CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Dit nummer beslaat uit TWEE Bladen.
Belangrijkste nieuws in dit Hummer.
3»<« JAARGANG
WOENSDAG 18 MEI 1927
NUMMER 2131
COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal 2.90
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 22cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
EERSTE BLAD.
itrijdkas-Gemeenteraadsverkiezing.
Saldo f 200.
Ontvangen van R. bij het huisbezoek
f 0.25; van B. f2.—; van N. N. f 1.—
van N. N. f 1.van een bijna negen
tigjarige Kiezeres f 1.van F. E.
flO.—Totaal f 215.25.
Een mooie stap vooruit naar de
1250.Nog f34.75 ontbreekt.
Wie volgt?
J! KARSTENS.
Bur. Nieuwe Leidsche Courant
V Zich melden. -
Een der artikelen van de Kieswet
die schromelijk worden misverstaan is
art. 72.
Het eerste lid van dit artikel zegt
dat alleen hij of zij tot de stemming
worden toegelaten die in het bezit is
van een oproeping. Dit is duidelijk en
geeft ook geen moeilijkheden.
Het tweede lid echter regelende den
z.g.n. stemplicht wordt niet goed be
grepen. Met name in de kringen waar
men principieel bezwaar heeft tegen
dezen stem dwang en daar scha
ren wij ons gaarne onder wordt nog
al te vaak het voorgesteld alsof ieder
verplicht is te stemmen.
Dit is echter niet het geval.
De wetgever heeft slechts den eer
sten stap gedaan. Ieder kiezer is ver
plicht1 zich te melden.
Wanneer iemand en hier denken
wij o.a. aan de vrouwen ernstig be
zwaar heeft om te stemmen, dan is hij
volstrekt daartoe niet verplicht. Alleen
is hij verplicht dit aan het stembureau
mede te deelen.
Art. 76, tweede lid, zegt uitdrukke
lijk dat het stembureau aanteekening
houdt van de namen der kiezers die
weigeren een stembiljet in ontvangst
te nemen.
Hieruit blijkt dat de houding van
het stembureau niet anders dan neu
traal kan zijn; het heeft slechts het
feit te constateeren en hij proces-ver
baal aan het einde der zitting vast te
leggen.
Het betreft hier een voorschrift, in
wezen niets verschillend met een op
roep van een of ander Ambtenaar of
Overheidsorgaan aan een ingezetene
om inlichtingen te geven. Het eenige
critieke punt is of de Overheid vóór
dit doel aldus dwingend mag optreden.
Maar van eigenlijke stemdwang is
in de wet geen sprake.
Het kan nuttig zijn dat onze wer
kers zich dit nog eens in het geheugen
prenten om eventueel© onjuiste tegen
werpingen af te slaan.
V „Week-end".
Tegenover de hand over hand toe
nemende actie die het ongeloof in
Duitschland laat zien, met een on-
imiddellijken aanval op de Kerken en
de positieve belijders, is het moedge
vend dat ook de Kerken zich op krach
tige organisatie toeleggen.
Zoo lezen wij nu dat de Synode der
Evang. Iverk van Pruisen in een brief
aan de gemeenten gewezen heeft op de
kansen, welke het steeds meer gebrui
kelijk wordende z.g. /week-end" aan
de gemeenten biedt. Zij ziet erin ook
een. middel om het religieuse leven der
groote stadsmenschen te bevorderen.
De gemeenten moeten nagaan of mis
schien godsdienstoefeningen in de
week, godsdienstoefeningen ten beslui
te van de week en vroegdiensten op
Zondag gewenscht worden. Ook de ge
meenten in de voorsteden en dorpen
in de onmiddellijke nabijheid der groo
te steden alsook die in de voor „week
end" gezochte plaatsen moeten de
grootste zorg aan hun godsdienstoefe
ningen wijden.
Zoo staat tegenover het brute onge
loof en de vijandschap, een krachtig
opleven van het geloofsleven en de be
wustwording van het dragen van een
ernstige verantwoordelijkheid.
