Dit nummer beslaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRIJS^ Belangrijkste nieuws in dit Nummer. 7d® JAARGANG DONDERDAG 10 FEBRUARI 1927 NUMMER 2041" ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waai agenten gevestigd zijn Per kwartaal i 2.50 Per weeki 0.19 Franco per poet per kwartaal 1 2.90 Gewone advertentign par regel 2?/. «ent' BUREAU: Hooigracht 35 Leiden TeL 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 f Y Calvijn Unionist. Onder degenen die in onze dagen de belijdenis van Calvijn zijn 'toegedaan is een hopelooz© verwarring. Niet alleen dat kerkmuren scheiden wat bijeen hoort, ook op ander terrein is er een streven om elk zijn eigen kringetje te houden. Heeft men een eigen kerk, dan streeft men- al schier dadelijk naar eigen school, eigen vereeniglngen, ja, zelfs naar eigen zendingsveld. In het sociale en politieke leven is het al niet veel beter. Wat een twist en moeite onder degenen die lm geloofs belijdenis één zijn. Daarom kan het geen kwaad nog eens in herinnering te brengen hoe de groote hervormer Calvijn daar tegen over stond. Professor Wernle noemt Calvijn „een geboren Unionsmann". Terecht heet men hem een harts tochtelijk „katholiek" belijder. Heeft Calvijn niet in Zwitserland een splitsing bezworen van de Hervormde Christenheid in een Zwingliaansch en een Calvinistisch smaldeel? De Con sensus Tigurinus was daarvan de kos telijke vrucht. Zijn Unioirs-streven ging nog verder Ook Luther wilde hij winnen voor een bemiddelende Avondmaalsleer, om al dus een vereeniging van alle „Evan- gelischen" te bevorderen. Zelf verklaar de Calvijn, dat de Augsburgsche Belij denis der Lutherschen achter stond in diepte en nauwkeurigheid bij die der Gereformeerden, maar toch achtte hij haar niet verwerpelijk, weigerde hij niet haar te onderteekenen en was hij zeer bevriend met haar opsteller. In 1546 liet Calvijn de Loci van Me- lanchton, een soort dogmatiek van de zen. in 't Fransch met een aanbeve lend woord vertalen. Frankrijk moest Melarehton leeren lief krijgen en zich tot. den Heere bèkeeren. Aan den Koning van Polen schreef Calvijn, dat de?e, bij het invoeren der Hervorming, de bisschoppen niet moest afzetten. Uit voorzichtigheid liet hij dus in Polen het episcopate of bisschoppelijke stelsel van kerkre- geering onaangetast. Zelfs het denkbeeld van een groot Evangelisch Concilie, 't welk bisschop Crammer in Engeland voorstond, mocht zich in Calvijn's bijval verheu gen. Hij schreef zelfs aan Crammer: „Ik persoonlijk zal mij niet verdrieten laten, als men mij daartoe gebruiken kan. tien zeeën, als het nöodig is, oVer te steken Onwillekeurig komt de vraag op: Hoe is heel dit Unions-streven van Calvijn te rijmen met zijn onverbidde lijke gestrer-gheid in de handhaving der tucht op leer en leven? Hoe is dit alles in overeenstemming te brengen met zijn logisch en, architec tonisclien, systematisch en en dogmati- schen geest? Hoe? vraagt ge. Wel, Calvijn had een rotsvast geloof in de autoriteit der Heilige Schrift. Hij had een on wrik baar vertrouwen op de overtuigende kracht van de ééne Waarheid Gods. Hij had een heerlijk enthousiasme voor de katholiciteit der Kerk. Bij Calvijn was er geen vrees dat arP deren, met minder omlijnde belijdenis, hem in zijn geloof noch in zijn belijden 7rvir*en «chaden. V Godsdienst en Socialisme. In ons nummer van 1 December 1926 bespraken wij het debat in den Leid- schen Gemeenteraad tusschen den R.