CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Oit nummer beslaat uil TWEE Bladen.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
a»,e JAARGANG
NUMMER 2205
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per week i 0.19
Franco per post pet kwartaal i 2.90
EERSTE BLAD.
Pornogralie.
Zoo heeft onlangs Henri Borel een
boek genoemd, geschreven nog wel
door een jonge dame, Mej. Alie Sme
ding.
Het is ontstellend, dit getuigenis.
Ontstellend ook. dat z00 iets gretig
verslonden wordt door jongens en
meisies.
Ontstellend ook dat schier niemand
het met Henri Borel eens is.
Hij zelf constateert dit aldus:
Toen ik onlangs in het Vad. den ro
man ,,Een Zondaar" van Alie Smeding
besprak, wist ik vooruit, dat ik daar.
heel wat over te hooren zou krijgen
Hetgeen ik dan ook te hooren kreeg,
bewoog zich tusschen twee uitersten.
Eenige brieven van abonné's verweten
mij. dat ik in hun dagelijksche blad
Over zulke smerige dingen had ge
schreven, in plaats er over te zwijgen
omdat men over dergelijke vuiligheid
niet schrijft. Ziehier één der uitersten
En sommige literaire cVitici let wel
critici, op wie de plicht rust, het pu
bliek voor te lichten verweten mi.i
heftig dat ik al die viezigheid porno
grafie had geleemd, en constateerden
met nadruk, dat Een Zondaar een
goed. een voortreffelijk kunstwerk
was. En ziehier het andere uiterste.
Dit laatste vind ik nu als verschijn
sel namelijk, wel te verstaan uiter
mate belangrijk, omdat het, om zoo te
zeggen, de litteraire mentaliteit van
een deel onzer voorlichters over kunst
blootlegt. Het gaat hier om zeer ge
wichtige dingen, en daarom ben ik blij
dat ik bovengenoemd Vaderland-ar
tikel heb geschreven, en kom ik er in
een apart artikel nog eens op terug".
Verder geeft hij enkele opmerkingen
weer van kunstcritici die het met hém
nie- eens waren. Een er van, Frarl<
Coenen zegt van het boek van Mej.
Smeding:
Zoomin als men van vuile voeten
spreekt, 'zoomin spreekt van van zin
lijkheid en geslachtsdrift in net gezel
schap en het zal wel zijn goede reden
hebben. Immers ook zonder gezelschap
ook alleen en tegenover zichzelven, zal
het vejen, mannen als vrouwen, innig
pijnlijk zijn zich zoo genadeloos ero
tisch geanalyseerd te zien, als in Alie
Smeding's boek geschiedt Is zoo dan
de waarheid van de gewone liefde en
het gewone huwelijk? Deze volmaakt
ongeestelijke begeerte des mans, deze
vulgaire prostitutie bij de vrouw? Be
staan zoo zeven achtsten van onze
maatschappelijke verhoudingen en
doen wij niets dan mooie namen ge
ven aan wat gemeenlijk enkel zuivere
dierlijkheid is? Dierlijkheid van drif
ten, van geslachtsdrift en baatzucht?
Dan zijn we toch wel heel wat minder
verheven dan wij gedacht hadden en
loopen onze waardeschattingen en on
derscheidingen naar ras en stand en
beschaving hopeloos in de was".
Wij zeggen met Borel, neen, God
dank. zoo is het huwelijk nog niet ver
laagd. Geen dierlijkheid, maar echte
zelfovcrgevende liefde siert nog het
grootste deel van de echtverbintenis
sen. Al zal menig echtgenoot met
zelfaanklacht voor God moeten nade
ren, toch mogen hij en zij God tevens
danken, dat Hij voor dierlijkheid be
waarde. s
Maar dat er schrijvers en".schrijf
sters zijn, die in een boekwerk zoo.iets
durven uitbrengen is vreeselijk.
Alie Smeding zelve heeft in Morks'
Magazijn Borel verweten, haar „uitge
jouwd" te hebben, en heeft met na
druk daarbij verklaard, dat de nood
en de misère van tal van huwelijken
als het door haar in De Zondaar be
schrevene. haar drongen tot haar ro
man. Zij zag hierbij oveV het hoofd,
zegt de heer Henri Borel dat
ik absoluut niets heb tegen het „on
derwerp", het inderdaad zeer serieuze
(reeds meer behandelde) onderwerp
van een ongelukkig huwelijk, waaraan
de koude seksueele onverschilligheid
en het egoisme der vrouw schuld zijn.
