Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Beiaasrijkste nieuws in dit Nummer.
85'® JAARGANG
DONDERDAG 25 AUGUSTUS 1927
NUMMER 2214
EN CODRANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal f 2.50
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Y Geweld als strijdmiddel.
In een discussie over de vraag, ol
geweld in den „klassenstrijd" al dan
niet geoorloofd is, zijn door de hee-
ren Sten huis en De Zeeuw eenige
vriendelijkheden gewisseld.
Daarop komt thans in de „Voor
waarts" k" terug. Hij schrijft o.a.:
Het gaat niet aan den eenen dag
de nationale landsverdediging te
verwerpen op grond van een zede-
lijken afkeer voor zulk wapenge
weld en den anderen dag socialisti
sche knokploegen te mobiliseeren,
ten einde de fascisten eens duchtig
onder handen te nemen. Wie zóó
handelt staat, wellicht ongewild,
schuldig aan onoprechtheid. En zoo
het geen onoprechtheid mag heeten
ik neem dadelijk aan, dat zulks
met Stenhuis het geval is dan
ontmoeten wij hier een begripsver
warring, als in dit voor het socia
lisme kenterend getij niet geheel en
al onbegrijpelijk moet worden ge
noemd. Wellicht voert men mij te
gemoet, dat de nationale landsverde
diging en de bescherming van het
proletariaat tegen gewelddadige
aanslagen twee geheel verschillende
dingen zijn, die niet met elkaar mo
gen worden vergeleken. Maar dan
zou ik hiertegenover toch willen
stellen, dat deze verschillen in den
grond der zaak meer schijn d^n we
zen hebben.
Nooit is een volk in den oorlog
gegaan voor een strijd, dien het
niet onvermijdelijk en gerechtvaar
digd achtte. Ook het socialistische
proletariaat, dat naar de wapenen
grijpt, zal op dezen regel geen uit
zondering maken en slechts han
delen uit in een oprechte overtui
ging wortelende aandriften. Maar
het zou een miskenning der werke
lijkheid zijn te willen beweren, dat
zulks niet eveneens het geval zou
zijn met de zonen der bourgeoisie,
wanneer deze zich tot fascistische
keurbenden vereenigden. Ook deze
jongelieden zouden meenen voor
een goede en gerechte zaak te strij
den. Die overtuiging berust natuur
lijk op een dwaling, maar de om
standigheid, dat hier dan toch twee
groepen, die elk voor zich te goeder
trouw zijn, in gewapend conflict te
genover elkaar komen te staan,
moet tot nadenken stemmen. Twee
groepen menschen, beiden gedre
ven door een zuiver plichtsgevoel,
maken zich op om elkaar met de
wapenen in de hand te bestrijden
Daar zit iets kroms in. Zou het niet
kunnen zijn, omdat één hunner
dwaalt in de keuze zijner middelen?
Terecht spreekt de schrijver hier
van „kenterend getij", want de be
gripsverwarring onder de socialisten
is in onze dagen sterker dan ooit, het
geen daarmee verband houdt, dat ze
hoe langs zoo meer met de practijk
van het leven in aanraking komen.
Het is gemakkelijk bij optochten en
demonstraties een lied aan te heffen
als b.v. het bekende:
„Niet met de waap'nen der barbaren.
Met kruit noch degen vechten wij,
Het geesteszwaard der vrijheids
scharen
Brengt eens de zege aan onze zij".
En het is ook niet moeilijk, als men
oppositie-partij is, de leuze aan te hef
fen: ..Geen man en geen cent voor het
militairisme" en t«gen de oorlogsbe-
grooting te stemmen.
Maar moeilijker wordt'het, wan
neer men zelf voor de taak der regee
ring geplaatst wordt zooals dé socia
listen in het buitenftmd. Dan zien zij
zeiven in, de „waap'nen der barba
ren" niet te kunnen missen en rich
ten zij, zooals te Weenen, een burger
wacht op om in tijden van dreigende
ordeverstoring 't gezag te handhaven.
Dan denken zij, zooals in Frankrijk,
niet aan ontwapening, doch helpen
ten wet op den burgerlijken dienst
plicht aannemen.
