CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
85,0 JAARGANG
VRIJDAG 19 AUGUSTUS 1927
NUMMER 2209
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 2.50
Per week I 0,19
Franco per post per kwartaal f 2.90
Dit nummer bestaat uil TVVEE Bladen.
EERSTE BLAD.
V Niet erg vriendelijk.
De heer Kleerekoper is van vacantie
terug. Dat kan men merken in de eer
ste plaats aail het weer verschijnen
van Oproerige Krabbels in Het Volk
maar ook aan den inhoud van die
krabbels.
In het een of ander Belgisch dorpje
heeft hij een ongelukkige hotelier ont
moet, wien op wreedaardige wijze een
ernstige ziekte is bezorgd. Hij vertelt:
„In het eerste oorlogsjaar waren de
Duitschers door dit Belgische dorp ge
trokken. Zij namen hem als gijzelaar.
En waarom zou men een gijzelaar niet
van tijd tot tijd tegen de muur zetten,
en bij wijze van vermaak de geweren
op hem aanleggen, om hem dan weer
naar zijn cel terug te voeren? Een spel
als een ander!
Maar wie het ondergaat schijnt snel
te slijten. Na een week waren zijn bee-
nen verlamd. Geparalyseerd heet dat,
geloof ik."
Volkomen terecht, dat hij dit vreese-
lijk spel, dat tot zoo ontzettende ziek
te leidde, veroordeelt.
Maar hij maakt een gevolgtrekking
op sociaal-democratische wijze. Hij
heeft, zoo zegt hij, den sleutel gevon
den om het raadsel waarom deze mi
litaire ongerechtigheid, zooals alle mi
litaire ongerechtigheid, op vreeselijke
vergelding moet uitloopen, gevonden.
Zoo gelukkig was hij te Malmédy.
„Toen wij aankwamen in Malmédy,
vertelt hij was het Zondagmor
gen tien uur. Wij waren benieuwd. Dit
was nu het Belgisch wingewest van
na den oorlog. Wie toen van Duitsch-
land genoeg had, mocht thuis blijven.
Wie Duitsch blijven en de wraak der
overwinnaars tarten wou, moest ter
stembus komen en neen zeggen. Dit
heette: volksstemming
Wij zagen een oploop op het hoofd
plein, voor de kerk. Dus gingen wij
daarheen. En vonden in de portiek zes
militaire hoornblazers opgesteld, drie
aan eiken kant. Binnen was de Hoog
mis. Zong de priester. Knielden achter
hem de Merijntjes.
En van den ingang der kerk tot het
koor stonden twee rijen soldaten, het
geweer aan den voet.
Voor het koorhek een officier if.
groot tenue. Ruggelings met den pries
ter, die de handen gespreid de offe
rande voorbereidde. De officier kom
mandeerde, daverend, door den dienst;
„Presenteer het geweer!" De loopen
gingen omhoog. De hoqrns bij den in
gang schetterden. De militaire bevel
hebber trad binnen. Het orgel speelde
de Brabanconne. En daarna voltrok
zich het geheim der altaren.
Dit was o, lacht niet de viering
In dit wingewest van den jaardag der
Belgische onafhankelijkheid van Ne
derland.
Dit was het kletterend gebeente des
ontvleeschten Christendoms".
Boven het verhaaltje van den onge-
lukkigen hotelier zet hij het opschrift
„kapot speelgoed", kennelijk doelende
op den toestand van den ongelukkige
Cynischer kan het al niet.
En dan dit verhaal van de militaire
vertooning in de kerk. 't Past bij el
kaar volgens hem; het gekletter van
een skelet.
Maar dat alles gebeurt in België het
land waar de partijgenootep van A. B
K. den toon aangeven, waar deze par.
tijgenooten heel braaf een leger op de
been houden waar zich elk Neder-
landsch Sociaal Democraat voor scha
men zou.
Dat noemt A. B. K. hu het klette
rend gebeente van een skelet.
Van je vrienden moet je 't maar
hebben, zullen de Belgische Ministers
partijgenooten van A. B. K.. denken.
V Dierbare oproerlingen.
