CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
NUMMER 2128
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal I 2.50
Per week I 0.19
Franco per post per kwartaal 2.90 j
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
O*™ JAARGANO
Oil nummer beslaal uil ME Bladen.
EERSTE BLAD.
Grondslagen.
IV (Slot).
Nog op een belangrijk onderdeel van
jnze staatkundige belijdenis moeten
wij dieper ingaan. Wij bedoelen de ver
houding van Kerk en Staat.
Christus zeide voor den rechterstoel
van Pilatus dat zijn Koninkrijk niet
van deze wereld was. Niet niet
macht smiddelen heeft de Kerk te
rekenen, zij is waarheid sreligie.'
De Kerk roept ieder op tot zwichten
voor de waarheid, maar staat daarbij
dan ook niet naar machtsmiddelen,
maar naar overtuigingsmiddelen.
Dit hooge standpunt heeft de Kerk
helaas niet bewaard. De overgang van
Keizer «Constantijn naar het Christen
dom heeft helaas gebracht een met
Overheidsmacht tot het Christendom
dwingen.
Dit is alle eeuwen door weer gezien
geworden. Geheel de beschouwing
over de verhouding van Overheid en
Kerk. zooals die eeuwen lang in de
Christenlanden gegolden heeft, en in
de Roomsche Kerk vooral haar top
punt vinrlt, doch ook in de Reforma
tie overging, is niet anders dan de
logische voortzetting van het door
Constantijn tot wet verheven stelsel.
Ook de door ons als onjuist aangedui
de woorden onzer belijdenis zijn een
uitvloeisel van dit stelsel.
Verzet tegen dit stelsel is in den
loop van vele eeuwen alleen uitge
gaan van de secten. Eerst de revolu
tie aan het einde der 18de eeuw heeft
radicaal met dit stelsel gebroken. Nu
is het wel opmerkelijk, dat wie in de
woorden van Christus ziet den grond
slag van een ander stelsel.' en die dat
stelsel wenscht op te bouwen naast
en tegenover 't verbreken van eiken
zedelijken band door de revolutie, zelf
voor revolutionair gehouden wordt.
Ook van Dr. Kuyper heeft men het
zelfde gezegd, zooals hij in Gemeene
Gratie 207, 208 aantoont.
Het dogma van de ééne Christelijke
Kerk als instituut, door Rome gehul
digd, werd ook door vele hervormers
nog voorgestaan. Kerk haast kerk leek
hun onbestaanbaar; er kon slechts
één ware kerk zijn alle andere waren
valsch. De pluriformiteit van de kerk
is eerst door den drang der feiten tot
het besef doorgedrongen.
Deze pluriformiteit van de Kerk is
iets wezenlijks, ofschoon zij er niet
zou zijn als er geen zonde was. Onder
alle verschil moeten wij vasthouden
hieraan dat er wel veel stengels aan
een wortel kunnen ontspruiten, maar
dat dit toch één plant is.
Het uiteengaan van de Christelijke
Kerk in meerdere formaties is een
ïfoodzakelijk gevolg van de rijkere ont
plooiing van het volksleven en het als
gevolg daarvan tot zijn recht komen
van het subjectieve element in het
geloofsleven.
De Overheid heeft, naar onze mee-
ning, geen recht om daarin tusschen-
beide te komen, zij' heeft slechts te
waken dat deze ontwikkeling geen on
derdrukking wordt. Vandaar ook, dat
onze vaderen hun geloofsbelijdenis in
dienden bij een Overheid die toeliet,
ja zelf meedeed aan, de verheffing
van één kerk als de ware Kerk.
Maar ook moeten wij er voor waken
dat de Kerk zich hult in.een nationaal
kleed. De Kerk is als organisme in
ternationaal. Daarom staat de Kerk
ook lqs van elke Overheid. Zij staat
naast die Overheid.
Onze vaderen hebben zich niet van
die fout vrij gehouden. Men heeft de
Overheid er in gemengd en zoo gekre
gen een staatskerk. Gevolg daarvan is
ook geweest dat er in de Kerk geen
verzet bleef tegen de inmenging van
de Overheid in geloofszaken. Toen
dan ook na de revolutie het herstel
kwam,bleek er in in de Kerk zelf geen
krachtig verzet meer tegen de wijze
waarop Koning Willem I de Kerk
snoerde in een band die haar van
Kerk tot een genootschap, tot een ver-
eeniging maakte. Het waren slechts
de enkelen die getuigden.
