CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
8sle JAARGANG
DINSDAG 17 MEI 1927
NUMMER 2130
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2.50
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 53936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 22'/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie."
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
Gil nummer bestaal uil ÏWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Sfrijdkas-Gemeenteraadsverkiezing.
Saldo 179.12H.
Ontvangen van N. N., ter completee
ring van de Tweede Honderd,
10.87/4.
Zo zijn er, de Twee Bonder (1
gulden!
Hartelijk clank aan alle mede
werkers.
In 't gezicht van den naderenden
strijd, ga ik voort met nogmaals een
beroep te doen op den strijdlust onzer,
geestverwanten. Op derde hon
derd durf ik niet meer hopen.
Maar de helft? Dat kan nog.
J. KARSTENS.
Bur Nieuwe Leidsche Courant
Verkeersagenten gevraagd.
Onze A.-R. „Zeeuw"' schrijft het vol
gende:
Alle plaatsen van beteekenis heb
ben in dezen tijd hunne verkeers
agenten, die tot taak hebben de vei
ligheid van het publiek te verzeke
ren door voetgangers en wielrijders,
automobilisten en motorrijders te
leeren „rechts" te houden.
Aan zulke verkeersagenten heb
ben wij ook in deze verkiezingsda
gen behoefte.
Er zijn tal van kiezers, die op de po
litieke straat nog hun weg moeten
zoeken en die zoo gemakkelijk den
koers kwijt raken.
Daarom moeten overal de ver-
keersagenten aan het werk worden
gesteld.
Ze behoeven geen officieelo aan
stelling en hebben niet noodig een
speciale uniform.
Ieder die politiek meeleeft kan als
verkeersagent dienst doen en de kie
zers die hij op zijn weg ontmoet dui
delijk maken dat het belang van het
politieke verkeer meebrengt rechts
te houden.
Met aandrang wekken wij al onze
antirevolutionaire mannen en vrou
wen op zich in de komende dagen
verdienstelijk te maken door als ver
keersagenten op te treden en de kie
zers bij hun gang naar de stembus
in de goede richting te sturen.
Ook voor Leiden en omgeving heb
ben wij deze verkeersagenten noodig.
Wie heeft politioneelen aanleg, die
melde zich spoedig aan bij zijn Kies-
vereeniging of Propagandaclub.
Lichamelijk hulpbehoevend
Het blijkt dat onze huisbezoekers
nog niet altijd weten hoe gehandeld
moet worden wanneer een kiezer licha
melijk hulpbehoevend is en de hulp
die hij op den stemdag noodig heeft be
geert.
Art. 78 der Kieswet zegt: Wanneer
blijkt, dat een kiezer lichamelijk hulp
behoevend is, kan de voorzitter van
het .stembureau toestaan dat hij zich
cloe bijstaan.
Hieruit blijkt drieërlei:
le. dat de Voorzitter van het
Stembureau moet toestaan dat de
hulpbehoevende kiezer zich doe hij-
staan;
2e. dat de kiezer zelf hes list over
den bijstand n.l. door wien dat zal ge-
'schieden; 1
3e. dat de hulpbehoevendheid blij
ken moef.
Volgens cle Memorie van Antwoord
aan de Eerste Kamer bij de behande
ling van het ontwerp der Kieswet moet
onder dien bijstand ook zelfs gere
kend worden dat zoo noodig een ander
voor den hulpbehoevenden kiezer met
het stempotlood de bedoelde keuze
mag verrichten.
Het is dus onjuist te meenen dat
men een kiezer die aan verlamming
lijdt, of die sterk beeft, zoodat hij on
mogelijk zelf zijn stem kan uitbren
gen, de hand moet vasthouden, opdat
de hand van den kiezer, en die alleen,
het stempotlood hanteert. In die geval
len kan wel degelijk worden toege
staan dat een ander de hulp verleent.
