CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
3*«« JAARGANG
VRIJDAG 20 MÈI 1927
NUMMER 2133
COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal I 2.50
Per weekf 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
Cit nummer bestaat uil IWEE Btaiiea.
EERSTE BLAD.
S t r ij d k a s-Getneenteraadsverkiezing.
Saldo 216.25.
Ontvangen van D. 10.; van N. A.
1; van Gez. B. 5. Totaal 232.25.
Hartelijk dankt Wie helpt de 250
v o 1 maken?
J. KARSTENS.
Bur Nieuw© Leidsche Courant
V Aan den vooravond.
Evenals bij vorige verkiezingen
wordt a.s. Maandagavond, na afloop
van d© Verkiezingsactie, door onze
Prop.-Club een Opwekkingssamen
komst belegd. Deze samenkomst
wordt gehouden in de Nutszaal des
avonds te 9 uur.
Na afdoening der werkzaamheden
zal door twee sprekers het woord wor
den gevoerd.
De club was zoo'gelukkig de predi
kanten Beekenkamp en Tho
mas bereid te vinden de vergadering
toe te spreken.
Voorts zal Gods zegen worden afge
smeekt over de stembus van Dinsdag.
Van een samenkomst als deze, dat
eigenlijk een bidstond is, kan zulk een
bezieling en geestdrift uitgaan.
Na een periode van zwaren arbeid is
het zoo nuttig als onze propagandisten
elkander ontmoeten en over en weer
elkander wenken geven en mededee-
lingen doen.
Maar het is ook zoo heerlijk als we
in gebed en psalmgezang de eenheid
van ons geloof kunnen belijden.
Doch bovenal, laat er bij all© actie
welke ontwikkeld is toch behoefte zijn
tot gebed.
Want indien God den zegen niet
schenkt, tevergeefs zal onzen arbejd
zijn.
Moge dus a.s. Maandagavond, na af
loop der actie, de Nutszaal stampvol
zijn.
Wij verwachten daar in de, eerste
plaats natuurlijk allen, die op eeniger-
lei wijze aan het verkiezingswerk heb
ben deelgenomen. Voorts al onze can-
didaten voor den Gemeenteraad; van
no. 1 tot 12 toe. Het bestuur onzer
Kiesvereeniging en voorts allen, man
nen en vrouwen, die met ons den
Heere wenschen aan te roepen in het
gebed en Zijn Zegen willen afsmeeken.
Moge het antirevolutionaire keur
korps a.s. Maandagavond in de Nuts
zaal een goede ure hebben.
V Klassenstrijd.
Als een der kenteekenen van de So
ciaal-Democratische verkiezingskrant,
die tér gelegenheid van de gemeente
raadsverkiezingen wordt uitgegeven,
valt onmiddellijk op dat zij slechts het
woord voert tot een deel van de bur
gerij.
Van het eerste tot het laatste stukje
geen woord dan alleen tot de arbei
ders of tot de bezitlooze burgerij.
Of ge leest de bijdragen van de hee-
ren Van Stralen, Dubbeldeman of
Verwij, dan wel ge leest die v. de on
genoemde medewerkers het is alles de
zelfde toon
Voor de S.D.A.P. bestaat er slechts
één tegenstelling.
Wij vragen: Is dat reeds niet vol
doende om nooit een stem op een So
ciaal-Democraat uit te brengen? Ge
lukkig zijn er nog verschillen- in onze
Maatschappij. Naast armoede geeft
God ook nog rijkdom. D© rijkdom mag
aiet verteerd worden in overdaad,
maar moet nuttig besteed tot voordeel
van zichzelf en anderen. Dat is ons
standpunt..
Dan roepen wij geen wee met gebal
de vuist. Dan dreigen wij niet om
door belasting-heffing te halen wat er
te halen is. Neen dan laten wij Gods
Woord spreken dat leert hoe ook het
bezit tot een zegen kan zijn.
Wij willen geen klassenstrijd en ver
Klaren ons voor opheffing van te schrij
oende tegenstellingen door den weg
van gerechtigheid en liefde.
V Ergerlijk en brutaal.