Maar de wijze waarop hier de actie
der Kerken zich uit, heeft ook voor
ons land beteekenis. Ook hier hebben
sommige Kerken naar onze meening
een vruchtbaar veld voor evangelisa
tie onder de „week-end'ers".
Het Duitsche voorbeeld vinde zoo
(mogelijk navolging.
V Rechts en links.
Eergisteren is in Indië de voorjaars-
zifting van den nieuwen Volksraad ge-
cpend die door de inwerking-treding
van de nieuwe staatsinrichting een
«wetgevend en medebesturend college
ïn^t verruimde bevoegdheid wordt.
Naar aanleiding daarvan worden in
Je Pers verschillende politieke be
schouwingen gehouden. Ook beschou
wingen over de politieke kleur van de
verschillende leden. Daarbij worden
wel eens heel eigenaardige vergissin
gen gemaakt. De Standaard had Maan
dag ook 'n bericht dat niet niet geheel
vrij is van die fout.
„De lijn tusschen „rechts" en links"
valt in Indië anders dan in Nederland,
zegt terecht ons A.-R. hoofdorgaan. In
de Indische maatschappij overwegen
meer andere belangen maar de gebrui
kelijk onderscheiding volgende, vond
de „Loc." eenigen tijd geleden: Euro-
peesche leden 7 links, 23 rechts; Chi-
neesche leden 1 links, 4 rechts; Inland
sche leden 12 links, 13 rechts; tezamen
20 links en 40 rechts.
Van deze 40 leden hal de landvoogd
15 Europeesche, 2 Chineesche en 5 (dit
maal 6) inlandsche leden te benoemen,
terwijl de overige representanten ge
kozen zijn door een zeer begrensd kie
zerscorps. De landvoogd hanteerde het
benoemingsrecht door ongeveer even
veel vertegenwoordigers van „politie
ke minderheden" al§ van „economi
sche belangen" te benoemen. Zoo werd
o.m. benoemd voor d scheepvaart de
heer Van Zalinge, voor de vakbewe
ging de heer Van Lonkhuyzen, beiden
lid van de Chr. Ethische partij, en
daar ook de partijleider der C.E.P., de
heer Van Helsdingen, benoemd werd,
zitten van de partij, die ons het meest
verwant is, drie Europeesche leden in
den Volksraad, en bovendien een
Protest.-Chr. inlander, Moelia.
De Ind. Kath. Partij is eveneens
door drie Europ. leden vertegenwoor
dig, maar verkreeg daarbij geen Kath
inlander, en de Ind. Soc. Dem. Partij
door twee leden.
Uit dit beknopte overzicht kan men
eenigszins de huidige samenstelling
van den Volksraad nagaan. Naar men
weet, is te verwachten een voorstel tot
wijziging van de Indische Staatsin
richting, strekkende, om de Europee
sche meerderheid uit den Volksraad
te doen verdwijnen. Maar voorloopig
wordt toch alles „geschoeid" op de
nieuwe inwerking tredende wet op de
Indische staatsinrichting. De partijen
hebben o.m. ook hun candidaten aan
gewezen voor het college van Gedele
geerden van den Volksraad. Door de
Chr. Ethische Partij werd daarvoor de
volgende lijst ingediend: Van Helsdin
gen, Moelia en Van Lonkhuizen. En
verder wachten we nu de berichten
uit Indië af, want deze zullen ons
spoedig meer melden omtrent den
nieuwen Volksraad, die een mijlpaal
is in Indië's historie".
Het is voor ieder, die de Indische
toestanden kent, duidelijk dat de Lo
comotief bedoelt het „Indisch"
rechts en links, terwijl uit de ge
volgtrekking van de Standaard het be
ginsel van het Moederlandsche rechts
en links valt af te leiden.
Het kan daarom nuttig zijn mee te
deelen, dat men in Indië onder rechts
verstaat al diegenen die uiteindelijk
algelieele zelfstandigwording van In
dië beoogen en onder links al dege
nen die Indië ook uiteindelijk als een
Kolonie willen beschouwen.