In Holland echter kunnen de „par-
tijgeriooten" zich nog de weelde ver
oorloven te discussieeren over de
vraag of geweld in den klassenstrijd
geoorloofd is en of er een principieel
verschil bestaat tusschen geweld, voor
dit doel gebruikt en geweld als mid
del ter landsverdediging. Wie dit
laatste geoorloofd vindt, behoort hier
te lande vooralsnog onder de sociaal
democraten tot de rarae aves. De mas
sa leeft nog bij de oude leuzen
Verkeerd systeem.
Dr. J. Kuiper, geneesheer-directeur
van het Wilhelmina-Gasthuis te Am
sterdam, schrijft aan de „Tel.":
„De bladen van j.l. Maandag bevat
ten een bericljt over een steekpartij
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tariei
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten- hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
j.l. Zaterdagavond te Amersfoort ge
houden. Van drie militairen, die aan
gevallen burgers te hulp kwamen,
kreeg één een steek in den arm, een
tweede een steek in den buik. De
laatste liep een eindje en zeeg toen
ineen: geen wonder. Een burger-arts
en een militair arts verleenen de eer
ste hulp en achten chirurgische hulp
noodig, die in het Militair Hospitaal
te Amersfoort „onmogelijk is". De mi
litaire arts laat een militaire zieken
auto komen: „Doch eerst moest van
hoogerhand permissie gevraagd wor
den voor het vervoer naar Utrecht.
Degene, die deze permissie moest ver
leenen, was afwezig, waarop de mili
taire arts den patiënt, na overleg met
den burgerarts, naar Utrecht liet over
brengen, ongeveer etn uur nadat de
wond was toegebracht".
Mijn vraag is: waarom moet een
militair met minder zorg worden be
handeld, wanneer hij verwond is, dan
een burger?
Deze vraag geldt niet den beiden
artsen; ik heb het tegen het systeem.
In Amersfoort is een goed burger-
ziekenhuis, waar chirurgische hulp
w e 1 mogelijk is. Amersfoort heeft
twee te goeder naam en faam bekend
staande burger-chirurgen. Ei) dan
een man met een buikwond in een
auto, al is 't'dan ook met 'n militaire
ziekenauto, te moeten laten vervoe
ren naar Utrecht! Noch de Minister
van Oorlog, noch de genoraal-majoor-
inspe» teur van deu Geneeskundigen
Dienst der Landmacht, noch een an
der militair arts zou met zulk een be
handeling van zijn gewonden zoon
vreden hebben.
Cito, tuto et jucLinde, d.i. zoo snel mo
gelijk hulp verleenen op zoo veilig en
aangenaam mogelijke wijze, t'.eze re
gel voor den arts worde ook toege
past, wanneer de zieke óf verwunde
militair is.
Het komt ons voor, dat hier op een
misstand gewezen wordt, die zoo
spoedig mogelijk uit de wereld gehol
pen dient te worden. Een Nederlan
der, die voor korter of langer tijd mi
litair is, heeft gedurende dien tijd
recht op een niet minder zorgvolle be
handeling bij ziekte dan wanneer hij
burger is.
De gedachte, dat het maar een
soldaat is, behoort toch immers reeds
iang tot het verleden? Met dit al zijn
we, al is er reeds veel verbs eid, nog
steeds niet waar we wezen moeten en
daarom is het goed, dat de stem van
den kundigen Amsterdamschen arts
over deze zaak gehoord wordt.
STADSNIEUWS.
GEMEENTERAAD.
De raad onzer gemeente zal verga
deren op Maandag 29 Augustus a.s.,
des namiddags te twee uur.
Te behandelen onderwerpen:
1. Benoeming van een Stads-ge-
neesheer, voor het tijdvak 15 Augus
tus 19271 Januari 1928.
2. Benoeming van een leerares in
het Nederlandse!» aan de Hoogere
Burgerschool met 5-jarigen cursus,
voor den cursus 19271928.
3. Benoeming van een leerares in
het Duitsch aan de Hoogere Burger
school met 5-jarigen cursus, voor den
cursus 1927—1928.