De Locomotief, het bekende Sema-
rangsche orgaan, gaf onlangs in een
Volksraadsoverzicht de volgende De-
schouwing:
„In eersten termijn had de heer Soe-
kawati zich beklaagd dat de regeering
geen gevolg had gegeven aan de toezeg
ging, om wanneer de financieele toe
stand zou zijn verbeterd, ook voor Ba-
li en Lombok een landbouwconsulent
aan te stellen De regeeringsgemacb-
tigde had er zich van afgemaakt nu
opmerkingen, die men in goed Am-
sterdamsch: Haarlemmerdijkjes zou
noemen. Bij de stemming werd de mo
tie volslagen misvormd, want nu werd
er bij nader inzien alleen in verklaard,
dat de Volksraad het betreurt, dat er
voor Bali geen landbouwconsulent is
aangewezen (..En wel een voor Boven-
^igoel", interrumpeerde de heer 's Ja
cob zuur en raak). Nu, dat betreurt de
regeering ook. als men den heer Ru*-
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiên per regel 22'/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent,
gers gelooven mag, en die kan het we
ten. De motie werd nu zonder hoofde
lijke stemming aangenomen."
Het Handelsblad maakte er deze
kantteekening bij:
„Ter toelichting voor diegenen van
onze lezers die van Indische zaken
niet op de hoogte zijn. diene dat de
heer Rutgers directeur van Landbouw
is (hoofd van dat departement) en dat
met den heer Soekawati bedoeld is
Tjokarde Gdé Rahe Soekawati. poeng-
gawa (districtshoofd) van Gehoed op
Bali; hij zit als vertegenwoordiger
van Bali in den Volksraad.
Wat blijkt nu uit het bovenstaande?
Voor de nijvere, ordelijke, door en
door loyale bevolking van Bali kan
geen geld worden gevonden voor een
landbouwconsulent die haar was be
loofd. Maar voor de kolonie van op
roerlingen aan den Boven-Digoel op
N. Guinea is dat geld, blijkens de op
merking van den heer 's Jacob, wèl
te vinden geweest. Voor hen. die het
daarginds volgens de geruststellende
verzekering welke minister Konings
berger den heer Mendels gaf, zoo goed
zullen hebben als ze 't nergens op de
wereld zouden kunnen krijgen, voor
deze onze dierbare oproerlingen
schijnt (om eens een paedagogische
leuze te bezigen), het beste nog niet
goed genoeg te zijn. Zij krijgen dade
lijk een landbouwconsulent om hun
de beste wijze van cultuur te leeren
als ze zoo vriendelijk zullen willen
zijn om te werken, hetgeen ze immers
volstrekt niet behoeven te doen; ook
zonder werken zullen zij worden on
derhouden, gehuisvest, gevoed en be
taald op kosten van de schatkist.
De Baliërs moeten maar wachten.
Het is waarschijnlijk te lang geleden,
dat die zich tegen ons gezag hebben
verzet.
Misschien voelt men nu de juistheid
van de bittere vraag des heeren Mever
Ranneft: Worden de ware vrienden
van het gouvernement nog wel ge
waardeerd?"
Het Handelsblad dikt hier een
klacht, geuit door een teleurgesteld
distri ets-vertegenwoordiger, aan als 'n
nationale tekortkoming. Uit het Volks
raadsverslag blijkt echter dat Dr. Rut
gers, en met hem vele leden van den
Volksraad, hoewel de aanstelling van
een landbouwconsulent voor Bali ge-
wenscht achtende, een dergelijk amb
tenaar voor Digoel noodzakelijk
vond.
Men vergete niet, dat Bali een goede
cultuur kent, al is er ook nog veel te
verbeteren. De bevolking heeft initia
tief en kennis.
Maar de nieuwe bevolking van Bo
ven-Digoel kent voor het meerendeel
geen landbouw. Men moet de geschik
te gewassen daar nog zoeken. In het
algemeen, wanneer daar geen leiding
is, mislukt het. Daarom is daar een
landbouwconsulent gebiedend noodig.
Dat is volstrekt niet om die commu
nisten in het gevlei te komen, integen
deel, die zou een mislukking mis
schien veel meer naar den zin zijn.