In dit rechts en links zitten voorts
zooveel schakeeringen, terwijl ook
vooral over het tempo van de toepas
sing zoo verschillend gedacht wordt,
dat in de practijk de ons zeer nauw
verwante C.E.P. vertegenwoordigers
nu eens links dan weer rechts handel
den, ofschoon men algemeen de C.E.P.
ook volgens haar program rechts
indeelt.
Intusschen teekenen zich ook in In
dië meer en meer de komende tegen
stellingen, zooals hier in Europa in
srhier elk Parlement openbaar wer
den, af en hebben wij reeds menig sa
mentreffen en botsen van beginselen
gezien. De beiangscheiding rechts
en links zal daar ook'voor de beginsel
scheiding rechts en links plaats ma
ken.
STADSNIEUWS.
Mr. SCHOKKING BURGEMEESTER
VAN KATWIJK?
Voor eenigen tijd maakten wij mei
ding van de hardnekkige geruchten,
dat' dhr. van Boeyen burgemeester
van Katwijk zou worden en dat zijn
plaats in Ged. Staten dan zou worden
ingenomen door Mr. Schokking.
Thans 1* ebben verschillende bla
den het bericht, dat niet dhr. van
Boeyen, doch Mr. Schokking tot bur
igemeester van Katwijk zal worden be
noemd.
Hoe dit zij, en welke dezer bericii
ten juist is,^in elk dezer gevallen zal
Mr. Schokking dus geen zitting kun
nen nemen in den Leidschen raad.
A. S. V.
Vrijdag 20 dezer zal ;c l i
de Studentensociëteit door de Al.
meene Senaten Vergadering (A. S. V
uit de senaten der studentencorpsen j
te Leiden, Utrecht. Groningen, Delft
en Amsterdam een vergadering wor
den gehouden. Op de agenda staat
o.m.: Verhouding van de A. S. V'. tot
den pas opgerichten Bond van Vrou
welijke Studentenvereenigingen.
PROF. KAN.
Zondag 22 dezer herdenkt prof. dr.
P. Th. L. Kan, sinds 1 April 1920 ge
woon hoogleeraar in de neus-, keel- en
oorheelkunde aan de Leidsche univer
siteit, den dag, waarop hij 20 j^ar ge
leden het ambt van buitengewoon
hoogleeraar in deze vakken aan de
Leidsche Universiteit aanvaardde.
TWEE COMPOSITIES FRED. DE NIE.
Van onzen stadgenoot Fred, de Nie,
zijn bij de firma Alsbach en Co. te Am
sterdam verschenen twee composities
n.l. Prelud. voor piano, en Christus
sonnet op tekst van Albert Verweij.
SCHIETWEDSTRIJDEN.
De Schietwedstrijden voor de afdee-
lingen Leiden, Leiderdorp, Zoeterwou-
de, Oegstgeesc, Sassenheim, Lisse,
Voorhout en Noordwijk van de Bijz.
Vrijw.Landstorm op Zaterdagmiddag
te Katwijk zijn uitnemend geslaagd.
Vele landstormers hadden aan de
oproeping gehoor gegeven; de Res. Ka
pitein Juta gaf door zijn aanwezigheid
blijk van zijn belangstelling; er viel
een opgewekte stemming^te bespeuren
Deze wedstrijd bood een nrooie gele
genheid tot meerder contact met de
afdeelingen onderling, waardoor onwil
lekeurig een geest van saamhoorig-
heid wordt gevormd. Een flink aantal
prijzen, waaronder vele nuttige en
practische, waren beschikbaar terwijl
door een juiste prijsverdeeling zoowel
beste als minder goede schutters de
kans werd geboden met een prijs te
te gaan strijken.
Zaterdag 28 Mei a.s. te 4 uur nam.
zal wederom te Katwijk een schiet
wedstrijd plaats hebben, tot welke
deelname elke Bijzondere Landstor-
mer uit bovengenoemde afdeelingen
dringend wordt opgewekt, terwijl zij,
die nog niet toetraden tot het insti
tuut van de B. V. L., zich alsnog aan
melden bij de plaatselijke leiders (voor
Leiden, Leiderdorp en Zoeterwoude bij
den heer H. J. Lamers, Doeslaan, Lei
derdorp).
EEN VREESELIJK DRAMA.