- K. heer Spendel en de Sociaal-Demo cratische raadsleden. De sociaal-democraten hadden bij vernieuwing in den gemeenteraad een geluid doen hooien alsof zij de eenige verzorgers waren van de belangen der minstbedeelden in onze stad. Daarbij kwam niet onduidelijk uit dat hun stel ling is dat de sociaal-democratie alle partijen, ook degenen die in God ge- iooven en die door God gestelde wet ten ook voor dit leven als grondslag voor alle werken willen gesteld zien. De heer Speridel daarentegen stelde, dat het onmogelijk is dat iemand, die als Christen wenscht te leven, in de sociaal-democratie kan blijven Wij zeiden toen dat deze stelling ge heel juist was, en ook uitdrukte wat wij belijden, maar dat zij, om als ar gument in den strijd gebruikt te wor den, breed bewezen moet worden Wel juist doch niet afdoende was onze con clusie. Wij zegden toe om zoodra wij den tijd konden vinden de heeren sociaal democraten gaarne te zullen bewijzen dat de stelling van den heer Spendel de waarheid is. Het doet ons leed dat het buitengewoon lang heeft eeduurd voor wij daaraan toe konden komen. Een vacature in den redactiestaf, on gesteldheid en andere omstandighe den waren daarvan oorzaak. Wij zullen nu trachten in ertkele ar tikeltjes het bewijs te leveren zooals door ons op 1 December j.l. is bedoeld. Y Verschillende stroomingen. De S.D.A.P. is naar het woord van Mr. P. J. Troelstra voortgekomen uit de revolutionair-socialistische bewe ging «enerzijds en de democratische beweging der volkspartij anderzijds. De eerste, zoo zegt de heer Troelstra, had de democratie over boord gewor pen, de tweede kon maar niet beslui ten het socialisme binnen te halen. Na de Fransche revolutie, waarme de, als met een slag, alle no ggoede re gelingen van vroeger werden over boord geworpen, kwam een tijdperk van reactie een uitsluiten van den in vloed der minderbedeelden. Deze stroo ruing is revolutionair, wijl tegen de or dinantie Gods ingaande, in niet min dere mate dan die welke geweldadig zich van de macht wil verzekeren. Zoo ontstond wrijving. Een wrijving die in onze richting zich o.a. uitte in geschriften van Bilderdijk, Da Costa cn Groen van Prinsterer. Aan de an dere zijde in prediking van verzet waarin Domela Nieuwenhuis de woordvoerder was. Uit deze verzetactie is in 1894 de S.D.A.P. geboren, nadat in 1893 op het Groninger Congres was besloten om voortaan niet meer aan de verkiezin gen deel te nemen, wijl men daar toch geen vertegenwoordiging van kon ver wachten, sedert in 1891 Domela Nieu wenhuis in het sterkste district Scho- ftrland niet meer herkozen werd. Hier is dus de geboorte rechtstreeks uit de revolutionaire beweging. Sindsdien is de S.D.A.P. gestadig ge gvoeid. Van een kleine onbeteekenende groep is zij geworden de tweede par tij naar getalsterkte. Geen wonder dus dat onder die scha ren verschillende stroomingen voorko men. Geen wonder ook dat in die Par tij nog personen voorkomen die niet geheelvervreemd zijn van de belijde nis der vaderen. In socialistischen kring worstelt men met den religieusen trek in de menschelijke ziel, met het godsdiensti ge probleem. Met het gevolg, dat er drie groepen in het roode leger zijn te onderscheiden. Daar is één groep, die het historisch materialisme belijdt en volledig vast houdt. Houdt dat in een ontkenning van allen godsdienst, dan zijn zij be reid ook tot de negatie van alle gods dienstige bewegingen en stellingen. Dan is er de groep, die de meer offi cieel© houding aanneemt, welke mee brengt de socialistische beweging en den godsdienst, meer speciaal het Christendom, als gescheiden groothe den voor te stellen. Godsdienst is pri vaat-zaak, zoo luidt de officieele leus. Dan eindelijk is er een derde groep, die het socialisme als de basis van een nieuw religieus besef wil aanwenden. Deze stroomingen botsen meerma len. Maar ook noodzaken zij de partij om naar buiten te doen voorkomen, dat dit het wezen niet raakt. Wij zullen dat nader bezien STADSNIEUWS. A..R. STATENKIESKRING I" Gistermiddag had in gebouw Amici- tia alhier de vergadering plaats van het bestuur der Statensectie Leiden. De vergadering welke geleid werd door den heer W. "\Varnaar, was goed bezocht. Nadat de voorzatter