CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Dit nummer beslaat uil TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Belangrijkste nieuws in dit Hummer.
e»'» JAARGANG
WOENSDAG 22 JUNI 1927
NUMMER 2159
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 2.50
Per wééki 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
Den Isten Juli a.s. vangt het
nieuwe kwartaal aan.
Zij, die zich met ingang van hei
nieuwe kwartaal op ons blad abon-
neeren, ontvangen de tot dien datum
verschijnende nummers gratis.
DE ADMINISTRATIE.
De Stormramp.
Saldo
Ontvangen van D.
150.G5
10.—
Totaal 160.05
DIRECTIE.
T 0e gemeentekassen op nieuw
bezwaard.
Het door de Tweed© Kamer in een
vacantiestemming aangenomen wets
ontwerp, waarbij bepaald wordt
dat tegen 1 September van dit
jaar aan alle scholen een zevende leer
jaar móet worden ingevoerd, beteekent
voor de gemeente vermeerdering van
uitgaven. Voor sommige zelfs zeer
b e 1 a n g r ij k e vermeerdering. En
nog meer wanneer de Regeering ge
volg geeft aan haar voornemen om te
gen 1 Juli '28 ook den leerplicht
tot het zevende leerjaar uit te breiden.
Niet alleen zullen de exploitatiekos
ten der verschillende scholen hooger
worden, maar ook aan tal van scholen
zullen nieuwe localen moeten worden
bijgebouwd en gemeubileerd.
Zonderling genoeg schijnt de Kamer
over dat feit eenvoudig te zijn heen
gegleden.
Er is nauwelijks over gesproken.
En Minister De Geer, de man die
oenimaal de onhoudbar© positie waar
in de gemeenten door de wetgeving
zijn gebracht, zoo juist heeft geschetst
en zoo scherp veroordeeld, en die in
1921 spoedige afdoende hulp in uit
zicht stelde, deed tot dusverre eenvou
dig niets om verbetering te brengen
in den toestand.
En nu staat in plaats van verlich
ting nogmaals verzwaring van druk
te wachten.
Op de algemeen© beginselkwestie,
die bij uitbreiding van den leerplicht
ter sprak© behoort te Ttomen, wezen
wij reeds met een enkel woord. Maar
ook' de financieele gevolgen voor de
gemeentebesturen zijn van groot be
lang.
Is het billijk, zouden wij willen vra
gen, nieuw© lastep op d© gemeenten te
leggen zoolang iri den hestaanden ver
keerden toestand inzake de financieele
verhouding tusschen Rijk en Gemeen
ten -geen verbetering is gebracht?
Nog sterker, is het zedelijk ge
oorloofd? Voor dezen minister
vooral?
STADSNIEUWS.
DE ,EET MEER BR0OD"-OPTOCHT.
Wie wel eens in het buitenland, spe
ciaal in Frankrijk, geweest is, zal het
opgevallen zijn, hoe men daar om het
zoo eens uit te drukken* met brood
gooit. Men eet daar brood bij eiken
maaltijd. Ja zelfs was het voor eenige
jaren noodig dat van regeeringswege
een actie -werd op touw gezet „contre
de gaspillage du pain" (tegen de ver
spilling van het brood) omdat deze tot
gevolg had dat er meer graan uit Ame
rika moest aangevoerd worden, het
geen tot een verdere daling van den
franc leidde.
In ons land is het juist andersom.
Bij ons wordt veel te weinig brood ge
geten, en dat terwijl wij ons dit gerust
kunnen veroorloven, dank zij de
vruchtbaarheid van ons land en de
gaafheid van ons betaalmiddel. Daar
om was het zulk een goede gedachte
van de Nederlandsche Bakkers, een
„Eet meer brood"-campagne te begin
nen om de aandacht van het publiek te
vestigen op dit bijzonder voedzame en
tevens goedkoope voedsel.
Ook in Leiden vond deze gedachte
weerklank, en door de Leidsche Bak
kers Patroonsvereeniging, die in dezen
het initiatief nam, werd een optocht
georganiseerd, die na in het Motorhuis
aan den Morschsingel opgesteld te
zijn, hedenmorgen om 11 uur van daar
uit een rondgang door de stad maakte.
