CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
i)ii nummer bestaat uit TWEE Bladen.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
8«,e JAARGANG
DONDERDAG 4 AUGUSTUS 1927
«HJMMER 2190
BUREAU: Hooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ABONNEMENTSPRIJS
Id Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 2.50
Per weekf 0.19
Franco per post per kwartaal I 2.90
EERSTE BLAD.
V De nieuwe schoolstrijd.
Wanneer ergens de medewerking
van de «gemeente wordt gevraagd voor
de stichting van een bijzondere
school, dan zijn de heeren en dame3
van de linkerzijde er als de kippen bij
om te wijzen op de verspilling van
gelden voor de oprichting van kleine
schooltjes. Met argus-oogen worden
de lijsten van kinderen, die de te
stichten school' zullen bezoeken, na
gegaan of die wel in orde zijn.
Wij hebben er reeds eerder op ge
wezen, dat het gewenscht is om niet
al te krap te meten met die namen.
ooral in de seden zal het Veelal niet
moeilijk zijn om een surplus te krij
gen. Dat dit noodig is bleek nog pas
weer in Utrecht waar een verzoek om
medewerking om een tekort van 3
kinderen werd afgewezen.
Het Volk vermeldt dit aldus:
„In Juni j.l. behandelde de
Utrechtsche Gemeenteraad een aan
vraag van het bestuur der Christ.
Geref Schoolvereeniging om gelden
uit de gemeentekas voor den bouw
van een Christ. Geref. lagere school
Er waren 139 „gegadigde" kinderen
maar een onderzoek wees uit, dat
er maar 96 kinderen in aanmerking
konden komen, waarbij er nog ve
len waren, die eerst op 1 Sept. 1928
vijf en een half jaar zouden zijn.
De Raad wees dan ook de aan
vrage van de hand.
Nu heeft het genoemde school
bestuur een nieuwe aanvrage inge
diend, want de gemeentekas kan 't
betalen!
Er zijn nu 143 „gegadigde" kin
deren. Hiervan mogen echter niet
in aanmerking komen:
18 kinderen, die op den dag van
v de opening der school, 1 Sept. 1928,
nog niet den vereischten leeftijd
hebben;
23 kinderen, die nu reeds eeij
christelijke school bezoeken;
5 kinderen, die thans eveneens
een christelijke lagere school be-
eoeken, maar die door het bestuur
vergeten" waren als zoodanig op
te geven!
Jbiijven over 97 kinderen.
Er moeten 100 kinderen zijn, dus
stellen B. en W. den raad voor de
aanvrage niet in te willigen",
't Is de vraag, of op deze 23 en 5 is
&8 kinderen, die reeds een christelijke
school bezoeken, niet toepasselijk is
de kwestie, welke te Leiden ten aan
zien van de Geref. school in het Kooi-
kwartier aan de orde was.
Maar in elk geval, de wijze waar
op ook dit geval weer uitgebuit wordt
de aandrang om toch vooral streng
die cijfers te controleeren, steekt zeer
scherp af bij de middelen, die wor
den goedgekeurd om eert concurree-
rende openbare school op te richten.
Zelfs wordt dan niet 't middel ontzien
om. zelf een openbare school op te
richten om een christelijke school te
gen te houden.
Wat nog pas in Drente bleek, waar
„Volksonderwijs" de pers de laatste
weken onveilig maakt met artikelen
over de dure pacificatie en overeen
komstig deze opvatting de stichting
van bijzondere scholen zooveel mo
gelijk tegenwerkt.
Dat was het geval in de mooie ge
meente De Wijk, bij Meppel, waar,
zooals de „Nieuwe Hoogeveensche
Crt:verhaalt, Ds. van den Berg poog
de in het dorp Koekange een Ned.
Herv. School te stichten.
De openbare schoolmannen kre
gen er de lucht van en wisten de tot
standkoming in het dorp zelf voor-
loopig te verhinderen.
Toen wilde de predikant beproeven
tot schoolstichting in het Koekanger-
veld te komen. Het meerendeel der
ouders had daar wek1 ooren naar.