Gistermiddag heeft zich in een der
kleine hotels aan de Wagenstraat in
Den Haag een tragedie "afgespeeld.
Sinds eergisteren logeerde daar de
23-jarige student U. van hier met een
tot nog toe onbekend gebleven meisjü
dat naar schatting eenige jaren jon
ger was dan hij.
Dat er oneenigheid bestond tus
schen hen, bleek uit niets; integendeel
de twee jonge menschen waren oogem
scliijnlijk heel opgewekt.
Gistermiddag is de jongeman hec
liaatst gezien; hij vroeg toen om da
icourant en men kon niets bijzondeiat
aan -hem bemerken.
Een half uur later hoorde men twee
klappen, doch men schonk er geerv
aandacht aan. Toen echter om half
ivie.r alles nog ptilwas en de beide
jonge menschen nog steeds niet aan.
tafel waren verschenen, klopte men
aan de deur van hun kamer.
Alen kreeg echter geen gehoor en
toen men de deur wilde openen bleek
deze op slot te zijn.
Met een reservesleutel werd zij ge
lopend en toen za" men beiden te
bed liggen in een bloedplas met door
schoten hoofd. Het meisje had een-
revolver in de hand.
Onmiddellijk werden de politie cn
den Gen. Dienst gewaarschuwd.
Spoedig waren de hoofdcommissaris
van politie, de heer van 't Sant, de
commissaris, de heer Kramer, en de
substituut-officier van justitie, de
heer Enger, ter plaatse.
De geneeskundige dienst constateer»
de den dood en bracht de lijken naar
het lijkenhuisje in de Delistraat.
Naar nog gemeld wordt, verwerpen
zoowel bloedverwanten als vrienden
van den jongeman met stelligheid do
veronderstelling, dat hij zelfmoord
zou hebben gepleegd.
Nader wordt gemeld:
De beide jonge menschen hadden
reeds meermalen samen in l^et hotel
gelogeerd. De student had zich altijd»
als koopman uit Rotterdam in het
register ingeschreven en voorgegeven
dat het meisje zijn echtgenoote was.
Ook ditmaal stonden z?j~ als zoodanig
in het register vermeld. Van te voren
.haduen zn reeds een kamer besteld,
waarbij werd opgegeven, dat zij Zon
dagavond zouden aankomen. Zij kwa
men echter pas Maandagavond en gini
gen onmiddellijk naar hun kamer.
TÓen vanmorgen oms.treeKs 12 uui
Nu dienstmeisje thee ging brengen,-
i de'jonge vrou» a lcen aan; zij'
er haar nachtk ceding een man
wtrokken.
s opgewekt cn zeide glimla
i t dienst meisje „Weet u.
dat hier nog een japon van u hangt
;Neemt u die liever mee".
Het dienstmeisje is daarop weer
naar de keuken gegaan en even daar
na kwam de jongeman bij haar en zei-
de op vroolijken toon: „Geeft u mij;
even een lucifer voor mijn cigaret"
Ongeveer tien minuten later hoor
de men de klappen.
Het lijk van den jongen man is he
dennacht naar het huis van zijn oudera
vervoerd.
VEILIGHEIDSWET.
De Kantonrechter alhier heeft heden
uitspraak gedaan in de zaak tegen de
Gebr. D. W. en C. F. S., machinefa
brikanten te Hengelo, die terecht ston
den wegens het bij de uitvoering van
een werk aan de Stedelijke Lichtfa
brieken alhier niet voldoende in acht
nemen van veiligheidsmaatregelen,
tengevolge waarvan een arbeider van
den steiger viel en aan de gevolgen
daarvan overleed.
De Kantonrechter achtte het ten las
te gelegde deels niet bewezen en sprak
de verdachten deswege vrij. Voorzoo-
ver wel bewezen, achtte de Kanton
rechter de Gebr. S. niet strafbaar en
ontsloeg hun mitsdien van rechtsver
volging.
DE TENTOONSTELLING VAN
EGYPTISCHE KUNST.
De tentoonstelling van Egyptische
kunst, welke vanaf half Maart door
het Rijksmuseum van Oudheden al
hier te Amsterdam werd gehouden, is
verleden week geëindigd.