4. Benoeming van een leeraar in
het Nederlandsch aan de Hoogere
Burgerschool met 5-jarigen cursus,
voor den cursus 19271928.
5. Benoeming van een tijdelijk leer-
aar in het Duitsch aan de Hoogere
Burgerschool met 5-jarigen cursus,
voor den cursus 19271927.
C. Benoeming van een tijdelijk 1 eer
aar in het Engelsch aan de Hoogere
Burgerschool met 5-jarigen cursus,
vo<. r den cursus 19271928.
7. Benoeming van een leeraar in
rechtlijning teekenen aan de Hoogere
Burgerschool voor Meisjes, voer den
cursus 1927—P 28.
8. Benoeming van een leerares in
het Engelsch in de Hoogere Burger
school voor Meisjes, tot 1 Jan. 1928
9. Benoeming van een leerares in
de handelswetenschappen aan de
Hoogere Burgerschool voor Meisjes.
10. Benoeming van een tijdelijk leer
aar in aardrijkskunde en geschiede
nis aan de Kweekschool voor onder
wijzers en onderwijzeressen.
11. Benoeming van een onderwijzer
in de lichamelijke oefening bij het
openhaar lager onderwijs.
12. Praeadvies op het verzoek van
J. Verwer, om eervol ontslag als
leeraar aan den cursus in het Hoog
duitse h, aan de Kweekschool voor on
derwijzers en onderwijzeressen.
13. Praeadvies op het verzoek van
P. C. Schreuder. om eervol ontslag
als hoofd dec school aan den Maresin-
gel A.
14. Praeadvies op het verzoek van
Mej. E. Sagekuele, om eervol ontslag
als onderwijzeres aan de school aan
de Aalmarkt.
15. Rekening, dienst 1926, van het
Leidsel» Muziekkorps.
16. Rekening, dienst 1926, van de
Gezondheidscommissie.
17. Suppletoire begrooting, dienst
1926, van het H. G. of Arme Wees- en
Kiii derhuis.
18. Staat van af- en overschrijving
op de begi'ooting, dienst 1926, van het
H. G. of Arme Wees- en Kinderhuis.
19. Rekening, dienst 1926, van het
H. G. of Arme Wees- en Kinderhuis.
20. Suppletoire begi-ooting, dienst
1926, van het Geref. Minne- of Arme,
Oude Mannen- en Vrouwenhuis.
21. Rekening, dienst 1926, van het.
Geref. Minne- of Arme Oude Mannen-
en Vrouwenhuis.
22. Balans en Verlies- en Winstre
kening. dienst 1926, van de gestichten
Endegeest, Voorgeest en Rhijngeest
23. Suppletoire begrooting, dienst
1926, van het Openbaar Slachthuis.
24. Balans en Verlies- en Winstre
kening, dienst 1926, van het Open
baar Slachthuis.
25. Staat van af- en overschrijving
op de begrooting, dienst 1926, vai» den
Districts-Iveuringsdienst van Waren.
26. Balans en Verlies- en Winstre
kening, dienst 1926, van dei» Districts-
lveuringsdienst van Waren.
27. Voorstel tot goedkeuring van de
balans en verlies- en winstrekening
van de Vereeniging tot Bevordering
van den Bouw van Werkmanswonin
gen over 1926 en tot vaststelling van
den desbetreffenden begrootingsstaat.
28. Voorstel tot wijziging en op
nieuw voorloopige vaststelling van de
gemeenterekeningen, dienst 1924 en
dienst 1925, in verband met eenige
wijzigingen van administratieven
aard.
29. Voorstel tot overbrenging van
het dienstjaar 1926 op dat van 1927
van gelden in verband met de voldoe
ning van onbetaald gebleven vorde
ringen en het nog niet verwerkt of
verbruikt zijn van verleende credie-
ten, alsmede tot overbrenging van
verschillende ontvang- en uitgaafpos
ten van den Kapitaaldienst.
30. Rekening van de Ontvangsten
en Uitgaven der gemeente over het
jaar 1926, met inbegrip van die der
Haarlemmertrekvaart.