Daarom is de conclusie verkeerd.
STADSNIEUWS.
VRIJE ARTSEN KEUZE.
Sedert lange jaren wordt de genees
kundige dienst voor on- en minvermo
genden hier ter stede uitgeoefend door
een zestal stadsgeneesheeren, die ieder
een wijk bedienen. Zij ontvingen daar
voor 1500 per jaar, terwijl vier dezer
artsen tevens het geneeskundig toe
zicht op de scholen uitoefenen en daar
voor bovendien 1000 per jaar genie
ten.
B. en W. overwegen thans, in overr
leg met den Directeur van den Genees
kundigen Dienst, een ingrijpende wij
ziging in het instituut van den kos-
teloozen geneeskundigen dienst, in
dien zin, dat zij een gemeentelijk Zie
kenfonds willen instellen. Het aantal
stadsgeneesheeren wordt dan terugge
bracht tot vij« en de vaste vergoeding
bepaald op ƒ500 per jaar. De artsen
zullen dan echter vour eiken stadspa-
tiënt, wien.een kaart voor kosteloo^e
behandeling is uitgereikt, per jaar
3.25 ontvangen, of circa 6 cent per
week. De te behandelen patiënten zul
len zelf hun arts uit het vijftal mogen
kiezen.
Ook zijn B. en W. "voornemens de
vier schoolartsen te doen vervangen
door één vasten schoolarts, die uitslui
tend met het toezicht op de scholen
zal worden belast.
De thans dienstdoende gemeente-ge-
neesheeren zijn met deze voor te stel
len wijzigingen niet bijster ingenorm#
In vergelijking met de particuliere
ziekenfondsen is de vergoeding h.i
zeer gering te achten, te meer omdat
bij deze fondsen geen leden boven de
60 jaar worden aangenomen. Boven
dien zal bij invoering van vrije art
senkeuze de behandeling iW patiën
ten dje dan voor e'ken arts over de
geheele stad verspreid wonen,
meer tijd vorderen.
LEIDSCH POLITIE MUZIEK
GEZELSCHAP.
Gisteren behaalde het Leidsch Poli
tie Muziekgezelschap, directeur de
heer M. Bolderdijk. op het groot na
tionaal Concours te De Meern in de 2e
afdeeling fanfare, een len prijs met
313 punten en in de concertwedstrijd,
een len prijs in de marschwedstrijd,
en een 3en prijs in den eere-wedstrijd.
Het gezelschap behaalde op dien
dag het hoogst aantal punten van alle
gezelschappen in den concertwedstrijd
REDDINGSDEMONSTRATIE.
A.s. Zaterdagmiddag, 20 Augustus te
4 uur nam., houdt de Leidsche Zwem-
club (reddingsbrigade) een demonstra
tie in het kanaal bij de Wilhelmina-
brug, Hooge Rijndijk.
Het publiek zal deze demonstratie
gemakkelijk kunnen volgen van de
Kan aal brug.
Allereerst zal vertoond worden het
redden van een drenkeling met red-
dingshaak, reddingslijn en reddings-
klos. Voorts het gebruik van de red
dingslijn tot bescherming van den
redder.
Dan reddingen zonder gebruik van
reddingsmiddelen, opwekken van le
vensgeesten enz.
De reddingsbrigade hoopt op die
wijze het publiek te laten zien, hoe het
bij voorkomende gevallen, met het
reddingsmateriaal moet omgaan.
DE LEIDSCHE KAASMARKT EEN
SUCCES.
De nieuwe kaasmarkt alhier blijkt
een succes te zijn. De aanvoeren blij
ven gestadig toenemen. Vanmorgen
zijn niet minder dan 153 partijen aan
gevoerd, waarvan 99, zijnde 227949 K.-
G., aan de Stadswaag zijn gewogen,
zoodat de aanvoer ruim 300.000 K.G.
heeft bedragen, een cijfer, dat hier ter
stede nooit is bereikt.
WAT TYPEERT DE LEIDSCHE
KAAS?