Ze is een groot succes geweest. In de
twee maanden tijds werd zij door on
geveer 15.000 personen bezocht.
Ook de vier lezingen, gekozen uit
het cursusprogramma van het Leid
sche Museum, trokken een zeer groot
aantal toehoorders.
Thans zijn alle voorwerpen weer be
houden alhier teruggekeerd en hebben
in het Rijksmuseum van Oudheden
hun oude plaats weer ingenomen.
ZENDINSSTEUN IN NATURA.
Het Comité schrijft ons:
"Verantwoording der giften:
L. van privaatlessen f 16, O. S. te
A. te Sassenheim f 2,50, H. S„ ta
-Axel, namens 't Comité aldaar f 84,178
C. W. te W. f 17,60 van kalenderver
koop, N. S. te OE. f 6,45, eveneens»
van kalenderverkoop, A. E. te D. f9,
van privaatlessen. Mevr. R. V. te T.
f 10 eiergeld. Dames D. te OE. f 5.
eveneens eiergeld. Zuster Y. B. te
's Gr. f 10, van reductie op het broodi
verbruik. J. V. te N. f 25, opbrengst»
schaap; van coupons f 52. G. de H.
5te k., f 35, opbrengst schaap. N.
-d. O., te A., van bepaald sigarenmerlö
f 39,57. Mej. J. S. te Z. f 7,o0, honor.*
rium voor geschreven verhaal. H S
L. van privaatles f 17.50
Het Comité voor Zendingssteun in
natura vergaderde de laatste maanden
twee maal.
Het leed een gevoelig verlies door
het overlijden van een zijher leden
den heer A. Spruyt, die krachtens zijn
functie van boekhouder bij het Zén-
dengsbureau heel gemakkelijk voor 't
verband tusschen dat bureau en ons
icomité zorgde.
Sprak het vorig verslag van een
nieuwe wijze van Zendingssteun: nl.
het bestemmen van het honorarium
voor letterkundigen arbeid voor ons
comité, het voorbeeld vond reeds na
volging.
Mej. J. S. te Z. stond n.l. haar ho
norarium voor een verhaal af.
De heer Joh. de Heer te Rijsenburg
vroeg ons, er eens op te wijzen, hoe
gemakkelijk de meeste heeren aan,
Zendingssteun zouden kunnen doen,
door het geld, dat anders aan een kerk
'sigaar bedoeld wordt een sigaar
voor of na den kerkdienst opgestoken
zou worden besteed, voor de Zen
ding te bestemmen.
We nemen deze gedachte gaarne
van hem over.
Geleidelijk breidt zich de kring v.
medewerkenden uit; en dit stemt om?
tot groote vreugde.
Over 1926 werd f 404,76 V2 aan hec
Zendingsbureau afgedragen, waaron-
f 52 voor coupons.
Dit is rente, gekweekt van het ka
pitaal, dat we ons tot doel gesteld heb
ben nog eens zoo groot te maken, dat-
de rente er van de kosten der binnen-
Itandsche actie van de Zendingseorpo
raties dekt, zoodat alle giften dan di
rect naar de terreinen gaan.
AANBESTEDING.
Voor de aanbesteding voor de le
vering van vleesch en spek, benoo-
digd "ten behoeve van de soldaten-
ménages alhier, gedurende het tijd
yak 1 Juli31 Dec. 1927 kwamen vijf
biljetten in.
De firma G. .W Zand voort alhier
schreef in: rund vleesch 68 cent per
K.G., gerookt en gezouten spek v.
69 cent per K.G..
De firma I. Zandvoort bedong voor
bevroren rundvieesch 58 cent per
K.G., v. versch rundvieesch 93 ct. p.
K.G., voor spek 73 cent per K.G.,
Btonenlané.
In een hotel te 's-Gravenhage zijn
een jongevrouw en een jongeman dood
gevonden.
Koninklijk bezoek aan Amsterdam.
Buitenland
Op de economische conferentie is
een resolutie betreffende de hoogte der
tarieven en een inzake rationalisee
ring der industrie aangenomen.