de vergadering op gebruikelijke wire had geopend, de notuieh waren gelezen en goedge keurd werd de te voeren propaganda besproken voor de a.s. Satenverkie- zfwr. Fet modevamen had dienaangaande oen voorstel ir-gediend, welk voorstel de al feme ene goedkeuring der ver gadering mocht wegdragen. Het ver spreiden van uroparrandamateriaal zal reed* nps 19 Februari aanvangen en el- ken Za4erdgg vooraf era arde aan de stemmingsdag (6 April) worden ver volgd. Voorts kon de voorzitter aan de ver gadering de verblijdende mededeeling doen da+ de beeren Oud-minister j J. C. van Diik en Ds. H. Janssen veld prediker. beiden +e Den Haag. zich be- reid b«»1>hen verklaard in een op 17 po t«T p'den in de Stadsgehoor -ooi bonden propaganda meeting als CV.-/U-r.-c ay> f© treden. tw*PT) v«/p"d voor de*© meeting in rVn rvtPpnii/)" kieskring actie *e voeren van deze samenkomst bezieling niforp.an voor den komenden cUT-jid. Programma's zullen tegen betaling van slechts 10 cent, zoowel ln Leiden als irn de dorpen tot een beperkt aan tal wordèn verkrijgbaar gesteld, ter wijl getracht zal worden met sommige auto-ondernemingen regelingen te tref fen, tot het doen rijden van extra auto bussen. zoodat de bezoekers van bui ten tijdig in hun woonplaats kunnen terugkeeren. In zake de financiën wordt door den penningmeester, de heer S. Schoneveld meegedeeld, dat deze momenteel geen zorg baren. Verschillende Kiesvereni gingen zonden het bedrag van hun aanslag reeds toe, anderen daarente gen zonden de kwitantie retour. Maar de penningmeester verwacht dat ook deze K ies ver een i gingen aan hunne ver plichtingen wel zullen voldoen'. Ook wordt verslag uitgebracht van de vergadering van het Prov. Comité te Rotterdam, waaromtrent wij verwlj zen naar liet voor enkele weken door ons gepubliceerde verslag in dit blad. Bij de rondvraag worden door ver schillende led'-n nog enkele zaken" ter sprake gebracht, waarvan de meeste van huishöudelijken aard waren en welk© dus niet voor publiciteit vat baar zijn. Van één punt willen we echter, om zijn belangrijkheid, melding maken. Door den afgevaardigde der Voor- schotenscne Kies vereeniging, den heer J. VV Bakker, werd de wenschelijk- hei uitgesproken van een nader ver band of organisatie vam Antirevolutio naire Raadsleden. In een gehouden vergadering van de Kies vereeniging te Voorschoten is hier op aangedrongen' en gewezen op het groote belang van een nader contact tusschen onze vertegenwoordigers in de gemeenteraden ter voorlichting en bespreking van verschillende aan de orde komende gemeentezaken. Men meende dat dit nauwere ver hand het beste kon geregeld worden indien deze organisatie zich zou be palen tot de gemeenten welke behoo- ren tot den Statenkieskring „Leiden". Over dit punt wordt eenigen tijd gediscussieerd, waarna ten slotte, aan Voorschoten wordt opgedragen een om lijnd voorstel binnen afzienbaren tijd in te dienen. Nadat de voorzitter de leden heeft dank gezegd voor hunne tegenwoor digheid wordt de vergadering gesloten en gaat de heer Kapt. Kuyper in dank zegging voor. JHR. DE GIJSBLAAR. Naar wij vernemen ligt het in het voornemen van omzep afgetreden bur gemeester Jhr. Mr. Dr. de Gijselaar, eerst met October a.s. Leiden te ver laten, ten einde zich te Wassenaar te vestigen. CHRISTEL. ZANGVEREENIGING „EX ANIMO". De Chr. Zangvereen. „Ex Animo", dirigent de heer P. Mostert uit Den Haag, is voornemens in de maand Maart een a capella uitvoering te ge ven in de Stadsgehoorzaal (groote zaal) met medewerking van een dub bel mannen-kwartet. Voorts zal de vereen, op een der Paaschdagen, 17 of 18 April een 4-tal Paaschliederen zingen bij de Gods dienstoefening te houden door Ds. J. Riemens. Tevens is besloten deel te nemen aan den zangwedstrijd uitgeschreven door den Ring van Chr. Zangvereen. Leiden en Omstreken, welke