Voorop ging in een tweetal auto's
het bestuur van de Leidsche Bakkers-
Patroonsvereeniging, daarna volgde 'n
mooie versierde reclamewagen, die een
eroote verscheidenheid van broodjes
bevatte (alles eigen fabrikaat van de
Leidsche bakkers) smaakvol gearran
geerd en waartusschen bloemen aan
gebracht waren, terwijl teven9 eenige
meelfabrieken voor tnooie kransen ge
zorgd hadden, o.a. van korenbloemen
en klaprozen. Midden op dezen wagen
bevonden zich een y-tal jonge hakkers-
gezellen, die het „Eet Brood"-lied van
den bekenden dichter-zanger J. H
Speenhoff zongen, waarvan het eerste
couplet aldus luidt:
Nederlanders, Piepers-knauwers,
Eet meer brood, eet toch meer brood!
Eet kadetjes, water-, melkbrood,
Gunst, de voedzaamheid is groot.
Brood is voedzaam, licht verteerbaar
Weg die spijsverteringsplaag;
Brood is nog een ware zegen
Voor de allersiapste maag.
De tweede wagen gaf aan de ach
terzijde een aanscnouweiijke voorstel
ling van een ruisehend korenveld, en
aan weerszijden van het werk in een
bakkerij.
Daarna volgde een reclame-wagen
van de firma Zeelandia te Zierikzee,
die een nieuw product, 't „wittebroods-
crême" in den handel gebracht heeft.
Wanneer dit m het deeg gedaan wordt,
blijft hot brood langer maisch en al-
zoo helpt deze firma het publiek om
meer brood te eten; van verscii brood
pet men rneer dan van, oudbakken.
Na dezen wagen, die onder een boef-
ijzer een reusachtig hrood voorstelde,
volgde ten siotte een reclamewagen
van de Ned. Dist- en spiritusfabriek tte
De Ut.
Het was aiies bij elkaar een pakken
de reclame, die overal in de s.ad de
aandacht trok van ons optochten-min
nend puhliek. Tijdens den tocht wer
den op ruime schaal biljetten ver
spreid, waarin er op gewezen werd, dat
hrood ons beste voedsel is. Het is goed
koop in verhouding tot zijn voedings
waarde, want de voedingswaarde van
800 gram brood is gelijk aan de voe
dingswaarde van 3 liter melk, of van
3 pond bielstuk, of van 23 eieren.
Ook werd een kaart met een schema
tische voorstelling uitgedeeld, waarop
wordt- uiteengezet, dat een mensch
van middelharen leeftijd voor matig
sterken arbeid noodig heeft 30LK) calo-
riën, liefst in deze samenstelling: 100
gr. eiwitstoffen, 60 gr. vet en 500 gr.
Koolhydraten.
Brood komt die samenstelling het
dichtst nabij, eet derhalve meer brood!
DE INDONESISCHE VEREENIGING.
Van goed ingelichte zijde meldt rnen
aan Het Volk, dat het grootste deel der
in Nederland studeerende volwassen
Indonesiërs lid is van de Indonesische
Vereeniging, bij wier bestuursleden de
justitie-inval plaats vond.
'Het is dus niet juist, wanneer de
kranten schrijven, dat men hier te
maken heeft met slechts enkele extre
mistische elementen. De vereeniging
omvat de meerderheid der uitteraard
nationalistisch-gezinde studeerenden,
zegt het blad.
DE STORMRAMP.
In aansluiting met het^ bericht om
trent de straatzang met collecte, die
het koor van de Maatschappij tot Be
vordering der Toonkunst onder leiding
van den directeur, Anton Tierie, op
aanstaande Donderdagavond van 79
uur hoopt te houden, ten bate van de
slachtoffers der stormramp, deelt men
ons mede, dat het koor zal zingen op
de navolgende plaatsen: Van der Werff-
park, Plein Hooglandsche Kerk bij de
Nieuwstraat, Vischmarkt, Gerecht,
Apothekersdijk en tenslptte op de trap
van het Stadhuis.