Daarmede komt men vanzelf op het
revolutie-standpunt, dat de Kerk 'als
een vereeniging beschouwt, naast an
dere vereenigingen van maatschappe
lijke strekking.
Maar aan de andere zijde mag nooit
uit het oog verloren worden de oor
spronkelijke eenheid, die Staat en
Kerk saam in den Zone Gods. Die ons
ten Christus is geworden, bezitten.
Staat en Kerk vertegenwoordigen bei
de een geheel het leven opeischend
beginsel. De Staat kan ten slotte het
offer van ons leven vragen op het slag
veld. De Kerk evenzoo moet ten slotte
uw offer van het leven op hei scha
vot als martelaar waard zijn.
Doch Staat en Kerk mogen nimmer
verward worden, omdat zij hemels
breed .verschillen in uitgangspunt,
sfeer, middelen, karakter, roeping en
einddoel. Ook is de Overheid slechts
nationaal. Zoolang de wereldhond van
naties nog niet in rechte kan beslis
sen, houdt hij de grens de macht van
bet Overheidsgezag op. De Kerk daar
entegen kent geen grenzen van eenig
land. Hoe ook verschillend in open
baringsvorm als instituut, is de een
heid als organisme internationaal.
In de Kerk is elke magistraat o n-
d e r d a a n, onderdaan van Christus
en heeft alzoo te gehoorzamen. Door
dat niet te willen brengt men de Kerk
in afhankelijke positie.
Natuurlijk sluit dit niet uit, dat in
sommige gevallen de Kerk ook de hulp
van de Overheid inroepen mag, maar
toch blijft de taak van de Overheid
dan meer van bewarenden dan van
verdedigenden aard.
Dr. Kuyper heeft ook dit zoo schil
derachtig als volgt geteekerid; De
Kerk treedt niet op in een mensche-
lijke samenleving die van nature
onder staatsbeheer staat, maar draagt
in zich de kiem van het al omvatten
de wereldrijk, dat eens alle staat ver
vangen zal, en zijn taak zal overne
men. Het is daarom volstrekt onjuist,
indien men in den Staat het Paleis
eert, waarin aan de Kerk niet meer
dan een zijkwartier is aangewezen.
Veeleer is de Staat weinig meer dan
't staketsel, opgetrokken op het bouw
terrein^ waarop de Kerk bezig is het
fundament te leggen voor het Paleis,
waarin eenmaal de Christus als Ko
ning zijn» zetel zal vestigen.
STADSNIEUWS.
DE ZOMERTIJD.
Van Zaterdag li op Zondag 15 Mei
a.s. om 2 uur 's nachts, zal de zomer
tijd intreden. Men denke er dus aan
hedenavond, vóór het ter ruste gaan,
de klok één uur vóóruit te zetten.'
Tevens vestigen we nog eens de aan
dacht op den 24-uurstijd, die met in
gang van morgen hij de Spoorwegen
wordt ingevoerd.
Voor de tijdaanduidingen na den
middag moet men dus 12 uur aftrek
ken (niet zooals sommigen geneigd
zouden zijn 10 uurB.v. 21.15 kwart
over 9 's avonds.
DE CHR.-HIST. UNIE EN DE
POLITIEK-SOCIALE VfENSCHEN
VAN DEN C. B. B.
In „Ons Schild" doet de heer Groten
huis mededeeling van het antwoord,
dat de Leidsche Chr. Besturenbond
dato 7 Mei ontving van het Bestuur
van de Chr. Historische Unie, afd.
Leiden.
Dit Bestuur schrijft:
„Naar aanleiding van Uw schrijven
van 1 Febr. 1.1. hebben ondergeteeken-
den de eer, U namens de Chr .-Hist.
Unie, afd. Leiden, te berichten, dat de
inhoud van Uw schrijven onze bijzon
dere belangstelling heeft gehad, zoo
wel in de afdeelings-vergadering, als
ook in de Commissie'r belast met het
samenstellen der propaganda-lectuur.