Maar ook daar moest het voor de
Christelijke bevolking overeenkom
stig het oude volkslied van Koekange
blijven vertaald uit het zangerige
Drentsch „Lange heide, korte wei
de, zoute boter, en zuur brood".
Daar mocht geen Christelijke school
komen, want dan zou het dorp door
partijtwisten verscheurd worden.
En dus besloot de raad, holdersde-
boljder, met 6 tegen 5 stemmen in het
Koekangerveld een openbare school
te doen bouwen, 't Was niet in het be
lang van het onderwjjs, 't was even
min een voordeeltje voor de gemeen
tekas, maar dat kwam er niet op
aan: Er moes- en er zou een open
bare school komen om de stichting
ren er Christelijke school te verhinde
ren.
Geld plenty.... als er een openba
re school gebouwd moet worden,
maar zuinigheid, als het een Christe
lijke school geldt.
De oude schoolstrijd in nieuwen
vorm.
V De Indische dienst.
Anete verneemt, dat voor het exa
men voor candidaat Ind. Ambtenaar
en candidaat gezaghebber B. B., dat
11 Juli een aanvang zou nemen zich
een zeer gering aantal liefhebbers op
gegeven hebben, n.l 4 voor de 13 be
schikbaar gestelde plaatsen voor ge
zaghebber en 14 voor 17 plahtsen Ind.
ambtenaar.
Te bevoegder plaatse naar de reden
van dit opmerkelijk gebrek aan ani
mo informeerénde, vernam het Bat.
Nbl., dat do jongelieden blijkbaar wei
nig zin hebben om later naar buiten
gewesten te worden gezonden, „daar
mee slechts aantoonende, hoe weing
zij van deze gewesten op de hoogte
zijn, en hoe verkeerd zij zich de toe
standen voorstellen in die gewesten,
waar in algemeen en zin door den be
stuursambtenaar meer bestuurd kan
worden dan op Java."
Voor de opleiding voor gezaghebber
zijn voor Indië 13 en voor Holland 12
plaatsen opengesteld.
Indien nu de 4 candidaten zonder
uitzondering voor een plaatsing in
aanmerking komen, zullen de restee-
rende plaatsen, den jongelieden- in
Holland, waar de animo veel grpo-
ter is, ten goede komen, een kwestie,
die de aandacht van het Indo Euro-
peesch Verbond waard zou zijn.
Het zal bekend zijn, dat de gezag
hebbers enkel voor de buitengewes
ten bestemd zijn, de controleurs voor
Java en de buitengewesten.
Het hiergenoemde verschijnsel, doet
zich al reeds vele jaren voor. De Indi
sche halfbloeds studeeren niet voor
onderwijzer en worden geen gezag
hebber.
Maar de bureaubetrekkingen wor
den overstroomd door sollicitanten.
Voor een groot deel is dit te wijten
aan de indolentie van de Indiërs. Het
is gemakkelijker om een bureaube
trekking met weinig verantwoorde
lijkheid te hebben, dan leiding te
geven in de school, of een verantwoor
delijke post bij het Bestuur in te ne
men.
Aan de andere zijde is dit een voor
deel voor de Hollandsche jongens, 't
Leven van een gezaghebber gaat niet
op reizen. Vooral voor de vrouw is
het vaak moeilijk in dc eenzaamheid
Maar het wei;k geeft een ondernemen
de jonge man zeer veel genoegdoening.
In elk geval is Indië gebaat bij het
dienstnemen van menschen, die de
gevaren en moeilijkheden niet gering
achten, maar deze met levensmoed
tegemoet treden, bovenal die biddend
opzien tot Hem, Die den zwakke de
krachten geeft.
STADSNIEUWS.
GEMEENTERAAD.
Vergadering van den Gemeente
raad op Maandag 8 Augustus a.s.
Te behandel enonderwerpen:
1. Benoeming van.een Curator van
het Gymnasium.
2. Benoeming van een leeraar(es) in
het Hoogduitsch aan het Gymnasium
3. Benoeming van een onderwijzer
in de lichamelijke oefening bij bet
openbaar lager onderwijs.