Ik heb alleen geprotesteerd tegen de
„manier waarop", tegen de beestachtig
rauwe, met zekere ongezonde voor
keur tot in de uiterste viezigheden ge
detailleerde beschrijvingen, en de, voor
de tendenz van dat onderwerp abso
luut overbodige vuile moppen van het
geméénste allooi.
Wij kunnen instemmen met het oor
deel van den heer Borel, aan het slot
gegeven.
Het wordt tijd, dat de lezende men-
schen eens gaan beseffen, wat toon
aangevende critici onder „kunst" ver
staan. De door mij boven aangehaalde
citaten toonen helder, aan, dat de
meest dé-g$ütanteviezigheid, mits zij
*%rsar" is, door hen daaronder
/egrepen wordt.
Wij voegen er aan toe dat het noodig
is dat onze Christelijke huisvaders
gaan toezien op de neutrale pers, die,
in haar Zondagsbladen vooral, derge
lijke beschouwingen ten beste geeft.
Ook daarom moet onze eigen pers de
plaats innemen, die haar toekomt.
STADSNIEUWS.
ONZE STATIONSCHEF EN DE PERS
Wij teekenden Zaterdag bij het be
richt van den Correspondent van het
Vaderland aan, dat genoemde mede-
deeling wel een beetje overdreven kon
zijn voorgesteld. Ons was nimmer een
onwelwillende bejegening te beurt ge
vallen.
Naar aanleiding van genoemd re
laas meldt de correspondent der
Maasbode thans:
Naar aanleiding van bovenstaand
artikel deelt de Leidsche stations
chef, de heer v. d. Born, ons mede,
dat er van een veranderde houding
zijnerzijds tegenover de pers absoluut
geen sprake is en dat het artikel een
gevolg is van de weigering zijnerzijds
aan den verslaggever van beide bladen
(N.R.Crt. en Vaderland) om hem des
morgens te half negen toe te laten op
het terrein, waar des nachts om half
2 twee locomotieven elkaar hadden
aangereden en waar niets meer te
zien was, terwijl hij, de chef, druk
doende was om te zorgen, dat het ver
keer tusschen Rotterdam en Amster
dam zoo spoedig mogelijk werd her
steld en hij dus niet met den journa
list kon meegaan.
Wanneer hij van houding veranderd
is, dan, zoo verzekerde de chef ons,
treft dit niet de pers in haar geheel,
doch alleen den correspondent van
beide bladen, die hem eischen stelde,
welke geen enkel stationschef kon in
willigen.
Ook in het vervolg, aldus zeide ons
de stationschef', ben ik bereid bij on
gevallen de pers in de gelegenheid 3
stellen haar functie naar behooren te
verrichten, voor zoover dat met de be
langen en de voorschriften van den
spoorwegdienst vereenigbaar is.
Dit heb ik, aldus de chef, den ver
slaggever, die mij zijn copie nog voor
af heeft laten lezen, ook meegedeeld.
En daarom is het mij, aldus de heer
v. d. Bom, onbegrijpelijk, hoe hij er
toe komt te schrijven, zooals hij heeft
gedaan. Het geheele verhaal is van
zeer tendensieuze strekking. Zij-
nerzijdst gaf de chef nogmaals de ver
zekering, dat hij zijn houding tegen
over cle pers niet heeft gewijzigd en
zich tegenover den verslaggever van
béide bladen niet in het verband,
waarin hij zulks geschreven heeft,
heeft uitgelaten.
De stationschef voegde hieraan nog
toe, dat d^ verslaggever van heim„
voorrechten verlangde, die hij aan
niemand kon toestaan en liij heeft
hem dan ook t geantwoord, alle jour
nalisten op gelijken voet te zullen be-,
handelen.
HET SPOORWEGONGELUK BIJ
DE VINK.
