en nik
kel, meubelen en automobielen.
Lijst E bevat de artikelen, waar
voor Duitschland aan Frankrijk fixa
tie van rechten toestaat op het niveau
der meestbegunstigde naties en zelfs
voor enkele posten nog lagere rechten
verleent, zoo o.a. voor likeuren, che
micaliën, aardewerk en textielgoede-
ren. Deze reducties gelden na 6 Sep
tember a.s. ook automatisch voor Ne
derland.
De artikelen van lijst F zullen in
Duitschland alleen meestbegunstiging
genieten, zonder fixatie van de rech
ten.
Ten slotte is nog van groot belang
dat beide partijen wederzijds geen in-
en uitvoerverboden zullen instellen,
uitgezonderd in speciale gevallen als
bij besmettelijke ziekten, oorlogswa
penen enz.
BEGRAFENIS BRUNKLAUS.
Gistermorgen beeft te Sittard, onder
groote belangstelling de begrafenis
plaats gehad van den vlieger- mecha-
riicien der K. L. M., J. L. Brunklaus,
die te Seven Oaks bij Londen om het
leven is gekomen.
Zaterdagmiddag was het stoffelijk
overschot per auto te Sittard gearri
veerd. Gistermorgen werd het door de
geestelijkheid van Sittard, een twee
tal vertegenwoordigers der Koninklij
ke Nederlandsche Luchtvaart Maat
schappij, den burgemeester en ge
meentesecretaris van Sittard, aan de
woning afgehaald en overgebracht
naar de kerk. Daar werd een plechti
ge mis van requiem opgedragen,
waarna de begrafenis plaats vond.
HET SPOORWEGONGELUK BIJ
CHAMONIX.
De toestand van de Nederlanders^
die bij het spoorwegongeluk te Cha-
monik verwond werden, is bevredi
gend.
Mevrouw van Oven en de heer van
Voorst van Beest zijn vrijwel geheel
hersteld.
De verwondingen van den heer van
Oven waren ernstiger, zoodat deze
nog eenige verpleging noodig heeft,
doch alles gaat naar omstandigheden
zoo goed mogelijk en de heer van
Oven hoopt tegen het einde dezer
week zoover hersteld te zijn, dat hij
naar Nederland kan terugkeeren. De
heer van Voorst van Beest verzoekt
melding te maken van de erkente
lijkheid der Nederlandsche gewond^
tegenover de directie van het hotel
Des Alpes te Chamonix, die hen lief
derijk heeft opgenomen en de uiter
ste vriendelijkheid en zorgen aan hen
heeft gewijd.
GRATIS VLUCHT NAAR PARIJS.
De buitengewone belangstelling dit
jaar voor de korte rondvluchten boven
Amsterdam en Rotterdam van de K.
L. M. houdt aan. Dezer dagen wordt
zoowel op Schiphol als op Waalhaven
de 50000ste deelnemer aan een rond
tocht in 1927 verwacht, Aan heide