STUDIES IN HET LABORATORIUM.
Prof. Wolfke uit Warschau en prof.
Becquerel uit Parijs, die geruimen tijd
alhier hebben vertoefd, om in het cryo-
geen laboratorium resp. met prof. Kee-
som en prof. 'de Haas onderzoekingen
hij lage temperaturen te verrichten
zijn naar hun vaderland teruggekeerd.
Prof. Wolfke wordt over twee weken
opnieuw hier verwacht om tezamen
met prof. Iveesom zijn onderzoekingen
voort te zetten.
KWEEKSCHOOL-EXAMEN.
Aan de Gem. Kweekschool (2de
groep) zijn geëxamineerd en geslaagd
6 candidaten, n.l. de dames J. J. C.
Schut, M. W. F. Stol, J. C. G. de
Thouars, C. P. C. Verheul, D. Vermond
en G, H. M. Walenkamp. De examens
zijn afgeloopen.
STEDELIJKE SPORTCLUB.
Het Bestuur der „S.S.C." welke ver
eeniging seriewedstrijden heeft uitge
schreven, ontving van den Burgemees
ter bericht, dat hij den eindstrijd, wel
ke a.s. Zaterdag gehouden zal worden,
zal komen bijwonen.
GEMEENTELIJKE HUUR-
VERORDENING.
De heeren Van Stralen, Van Tol en
Sijt&ma en de dames Mevr. Van Itallie
van Embden en Mevr. Dietrichde
Rooy hebben de volgende motie inge-,
diend:
De Raad,
van oordeel, dat het wenschelijk i9
een voorziening te treffen tegen het
onredelijk opdrijven van woninghuren
na het vervallen der Huurwetten op
18 Juli 1927;
besluit tot liet in het leven roepen
van een gemeentelijke •verordening te
dier zake, welke een tijdelijk karakter
zal dragen en zal gelden voor wonin
gen met een huurprijs van 6 per
week en daar heneden;
<en moodigt Burgemeester en Wet-
houders uit een desbetreffende veror
dening te ontwerpen en a§tn den Raad
ter vaststelling voor te leggen.
ZILVEREN JUBILEUM.
Gisteren herdacht de heer P. Neute
boom den dag, waarop hij voor 25 jaar
als lantaarnwerkman bij de Stedelij
ke Lichtfabrieken in dienst trad.
Het spreekt vanzelf, dat deze dag
niet onopgemerkt voorbijging.
De jubilaris werd gistermorgen al
lereerst door den directeur, den heer
ir. Klinkenberg op hartelijke wijze met
zijn jubileum gelukgewenscht en ont
ving van dezen de gebruikelijke grati
ficatie. Daarna wérd hij in de werkka
mer van den verlichtingsdienst nar
mens zijn collega's gefeliciteerd, en
werd hem een tweetal schilderstukken
in lijst aangeboden.
De jubilaris dankte jiartelijk voor
deze bewijzen van sympathie.
HET GEVAL VAN AFPERSING TE
WARMOND.
Gisteravond heeft de Leidsche re
cherche in samenwerking met de poli
tie uit Warmond op den Rijnsburger-
singel alhier aangehouden den beton
werker W. M. v. E. uit Wijk aan Zee,
die ër van wordt verdacht Zaterdag
avond den Belg H. P. door bedreiging
met een revolver 100 te hebben afge
perst. Van .E. is naar Warmond over
gebracht.
RECTIFICATIE.
In het raadsverslag in ons blad van
gisteren laten wij den heer Schüller
het volgende zeggen:
„De aannemers vragen vergoeding,
omdat de -detailteekeningen niet
aanwezig' waren. Spr. meent echter,
dat daarvoor geen vergoeding kan
gevraagd worden, omdat deze onder
het werk verstrekt zijn. D© aanne
mingssom is met heil berekend en
daarom hebben zij geen recht, om
vergoeding te eisclien. De aannemers
trachten dikwijls nog te halen wat
te halen is. Ook de vergoeding, die
gevraagd wordt voor de steigers en
palen vindt spr. niet, dat %aan de
aannemers toekomt. In het bestek
staat, dat meerder werk in de aan
nemingssom is opgenomen."