De verkiezingskrant der Leidsche
S.D.A.P, bevat ook een bijdrage van
aen heer Dubbeldeman.
Het is bekend dat de heer Dubbelde
man den laatsten tijd (misschien vroe
ger ook wel) behoort tot de meer reli
gieus getinte Sociam-Lemocraten.
De heer D. heeft ,jt motto voor een
beschouwing over de Volkshuisves
ting:
en het tweede hieraan ge
lijk i9 dit: Gij zult Uwen naaste
liefhebben, als Uzelven. Daar is geen
ander gebod grooter dan deze.
Marcus 12 31'
Reeds het feit dat een dergelijk dier
baar woord van onzen Heiland wordt
gebruikt tezamen met woorden als
„krotten", „krotwoningen", „lappen-
kroegen", toont dat de schrijver niet
gevoelt de hooge beteekenis van dit
woord van Christus. Dè bedoeling van
Christus is niet om eenzijdig den na
druk te leggen op het liefhebben van
den naaste. Integendeel. Christus
geeft hier antwoord aan iemand die
scheiding maakte tusschen Gods gebo
den en van Christus wil weten wat het
hoogste is. Daarop antwoordt Jezus
rlat het eerste en groote gebod is: God
lief te hebben boven alles. Maar, zegt
hij dan, daar is niet van los te maken
dat tweede, den naasten als Uzelven;
die twee zitten onlosmakelijk aan elk
ander verbonden. Dezelfde drang die
ons noopt tot God liefhebben gaat ook
uit tot naastenliefde. Hier is geen
scheiding rnaar innig verband.
Daarom mogen wij dat tweede ook
pooit banaal verbinden met een of an
der maatschappelijk vraagstuk, maar
moet het slaan op onze hooge liefde
verhouding tot God en als gevolg daar
van naastenliefde.
Daarom is het gebruik van dezen
tekst in dit verhand ergerlijk.
Maar de heer Dubbeldeman maakt
ook een tegenstelling en is daarin bru
taal tegen beter weten in onjuist.
„Arbeiders en abeidersvrouwen
zegt hij laat u door de „politieke
Christenen" bij de stembus straks
weer niet verschalken. Zij die poli
tieke Christenen hebben wel de
naastenliefde op de lippen, maar in
hun hart bespeurt men daar geen
sprank ie van. Daar is gouddorst ko
ning. Overdenkt dit, nu 't nog tijd is".
Hier wordt op brutale wijze het goe
de werk dat ook de Christenen, even
als degenen die uit ander beginsel han
delden, voor den v oningbouw hebben
gedaan, uit gouddorst verklaard.
Daartegenover willen wij ve' klaren
dat juist de Christenen tegenover de
Sociaal-Democraten, inzake woning
bouw het gezonde standpunt innemen,
dat de gemeenschap de handen moet
ineenslaan om op het gebied van de
volkshuisvesting tot verbetering te
komen. De sociaal-democraten willen
ook hier den veel gemakkelijker weg
bewandelen en de gemeentelijke
Overheid huizen doen bouwen.
Als er dan van ecu licfdehandeling
sprake mag zijn, dan toch zeker eerder
in t streven naar partic woningbouw
door vereenigingen dan in dat van de
sociaal-democraten.
Daarom is de aanval- brutaal onjuist.
I
STADSNIEUWS.
DE TOEPASSING VAN DE ZONDAGS
WET.
Gistermiddag was in café „De
Burcht" een vergadering, waartoe uit-
genoodigd waren de houders van café's
en vermakelijkhëidsbedrijven en de
verschillende raadsleden. Van 'deze
laatste waren aanwezig Mevr. Dietrich
—'de Rooy, en de heeren Heemskerk,
Kooistra, Groeneveld, Coster en Spen-
del.
De vergadering stond onder leiding
van den heer D. Hamburger, voorzitter
van den Ned. Bios» oopbond
De bedoeling was een onder'inge be
spreking te voeren over de mogelijk
heid om een mildere toepassing van
de Zondagswet te verkrijgen.