De Universiteit van Oxford heeft
Doumergue en Briand tot doctor in de
rechten benoeond.
De Britsche vertegenwoordiger te
Hankau is teruggeroepen.
MacDonald heeft de terugreis uit"1
Amerika aanvaard.
De firma Ph. van Gelderen alhier
schreef in voor bevroren rundvleescli
58.5 cent per K..G. voor versch rund
vieesch 84 cent per K.G.,
De firma Aenmey schreef in voor
bevroren (Argent.) rundvieesch 58.5
cent per K.G..
De fa. Th. M. W. Bergers schreef
in voor de levering van gerookt en
gezouten spek a 68 cent per K.G.
De levering van het bevroren rund
vleesch werd gegund aan de firma
I. Zandvoort, die van het gerookt en
gezouten spek aan de firma Th. M.
W. Bergers alhier.
BINNENLAND.
PRINSES JULIANA ZWANE-
BROEDER.
De leden van ons Vorstelijk Huis
zijn steeds zwanebroeder geweest in
de Illustre Lieve Vrouwe Broeder
schap te 's-Hertogenbosch. In 1918
werd Prinses Juliana benoemd tot can
clidaat in de Koninklijke lijn en tlians
is zij tot broeder bevorderd, welke be
vestiging zij heeft aangenomen. Hee
ren proosten en broeders zullen aan
H. K.„H. het ordeteeken, zijnde een zil
veren lelie tusschen doornen, aan een
groen zijden lint en een oorkonde aan
bieden.
REIZEN NAAR EN VAN INDIë.
Bij beschikking van den Minister
van Koloniën van 13 dezer zijn de in
1921 vastgestelde bepalingen nopens
de rangschikking in klassen van lands
reizigers naar~ en van Indië, zooals die
sedert zijn gewijzigd en aangevuld,
met ingang van 1 Juli a.s ingetrokken
en ter zake nieuwe bepalingen vastge
steld. Deze onderscheiden zich van de
oude in hoofdzaak door het volgende:
De salarisgrenzen, bij welke burger
lijke ambtenaren recht verkrijgen op
overtocht in de eerste, resp. de tweede
klasse, zijn gebracht van 650 op 750,
en van 250 op 300 per maand.
Voorts is de aanwijzing aan hen, die
niimm'er in een hoogere dan de tweede
klasse worden gerangschikt vervallen,
en zijn eenige overgangsbepalingen
vastgesteld.
PAEDAG. TENTOONSTELLING.
Te Dordrecht heeft de burgemeester
Maandag geopend de eerste Paedago-
gisi he Electriciteitstentoonstelling voor
het onderricht op de scholen in de
electriciteit.
Deze expositie gaat uit van de Ver
een. van Electr. Bedrijven in Neder
land, in aansluiting op het theoretisch
leermateriaal, dat reeds op de scholen
gebezigd wordt.
De bedoeling is de jeugd aanschou
welijk te maken het nuttig gebruik
van electrischen stroom. Voor volwas
senen worden tijdens de week, dat de
ion toonstelling geopend is 's avonds
lezingen gehouden over diverse onder
deelen der electrotechniek.
De Dordtsche installateurs, de ge
meentebesturen van Dordrecht en Am
sterdam en diverse fabrikanten en pae
dagogen in Nederland verleenden m^
dewerking. De leerlingen die reeds on
derricht ontvingen in electriciteitslee*
zoowel van hoogere als lagere scholen
zullen 0111 beurten de tentoonstellng
bezoeken. De bedoeling is deze ook in
andere gemeenten van ons land te hou
den.
REKKENSCHE INRICHTINGEN.
Dezer dagen is te Amsterdam de
jaarlijksche vergadering der Rekken>-
sche inrichtingen gehouden, ondei
voorzitterschap van den heer E. René
van Ouwenaller.
Dr. W. L. Slot Jr., directeur der in
richtingen, bracht het jaarverslag ui/-
w aar in hij wees op de moeilijkheden
aan den arbeid onder psychopaten en
zwakzinnigen verbonden, doch ook op
de voldoening, welke die arbeid
schenkt. Het recreatiegebouw, tegelij-