Dit is evenwel niet door den heer
Schüller, doch door zijn partijgenoot
den heer Kooistra gezegd.
DE PRIJSVERLAGING DER
PASPOORTEN.
De parlementaire redacteur van da
Maasbode meldt:
Het bericht uit Leiden over clen da
tum, waarop de prijsverlaging der pas
poorten in wferkmg zal treden, berust
blijkbaar op een misverstand.
Gelijk bekend, moet de Eerste Ka
mer het wetsontwerp je nog in. open
bare behandeling nemen.
Door verblijf in het buitenland van
den minister was vertraging gekomen
in het verschijnen van de Memorie
van antwoord.
Thans is deze echter bii de Kamer
ingekomen en vermoedelijk Woensdag
ot Donderdag zal het ontwerp wer
den behandeld in den Senaat.
De datum van inwerkingtreding is
door den minister in uitzicht* gesteld
op 1 Juli. Als het wetsontwerp aange
nomen wordt, dan kan het in werking)
treden der prijsverlaging plaats heb
ben, zoodra alle autoriteiten er van
op de hoogte zijn gesteld.
Neem, dat het onderwerp Donder^
dag wordt aangenomen, dan heeft men
voor deze kennisgevingen, zoo 1 Juli
de datum van ingang is, nog een week
tijd. Mocht dit niet voldoende zijn,
maar daaraan twijfelen we niet, dan zou
de datum hoogstens een paar dagen
later kunnen worden gesteld, maar in.
geen geval zoo laat, als in het bericht
uit Leiden werd verondersteld.
Mej. J. Breukeaneyer, leerl. v. d.
Chr. Opleidingscursus alhier, is ge
slaagd voor het theoretische en prac-
tische gedeelte van het examen van
onderwijzeres voor het Chr. Voorberei
dend Onderwijs.
De politie heeft vannacht aange
houden den nachtverblijver VV. M. O
die tot 2 boete of 1 dag hechtenis
werd veroordeeld en .wiens aanhou
ding deswege was verzocht. De man
verkoos de hechtenis te ondergaan en
is naar het Huis van Bewaring te 's-
Gravenhage overgebracht-
Gisteravond zijn op den Hoogen
Rijndijk bij de Sieboldstraat een auto,
bestuurd door H. T. J., en een rijwiel
waarop J. B. gezeten was, met elkaar
in botsing gekomen, tengevolge waar
van het rijwiel geheel werd vernield.
B. en J. gevên elkaar de schuld van de
aanrijding.
De 18-jarige H S. heeft bij de po
litie aangifte gedaan, dat hij gister
middag op de Hoogewoerd door een
auto is aangereden, waardoor hij vlak
voor een naderende tram kwam te
vallen, eenige lichte schaafwonden op
liep en zijn fietslantaarn werd ver
nield.
BINNENLAND.
DE VLUCHT NAAR INDI».
Reuter seint uit Bagdad d.d. 21 Juni:
De Fokker VIIHNADP van de K
L. M. met den Amerikaan Black aan
boord, is vanmorgen te Bagdad opge
stegen om naar Bender Albas te vlie
gen, doch moest wegens onregelma
tige werking van den motor terug kee-
ren.
EEN ONDERSCHEIDING VOOR
ONZE INDUSTRIE.
Naar gemeld wordt, heeft de N.V.
v.h. Kipp Zn. Instrumentenfabriek te
Delft, onlangs van de Japansche Ma
rine een zeer interessante opdracht
ontvangen, n.l. het vervaardigen van
een piezometer zooals in gebruik is op
hét Cryogeen Laboratorium te Leiden.