4. Benoeming vaneen Commissaris
van de Gemeentelijke Bank van Lee
ning.
5. Benoeming van een Stadsgenees
heer tot 1 Januari 1928.
6. Praeadvies op het verzoek van
Prof. Dr. D. C. Hesseling, om ontslag
als Curator van het Gymnasium.
7. Praeadvies op het verzoek van
Mej. B. C. G. Numan, om eervol ont
slag als Directrice van de Hoogere
Burgerschool voor Mëisjes.
8. Praeadvies op het verzoek van
A. Wisse, om eervol ontslag als leer-
aar aan de Kweekschool voor onder
wijzers en onderwijzeressen.
9. Praeadvies op het verzoek van
H. W. Blote, om eervol ontslag als
Stads-geneesheer en als Schoolarts.
10. Balans dn Verlies- en Winstre
kening, dienst 1926, van de Gemeen
telijke Bank van Leeing.
11. Balansen en Verlies- en Winst
rekeningen, dienst 1926, van dQ Ste
delijke Fabrieken van Gas en Elec-
triciteit.
12. Suppletoire begrooting, dienst
1926, van Oe gestichten „Endegeest.
Voorgeest en Rhijngeest".
13. Balans en Verlies- en Winstre
kening, dienst 1926, van de gestichten
.Endegeest, Voorgeest en Rhijngeest"
14. Balans en Verlies- en Winstre
kening, dienst 1926, van het Grondbe
drijf.
15. Balans en Verlies- en Winstre
kening, dienst 1926, van den Gemeen
telijken Roinigings- en Ontsmettings-
dienst.
16. Balans en Verlies- en Winstre
kening, dienst 1926, van het Gemeen
telijk Waschbureau.
17. Begrooting, dienst 1928, van d,en
Keuringsdienst van Waren voor het
distriot Leiden.
18. Voorstel tot aankoop van een
stukje grond met transformatorge
bouwtje en toegangspad aan de
Leeuwerikstraat, Sectie P. no. 1457.
19. Voorstel:
a. tot het doen van afstand aan de
Waalsch Hervormde gemeente van
de rechten op den toren van de Waal-
sche kerk;
b. tot het doen van afstand aan de
Ned. Herv. gemeente van de rechten
op den toren van 'de Pieterskerk en
op dien-van de Hooglandsche kerk;
c. tot vaststelling van den desbetref-
f en den begrootingsstaat.
20. Voorstel om de Commissie van
Beheer over de gestichten „Ende
geest, Voorgeest en Rhijngeest" te
machtigen de voor aanschaffing van
nieuwe wasehmachines en voor de
verdere inrichting van het waschhuis
benoodigdt. gelden te betalen uit de
voor de uitbreiding van het wasch
huis enz. toegestane gelden en voorts
uit de middelen van hèt afschrijvings-
<?n vernieuwingsfonds der gestichten.
21. Voorstel inzake het toekennen
van een bijdrage aan vereenigingen
voor Ziekenhuisverpleging.
GEMEENTEVERSLAG 1926.
Bevolking.
De bevolking der gemeente bedroeg
op 1 Jan. '26 68886 en op 31 Dec. 69718.
Het aantal buiten echt geborenen
bedroeg in 1926: 101, tegen 104 in 1925,
91 in 1924, 87 in 1923, 124 in 1922, 143
in 1921, 124 in 1920, 159 in 191Ö, 174 in
1918 en 194 in 1917,
Voltrokken werden 507 huwelijken
en 27 echtscheidingen werden uitge
sproken.
De sterfte per 1000 inwoners was
over 1926: 9.38 tegen 9.55 in 1925. Het
hoogste cijfer over de laatste 10 jaren
„was in 1918 met 15,12, het laagste in
1924 met 8.90 op welk jaar 1926 volgt.
Het aantal woningen vermeerderde
door nieuwbouw, herbouw en veran
dering met 295 perceelen omvatten
de '467 woningen en verminderde met
71 perceelen omvattende 107 wonin
gen, zoodat de netto vermeerdering
was 224 perceelen met 360 woningen.
Gemeentebestuur.