Door eenige heeren wer I naar voren
gebracht het na 'eel, dat de exploitan
ten van bovengenoemde bedrijven beb
ben door het feit dat de Zondagswet
zoo streng wordt toegepast. Verschil
lende Leidenaars gaan 's Zondagsmid
dags naar Den Haag omdat er bier in
Leiden niets te doen is.
Ëesloten werd de besturen van de
organisaties „Horepaf", „St. Jan" en
„Ons Belang" uit te noodigen binnen
kort een vergadering te beleggen waar
een en ander zal worden besproken en
waar overwogen zal worden welke
stappen gedaan moeten worden om B.
en W. te overtuigen dat een mildere
toepassing van de Zondagswet nood
zakelijk is.
Wij verwijzen naar wat wij omtrent
deze zaak reeds schreven..
Wij hopen dat op de tweede te hou
den vergadering de door ons genoem
de bezwaren tegen een mildere toepas
sing ter sprake zullen komen.
CKR. MIDDENSTANDS VEREEN.
Gisterenavond vergaderde de Chr.
Middeiistandsvereeniging onder lei
ding van haar Voorzitter den heer J. v.
d. Steen, in het Nutsgebouw. f
Na de gebruikelijke opening werden
de notulen door den secretaris, den
heer M. Ziegelaar, gelezen en goedge
keurd.
Enkele ingekomen stukken werden
behandeld, waaronder zeer belangrij
ke. Wij noemen slechts het uitvoerige
rapport van de commissie voor het on
derzoek naar dp moseiiikheid tot op
lichting van een adviesbureau voor
beroepskeuze. Na een uitgebreide be
spreking werd besloten aan verschei-
denen der aanwezigen het rapport
rond te zenden, welke dan hun opmer
kingen aan den secretaris zullen inzen
den. Ook werd nog voorgelezen een
schrijven van het Bestuur der Christe-
lijk-Historische Kiesvereeniging als
antwoord op het door de vereeniging
ingdiende voorstel betreffende het Ge
meente-program. De vergadering ver
klaarde zich erkentelijk voor dit ant
woord, te meer daar dit de eenige kies
vereeniging is, welke een antwoord
zond.
Hierna had een bestuursverkiezing
plaats in de vacature J. Zandbergen
voortbestaande door het bedanken van
den heer W. Roodenburg. Gekozen
werd de lieer Ml'. F. H. van der Tas,
welke van de benoeming zal worden
kennis gegeven.
Vervolgens kwam in bespreking het
afbetalingssysteem, waarover op een
andere plaats in dit blad nader wordt
bericht.
In bespreking ko-mt dan een voorstel
van de Vereeniging van Huisvrouwen.
De heer Wiele^ga zet de bedoeling uit
een en het blijkt dat de contact-com
missie, die sedert kort bestaat, tus
schen deze vereeniging en de drie Mid
denstands-Vereenigingen reeds goed
werk doet.
Na de rondvraag sluit de Voorzitter
deze belangrijke en gezellige vergade
ring terwijl het intusschen half twaalf
geworden was.
HET AFBETALINGSSYSTEEM.
In de gisterenavond gehouden ver
gadering van de Christelijke Midden-
standsvereeniging, afdeeling Leiden,
werd de bespreking van het afbeta-
lingssysteean voortgezet. In de vorige
vergadering had de heer Ph. P. Deu-
mer een inleiding gehouden en aan bet
einde de volgende conclusies inge
diend:
1. Het afbetalingssysteem is in zijn
tegenwoordigen vorm als een maat
schappelijk euvel te beschouwen; ver
oorzaakt bij de minst draagkrachti-
gen een onevenwichtigen toestand,
doordat zij verplichtingen aangaan,
welke boven hun draagkracht zijn.
2. Het afbetalingssysteem werkt den
woeker in de hand en dient óf door de
centrale regeering óf door gemeentelij
ke verordening bestreden te worden.
3. De Handeldrijvende Middenstand
ontneme het afbetalingssysteem haar
object, door het bedingen van lage prij
zen en levering der beste waren.