Dit toestel dient tot onderzoek van
gassen onder hoogen druk en lagen
temperatuur. De hooge eischen, die
aan een dergelijk toestel worden ge
steld, mogen o.a. blijken uit de con
structie van de stalen kranen, welke
aan een druk van 200 atm. worden on
derworpen en daarbij niet de geringste
lekkages mogen vertoonen. De benoo-
digde stalen cylinders werden door de
machinefabriek Reineveld te Delft uit
massief staal geboord en de verbin
ding met de stalen capillaire buizen
zijn autogeen gelascht. Terwille van
een overzichtelijke opstelling zijn de
verschillende manometers en verbin
dingskranen op een afzonderlijk bord
gemonteerd.
De proefpersing van dit uiterst zel
den voorkomende toestel zal plaats
hebben in het Rijks Nijverheids Labo
ratorium aan de Nieuwe Laan te Delft,
terwijl de keuring zal geschieden door
een delegatie van de Japansche Ma
rine.
DE STORMRAMP
Men meldt uit Deventer:
De burgemeester van Neede, de heer
S. K. Haitsma Muiier, deelt mede, dat
na deskundig onderzoek kon worden
vastgesteld, dat in Neede door de
storm 40 gebouwen totaal verwoest, 46
gedeeltelijk verwoest of zwaar bescha
digd en licht beschadigd 123, zoodat
in totaal 290 gebouwen zijn getroffen.
Taxatie van de toegebrachte schade
heeft nog niet plaats gehad.
BIJ DEN EX-KEIZER.
Het'Haagsche Corr.bureau meldt:
Dezer dagen zijn te Doorn een aan
tal Duitsche geleerden bijeengekomen,
di© door den ex-keizer waren uitgenoo-
digd om verschillende wetenschappe
lijke vraagstukken te behandelten.
Prof. dr. Lommei sprak over de leer
van Zarathustra; prof. dr. Volgraff
over het graf van Dyonysos te Delphi;
prof. dr. Otto over de godenwereld en
de mythologie in de Ilias; prof. dr.
Reinhard over de my then wereld in
Hesiodus en Geheimraad Frobenius
over mythen als uitdrukking en in de
toepassing van het levensgevoel, dat
hen vormt.
De zittingen duurden van 14 tot 17
Juni en in aansluiting hierbij werden
ook de vraagstukken van de uitbrei
ding der cultuurverzameling (Museum
van de metamorphose cfer bescha
vingsvormen) te Frankfort a./M. be
sproken en denkbeelden ter sprake ge
bracht, welke deze ontwikkeling zou
den kunnen bevorderen.
HET MEENEMEN VAN DIEREN IN
DEN TREIN.
De Nederlandsche Spoorwegen heb
ben het tarief voor vervoer van leven
de dieren, die door reizigers medege
nomen worden en waarvoor tot dus
ver verschuldigd was de prijs voor een
kaartje van de klasse, waarin het dier
vervoerd werd, met 50 pet. verlaagd,
zoodat voortaan maar de helft van den
enkelen reisprijs voldaan behoeft te
worden.
Bij vervoer van een hond in een hok
in den bagagewagen zal dus voortaan
slechts een halve enkele reis derde
klasse betaald behoeven te worden.
EEN NIEUW HEITOESTEL.
De heer J. van Leeuwen, industrieel
te Delft, heeft een nieuw heitoestel
bedacht, dat vooral voor het verrich
ten van heiwerk in een beperkte ruim
te uiterst practisch is. Het nieuwe toe
stel is n.l. zoodanig geconstrueerd, dat
wel 100 palen op verschillende plaat
sen kunnen worden ingeheid, zonder
dat verplaatsing van het werktuig noo
dig is. De heistelling werkt zeer eco-
Binnenland.
Het Middelbaar On der wijsrapport
van de commissie-Rutgers.
Het Fokkervliegtuig keerde na ver
trek uit Bagdad wegens niet goed loo-
pen van den motor naar die stad terug.
Buitenland.
Hittegolf in Italië.
Nieuwe invallen der politie bij de
Vlaamsche fronters.
Een verklaring in het Lagerhuis
over de besprekingen tijdens de zitting
vanden Volkenbondsraad.
nomisch en voor de arbeiders levert
de bediening van het toestel geen geva
ren op.