Verschillende beslissingen zijn er
reeds genomen die hebben uitgemaakt,
dat bijstand aan kiezers, die niet, zoo
als de wet eischt, werkelijk lichame
lijk hulpbehoevend Zijn, tot vernieti
ging van de stemming leiden moet.
Daarom is simulatie van hulpbehoe
vendheid ongeoorloofd. Wij vertrou
wen echter dat de Voorzitters onze.
stcmbureaux in dezen een billijk oor
Jeel zullen vellen.
STADSNIEUWS.
VERKIEZINGSVERGADERING DER
S. D. A. P.
Gisteravond is in de Stadsgehoor
zaal een verkiezingsvergadering van
de S.D.A.P. gehouden, waar de heeren
Mr. D. A. van Eek en J. J. v. Stralen
het woord voerden.
De 2de voorzitter, de heer Wakka,
opende de vergadering met een kort
openingswoord. Hij betreurde het dat
de belangstelling niet grooter was (de
zaal was half vol), waarvooZ hij maar
één reden wist: het mooie weer. De
belangstelling voor de gemeenteraads
verkiezing is groot genoeg. Spr. wees
er voorts nog op, dat de S.D.A.P. be
reid is, wethouderszetels te aanvaar
den, doch alleen indien dit in het be
lang is van de arbeidersklasse en wan
neer zij twee zetels krijgen. Vervolgens
gaf spr. het woord aan den heer van
Stralen.
De heer J. J. van Stralen begon
met op te merken, dat de sociaal-de
mocraten de verkiezingsbeloften niet
geschonden hebben. Dat hetgeen zij
voorstelden in het belang der arbei
ders door de meerderheid van den
raad verworpen werd, komt mede om
dat de in den raad zitting hebbende
christelijke arbeiders de zijde kozen
van de kapitalistische klasse. Spr.
laakte de onverdraagzame houding
der Clir. partijen ten opzichte van cle
1 Mei-betooging en sprak een woord
van hulde aan den nieuwen burge
meester. die den aanval, door den
heer Wilbrink namens de Christelijke
partijen in den raad op cle S.D.A.P. ge
daan, met kracht en flinkheid heeft
afgeslagen (luid applaus).
Spr. kwam vervolgens op het. werk
loosheidsvraagstuk. Van een krachtige
breed opgezette werkloosheidsbestrij
ding is hier geen sprake; alle voor
stellen daaromtrent werden door de
meerderheid van den raad in overeen
stemming met het advies van B. en W
verworpen. Het beruchte college, liét
Burgerlijk Armbestuur, past cle ver
ouderde armenwet zoo schriel en eng
toe, dat de betreffende gezinnen aan
willekeur zijn overgeleverd. Het beste
zou zijn opheffing van het B. A. en de
vervanging daarvan door een betere
wijze van verzorging der hulp behoe
vende arbeiders.
Van de opheffing der Huurwetten
vreest spr. huurverhooging. Met tal
van voorbeelden toonde spr. de nood
zakelijkheid eener gemeentelijke huur
verordening aan, om tegen de vele mis
standen op dit gebied maatregelen te
nemen.
Spr. eindigde met een krachtige op
wekking, te zorgen dat de S.D.A.P.-
fractie versterkt uit den verkiezings
strijd te voorschijn zal komen. (Ap
plaus).
De tweede spreker, M r. D. A. van
Eek behandelde meer in het alge
meen het gemeentebeleid. Hoewel de
sociaal-democratie' streeft naar verbe
tering van clen toestand der arbeiders
klasse i n het kapitalisme, strijdt zij
tegelijkertijd tegen het kapitalisme
omdat in het kader van dit maatschap
pelijk stelsel de idealen der arbeiders
klasse nooit ten volle kunnen verwe
zenlijkt worden.
Spr.'s fractie heeft in de afgeloopen
periode bij herhaling voorstellen ge
daan, die wel in het kapitalisme voor
verwerkelijking vatbaar zijn, cloch
wagrvan zij wist dat'zij politiek on
mogelijk zijn. omdat de meerderheid
van den raad ze niet wil. De bedoeling
met het indienen dezer voorstellen
was ze in hun beteekenis aan de be
volking te doen zien, teneinde hun
aanneming nader bij te brengen door
dat men er aan went.