In de volgende maand zal bij de
rechtbank te 's-Gravenhage in behan
deling komen een eisch tot terugbe
taling van gemaakte onkosten, die
een der slachtoffers van het spoor
wegongeluk van de Vink bij de spoor-
'wegdirectie heeft ingediend. De direc
tie heeft aangeboden van deze reke
ning twee vijfde deel te vergoeden,
waarmede de belanghebbende geen
genoegen heeft willen neanen.
DIAMANTEN JUBILEUM.
Zaterdag herdacht de heer H. Sin-
geling den dag, dat hij 60 jaar als
wever in dienst was bij de firma v.h.
Gebr. van Wijk Co. alhier. De jubi
laris werd 's morgens ten kantore van
de firma ontvangen, waar hij harte
lijk werd toegesproken. De heer van
Wijk wenschte hem geluk met zijn
zeldzaam jubileum; van af zijn 9en
jaar is de heer Singeling hij de firma
in dienst geweest. Als geschenk werd
h<etm een portemonnaie met inhoud
aangeboden
Ook het personeel liet zich niet on
betuigd en bood den jubilaris een
mooie lampekap aan.
Van talrijke vrienden en kennissen
kwamen nog gelukwenschen binnen
en van bloemen werd de feesteling rijk
voorzien.
GEREF. GEMEENTE.
Door den Kerkeraad der Geref. Ge
meente alhier werd, ter voorziening
in de vacature Ds. W. den Hengst, het
navolgende tweetal opgemaakt: Ds. A.
de Blois te Dirksland en Ds. M. Hof
man te Krabbendijke.-
GR. v. Z. „HET OOSTEN".
Wedvlucht vanaf Mons (België) op
Zaterdag 13 Augustus. Afstand 202 K.
M. De vogels zijn 12 uur vrijhei-'
gesteld en bereikten hun hokken als
volgt:
1. G. Jongeléen 3.20.2; 2. A. Faber
3.25.15; 3. H E Christiaanse 3.28.13; 4.
J. Boekkooi 3^28.49; 5. G. Jongeleen
3.29.17; 6. A. Faber 3.30.10; 7. H. E.
Christiaanse 3.30.40; 8. idem 3.34.0; 9.
idem 3.36.21; 10 A. Faber 3.39.27; 11. J.
Kooreman 3.43.26; 12. H. E. Christiaan
se 3.43.48; 13. A. Faber 3.51.6; 14. J.
Kooreman 4.2.52; 15. J. Boekkooi 4.19.3.
PARK-CONCERT.
Het programma voor hetConcert
in het Kooipark op Dinsdag a.s. 8 uur,
luidt:
1. „Alte Kameraden", marsch, Teike.
2. Ouverture „Der Haweschacht",
Holstein.
3. „Atmospheric", wals, Gung'l.
4. Balletmuziek uit „Faust", Gounod.
5. „Anno nuovo, vita nuovo" Cos-
setti.
6. „Chere Amie", wals, Musgrave.
7. Schutterij-marsch, Geijp.
Te Utrecht slaagde voor het
examen Engelsch L. O. de heer F. R.
Doornbos, alhier.
Zaterdagmorgen te 11.15 uur zijn
op de binnenplaats der Morschpoort-
kazerne de reserve tweede luitenants
van het 4e Reg. Inf. Susan en Muis
winkel door overste Brandt als zoo
danig beëe.digd.
Door A. J. v. d. B. is aangifte ge
daan, dat van zijn woonschip, liggende
in den Rijnsbur'gersingel, zijn ont
vreemd een paar sokken en een kin
dertrekwagen.
Gisteravond is op de Haarlem
merstraat bij de Mon-Père-kerk de
tram van de de H.T.M. gederailleerd,
doordat de achterste wagen niet over
den wissel kwam. Het verkeer had 1
uur vertraging, van 10 tot 11 uur.
De Alphensc.he heilssoldaat J. V.,
die een vrouwelijke heilssoldate thuis
bracht, kreeg gisteravond op de Pape
gracht van den Laidenaar v. d. T., die
de zon niet in 't water kon zien schij
nen, een drietal stompen tegen het
hoofd.
Door baldadigheid is een hek in
de Koppenhinksteeg vernield.