Na een zeer uitvoerige bespreking,
waarin de bezwaren tegen de voorge
stelde conclusies naar voren werden
gebracht en waaraan door de meeste
der aanwezigen werd deelgenomen,
werd met algemeen stemmen de vol
gende door den heer van der Steen Jr.
ingediende motie aangenomen:
De Vereeniging .van den Christelij-
ken Handeldrijvenden en Industrie©
len Middenstand, afdeeling Leiden,
kennis genomen hebbende van de
door den heer Deumer ingediende
conclusies bij de behandeling van
het afbetalingssysteem en de naar
aanleiding daarvan gehouden be
spreking,
concludeert,
dat het afbetalingssysteem, wan
neer dit betreft goederen met een
vrij langen levensduur, waarvan de
prijs niet boven de finantieele
draagkracht van den kooper gaat,
zijn goede zijde kan hebben, doch
dat bij dit systeem zoowel het koo-
pen boven de financieele draag
kracht als het vragen van onmatige
prijzen ernstig moet worden afge
keurd.
Zij spreekt als haar verwachting
uit dat alle leden der Vereeniging er
toe zullen medewerken dat het afbe
talingssysteem geen regel, doch uit
zondering zij en in zijn verkeerden
vorm zooveel mogelijk wordt bestre
den,
besluit deze motie ter kennis te
brengen van het Hoofdbestuur der
Vereeniging, van de Centrale der
drie plaatselijke Middenstands-Ver-
eenigingen en der plaatselijke pers.
COMMUNISTISCHE VERKIEZINGS
VERGADERING.
Gisteravond is in de Graanbeurs de
verkiezingsvergadering van de C. P. H.
(Communistische Partij Holland) ge
houden, die slechts matig bezocht was.
Sprekers waren de heeren Dr. J. A. N.
Knuttel en H. van Weizen.
De heer H. v. W e 1 z e n richtte zijn
aanval op de S.D.A.P., die zich bereid
heeft verklaard wethouderszetels te
aanvaarden, alzoo met de bourgeoisie
te regeeren en het wankelend kapita
lisme te schragen. Daartegenover zijn
de communisten degenen, die het
meest consequent den strijd voeren te
gen het kapitalisme in al zijn geledin
gen, overtuigd als zij zijn dat de arbei
dersklasse eii de bourgeoisie tegenover
elkaar staan als water en vuur. Het
kapitalisme ziet geen kans de wereld
uit den chaos te halen waarin het haar
gebracht heeft; het symptoom daar
van is de werkloosheid. De rationali
seering waarvan men te Genève
spreekt, heeft weer nieuwe werkloos
heid ten gevolge.
De tweede spreker, Dr. J. A. N.
Ivnu 11 e 1 begon met er den nadruk op
te leggen, dat de communisten niet in
den raad ziting hebben genomen om
iets voor de arbeiders te bereiken, doch
uit een oogpunt van propaganda: om
den arbeiders te laten zien wat door
ben zelf buiten den raad om bereikt
moet worden.
Spr. wees er op, dat de strijd der
Nederlandsche communisten een on
derdeel is van den grooten internatio
nalen strijd; bet is een schande voor
het Westersche proletariaat dat over
het lot van het kapitalisme beslist
wordt in China, in Ned.-Indië en Br.-
Indië. De opstand in Ned.-Indië was
volgens spr. wat onhandig opgezet en
door een misverstand te vroeg uitge
broken.
Ten slotte behandelde spr. meer uit
voerig het werkloosheidsvraagstuk,
het groote vraagstuk van het kapita
lisme. De werkloosheid zal onder dit
maatschappelijk stelsel niet meer ver
dwijnen.
De eisch der communisten is: pro
ductieve arbeid of uitkeering van vol
loon. Dit laatste is financiëel in Leiden
mogelijk; spr. heeft het den Raad in
zijn begrootingsrede voorgerekend.
En nu de klap op de vuurpijl: als
de werkloozen vol loon moeten uitge
keerd krijgen, dan is er tegelijk pro
ductieve arbeid voor ben. Want dan
zal de bourgeoisie zeggen: laten dan
die sigarenmakers maar sigaren ma
ken en die kleermakers kleeren maken
enz., want alles wat ze dan nog doen,
is winst.