De belangrijkste punten strooken met
terdaad met onze beginselgeschriften.
Toch bestaat bij ons bezwaar tegen
de samenstelling van een „program
van actie" of een zoogenaamd „Stem
busprogram". Wij meenden, dat bet op
onzen weg lag, een .verkiezingsmani
fest" samen te stellen, geput uit ons
program van beginselen en 't Sociaal-
en Gemeenteprogram, en vertrouwen
dat U daarin 't belangrijkste deel van
Uwe verlangens zult aantreffen."
De heer G. volgt hieraan toe:
In hoeverre nu dit „Verkiezingsma
nifest" met onze wenschen rekening
zak houden, is uit dit schrijven niet op
te maken. Wij zullen daarop dus nog
wat fnoeten wachten.
Hetgeen wij vroeger reeds opmerk
ten willen wij thans herhalen, het is
voor ons van meer beteekenis óf men
straks in de Raadszaal aan onze wen
schen nog zooveel denkt, dat men
daarnaar ook gaat handelen.
CHRISTELIJK-HISTORISCHE UNIE.
De Chr.-Hist. Unie, afd. Leiden,
houdt Vrijdag 20 Mei a.s. een openbare
vergadering in de Stadsgehoorzaal,
des avonds 8 uur, waar als sprekers
zullen optreden Dr. J. Schokking, fid
der 2e Kamer, met het onderwerp:
„Een verantwoordelijke taak" en de
heer J. M. Krijger, lid der 2e Kamer,
inet het onderwerp: „On9 standpunt".
HERVORMD (GER.) STAATSPARTIJ.
In het „Nut van 't Algemeen' (Steen
schuur) zal Woensdag 18 Mei. des av
ZAïERDAG 14 MEI 1927
8 uur, de Hervormde (Geref.) Staats
partij een openbare vergadering hou
den, waar als spieker zal optreden Ds.
B. Gijzél, Herv. Predikant te Amster
dam, met het onderwerp: „Een ernsti
ge vraag".
Ds. GOEDHARD.
Naar wij vernemen komt Ds. J. G.
W. Goedhard alhier voor op een drie
tal tejr vervulling van de predikants
plaats in de Ned. Herv. gemeente te
Haarlem, ontstaan door het vertrek
van Ds. Vunderink.
PROF. F. A. VENING MEINESZ
OVER DE ZWAARTEKRACHT.
BEPALINGEN.
Gisteravond heeft in de collegez^ali
van de Leidsche Sterrenwacht Prof.
Dr. T.. A. Venin^ Meinesz zijn aange
kondigde voordracht gehouden over
de zwaartekrachtbepalingen, verkre
gen or zijn reis met de K XIII.
Prof. vening Meinesz begon met
.een overzicht te geven van de ge
volgde waarnemingsmethode, waai-
voor gebezigd werd een toestel, be
staande uit drie slingers, in één vak
slingerend en in twee paren gecorni
bineercl welke installatie met goed
gevok" de storende werking van ae
bewegingen van het schip elimineer»
de.
Ter nauwkeurige bepaling van den
gang var den tijdmeter waren draaa<-
looze precisie-tijdseinen noodig, welko
door het station Malabar met mede
werking van den Indischen topografi
schen dienst zijn verstrekt.
De Marine heeft gezorgd voor ge
regelde loodingen met een echoloo
dingstoestei volgens het nieuwe En-
geische systeem, dat, boven water va
rende, niet voldoende voldaan heeft,
doch onder water Steeds goede loo
dingen gaf, zoodat heel wat nieuwe
cijfers voor de Oceaandiepten aan de
bestaande kaarten kunnen worden toe
gevoegd.
Na een uitvoerige uiteenzetting oven
de beteekenis der waarnemingente
(hebben gegeven, besloot spr., resu-
meerende, dat gezegd mag worden,
dat de eerste indruk der resultaten
gunstig is.
Het heeft n.I. den schijn-, of het
.zwaartekrachtsverloop op de oceanen
duidelijke lijnen vertoont, die minden
behept zijn met locale grilligheden,
dan op de vastelanden het geval is,
hetgeen in overeenstemming is mei
de eerder uitgesproken verwachtingen
Ot zich hieraan ook de duidelijke ge-
•vo.gtrekkingen zullen laten vastknoo
pen, moet het nader onderzoek leeren.