Spr. laakte liet optreden van den
Vrijheidsborid, die niets anders is dan
een reactionaire bezuinigingspartij en
van cle Chr. arbeiders, die hetgeen spr.
en zijn partijgenoot en voorstelden,
steeds hebben afgebroken en er geen
eigen' voorstellen in het belang van
het proletariaat voor in de plaats heb
ben ge'steld.
Vervolgens besprak spr. de houding
zijner fractie in cle toekomst. Wan
neer zij aan het Dagelijksch Bestuur
der gemeente deelneemt, is het onont
beerlijk de beschikking te hebben over
de noodige geldmiddelen, opdat de
gemeente haar sociale taak zal kun
nen vervullen. Daartoe is noodig: op
voering der progréssie van de gem.
ink.bel. zoo hoog als de wet het toe
laat, verhooging der opcenten op de
vermogens-belasting, wederinvoering
der zakelijke belasting op het be
drijf, invoering eener belasting op
bouwterreinen, (ten slotte het streven
naar een betere regeling der 'financi
ële verhouding van Rijk en Gemeen
ten.
De voorwaarden, waaronder de S.D
>P rlppl 7r1 nemen nnn he* Pvm
lijksch Bestuur der gemeente, zijn: le.
twee wethouderszetels; 2e. dat cle
meerderheid van den raad toezegt in
williging van belangrijke eischen.
Dit laatste hangt af van cle toekom
stige samenstelling van clen raad.
Spr. verwacht versterking van het
stenimenaantal der S.D.A.P.; daartoe
doet spr. een beroep op-de yrouwen,
op de „kerkelijke" arbeiders en op de
kleine neringdoenden, die niet tot de
arbeidersklasse doch wel tot het pro
letariaat (de bezitloozen) behooren.
Spr. eindigde met den strijd hier in
Leiden te schetsen als een deel van
den grooten beschavingsstr.ijd tegen
liet internationaal kapitalisme en voor
een nieuwe maatschappij, wier grond
slagen zijn; orde, samenwerking en
maatschappelijke gelijkheid (applaus).
Van cle gelegenheid tot debat werd
gebruik gemaakt door de heeren Met-
scher, Knuttel en Alberts.
De heer Metscher beschouwde de
aanvaarding van wethouderszetels als
'n teeken van de verburgerlijking der
S.D.A.P.; de strijd tegen het kapita
lisme moet niet in doch buiten het
parlement gevoerd worden.
Dr. J. A. N. Knuttel wees er op, dat
cle S.D.A.P. als minderheid alleen
maar in liet college van B. en W. komt
omdat de burgerlijke partijen het voor
deeliger vinden ze er in op te nemen;
dan wordt de verantwoordelijkheid
voor hetgeen er gebeurt medegedrae-eti
door de leiders van een sterke arnei-
dêrspai'tij.
De heer Alberts begon met te wijzen
op den wantoestand waarin zich onze>
industrie bevindt ten gevolge van de
heffing van beschermende rechten
door de andere landen, terwijl men
hier in Holland, ook de S.D.A.P., tegen
bescherming is. Voorts noemde spr.
het onverstandig van de S.D.A.P. op
Zondag te demonstVeeren, terwijl hij
er ten slotte den nadruk op legde dat
de mensch bij brood alleen niet leeft:
meer clan het door brood onderhouden
leven is het eeuwige leven; dit is den
Christen het hoogste.
De heer van Eek beantwoordde om
des tijcis wille alleen de voornaamste
der gemaakte tegenwerpingen; die be
treffende de aanvaarding van wethou-
derszetels door de S.D.A.P. Dit is een
proefneming; zij is van meening aldus
te handelen in het belang van de ar
beidersklasse. Blijkt het echter dat zij
buiten het college van B. en W. meer
voor het proletariaat kan doen, dan
zal zij zich onmiddellijk daaruit te
rugtrekken.