In den Gemeenteraad hadden
slechts twee veranderingen plaats. De
heer A. J. Oostdam werd vervangen
door C. J. van Tol en de heer R. Zui-
dema door A. J. Schoneveld.
Geldmiddelen.
Onder de inkomsten over 1926 zijn
er enkele die belangrijke verschillen
vertoonen met die over 1925. Zoo b.v.
de opcenten op de dividend- en tan
tième-belasting die van 48722.91 over
1925 terugliepen op 37996,82 over '26.
De plaatselijke directe belasting be
droeg in 1925 2.127.417,34 tegen in
1926 1.400.421,05. Het havengeld liep
terug van 40.074,31 in 1925 tot
29.779,39 in 1926. De schoolgelden
L.O. stegen van 63.718,16 in 1925 op
85.140,98 in 1926*Schoolgelden Gym
nasium van 19.985,45 in 1925 tot
24.251,28 in 1926. Het gebruik van
gemeentewerken van 19.910,67 in
1925 tot 26.810,28 in 1926.
Aan het einde van het jaar had de
gemeente Leiden nog een leenings-
schuld groot 13.204.400,—. Aan ren
te werd betaald 623.005,92 en aan
aflossing 357.800,—.
Het aantal sterke drank vergun
ningen daalde van 131 op 1 Mei 1925
tot 127 op 1 Mei 1926. Aan vergun
ningsrecht werd ontvangen 8543,75.
Uit een vergelijkend staatje blijkt dat
sedert 1 Mei 1882 het aantal vergun
ningen steeds daalde. Het'bedroeg in
dat jaar nog 271 met èen recht van
11.925,—.
Gemeente eigendommen.
Met uitzondering van de vermel
ding van den bouw van bet nieuwe
politiebureau, een verbouwing van de
Lakenhal, afbraak van het voormalig
Invalidenhuis, het verbranden van
cenige noodwoningen aan de Magda-
Jena Moonstraat en verbouw van de
school Vrouwenkerksteeg, worden
van de gebouwen alleen onderhouds
werkzaamheden vermeld.
Voor de inspectie van bruggen en
waterwerken werd een inspectie-
bootje aangeschaft.
Tegenover 85 boomen die gerooid
moesten worden werden 543 jonge
boomen geplant.
Bij 60 boomen werd iepziekte waar
genomen. Behalve voorziening uit
eigen kweekerij werden voor de par
ken 7450 bloemplanten aangekocht.
Met de toepassing van cement-ijze-
ren beerpuntten met overstort naar 't
hoofdriool werd ook in 1926 voortge
gaan. Geplaatst en aangesloten wer
den voor rekening van particulieren
126 stuks (15 binnen en 111 buiten de
singels) tegen gem.ddeld 250 per
stuk. Het totaal aantal is nu geste
gen tot 1715.
In 1926 werden 128.345 M2. straat
bestraat of herstraat, waarvan voor
rekening van bedrijven of van der
den 33.212.50 M2. Van deze straat
oppervlakte moesten niet minder dan
8622 M2. worden bewerkt tengevolge
van opbreken door de jeugd. Voor
waar nog een ernstige aanklacht te
gen de Leddsche jeugd.
Medische politie.
Een aantal verslagen van verschil
lende inrichtingen en diensten is on
der de bijlagen opgenomen.
Als bijzonderheid wordt vermeld
dat het perceel Hooge Rijndijk no. 5
nog steeds niet aan de waterleiding
is aangesloten.
Er werden 473 doode ratten aange
bracht waarvoor 0.05 per rat
23,65 aan premie werd betaald.
Aan 13 organisaties tot bestrijding
van het drankmisbruik werd subsi
die verleend.
Voor 112 honden en 363 katten werd
gebruik gemaakt van het asphyxiatie-
toestel der gemeente.
Gemeente-politie.
De gemeente-politie wordt uitge
oefend door 1 Commissaris, 1 hoofd
inspecteur, 3 inspecteurs le klasse en
3 inspecteurs, 1 adm. ambtenaar, 2
klerken, 2 hulpklerken, 8 hoofd-agen-
ten, 2 brigadiers, 96 agenten le klas
se, 27 agenten 2e klasse en 3 tijdelijke
agenten.