Tenslotte bracht spr. dank aan den
(minister van marine en alle andere
autoriteiten, die hem in staat hebben
gesteld deze voor de wetenschap zoo
uiterst belangrijke onderzoekingen te
hebben kunnen verrichten.
UIT DEN MIDDENSTANDSRAAD.
Men schrijft ons:
Al eens meer is door ons de aan
dacht gevestigd op liet belangrijke
werk, hetwelk door den Middenstands
raad in het belang van den Handel-
drijvenden en Industrieelen Midden
stand wordt verricht. Deze raad, heb
ben wij toen betoogd, welke werd inge
steld namens de Regeering uit de drie
bestaande Middenstandsbonden, geeft
onder meer ook advies 'over voor-ont
werpen van wet, welke in eenig ver
band staan met den Middenstand. De
ze voorontwerpen worden ter beoor
deeling aan den Raad toegezonden,
waarna advies aan den .'."nister wordt
uitgebracht.
Zoo is nu ook geschied »reffende
het voor-ontwerp van wet, f.."'dende
bepalingen tot regeling van den klein
handel in alcoholistische dranken. De
Raad heeft hierover een uitvoerig ad
vies uitgebracht.
Wij wilden hierop nog even de aan
dacht vestigen, omdat de Midden-
standsraad in de Middenstandskringen
nog steeds niet op zijn volle waarde
wordt geschat.
ST£EN OP HET HOOFD GEKREGEN
M. L.t wonende in het Kuipershof,
heeft gisteren, toen hij in de Lichtfa
brieken werkzaam was aan het graven
van een kuil, een steen op het hoofd
gekregen, die op een pijp lag, van 2
Meter hoogte. L. bekwam een hersen
schudding en is in het Diaconessen-
huis ter verpleging opgenomen na
eerst door den Eersten Hulpdienst te
zijn onderzocht. Zijn toestand is nu
gunstig.
OVER EEN STEEN GEVALLEN.
De wielrijder L. F. K., alhier is gis
teren toen hij op den Rijnsburgerweg
reed op het rijwielpad tegen een steen
aangereden en van de flets gevallen.
Met een hersenschudding werd hij
binnengedragen in perceel 51. Zijn toe
stand is niet ernstig.
H. T. M.
Verschenen is de nieuwe dienstrege
ling van de tram Den Haag" (Dieren
tuin)—Leiden (Haarlemmerstraat) v.v.
De eerste tram vertrekt 6.10 uit
Leiden en is 7 uur in Den Haag, do
laatste 11,25 en is 12.15 in Den Haag.
Te 11.50 en 12.20 gaat dan nog een
tram naar de Haagsche Schouw.
Van 9.557.55 is een 15-minuten-
dienst.
HET TRAMONGELUK BIJ VEUR.
De laatste der drie ernstig gewonden
bij Veur op Tweeden Paaschdag, mevr
iFortuyn uit Scheveningen, heeft gis
teren het Acad. Ziekenhuis alhier ver
laten.
Het gebruik van een harer oogen
fcal zij grootendeels moeten missen.
Bij den heer L. Boekkooi, secre
taris van de Leidsche Chr. Oranje-
vereeniging, is een dankbetuiging van
iH. K. H. Prinses Juliana ingekomen
naar aanleiding van de door naar ont
vangen gelukwenschen bij gelegenheid!
van haar verjaardag.
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 22*/> cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
Belangrijkste nieuws in nii Nummer.
Binnenland.
De Zomertijd gaat hedennacht in.
Buitenland
Theunis heeft als voorzitter der eco
nomische conference een beroep op
de gedelegeerden ^caaan om practiscli
te werken en voor 21 Mei gereed Iq
zijn.
De dijk van de Bayou des Glaizes
in Louisiana is over een breedte van
2C0 meter bezweken, waardoor 25.000
personen dakloos zijn geworden.
De huiszoeking bij de Russen te
Londen.