Dezer dagen maakten wij melding
van het officieele bezoek aan de
kaasmarkt alhier, welk bezoek in ver
band stond met de pogingen, ook'
den uitvoer van Leidschen kaas mo
gelijk te maken. Hierover schrijft
thans het Ned. Weekbl. voor Zuivel
bereiding en -Handel:
Desgevraagd vernamen wij, dat het
vóór alles »*oodig is, precies te weten,
welk vetgehalte de Leidsche kaas, die
rondom Leiden gemaakt wordt, heeft.
In kringen van deskundigen blijkt
n.l. daarover geen eenstemmigheid te
bestaan en deze kwestie wil men
eerst uitgemaakt zien. Vrijdag j.l. zijn
acht monsters genomen, deze week
worden bij eenige Leidsche kaasboe
ren thuis monsternemingen gedaan,
terwijl ten slotte Vrijdag a.s. op de
Leidsche markt nog een aantal par
tijen geboord zullen worden.
Hoewel ook wij het toejuichen, dat
de boeren-Leidsche kaas eens op vet
gehalte wordt onderzocht, zoo rijst bij
ons toch de vraag, of bij een te ne
men beslissing tot al- of geen uitvoer
of bij eyentueel te nemen maatrege
len, de kwestie van het vetgehalte
van dit soort kaas, wel een overwe
gende rol mag spelen. Niet het vet
gehalte typeert de soort, die on
der boeren-Leidsche kaas verstaan
wordt, maar meer de maak, het aro
ma en de waardevolle eigenschap, dat
deze kaas zich zoo bij uitstek goed
leent tot bewaren. Nu zijn deze eigen
schappén niet te danken aan het vet
gehalte der kaas, maar uitsluitend
arn de gesteldheid van den bodem
van de streek, die zooals algemeen
bekend is, van zoo'n grooten inv'ned
is op de gesteldheid, smaak enz. van
de melk van het betreffpnd vee.
Het komt ons dan ook voor, dat de
oplossing van de kwestie van den
uitvoer der Leidsche kaas óf gevon
den dient te worden, door alle komij
nekaas zonder meer voor uitvoer vrij
te geven, óf door het instellen van
een nieuw merk, dat dan alleen zal
mogen worden verstrekt aan produ
centen van echte boeren-Leidsche
kaas, dat dus niet door anderen zal
mogen worden nagemaakt.
Maar omdat dit merk een „bewijs
van oorsprong" zal zijn, kan de hoe
grootheid van het vetgehalte, gevoe
gelijk achterwege blijven.
OF 'T ZEVENDE LEERJAAR OOK
NOODIG IS!
Bij de Raad van Arbeid alhier
kwam dezer dagen het volgende
briefje binnen:
Mijnheer omdat ik op een pan-
nenfriek ben en de oudte heeft van
15 jr zuo ik alstuflieft een rente-
kaart wenschen. Afzender: enz.
DRZ3£ENER KREUZCHOR.
Het Dresdener Ivreuzchor, dat ver
leden jaar zijn 700-jarig bestaan zoo
luisterrijk vierde, zal op Vrijdag 30
September een concert geven in de
Pieterskerk.
In het Acad. Ziekenhuis is over
leden de 8-iarige J. S„ die dezer dagen
voor zijn ouderlijke woning van een
hek viel en hierdoor inwendige ver
wondingen heeft bekomen.
Tot Custos aan de Rijksuniversi
teit alhier is benoemd de heer A.
Smit, thans bediende bij de Medische
Chemie.
In de tennisbaan bij de Posthof-
laan is een poging tot inbraak gedaan.
Er wordt echter niets vermist.
BINNENLAND.
DE KONINGIN EN PRINSES
JULIANA IN NOORWEGEN.
Het Noorsch Tel. Bur. seint d.d. 19
Augustus:
Koningin Wilhelmina en Prinses Ju
liana kwamen hedenavond in het Byg-
din Hoogland-hotel aan. Het gezel
schap maakte een mooien tocht en
was zeer geestdriftig over de prachtige
natuur. Zij zullen ongeveer een week
te Bygdin blijven, vanwaar kleine ex
cursies zullen worden gemaakt.
Prins Hendrik is nog niet aangeko
men.
DF RIJKSMIDDELEN.