We zouden den he$r Knuttel den
raad willen geven, dit denkbeeld aan
den Raad van Volkscommissarissen
der Sovjet-republiek voor te leggen.
Want ook daar tobt men met het
werkloosheidsvraagstuk: er zijn in
Rusland meer dan een millioen werk
loozen.
Na de rede van den heer Knuttel'
werd gedebatteerd door den heer Met-
scher, partijgenoot van David Wijn
koop, die betoogde, dat men de zaak
,van het communisme beter kan dienen
door op lijst 1 dan op lijst 11 te stem
men.
CHR. ONDERWIJZERS.
Morgen, 21 Mei a.s., vergadert de af
deeling „Leiden en Omstreken" van de
Vereeniging van Chr. Onderw. en On-
derw.essen in het Nutsgebouw, zaalflO.
Aanvang 6 uur.
Ingeleid zal worden: „De vernieti
ging van de Baaispriesters op den Kar-
mel" door den heer C. H. van Ulden.
(Naar aanleiding van de moeilijkheid
bij de behandeling van z.g. wreedhe
den in de H. S. voor de klas.) Tevens is
een verzoek ingekomen tot medewer
king bij de oprichting van een paeda-
gogische bibliotheek, leeszaal en
schoolmuseum. Ook belangstellenden
worden uitgenoodigd.
COÖPERATIEVE KEUKEN.
In de bovenzalen van bet gebouw
der Leidsche Coöperatieve Keuken
had onder voorzitterschap van mevr.
B. ReystVreeburg de jaarlijksche a'l-
gemeene ledenvergadering dier ver
eeniging plaats.
Aan het verslag door den secretaris
mr. Averbeck, uitgebracht, outleenen
we het volgende:
Ofschoon de balans doet zien, dat de
winst in het afgeloopen jaar zeer ge
ring is geweest, mag dit niet toege
schreven worden aan achteruitgang.
Immers bedroegen de totale ontvang
sten 68057 d.i. ruim ƒ3500 meer dan
het vorige jaar. Er werden bij de le
den bezorgd 62955 maaltijden met 6327
extra porties soep, terwijl in het res
taurant werden gebruikt 14276 diners,
7542 lunches, 4248 extra-porties soep
en 3694 extra porties toespijs. Toch
was de winst, die vorig jaar 1079.84
bedroeg nu 222.62 H. De oplossing
van dit raadsel kunnen de leden gevon
den hebben in de betere kwaliteit der
maaltijden.
Na goedkeuring van balans en winst
en verliesrekening werden de aan de
beurt van aftreding zijnde bestuursle
den, de dames J. J. de Haas en M. Rijke
met algemeene stemmen herkozen.
REDDINGSBRIGADE.
Woensdagochtend ongeveer 12 uur,
toen de Blauwpoortsbrug vóór het ver
keer was gesloten en de Turfmarkt
dus overvol, werd dè jongeman B. per
fiets te water gereden. Door bet ter
stond halen van den reddingshaak van
de Turfmarktbrug werd door den heer
v. d. Meel de drenkeling naar zich toe
gehaald en tegen den hoogen wal op
getrokken. Wederom een bewijs hoe
nuttig de haken zijn.
Opnieuw vernield door de straat
jeugd is de haak van de Nonnenbrug.
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewoae advertentiën per regel 221/* cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine adyertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
Belangrijkste nieuws in dit Hummer.
Binnenland.
Doodelijk ongeluk bij den ont
waakten overweg te Hoogkerk.
Buitenland
De Russen eischen van de economi
sche conferentie erkenning van hnn
maatschappelijk stelsel.
Te Hankau is de staat van beleg
afgekondigd.
Donmergue en Criand zijn n!t Lon
den te Parijs teruggekeerd.
De rechtstreeksche onderhandel!**
gen tusschen Joego-Slavié en ItaliS
zijn nog niet begonnen.
Verdwenen die van de brug Slachthuis
en Geeregracbt. Wie geeft inlichtingen
aan A. J. v. d. Lijke, Oude Singel 14,
Telef. 889?