In den nacht van Zaterdag
op Zondag is in de Ursulasteeg
in een ruzie de 39-jarige grondwerker
L S. met een mes in zijn hoofd gesto
ken, waarschijnlijk door zekeren W.
F. De gewonde moest naar het zieken
huis geleid worden, waar hij verbon
den werd.
Bacchus schijnt aan 't geval niet
vreemd te zijtf geweest.
Gistermorgen half acht is bij de
Witte-Poorts-kazerne een auto tegen
een muur aangereden, waardoor het
voertuig ernstig beschadigd werd.
Gistermiddag half zeven is op de
Haven de 4-jarige J. v. d. V. aange
reden door J. D. Tegen dezen wiel
rijder is proes-verbaal opgemaakt,
aangezien hij te hard reed en daar
door schuld aan dit ongeval had. Het
kind bekwam een bloedende ontvel
ling aan den artm, doch kwam er ove
rigens nog al goed af.
In de afgeloopen week zijn in de
Stedelijke Werkinrichting opgenomen:
192 volwassen personen en 6 kinderen,
totaal 198 personen.
BURGERLIJKE STAND.
Ondertrouwd: C. J. F. Dolk,
jm. 40 j. en A. T. Mi: KLlaverwijden,
jd. 24 jaar. J. E. M. Veeren, jm. 26 j.
en M. Th.Godldijn, jd. 28 j. H. dö
Mooy,_ jm. 25 j. en M. A. A. Gejjs-
man, jd. 22 j. G. Teske, jm. 24 j. en
M. Verbiest, 24 j. D. J. v. Weizen, jnt.
25 j. en C. Werkhoven, jd. 22 j. H.
Lagerwij, jm. 28 j. en P. Pijnaker, jd.
23 j. T. Oostveen, jm. 25 j. en G. Era,-
Idus, jd. 23 j. P. J. Wagenaar, jm. 27
j. en J. A. v. Wijk, jdl 28 j. M. Jong
bloed, 24' j. en S, M. Vermeif, ja'. 24
j. C. J. den Edel, jm. 22 j. en ML Frie-
seina, 23 j. L. Planjer. jm. 27 j. en
B. E. Schreuder, jd. 23 j. J. C. P. v.
Oijen, jm. 36 j. en E. F. v. Bruggen,
jd. 32 j.
BINNENLAND.
DE REIS VAN KONINGIN EN
PRINSES JULIANA.
Uit Oslo wordt d.d .13 dezer gemeld:
Koningin Wilhelmina en Prinses Ju
liana met gevolg hebben hedenmorgen
Fefor verlaten en zijn per auto vertrok
ken naar Böverdalen. Vandaar zullen
zij de reis deels loopend en deels rij
dend in een carriole naar Bygclin in
Jotunheimen voortzetten, waar zij a.s.
Dinsdag zullen aankomen en ongeveef-
een week zullen vertoeven.
Daar zal Prins Hendrik zich bij de
Koningin en de Prinses voegen.
He: weder was heden prachtig en is
voortdurend mooi geweest, uitgeno
men twee regendagen
Nader wordt nog gemeld:
Het verblijf van Koningin Wilhelmi
na en Prinses Juliana te Fefor is be
gunstigd door schitterend weer. De
hooge gasten hebben bijna dagelijks
uitstapjes gemaakt in de bergstreek in
de omgeving. Ook maakte het konink
lijk gezelschap een tocht van vijf uren
om het Feformeer en bezocht het twee
groote zomerhooiboerclerijen. Prinses
Juliana is den bekenden bergtop Fe-
forkampen bestegen, welke 800 voet
hoog is en een prachtig uitzicht biedt
op het hoogste berggebied van Noor
wegen, Jotunheimen met zijn sneeuw-
bedekte toppen.
De Koningin heeft haar groote vol
doening betuigd over haar verblijf al
daar en de gasten van hotel Fefor heb
ben allen ten zeerste rekening gehou
den met de wenschen van H. M., die
zoo weinig mogelijk opgemerkt
wenscht te worden.
GOEDKOOPE UITSTAPJES NAAR
AKEN.
Tot en met 15 September a.s. zijn
aan verschillende stations verkrijg
baar speciale 30-daagsche retourbiljet
ten naar Aken.