31. Voorstel tot wijziging van de be
grooting, dienst 1927, ten behoeve
van de verhooging van de subsidie
aan het Burgerlijk Armbestuur en
van de gelden toegestaan voor den
steun aan uitgetrokken werkloozen,
alsmede tot regeling van eenige anr
dere begrootingsposten.
32. Voorstel tot verhuring van het
perceel teelland c. a. bewesten het
P.aamland en benoorden de Fruin-
straat, Sectie M. Nis. 4058 en 854, aan
C. Boekee.
33. Voorstel tot verhuring van de
benedenverdieping van den Noorde
lijken vleugel van het gebouw ,,'sGra-
venstein", aan de Vereeniging tot
stichting en instandhouding van een
Instituut voor Indische Archaeologie
aan de Rijks-Universiteit, genaamd
„Instituut Kern".
34. Voorstel tot ingebruikgeving
van het speelterrein achter de Hoo
gere Burgerschool met 5-jarigen cur
sus aan de Burggraven laan aan de
I eidsche Politie Sportvereeniging.
35. Voorstel tot overname in eigen
dom en onderhoud bij de gemeente
van eenige strookjes grond aan de
Gabriël Metzustraat en den Haarlem
merweg, Sectie K. Nis. 2583 en 2558.
36. Voorstel om te besluiten tot het
Indienen van bezwaren tegen een aan
slag in de Forênsenbelasting in een
andere gemeente.
37. Praeadvies op het verzoek van
N. P. M. Dieben, om vergunning tot
demping van een gedeelte sloot langs
den Hoogen Rijndijk, Sectie M. Nis.
4324, 2937 en 4356, alle ged.
38. Voorstel:
a. tot vaststelling van overeenkom
sten, betreffende de levering van elec-
triciteit en van gas aan de gemeente
Rijnsburg door de Stedelijke Lichtfa
brieken te Leiden;
b. tot verkoop aan de gemeente
Rijnsburg van het aan Leiden toebe-
hcorend gasouizennet en de verdere
inrichtingen, die»»ende voor de distri
butie van het gas in Rijnsburg.
39. Voorstel tot verlenging van den
termijn van ontruiming van verschil
lende onbewoonbaar verklaarde wo
ningen.
40. Verordening, rogelende de sa
menstelling en den werkkring van de
C.ommissie van bijstand voor het on
derwijs.
41 Praeadvies op het voorstel van
den heer Groei»eveld. oi»» het Markt
wezen als afzonderlijk bedrijf in te
richten.
42. Voorstel tot beschikbaarstelling
van gelden ten behoeve van het aan
brengen van eenige verbeteringen aan
het schoolgebouw aan den Maresin-
gel.
43. Voorstel tot beschikbaarstelling
van gelden ten behoeve van de elec-
trische verlichting en den aanleg
van trottoirs in de Janvossensteeg.
44. Praeadvies op het voorstel van
den heer Van Eek, in zake de instel
ling van een arbeidsreserve van amb
tenaren en werklieden, tevens prae
advies op een desbetreffend verzoek
van het Comité ter Behartiging van
de Algemeene Belangen van Over
heidspersoneel (A.C.O.P.).
45. Interpellatie van den heer Sijts-
ma, in zake de exploitatie van het
winkelhuis aan de Vischmarkt No. 14,
liet besproeien van de Vischmarkt en
omgeving des Zaterdags en op war
me zomerdagen en de regeling van
het autoverkeer des Zaterdags op de
Vischmarkt.
DE GEMEENTEREKENING 1926.
B. en W. deelen den Raad mede,
dat bij de beoordeeling van de eind-
cijfers der gemeenterekening over
1926 in acht genomen 'moet worden,
dat het voordeelig kassaldo der ge
wone middelen, ten bedrage van
J 314.192 moet worden verhoogd met
J 72.986 voor het sluiten van den
dienst 1926 nog te ontvangen gelden,
doch daarentegen met 65.626 .moet
worden verlaagd, in verband met on
betaalde vordering-en of onverbruikt
of onverwerkt gebleven credieten.
Hieruit volgt, dat de gewone dienst
van 1926 een voordeelig exploitatie
saldo van J 314.192 plus 72.986 min
G5.(i26 of 321.553 heeft opgeleverd.