In 1926 hadden 52 branden plaats,
vielen 22 personen in het water, waar
van 2 verdronken, kregen 221 perso
nen een ongeluk, waarvan 6 met doo-
delijken afloop, 6 personen bleven
plotseling dood, 6 personen pleegden
zelfmoord en 6 deden een poging
daartoe.
Wegens openbare dronkenschap
werden 242 personen in politiebewa-
ring gesteld. Aan 2844 werd door de
politie nachtverblijf verleend.
In 282 gevallen van aanranding
van de eigendommen van anderen
werd voor een waarde van 26.273.50
gestolen. Aan de Justitie wedden over
geleverd 585 personen, 69 bleven
voortvluchtig.
De brandweer kostte over 1926
J 33.974,75 tegen 34.568,69 over '25.
Invalidenhuis.
Op 13 Juni 1925 waren opgenomen
53 verpleegden. Er overleden 3, 8 wer
den op verzoek ontslagen en 3 wer
den verwijderd, daarentegen opgeno
men 9, zoodat op 14 Juni 1926 aanwe
zig waren 48 verpleegden.
KINDERZENDINGSFEEST OP
„OUD-POELGEEST".
't Was gistermiddag jal zeldzaam
mooi weer, zonnig en helder, niet'te
koud en niet te warm, en het was
voor vele ouders, Zondagsschoolon
derwijzers en onderwijzeressen een
waar genot om met hun kinderen een
wandeling te maken naar Oegstgeest
om daar het Kinderzendingsfeest,
dat op het prachtig landgoed Oud-
Poelgeest gehouden werd bij te wo
nen. Er waren dan ook toen om twee
uur de heer F. J. Barens het feest
opende heel wat kinderen en ook
grooten aanwezig.
De heer Barens liet zingen Ps. 48
vs. 1 en ging voor in gebed, waarna
hij alle aanwezigen van harte wel
kom heette.
Spr. wist zijn openingswoord heel
kort te maken en herinnert alleen
aan de groote klok die het vorig jaar
op dit feest tegenwoordig was, de
klok die door de kinderen geschonken
was aan Zendeling Eggink voor de
Zwarte broeders en zusters in het
heidenland. Deze klok heeft veilig
zijn bestemming bereikt en is plech
tig ingewijd. Spr. leest een brief voor
van de menschen aan wien hij ge
schonken is, een brief die inhoudt een
nauwkeurig verslag van de plechtig
heid der inwijding en die tevens over
vloeit van dankbaarheid aan de
schenkers.
Na voorlezing van dezen brief ver
klaart Spr. het Zendingsfeest voor
geopend en wenscht den kinderen een
prettigen middag in deze schitteren
de omgeving.
Voor dezen middag hadden zich
drie sprekers beschikbaar gesteld.
Allereerst zou spreken Ds. Fergu
son, van 's-Gravenhage. Deze wap
echter verhinderd en in zijn plaats
sprak Ds. Lindeijer, Luth. pred. te
Purmerend.
De tweede spreker was de heer W.
G. Aldershoff, Hoofd der Chr. U.L.O.-
school aan de Hooglandsche Kerk-
gracht alhier en ten derde sprak de
heer H. J. Agter, Zendeling der Utr.
Zendingsvereeniging
Ds. Lindeijer begon met het woord
van Jezus aan te halen; „Gij zult
Mijne getuige zijn Spr. vertelde
daarbij van een Engelsch meiéje, ErrR-
lie geheeten, die van jongsaf den
Heera Jezus liefhad en in wier hart
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 221/* cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
Binnenland.
B. en W. van Leiden stellen den Ge
meenteraad voor, de kerktorens aan
de verschillende kerken over te dra
gen en den onderhoudsplicht af te
koopen.
Een wetsontwerp tot wijziging der
L. O. -wet bij de Kamer ingediend.
Pensionhouder te Amsterdam door
drie buitenlanders overvallen en be
roofd.
Buitenland.