SCHIPHOL.
Zaterdagmiddag is op het vliegveld
Schiphol de 4000ste passagier, die een
passagiersvlucht maakte, de lucht in
gegaan. Dé K.L.M. heeft voor deze ge
legenheid de dame, die dit trof een
vrije vlucht aangeboden Amsterdam-
Rotterdam vice-versa.
BETOOGINGEN VOOR SACCO EN
VANZETTI.
Het is Zaterdagavond in de binnen
stad van Den Haag met name op de
Prinsegracht en in de JanA Hendrik
straat weer danig rumoerig geweest.
Een aantal jongelui, wilden name
ten om den Hagenaars kond te doen
lijk dezen mooien zomeravond benut-
van de gevoelens, die zij voor Sacco
en Vanzetti koesterden. Te dien eindo
hadden zij de beschikking weten te
krijgen over een vrachtauto, die rijke
lijk met doeken, waarop leuzen als:
„Redt Sacco en Vanzetti" was versierd
terwijl ook nog een megafoon werd
medegevoerd.
Op de Prinsegracht, waar het op Za
terdagavond, in verband met de markt
zeer druk is, vond de politie het ge-
wenscht den auto aan te houden en
de verdere demonstratie te verbieden.
Omstanders bemoeiden zich met het
geval en ten slotte zag de politie zich
genoodzaakt van de sabel gebruik te
maken, waarhij eenige personen sabel
houwen opliepen.
Dit gebeurde om ongeveer halfnegen
Om tien uur was de rust op de Prin
segracht en omgeving nog niet weer
gekeerd, zdodat de politie nog eenige
malen, bijgestaan door politie te paard
en de motorbrigade, 'de menschen tot
doorloopen dwong.
De auto, die naar het politiebureau
Prinsestraat werd meegenomen, werd
later op den avond door de politie
weer vrijgegeven.
ONZE STEENKOLENVOORRAAD.
De Kamer van Koophandel te Maas
tricht heeft vergaderd in het gemeen
tehuis te Valkenburg. In een vorige
vergadering was een vraag gesteld
betreffende den1 steenkolenvoorraad
van Nederland. De voorzitter deelde
thans mee, dat volgens officieel e ge
gevens Nederland een reserve heeft
van 5 milliard ton steenkool. De Zuid-
Limburgsche mijnen bevatten plus mi
nus 2850 millioen ton steenkolen, vol
doende voor ongeveer twee eeuwen bij
een jaarlijksche productie van 12 mil
lioen ton. Spr. merkte voorts op, dat
de domaniale mijn te Kerkrade nog on
geveer 21 millioen mijn steenkool be
vat. Deze zal dus zeker over 25 jaar
niet zijn uitgeput, zooals indertijd is
bericht.
Verder was er een waag gesteld,
welke regeeringsmaatregelen waren te
verwachten inzake de ceramische in
dustrie. De voorzitter deelde mede, dat
de regeering de vorige maand door
een harer hoofdambtenaren een uitge
breid onderzoek bij fabrikanten heeft
laten instellen en dat over dit onder
zoek rapport zal worden uitgebracht.
Voorloopig diende men dus een af
wachtende houding aan te nem^n.
DE ZUIDERZEEWERKEN.
De bedijking van den proefpolder
der Zuiderzeewerken te Andijk is
thans grootendeels voltooid, terwijl
met het droogmaken van den polder
een aanvang is gemaakt. Verwacht
mag worden, dat de polder binnen en
kele weken zal zijn drooggemalen en
met het stichten der bedrijfsgebouwen
een' aanvang zal kunnen worden ge
maakt.
Door de met het oog op den proef
polder, onder voorzitterschap van dr.
H. J. Lovink ingestelde commissie van
advies werden bereids een aantal
maatregelen voorbereid, waardoor dp
te nemen proefnemingen zullen leun
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarlei
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine adyertentiên bij vooruitbetaling -*•
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
Binnenland.
De opening van het Troelstra-Oord
te Beekbergen.
Buitenland.
Mislukte staatsgreep in Portugal.
Tsjang kai Sjek heeft zich terugge
trokken.