- Uit de kiosk aan de Borstelbrug
zijn hedennacht eenige boeken ont
vreemd. De dief heeft zich waarschijn
lijk met een valschen sleutel toegang
verschaft. Er waren geen sporen van
inbraak.
Door de politie is een rijwiel, dat
onbeheerd in de Vree wijkstraat stond,
in bewaring genomen.
BINNENLAND.
PROV. STATEN VAN Z.-HOLLAND.
De voorzitter van het Centraal Stem
bureau heeft in de vacature, ontstaan
door het overlijden van den heer C.
J. L. v. d. Meer (R.K.) te Noordwijk,
benoemd verklaard tot lid van de Pro
vinciale Staten van Zuid-Holland,
den heer H. Bader, te Sassenheim.
DUITSCHE SLAGERS IN ONS LAND
Woensdag, Donderdag en gisteren
heeft een gezelschap van ongeveer
tachtig slagers, leden van de Gesangs
abteilung van de Fleischer Innung in
Dortmund, als gasten van de N.V. Zil
versmit en Prins te Rotterdam en
Hamburg een bezoek gebracht aan
Den Haag, Rotterdam en omstreken.
Woensdag werd het Vredespaleis be
zichtigd en Scheveningen bezócht.
Donderdagmorgen werd een excursie
gedaan naar de modelboerderij te Hil-
ligersberg; 's middags had een boot
tocht plaats. Gisteren werden de boo
ten der IHolland-Amerikalijn en het
vliegveld te Rotterdam bezichtigd.
KWEEKELINGEN ZONDER ACTE.
B. en W. van Den Haag gevon den
raad in overweging de toelagen voor
de kweekelingen zonder acte af te
schaffen, welke afschaffing voor de
thans aangewezen kweekelingen gelei
delijk zal geschieden.
Voorts stellen B. en W. voor de toe
lage van kweekelingen met acte te
stellen op f300.
De VOLKENBONDSDAG.
Op Woensdag 18 Mei as., des avonds
van zeven tot half acht, zal op ver
zoek van de Ver. voor Volkenbond en
Vrede voor den Hilversumschen Om
roep prof., jlir. mr. dr. W. J. M. van
Eysinga spreken over Volkenbonds-
vragen.
IJEN MEDEWERKER VAN „HET/
VOLK" BEKROOND.
In de „Tribune" lezen we het volgen
de:
Wij kunnen de Volk-redactio felici-
teeren: zij telt onder haar medewer
kers een hof-poëet, te weten den heer
G. J. Peters, hoofd der openbare lagere
school te Kerk-Avezaath, bij de trouwe
,,Volk"-lezers betor bekend als Bata-
vus, ^e schrijver van feuilletons in Be
tuwsch dialectEen groot heil is
dezen „Volk"-medewerker wedervaren
hem werd de zilveren medaille uit
gereikt, ter belooning van zijn dichter
lijke talenten en.... Oranjeliefde.
Gelijk bekend, heeft de jury voor de
prijsvraag, uitgeschreven door den
Prov. Oranjebond in Gelderland voor
een gedicht ter eere van Prinses Julia
na de gouden medaille toegekend aan
mevr. Elise.,Soer, den tweeden prijs
aan den heer Ed. Peters te Nijmegen,
en den derden prijs aan den heer G. J.
Peters, hoofd der openbare lagere
school te Kerk-Avezaath (zilveren
medaille).
In de „Notenkraker" van j.l. Zater
dag heeft „Penarie" den draak gesto
ken met het bekroonde gedicht van
mevr. Elise Soer. We zijn nu zéér be
nieuwd, zegt de „Tribune", wat de
„Notenkraker" en wat „Het Volk" zul
len schrijven over het berichtje van de
„Tielsche Courant" van 4 Mei, waarin
wordt medegedeeld, dat de heer G. J.
Peters, alias de „Volk'Cmedewerker
Batavus bericht ontving van het be
stuur van den Provinciaal-Gelder
schen Oranjebond, waarin hem werd
medegedeeld, dat ook zijn gelicht ge-
caligrafeerd aan Prinses Juliana is op
gedragen, terwijl overwogen werd om
juist voor zijn gelicht een prijsvraag
uit te schrijven voor het saruenstoll ,n
Een belangrijk regeeringsamende
ment op de Britsche vakvereenigings-
wet.
van een geschikte compositie met het
gedicht als tekst.