Ds. A. D. MEETER.
Ds. A. D. Meeter nam Zondagavond
afscheid van de Ned. Herv. Gem. te
Loosduinen, wegens vertrek naar Lei
den, sprekende over 2 Tim. 2 8 (ge
deeltelijk). Aan het einde van den
dienst werd hij toegesproken door Ds.
B. C. Verhagen, van Wateringen, con
sulent; door den heer G. J. van Dui
ken. godsdienstonderwijzer, door Ds.
J. Booy, van De Lier en door ouder
ling J. P. Schüngel, die hem deed toe
zingen Psalm 121 4.
Zooals bekend zal Ds. Meeter Zon
dag a.s. alhier in zijn ambt bevestigd
worden.
PROF. KORTEWEG 50 JAAR DOCTOR
Heden is het 50 jaar geleden, dat
prof dr. J. A. Korteweg, oud-hooglee
raar in de heelkunde aan de univer
siteiten te Groningen, Amsterdam en
Leiden, aan de Universiteit alhier
werd bevorderd tot doctor in de ge
neeskunde op een proefschrif: De oor
zaken van breukbeklemmingen.
In verband met het gouden docto
raat van prof. Korteweg heeft prof. dr.
J. Hl. Zaayer, hoogleeraar in de heel
kunde alhier, bij den aanvang van
een zijner laatste colleges, zijn ambts
voorganger, prof. Korteweg herdacht.
Hij bracht daarbij dank aan prof. Kor
teweg voor het vele en belangrijke,
dat hij gedurende de jaren, dat hij te
Leiden de heelkunde doceerde, voor
deze wetenschap, de heelkundige af-
deeling van het academisch zieken
huis, de studenten en in het bijzonder
voor zijn assistenten heeft gedaan.
Hij wees verder op de enorme werk
kracht van prof. Korteweg, waarvan
deze, ook nadat hij het hoogleeraars-
ambt had neergelegd, zoowel in zijn
functie bij de Rijksverzekeringsbank,
als in zijn tegenwoordige betrekking,
zoo ruimschoots blijk heeft gegeven.
De studenten lieten op deze woorden
een krachtig applaus volgen.
De faculteit van geneeskunde, als
mede de Senaat der Leidsche Univer
siteit hebben heden prof. Korteweg
met zijn jubileum een hartelijk ge
steld schrijven van gelukwensch ver
zonden.
HET HISTORISCH MUSEUM VAN
NATUURKUNDIGE INSTRUMENTEN
Het Historisch Museum van Natuur
kundige Instrumenten in het Natuur
kundig Laboratorium alhier heeft on
langs van den heer L. Th. Dee, pedel
der Leidsche Universiteit een belang
rijk geschenk ontvangen, namelijk een
bijzonder fraaie antieke microscoop,
volgens het model van Scarlet en Cul-
peper. uit het midden der 18e eeuw.
Het instrument, vermoedelijk En-
gelsch werk, munt uit door fraaie be
werking en sierlijke vormen; het is
bovendien uitstekend geconserveerd,
zoodat het als een zeer belangrijke
aanwinst voor het Museum is te be
schouwen.
Het Museum schijnt zich trouwens
langzamerhand in toenemende belang
stelling te mogen verheugen. Het
mocht in'den laatsten tijd vele ge
schenken en bruikleenvoorwerpen ont
vangen.
Als een der belangrijkste giften ver
melden wij het geschenk van vier an
tieke microscopen, voor eenige maan
den, van particuliere zijde ontvangen.
Een' dezer is een exemplaar van de
zeldzaam voorkomende handmicros
copen van Johan van Musschenbroek,
den beroemden Leidschen instrument
maker (omstreeks 1700), twee zijn ge
heel van ivoor gemaakt en eigenhan
dig werk van Edmund Culpeper, (even
eens omstreeks 1700). de vierde is ver
moedelijk uit het midden dér 18e eeuw
afkomstig. Ook deze microscopen zijn
voor het Museum van de hoogste
waarde.