De twee Junker-vliegtuigen „Bre
men" en „Europa" zijn gistermiddag
voor de Oceaanvlucht uit Dessau ge
start.
De „Europa" heeft te Bremen een
noodlanding gemaakt.
De bekende schrijver, James Oliver
Curwood, is op 49-jarigen leeftijd te
Michigan overleden.
nen aanvangen zoodra de gronden
droog zullen vallen. De eerste uit te
voeren onderzoekingen zullen vooral
van bodemkundigen aard zijn.
In de op 9 Augustus j.l. gehouden
vergadering der commissie van advies
werd uit een zeer groot aantal sollici
tanten, welke zich daarvoor hadden
aangemeld, tot bedrijfsboer van den
proefpolder benoemd de heer A. Lan-
gereis te Anna Paulowna.
UIT HET MIJNBEDRIJF.
Het bestuur van den Nederlandscheri
Mijnwerkersbond heeft in een uitvoe
rig schrijven aan de contactcommissie
voor de mijnindustrie geprotesteerd
tegen het besluit der jongste bestuurs
vergadering van het Algemeen Mijn-
werkersfo^ids om aan een groot deel
der leden van dit fonds die tengevolge
van ziekte invalide dreigen te worden
ontslag te geven op korten termijn om
op deze wijze te voorkomen, dat de
betreffende zieke arbeiders hun regle
mentaire ziekengelden zullen ontvan
gen.
Het schrijven zegt, dat -een derge
lijke regeling niet ligt in handen van
het A.M.F., maar dat dit een zaak is
voor de contactcommissie weshalve
om een spoedige bijeenkomst van dit
lichaam wordt verzocht.
HET TROELSTRA-OORD.
Halverwege tusschen de Veluwsche
Idorpen Beekbergen en Loenen, ach
ter „De Dennehkamp" is op een rus
tige olek verrezen het Troelstra-oordl
te midden van hei en dennen, waar
alleen het gonzend geluid van een
vliegmachine, die de internationale
verbinding van landen en volken be
werkstelligt, zich nu en dan doet hoo
ren.
Eenvoud is het kenmerk van het
geheele cebouw, ook wat de inrich
ting betreft, en het doet den ontwer
per, den heer J. H. Mulder, architect,
én de uitvoerster Bouwmaatschappij!
..Haberwold", beiden te Amsterdam,
alle eer aan.
Rekening is gehouden met het tvvee-
erlei doer der stichting vacantie- en
studieoord: het eerste voor eenige
maanden, het laa'ste zoo mogelijk voor
het geheele jaar.
Bij het binnentreden van de hal
valt direct op de buste van den heer
Troelstra, volgens ontwerp van Men-
des da Costa, een geschenk van de
S. D. A. P.
Ook de buste is in stijl gebleven.
Het licht komt de hal binnen door
ramen van gebrand glas. De meubilee
ring" van de ruime eetzaal is. evenals
hergeheele gebouw, een geschenk van
het N. V.' V. Alles in het gebouw is
trouwens geschonken door de een of
andere organisatie.
De inrichting van de leeszaal is zeer
practisch. Marmeren rustbanken zijn
•aan den ingang van de leeszaal ge
bouwd.
Naast de hal bevindt zich de iroei-
strakamer. De binnenmuur van dezq
werkkamer bevat enkel het portret!
van den heer Troelstra; later zal hier
tegen zijn boekenverzameling een
plaats vinden.
Op de eerste étage bevinden ziet
20 'tweepersoons-slaapkamers, geschei'
den- door muren van een nieuw pro
cédé van geperst suikerruit, aange
wend als brandvrij en zooveel mogo
lijk geluiddempend.
Op de tweede etage bevinden ziel?
20 tweepersoons- en 20 eenpersoons
slaapkamers; daarboven nog zolders
donkere kamer, linnenkamer, enz.
Van den 25 M. hoogen toren af
heeft men een prachtig panorama toi
aan de IJsselsteden toe.
De bijkeuken en provisiekamer ziji
ook zeer practisch ingericht.
Om het gebouw is als een loopgraal
een autoweg uitgegraven, waardoo:
groenten en levensmiddelen tot in d<
autogarage kunnen worden aangie
voerd.
Ook bevinden zich hier de electri