Heden wordt het einde der mari
tieme conferentie te Gcnève verwacht.
De Prins van Wales spreekt over
zijn taak als toekomstige vorst.
Coolidge's weigering van een nieu
we candidatuur voor het president
schap.
Stakingen te Boedapest.
Het effectief der Weensche gemeen-
tewacht zal verminderd worden.
geboren werd het verlangen om dit
ook aan andere kinderen mee te dee-
len. Zoo werd ze onderwijzeres maar
hoewel ze al haar liefde, gaf voor de
kinderen was ze toch nog niet bevre
digd en toen hoorde ze van de Medi
sche Zending en ze yoelde dat het
haar roeping was daarvoor te gaan
studeeren en naar Indië te vertrek
ken. In 1905 ging ze naar dat land,
naar het dorp Medak. Daar begon ze
haar werk en kon ze haar liefde
uiten. Den ganschen dag was ze in
de weer en hatl bijna geen rust. Met
veel tegenkanting had ze te worste
len. Maar haar werk was niet tever
geefs. Spr. vertelt daarvan een ont
roerend voorbeeld. Spr. wekt de kin
deren op ook Gods getuigen te zijn
zooals Emilie.
De heer Aldershof begon te wijzen
op Lindbergh, die geëerd wordt in de
kranten als een grooten held. Er zijn
echter nog grootere helden en dat
zijn degenen die naar de verre hei-
denlanden gegaan zijn om het Evan
gelie- te brengen.
Spr. vertelt dan de geschiedenis van
twee jongetjes, die ondeugend waren
geweest en niet naar de kerk moch-
ten^voor straf. Toen ontsnapten ze
stilletjes uit het Zendingshuis. Spr.
vertelt de avonturen van deze jon
gens op spannende manier, hoe de
een Haar het huis terugkeert en hoe
de ander als slaaf wordt verkocht en
na veel lijden en ontbering tenslotte
terugkeert in het Zendingshuis en
daar liefderijk wordt opgenomen en
den Heere Jezus lief leert krijgen.
De heer Agter sprak over het on
derwerp: „Onder de Papoea's".
Spr. begint met de bootreis-naar In
dië te beschrijven, eerst het moeilijke
scheiden en daarna de afleiding van
de verschillende aanlegplaatsen en
de schoonheid van Gods schepping,
totdat tenslotte men aankomt in het
land van de Papoea's, Nieuw-Guinea,
om vandaar te gaan naar de Schou
ten-eilanden, naar de Biakken. Daar
na vertelt Spr. van een reisje met
een prauw rondom de Schouten-eildn-
den, van de verschillende ervaringen
die op zulk een reis worden opge
daan, van de zeden en gewoonten van
de Papoea's en van de gevaren die
men ontmoet.
Spr: vertelt dan ook nog een van
de oude Papoeasche verhalen, die ge
heel met hun geloof samenhangen en
daarna van den arbeid der zendelin
gen: van hun ervaringen, van de
moeite van hun arbeid en van den ze
gen op hun werk.
Het spreekt vanzelf, dat door de
kinderen veel gezongen werd, psal
men, gezangen- en zendingsliederen.
Aan het begin van het feest werd
er collecte gehouden, evenals bij den
uitgang.
Op het programma stonden twee
pauzen van een uui\ waarvan echter
de laatste vanwege den tijd moest in
gekrompen worden tot een half uur
en in deze pauzen was er ruimschoots
gelegenheid zich te verfrisschen.
Vooral de verkoop van IJsco's was
niet bij te houden. Achter elkaar
moesten vier volle karren aanrukken
om de I Jsco-dorst te lesschen.
Er was in die pauzen echter ook
een heerlijke gelegenheid om door de
lanen te dwalen en te genieten van
de prachtige natuur van dit schoone
oude landgoed.
Het feest werd gesloten door den
heer C. de Ru, die de kinderen opwek
te in hun eigen kringetje voor Jezus
op te komen en vooral om niet te
rusten alvorens zich veilig in Zijn ar
men te bevinden.
Spr. ging daarna voor in dankge
bed, nadat staande nog gezongen was
Ps 72 11