Voorbeelden, die zeker navolging
verdienen! Er bevinden zich in Ne
derland ongetwijfeld nog tallooze oude
microscopen in particulier bezit, in
strumenten, die voor de bezitters wei
nig of geen waarde hebben, doch die
voor het Leidsche Museum van het
hoogste belang zouden zijn ter com
pleteering van de collectie microsco
pen, die nu reeds uit bijna 40 stuks
bestaat.
Laten de bezitters eens overwegen
of zij hunne eigendommen niet aan
het Leidsche Museum ten geschenke
willen afstaan, ip bruikleen willen ge
ven of, als het in 't geheel niet anders
kan, te koop willen aanbieden. Men
wende zich in dit geval tot dr. C. A.
Crommelin, adjunct-directeur van het
Natuurkundig Laboratorium alhier,
die het beheer over het Museum voert.
CHR. BESTURENBOND.
In de gisteravond in het gebouw Pa
trimonium gehouden vergadering van
den Chr. Besturenbond is de heer Hl
van Cittert, bestuurslid van de Kan
toor- en Handelsbedienden, tot be
stuurslid gekozen.
Voorts werd met algemeene stem
men besloten de centrale controle te
doen voortbestaan.
Een uitgebracht rapport over de
vestiging te Leiden van een commissie
voor de beroepskeuze-voorlichting zal
nog een onderwerp van studie uitma
ken.
GEREF. SCHOOL VOOR U.L.O.
Door het Hoofd der bovengenoemde
school, den heer W. G. Aldershoff Jr.,
werd van H.K.H. Prinses Juliana een
dankbetuiging ontvangen voor het
door personeel en leerlingen gezonden
telegram op 30 April j.l.
FLORIS VERSTERTENTOON-
STELLING.
De Verstertentoonstelling in het
Sted. Museum de Lakenhal is gisteren
gesloten. Het aantal bezoekers heeft
6354 bedragen.
DE LEIDSCHE WINKELSTAND.
In de Pieterskerkkoorsteeg is liet
oude geveltje van de zaak van den
heer P. H. Eggink verdwenen en daar
voor in de plaats is thans een geheel
nieuwe gevel verrezen waarin twee
moderne ramen van een woonhuis op
de eerste etage en een groot raam voor
de geheele gemoderniseerde etalag
van den heer Egginlc.
Fl.m. 73 jaar geleden werd dit pand
door den grootvader van den tegen-
woordigen eigenaar overgenomen en
het heeft nog heel wat om 't lijf gehad
om deze moderniseering tot stand te
brengen, gezien de oudheidkundige
waarde van den gevel.
Thans zou men de zaak niet meer
herkennen. Achter de ruime geheel
nieuw gebouwde winkel bevindt zich
een eveneens zeer ruime werkplaats,
ook nieuw gebouwd, zoodat de heer
Eggink zijn cliëntèle geheel kan be
dienen volgens de eischen des tijds.
Zooals men weet, handelt de heer
Eggink in EJectriciteits- en gaswaren,
baden, geysers, waschtafels, emaille-
waren enz. Tevens belast hij zich met
den aanleg van Electr., gas- en wa
terleiding.
De vernieuwing van de zaak is ge
heel tot tevredenheid van den eige
naar uitgevoerd door de heeren Mas-
saar, Aannemer, Clarasteeg; Duindam
schilder, He er en steeg. Opzichter was
de heer' Verstraten, Javastraat en de
granietvloeren werden gelegd door
den heer Dreve, v. d. Werffstraat.
Eeiaqiijksie nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
Oud-Minister Colijn heeft het voor
nemen een bezoek aan Indlë te bren
gen.
De zitting van den nieuwen Volks
raad geopend.
Wetsontwerp tol het nemen van
maatregelen ter voorkoming van mis
bruikeu bij den uitvoerhandel van
haring.
Bnltenlend
Het Lagerhuis heeft een voorstel
aangenomen om de debatten over de
vakvereenigingswet niet langer dan 16
dagen nog te doen duren.