Bij de beoordeeling van het exploita
tiesaldo van den gewenen dienst "26
moet evenwel in aanmerkii»g worden
genomen, dat aan dat dienstjaar een
aanzienlijk bedrag uit vroegere
dienstjaren is ten goede gekomen.
Blijkens de gemeenterekening over '26
bedraagt het batig saldo van vroege
re diensten 922.420. Hierin is echter
begrepen ten eerste het bedrag van
200.000 dat ingevolge een wijziging
in de toepassing van de administra
tie-voorschriften van de opbrengst
der inkomstenbelasting '25'26 meer
op de dienst '25 is verantwoord dan
bij de begrooting was geraamd en
dientengevolge als gedeelte van het
vermoedelijk batig saldo van dienst
'25 op dien van '20 is overgebracht.
Ten tweede een bedrag van 14.700
waartegenover uitgaven uit andere
hoofdstukken staan. Beide bedragen
mogen bij berekening van hetgeen
door dei» gewonen dienst '26 uit vroe
gere diensten is ontvangen, niet in
aanmerking worden genomen.
Uit vroegere diensten is dus aan
eten ciienst van '26 ten goede gekomen
een bedrag van 922.420 min 214.700
of 707.720 zoodat de gewone inkom
sten en uitgaven van het dienstjaar
feitelijk sluiten met een nadeelig sal
do van 707.720 min 321.553 of
386.166.
HET TE DEKKEN TEKORT.
B. en W. hebben aan den gemeente
raad de medecleeling doen toekomen
dat blijkens de voorloopige cijfers
voor de uitkeeringen van het Burg
Armbestuur, waarvoor over het jaar
1927 182.000 was uitgetrokken, ver
moedelijk een som van 212.000 noo
dig zal zijn, terwijl het bedrag van
j 130.000 voor steun aan werkloozen
vermoedelijk met 60.000 zal moeten
worden overschreden, zoodat voor de
ze beide posten nog een bedrag van
j 90.000 benoodigd is.
Voorts deelen B. en W. mede, dat
de inkomstenbelasting vermoedelijk
107.830 beneden de raming zal blij
ven, terwijl het bedrag kwade pasten
inplaats van 180.000 ongev. 315.000
of 135.000 meer zal bedragen.
Er moeten dus nog middelen wor
den gevonden om een bedrag van
J 332.830 te dekken.
Hiertegenover kan worden gerekend
op een verhooging van enkele ont-
vangposten tot een bedrag v. 32.830.
De resteerende 300.000 wenschen B.
en W. te dekken door afschrijving
van de algemeene reserve ad 800.000
gevormd uit het «batig slot der reke
ning 1925.
ELECTRÏCITEITSLE VERING AAN
RIJNSBURG.
Commissarissen der Stedelijke
Lichtfabrieken alhier deelen B. en W.
mede, dat op verzoek van het ge
meentebestuur van Rijhsburg de Di
rectie der Lichtfabrieken met dat be
stuur in onderhandeling is getreden
omtrent de voorwaarden, waarop Lei
den bereid zou zijn electriciteit aan
Rijnsburg te léveren.
Aangezien Rijnsburg er de voor
keur aan geeft den stroom en gros
van Leiden te betrekken en een eigen
distributiebedrijf in het leven te roe
pen, zoowel ten behoeve van de eiec-
triciteits- als van de gaslevering aan
zijn ingezetenen, was het noodig te
gelijkertijd in onderhandeling te tre
den omtrent de vervanging van het
op 26/28 Nov. 1910 gesloten gasleve
ringscontract (met distributie door
Leiden) door een nieuwe overeen
komst voor gaslevtf'ing en gros. De
gevoerde onderhandelingen hebben
tot resultaat gehad, dat omtrent de
voorwaarden in de door de commissie
Binnenland.
Prins Hendrik is te Oslo aangeko
men.
Geyse«dorf*«»r zni een vHepfocht
van Amsterdam naar New-York on-
dérnemen.
Bntt.nUnd
Rede vrn Prof. v. Fysinga op de Int.
Verkeersconf erectie.
Ernstig spoorwegongeluk bij Seven
Oaks in Engeland.
Een incident cp het derde nationa
liteiten-congres te dcnève.