De maana Tuli 1927 vormt eenprach
tigen inzet van het tweede halfjaar
althans wat de totaal-opbrengst der
middelen betreft: ruim 3 millioen bo
ven de raming en eveneens ruim drie
millioen meer dan in Tuli 1926.
Gaat men echter de afzonderlijke
cijfers na, dan blijkt, dat het alleen
de dividend- en tantième-belasting is.
die deze meer opbrengst heeft veroor
zaakt.
De opbrengst dezer heffing steeg
tot het ongekende cijfer van 6.296.000
gulden, dat is ruim 5 millioen boven
de raming en ruim 3.5 millioen meer
dan in 1926.
Indien deze belasting, dit jaar, een
gelijk bedrag had opgebracht als in
Juli 1926, zoo ware de totaalopbrengst
van alle middelen niet hooger ge
weest dan in Juli 1926, doch een half
millioen lager. Indien deze buitenge
wone stijging van hetgeen in Juli aan
dividendbelasting betaald werd, nu
maar niet te danken is aan vervroegde
betaling, zoodat een volgende maand
zou moeten derven, wat thans te veel
binnen kwam, dan zijn die drie milli
oen in elk geval een vooruitgang.
Maar de overige cijfers van den
middelenstaat stemmen tot de grootst©
voorzichtigheid.
De personeele belasting ging achter
uit met f 208.000, inkomstenbelasting!
met f 70.000, wijn-accijns met f 49.000
zegelrecht met f 448.000, registratie
recht met f 80.000, loodsgelden met
f 50.000.
Zeker stonden enkele geringe ver
hoogingen daartegenover, maar het
resultaat was tenslotte, buiten de ver
rassende opbrengst van de dividend
en tantièmebelasting, een achteruit
gang van f 437.000, vergeleken bij de
opbrengst in 1926.
Letten wij op de totaal-opbrengsl
over de eerste 7 maanden des jaars,
dan is er uiteraard nog groote reden
tot juichen. Dit blijkt afdoende uit.
het vermelden der totaal cijfers.
Totaal-opbrengst in Januari-Juli 1927
f 300.982.400.
Totaal-opbrengst in Januari-Juli 1926
f 286.97(>.034.
Vooruitgang in 1927 f 14.011.866.
Totaal-opbrengst in Januari-Juli 1927
f 300.982.400.
Raming over zeven maanden in 1927
f 275.630.017.
Opbr. boven raming f 25.352.383.
Neemt men daarbij in aanmerking)
dat gedurende de eerste zeven maan
den van 1927 is betaald f 5.287,265,
aan ^wegenbelasting, een heffing in.
1926 nog in de windselen; dan "kan
1927 bogen op 'n totaal gestegen op
brengst der middelen van biina 20
millioen gulden, inderdaad verblijdend
DE TRAMBOTSING TE LAREN.
Naar de Tel. verneemt, heeft de
kleine Nico Lisser, die ten gevolge van
het tramongeluk te Laren, zijn recli-
ter-onderbeen moest verliezen, van LI.
M. de Koningin-Moeder de toezegging
ontvangen, dat H.M. voor hem zou uit
zien naar het beste kunstbeen, dat te
krijgen zou zijn.
VERNIETIGING LOTING DOKKUM.
Toen dezer dagen de loting, voor de
lichting 1928 voor de gemeente Dok-
kum was beëindigd, bleek er een lo
tingsbiljet in de bus over te blijven
Er was dus een nummer te veel in
de bus gedaan. De vaders van enkele
ingeschrevenen hebben op grond hier
van bezwaren tegen de gehouden lo
ting ingebracht. In verband daarmede
heeft de commissaris der Koningin de
gehouden loting vernietigd-en bepaald
dat een geheel nieuwe loting voor ge
noemde lichting en gemeente moet
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
Konincin en Prinses zijn in het
ByrtUn-hotel aangekomen.
Anto-cngelnk te Huis ter Heide.
Weer twee or r^lukken op het auto
kerkhof bij Gouda.
Buitenland
Colonel Minchin is te Croydon ge
land. f
Staking in de Rijnscheepvaart*
Het nienwe Grieksche kabinet.
Terugkeer tot het parlementarisme
in Spanje?