Het bezoek van president Doumer-
gue aan Engeland.
Fen spoorwegongeluk in Canada.
De huiszoeking bij de Russen te
Londen geschiedde op instigatie van
den Minister van Oorlog.
- De alhier tot arts bevorderde se-
mi-arts G. J. W. Meijnen is bestemd
tot reserve officier van gezondheid 2e
kl. bij het leger hier te lande.
In ile hedenmiddag gehouden
jaarlijksche vergadering van aandeel
houders van de N.V. Nationaal Veem
alhier zijn de balans en de winst- en
verliesrekening goedgekeurd en is het
dividend ov.er het afgeloopen'boekjaar
bepaald op 4 (v. j. 5) pet.
De 18-jarige J. K. kwam gister
middag om ongeveer half drie met
met hout beladen handwagen rijden
vanaf de Hoogstraatbrug in de rich
ting van de Vischmarkt. Vanaf de
Vischrnarkt kwam een vrachauto aan
van de Firma D., die onvoldoende uit
week, waardoor de bestuurder der
handwagen meer dan mogelijk was
naar rechts moest uitwijken en daar
bij de stoep van de firma H. opreed.
Het gevolg was, dat de wagen tegen
een spiegelruit van de zaak der fir
ma H. botste, welke ruit werd verbrij
zeld. De chauffeur die schijnbaar niets
bad bemerkt, was intusschen al door
gereden. Van een en ander is proces
verbaal opgemaakt.
Toen gisteren A. v. R. met een
vrachtauto op de Haarlemmerstraat
reed, sprong het waterreservoir, waar
door de auto niet verder kon. Hier-
dbor ontstond eenige stagnatie in het
verkeer^ die het noodig maakte, dat
de wagen met vereende krachten naar
de Hooglandsche Iverkgracht werd ge
bracht, waar ze is gerepareerd.
Op de Hooigracht, ten huize van
G. ontstond gisteren een begin van
brand, doordat de slang van het gas
stel vlam vatte. De brandweer werd ge
alarmeerd maar toen deze ter plaatse
verscheen, hadden reeds eenige buren
meegeholpen om het brandende be
hang van den muur te trekken en
was het brandje gebluscht.
BINNENLAND.
H. M. DE KONINGIN-MOEDER.
De Koningin-Moeder is voornemens,
a.s. Donderdag, des voormiddags om
streeks 10 uur, per auto naar Soest-
dijk te vertrekken.
Het gevolg zal bestaan uit de hof
dames barones Van Ittersum en jonk
vrouw Van de Poll en den kamerheer
graaf'Van Limburg Stirum.
Gisterenochtend heeft de Koningin-
Moeder, vergezeld van de hofdame
Van de Poll en den kamerheer baron
*Van Heemstra, een bezoek gebracht
aan de' tentoonstelling v. Islamitische
kunst in het gemeentemuseum in Den
Haag. H. M. werd ontvangen door
mevr. Van LeeuwenWaller en dr.
Van Gelder en liet de heeren dr. H. C.
Gallois, H. F. E. Visser en dr. E. Küh-
nel, conservator van het Kaiser Frie-
drichs Museum te Berlijn, aan zich
voorstellen.
Tijdens het bezoek, dat anderhalf
uur duurde, drukte H. M. herhaalde
lijk haar ingenomenheid uit met de
inrichting van de tentoonstelling en
met de welwillendheid van hen, die
hun kunstschatten hebben afgestaan.
Ten opzichte van verschillende bijzon
derheden, waarvoor H. M. groote be
langstelling had, liet zij zich voorlich
ten door de leden der tentoonstellings
commissie en dr. Kühnel.
DE GOEDE NAAM DER HOLL.
HARING.
Een wetsontwerp is thans ingediend
dat strekt tot het nemen van maatre
gelen ter voorkoming van misbruiken
in den uitvoerhandel van haring.
In de M. v. T. wordt in herinnering