Iiof-poëten aan een „socialistisch"
dagblad! Het is toch wel aardig ver ge
komen met de. sociaal-democratische
journalistiek, roept de Tribune" uit.
HET FINANCIEREN VAN OPEN
BARE WERKEN.
Op de vragen van het lid der Tweede
Kamer, den heer Kortenhorst betreffen
de de financiering van openbare wer
ken uit uitleengeld dan wel uit de ge
wone Rijksmiddelen, antwoordde de
Minister van Financiën:
Zooals reeds werd uiteengezet in de
Memorie van Antwoord aan de Eerste
Kamer, betreffende hoofdstuk I van de
loopénde Staatsbegrooting, meent de
regeering, dat voor productieve wer
ken van bepaalde omvang en beteeke
nis mag worden geleend, ook al zijn
zij niet onmiddellijk rendabel. Ook in
de rede van den Minister, op 7 Mei '26
in dc Tweede Kamer gehouden, werd
reeds opgemerkt, dat voor bijzondere
werken, waarvan de productiviteit
rechtstreeksch te coristateeren valt, de
gelden voor leening mogen verkregen
worden.
In deze rede werd daaraan toegevoegd
dat de regeering „overigens" zou wil
len vasthouden aan het standpunt, dat
alleen als buitengewoon mogen wor
den beschouwd die uitgaven, waarvan
dadelijk ingaande baten worden ver
kregen. Dit .overigens laat omtrent
de bedoeling geen twijfel: buiten het
terrein der eigenlijke productieve wer
ken, als ontginningen, wegenaanleg,
Zuiderzee, enz. werd als voorwaarde
voor de financiering uit leeninggeld
gesteld de rentegevendlieid der uitga
ven (voorbeeld: woningvoorschotten).
In die lijn is dan ook b.v. het bekende
„Bouwfonds" opgeheven.
Het'nut van tijdelijke werkverrui
ming, dat aan een openhaar werk ver
honden is, mag er niet toe leiden min
der nauwkeurig te toetsen, of een open
baar werk wezenlijk productief is en
dus uit leeninggeld mag worden gefi
nancierd. In tijden van een ongunstige
arbeidsmarkt is dit verleidelijk en
dreigt dus hiervoor gevaar. Toch be
hoort die verleiding weerstaan te wor
den. Het financieren van openbare wer
ken uit „buitengewoon" is slechts toe
laatbaar, wanneer de productiviteit
van het werk objectief onderzocht is,
zonder bij dat onderzoek nevenbaten
als tijdelijke werkverruiming in aan
merking te nemen.
Uit het voorafgaande volgt onder
oneer, dat groote werken, waarvan de
productiviteit erkend is, in het alge
meen zóó snel kunnen worden doorge
zet als dit technisch en economisch
(d. w. z. zonder opdrijving van prijzen
mogelijk is.
S.S. „VAN OUTSHOORN".
Van de werf der N.V. Sclïeepsbouw-
werf De Maas, te Slikkerveer, werd
Donderdag te water gelatqp, het s.s.
„Van Outshoorn" in aanbouw van de
Koninkl. Paketvaart Maatschappij te
Amsterdam.
De hoofdafmetingen van het schip
zijn: lengte tusschen de hoofdlijnen
299' 10^" breedte op buitenkantspan
ten 45' 11", hoogte (moulded )tot bo
vendek 17'. De waterverplaatsing be
draagt 3340 ton. Het schip heeft een
laadvermogen van 1340 ton.
De machine- en ketelinstallatie
heeft een vermogen van 1700 P.K. De
snelheid zal 12 mijl per uur bedragen^
Onmiddellijk na de tewaterlating
werd da kiel gelegd voor het 6.s. „The-
dens". Dit schip wordt bet tweede van
een serie van vier stoomschepen, door
de Kon. Paketvaart Mij. aan bovenge
noemde werf in aanbouw gegeven.
DERDE STEENKOLENLAAG AAN
GEBOORD.
Bij de boringen in het mijnveld in
den Achterhoek voor rekening van de
combinatie Koster-Hope bij Meddo ten