De besprekingen tusschen Italië en
Joego-Slavië zullen in het najaar
worden hervat.
worden gehouden, uit overweging, dat
de aanwezigheid in de bus van één
biljet meer dan het getal biljetten, dat
daarin ha'd behooren te zijn, tot gevolg
kan gehad hebben, dat sommige inge
schrevenen andere nummers hebben
getrokken dan zij zouden hebben ge
trokken, indien dat biljet zich niet in
de bus had bevonden, zoo dat de on
regelmatigheid op den uitslag der ge
heele loting van invloed heeft kun
nen zijn.
DE EENE STEM.
Ged. Staten van Zuid-Holland heb
ben ongegrond verklaard het beroep
van W. Visser Azn., lid van den raad
der gemeente Zuid-Beijerland, tegen
het besluit van den raad dier gemeen
te van 25 Juli 1927, waarbij P. van Dru
nen Gzn., toegelaten is als lid van dien
raad.
Appellant heeft aangevoerd, dat een
biljet ten onrechte van onwaarde was
vëVklaard. Ged. St. overwegen daar
omtrent, dat terecht is aangenomen,
dat het biljet van onwaarde was, daar
immers op dit stembiljet buiten het
stem vak een ovaal -voi'mig teeken, dat
kennelijk als een aanduiding van den
te verkiezen candidaat is bedoeld, is
aangebracht, zonder hier geacht moet
worden aanwezig te zijn een opzette
lijk aangebrachte bijvoeging, welke
naar luid Van art. 87 der Kieswet, het
stembiljet van onwaarde maakt.
Voorts overwegen Ged. St. dat welis
waar van de zijde van appellant is
aangevoerd, dat bedoelde bijvoeging
niet geacht kan worden opzettelijk te
zijn aangebracht in den zin der wet.
vermits hier slechts van een vergis
sing van den kiezer en niet van een
met opzet aangebrachte afwijking van
de wettelijk voorgeschreven wijze van
invulling van het stembiljet sprake
kan zijn. doch dat dit standpunt niet
als juist kan worden aanvaard, ver
mits de rechtszekerheid daardoor ge
schaad zou worden hetgeen vooral,
waar de woorden der wet duidelijk
zijn, vermeden behoort te worden.
VRAGEN VAN DEN HEER v. STAAL.
Het lid der Prov. Staten van Zuid-
Holland. de heer K. R. van Staal, te
Gouda, heeft gisteren in verband met
de twee nieuwe ongevallen, welke gis
teren bij het beruchte ..auto kerkhof
Gouda—Oudewater" gebeurd zijn. het
volgende telegram aan den Commissa
ris der Koningin in de provincie Zuid-
Holland gezonden:
„Hedenmorgen wederom twee auto's
door den verraderlijken graskant van
den Haastrechtschen dijk afgegleden:
een dame en een heer gekwetst en ver
bonden door dr. Hakkenberg te Haas
trecht. Kan Krimpenerwaard nie* vast
met toegezegd herstel der zijkanten
beginnen en de waarschuwingsborden
plaatsen?"
DE GÓOTSCHE STOOMTRAM.
Woensdagavond is te Laren een
door eenige honderden belangstellen
den bijgewoonde vergadering gehou
den ter bespreking van het tram
vraagstuk. De vergadering werd ge
leid door den heer Korthals Altes.
Mr. Pennink zette In zijn inleiding
uiteen dat er maatregelen genomen
dienen te worden om het verkeer op
den weg „veilig te stellen" voor de
Gooisehe stoomtram, veiliger althans
dan het op het oogenblik is. Spr. deed
het voorstel, een commissie te benoe
men. welke het noodlge ten deze zal
voorbereiden.
Bij de zich over dit voorstel ont
wikkelende discussie kwam de ge
dachte naar voren dat de commissie
zich met het geheele wegenvraagstuk
in het Gooi zou bezie houden. Een
andere strooming uitte daarentegen
de vrees, dat men zich daardoor in de
ruimte zou verliezen; men meende
('at uiting moet worden gegeven aan
de ontevredenheid van het publiek
over de wijze, waarop de Gooisehe
stoomtram in den dienst voorziet. De