Conflict in de Sc-Üngsche metaal
industrie.
overlegde concept-overeenkonjisteri
neergelegd, volledige overeenstem
ming met het gemeentebestuur van
Rijnsbui'g is bereikt en dat de Raad
dier gemeente bereids zijn goedkeu
ring aan deze overeenkomsten, welke
vrijwel gelijk zijn aan die der de laat
ste jaren afgesloten soortgelijke con
tracten met andere gemeenten, heeft
gehecht. De nieuwe contracten zijn
aangegaan tot 31 December 1957.
Als gevolg van den nieuwen vorm.
waarin de gaslevering aan Rijnsburg
voortaan zal geschieden, moest een
ïegeling worden getroffen ten aan
zien van de overneming yan het in
Rijnsburg aanwezige en aan Leiden
toebehoorende gasbuizennet met den
gashouder, dc fitterswoning enz. Een
en ander zal door Rijnsbui'g worden
overgenomen voor 98.500. een be
drag gebaseerd op overneming per 1
Januari 1927.
Het voor de uitbreiding van het ka-
bclnej der electriciteitsfabriek benoo
digd bedrag ad 12.000 kan voorloo-
pig uit de beschikbare gelden der fa
ir. .eken worden bestreden.
Rijnsburg zal ien minste aan elec-
trischen stroom betrekken IJ.000
K.W.U. in 1928, 20.000 K.W.U. in 1929
en 30.000 K.W.U. in 1930 en 40.000
K.W.U. gedurende de volgende jaren.
B. en W. stellen den Raad voor de
(Acreenkomsten met Rijnsbui'g goed
te keuren.
GEREF. GEMEENTE.
Op de gisteravond gehouden verga
dering van den Kerkeraad met de
mannelijke leden der Gereformeerde
Gemeente, alhier, werd, na-stemming,
een beroep uitgebracht op Ds. A. de
Blois, te Dirksland.
ZWEMDIPLOMA.
Door de Zwemvereeniging „De Zijl
is het diploma van geoefend eek leed
zwemmer (ster) uitgereikt aan de Di
mes: G. W. A. Stammers, I. Planje,
B. v. Wingerden, D. Karstens, M. C. v.
d. Voorst, M. J. van den Heuvel, en Jo
Paardenkooper en de heeren: D.
Kraayenbrink, B. S. van Leeuwen. J
Teeuwen, K. F. v. Wingerden, M. P.
J Kallenberg, I. Haasbeek, J. Rietho
ven en E. A. M. Casteleijn.
De heer M. P. J. Kallenberg is de
eerste agent van politic alhier, die
het diploma zwemmen behaald heeft.
Bi» Kon. besluit Is tijdelijk be
noemd tot leeraar aan de Rijks Hoo
gere Burger School te Tilburg, de
heer ir. A. M. van Deventer, alhier.
De raad van Hengelo heeft tot
leerares in de klassieke talen aan het
gymnasium aldaar benoemd mej. D
C. de Snoo alhier.
T. J. H. heeft bij de politie ge
klaagd, dat hij in café op de Beesten
markt is mishandeld door 'ekf^yo C.
die hem met een bierglas op hot
hoofd zou geslagen hebben en hem
aldus bloedend verwond zou hebben.
M. v. L. heeft bij de politie aan
gifte gedaan, dat zijn schoonzoon K.
zes ruiten van zijn huis heeft vernield
en zi.in deur heeft ingetrapt. De
vrouw van K. heeft bij de poFtie ge
klaagd dat haar stiefvader haar be-
Jeedigd heeft.
BINNENLAND.
DE KON. FAMILIE IN NOORWEGEN.
Het Noorscli Tel. Bur. seint d.d. 24
Augustus:
Prins Hendrik kwam te Oslo aan en
gaat morgen verder naar het Bygdin-
Hooglandhotel. waar Koningin Wil-
helmina en Prinses Juliana reeds ver
blijven en dagelijks wandelingen ma
ken in de omgeving, daarbij door mooi
weer begustigd.
De Koninklijke Familie verlaat Byd-
din Zaterdagmorgen in de eigen auto's
om door Valdres naar Oslo te rijden.