DE VEILIGHEID IN DE MIJNEN.
Men meldt uit Kerkrade:
Van 15 Juni af worden op de Staats
mijnen voor hen, die als houwers zul
len worden te werk gesteld, examensi
afgenomen, bestaande uit een theore.:
tisch en practisch gedeelte.
Dit examen is wel een unicum, voon
zoover ons bekend, in de mijnbouw-
kundige wereld en getuigt wel van
den ernst, waarvan liet Staatsmijnbe-
drijf is doordrongen, om zooveel als
doenlijk is de mijnwerkers, die ver
antwoordelijke betrekkingen beklee-
den, ten volle voor hun taak berekend
te doen zijn.
Het theoretisch gedeelte omvat da
vragen van dagelijks voorkomende be
zigheden, en (le veiligheidsvoorschrif
ten. Het is heel dikwijls voorgekomen,
dat buitenlandsche mijnwerkers zich
als houwers aanmeldden, terwijl laten
bleek, dat ze zich op slinksche wijza
in het bezit hadden weten te stellen
van z.g. houwerspapieren. Ten onrech
te verrichten ze clus houwerswerk en
velen hunner hebben deswege dan ook
met den strafrechter kennis gemaakt.
Zii waren een gevaar voor de veilig
heid in de mijnen.
Door de arbeiderscommissies wor
den de examencommissies aangewezen
Reeds heeft over deze aangelegen
heid een bespreking plaats gehad met
de arbeiders-commissies, die eenparig)
de invoering van 't houwers-diploma
joejuichen.
HET MET OLIEVERF SCHILDEREN
VAN CEMENTBEPLEISTERINGEN.
Het met olieverf schilderen van
beton of van met cement bepleisterde
muur- en andere vlakken heeft het
groote bezwaar, dat de verf verzeept.
Dit verzeepen is een gevolg van een
verbinding van de olie uit de verf met
de zich in het cement bevindende vrije
kalk. Alleen met waterverf kan ce
mentbepleistering direct worden be
schilderd. Voor het met olieverf be
schilderen bestaan verschillende pre
paraten, waarmede de oppen-lakken
vooraf kunnen worden behandeld.
Echter is een dergelijke behandeling
uit den aard der zaak omslachtiger,
dan wanneer men direct de verf kan
gebruiken, die niet verzeept.
Een dergelijke verf is door een
Amerikaansche fabriek gevonden. Zij
vereenigt zich bij de aanraking mee
de vrije kalk en maakt het oppervlak
waterdicht.
Semcoat, aldus wordt de verf ge
noemd, is ui drie soorten verkrijgbaar,
zoowel glanzend als mat, voor binnen
en buitenwerk en een soort gansvert
voor vloeren.
De verf moet giftvrij zijn, weerstand
bieden tegen vocht, rook en gassen
en niet lijden onder herhaald afvvas-
schen. 1
De vloerverf is bestand tegen af
slijten en wordt in Amerika voor het'
verven van cementvloeren, in fabrie
ken enz. toegepast, niet alleen om 'n
beter aanzien te verkrijgen, doch ook
om de stofplaag, een bekend euvel
van cementvloeren, te bestrijden.
Ook houtgranietvloeren en afgesle
ten linoleum moeten met cemcoat kun
nen worden bestreken.
Witte cemcoat schijnt het meest te
voldoen.
Een zeer belangrijke eigenschap van
het materiaal is, dat, hoewel de be
schildering hard en glad is, een taaie
huid verkregen wordt.
Plaatijzer, dat met cemcoat werd be
streken, kon volgens proefnemingéni
heen en weder worden bewogen, zon
der dat de verf huid scheurde.
DT EERSTE CHLOROFORMNARCOSE
De eerste chloroform-narcose, die in
Duitschland werd uitgevoerd, is geen
schitterend succes geweest.
Aan het Ned. Tijdschr. voor Genees»
kunde ontleenen wij' onderstaande aar
dige bijzonderheden over een momi^
ment, waarin het feit, nu tachtig jaap
geleden door den beeldhouwer Wolff1
werd vereeuwigd.