HET ONGELUK BIJ DE
FA. TIELEMAN EN DROS.
Aangaande het ongeluk dat gisteren
gebeurd is bij de fa. Tieleman en Dros
deelen we nog mede, dat de ernstig ge
wonden Mej. Wolters en Klauw en
Klinkhamer in tegenstelling met de
ernstige geruchten als zou hun toe
stand zeer ernstig, zelfs levensgevaar
lijk, zijn, het momenteel naar cfmstan-
digheden vrij wel maken, zoodat er
geen reden tot ongerustheid behoeft
te zijn.
De oorzaak van het ongeval ligt nog
steeds in 't duister. Ir. A. M .Touw, di
recteur der Kon. Ned. Grofsmederij al
hier is benoemd tot deskundige voor
het onderzoek van de machine, terwijl
door de justitie te Den Haag twee des
kundigen, w.o. een inspecteur der re
cherche benoemd zijn tot het instellen
van een onderzoek van de eventueel©
verdere oorzaken.
De gesprongen centrifuge was eerst
korten tijd in gebruik, maar bezat
naar het oordeel van deskundigen alle
bedrijfszekerheid.
Toen het ongeluk gebeurde was er
een groot aantal arbeiders in het lo
kaal aanwezig en het mag verwonde
ring wekken, dat alles betrekkelijk zoo
goed afgeloopen is, daar de scherven
staal en ijzer overal door de fabriek
lagen verspreid en een aanmerkelijke
schade aan de wanden hebben aange
richt.
JEUGDWERK PATRIMONIUM.
Het mooie evangeliserende jeugd
werk van Patrmonium gaat prachtig.
De belangstelling van jong en oud is
er. Dat noopt ook om voortdurend dit
werk nog meer aan zijn doel te doen
beantwoorden. Daartoe is de commis
sie steeds in de weer.
Wij vernemen, dat nu weer op het
program staat, oprichting van dam
clubs. Op Vrijdag 27 Mei zal een ver
gadering in het gebouw aan de Hoog
landsche Kerkgracht worden gehou
den waartoe alle Christenen, die voor
dit deel van den arbeid roeping gevoe
len worden uitgenoodigd.
HANDIGE ACTIE.
Een comité, waarin zitting hebber*
de heeren: J. Dirkse, H. H. Hommes,
Dr. L. P. Krantz, G. van der Lee, T.
J. F. van der Meer, H. de Roode, Jd.
Schots Jbz., H. Vink, Mevr. A. "Wer
ner-Somerwil, Mevr. I. Zandvoort
Kooreman en J. van Zijverden, heeft
blijkbaar aan alle candidaten voor
den Gemeenteraad een circulaire ver
zonden, waarin zij het volgende onder
de aandacht brengen:
Gelijk bekend is, ondervinden om
wonenden van de Leidsche Centxalo
tot in wijden kring een bijna ondragle-
liijken last en hinder van de massa'a
stof en gruisj die deze Centrale dagj
en nacht verspreidt.
Reeds meermalen zijn autoriteiten
op dezen overlast gewezen, tot nog}
toe echter helaas zonder gevolg.
Toch zou bedoeld euvel gemakkelijk
gekeerd kunnen worden, wanneer aar»
de Centrale geen kolengruis ot bries
meer zou worden gestookt. Het schijnt
echter, dat het geringe economische!
voordeel, dat wellicht het stoken met
bries voor de Centrale oplevert bij dd
autoriteiten nog steeds zw aarder weegt
dan het verschaffen van een weinig
meer levensgenot aan eenige duizen
den hunner medeburgers.
Verder mag onzes inziens zo<*
wordt gezegd vooral ook niet uit
het oog worden verloren, dat het naau
Igezondneidseischen bewonen van dier
huizen ramen openen voor het toe
treden van lucht vaak tot de on
mogelijkheden behoort.
Zij willen trachten autoriteiten van
den ernst dezer brandende kwestie tel
doordringen en hen te overtuigen, dat
deze last en hinder, welke het stoken
van gruis in de Centrale aan in wijdert
kring omwonenden dagelijks bezorgt,