gehouden wordt op 26 Mei te Voorschoten. De Vereen', zal uitkomen in de af- deeling „Uitmuntendheid". De jaar feestviering ter herdenking van het 8- jarig bestaan der vereen, zal eind© Mei plaats vinden. LEIDSCHE CHR. RADIOVEREEN. Onder voorzitterschap van Ds. W. Bouwman vargaderde gisteravond in het catechisatielokaal der Hooigracht- kerk de Leidsche Chr. Radiovereeni- ging. Op deze vergadering werd besloten te trachten in nauwer contact te ko men met de landelijke vereeniging, de, Ned. Chr. Radiovereeniging. Deze heeft thans wel verspreide leden, doch geen afdeeling in Leiden. Zoodra echter een 30-tal werkende leden toegetreden zijn kan een afdeeling van deze vereeni ging gevormd worden. Men hoopt wel dra tot de oprichting der afdeeling Leiden en Omstreken van de N.C.R.V. over te gaan. Besloten werd verder cursussen te organiseeren ter technische voorlich ting zoowel van de amateurs als van hen die het hopen te worden. Voorts is in overweging een klein toestel te bouwen dat gemakkelijk ver plaatsbaar is en waardoor het den zie ken zou mogelijk gemaakt worden, Zondags de door de N.C.R.V. uitgezon den godsdienstoefeningen te volgen. Ook zal voortgegaan worden met het inzamelen van geld voor een verster ker-apparaat in het Rusthuis, opdat als de telefonische aansluiting op de dooventelefoon der /Hooigrachtkerk zar zijn tot stand gebracht, het ook dezen ouden vam dagen voor zo over zij de godsdienstoefening niet kunnen bijwo nen, mogelijk zal zijn deze te volgen. MUSEUM VAN OUDHEDEN. Het aamtal bezoekers van het Rijks museum van Oudheden' alhier bedroeg gedurende bet 4e kwartaal van het af- geloopen jaar 1772, van het Rijks Eth- nographiisch Museum 296. Voor h^t geheele jaar 1926 bedroegen deze cij fers respectievelijk 12540 en 2383. PROF. SNOUCK HURGRONJE. Hoewel overeenkomstig den wensch van den heer Prof. C. Snouck Hurgron- je alle feestelijke viering van zijn 70- sten verjaardag achterwege is geble ven, heeft het hem op dien dag niet ontbroken aan velerlei blijken van sympathie Zoo gaven Hare Majesteit de Konin gin en Z K. H. Prins Hendrik door te legrafische gelukwenschen en H. M. de Koningin Moeder door een waar- deerend schrijven van hunne belang stelling blijk. Onder de gelukwenschen uit het bui tenland was een telegram'uit Mekka van Emir Tarsal, den gouverneur der Heilige Stad, die in October 11. den dank van zijnen vader Ben Saoed aan de Koningin kwam overbrengen voor diens erkenning als koning van den Hedjaz door M. M.'s regeering. PIANO- EN LIEDERENAVOND. Vrijdag 18 Februari geven de dames Margaret.be Höfel, piano, en Dolly Reijers, zang, in d© Kleine zaal der Stadsgehoorzaal een. piano- en liede- let.f vond. Het programma bevat piano werken van Schubert, Dirk Schafer on Chopin, en liederen van Schubert, Hu- go Wolf, Debussy, Diepenbrock, Cho- pir en Schafer. BENOEMING. Tot directeur en directrice van het H. Geest- of Arme wees- en kinderhuis alhier zijn benoemd de heer W. Hijma en echtgenoote te Goes. INLICHTINGEN BETREFFENDE EXPORT NAAR NED. INDIE. Op Dinsdag 15 Febr. a.s. van 912 en van 1.30 tot 4 uur, zullen in het ge bouw van den Kamer van Koophan del en Fabrieken voor Rijnland sta tionsweg 43, te Leiden, door den heer W. C. A. H. van der Hoeven, corres pondent der Ver. Ned. Ind. Jaarbeurs aan belanghebbenden gaarne inlich tingen worden verstrekt omtrent ex port naar Ned. Oost Indië. Een collectie voor de tropen gescliik te verpakkingen zal worden tentoon gesteld, terwijl tevens een groot aan tal verpakte artikelen welke uit Indië werden ontvangen en voornamelijk van buiterilandsch fabrikaat zijn, aan wezig zullen zijn. Belangstellenden worden mede na mens de Vereeniging Nederlandsch Fabrikaat, beleefd tot een bezoek uit- genoodigd. FEESTVERGADERING CHRISTEL. ORANJEVEREENIGING. Gisteravond hield de Chr. Oranje- vereeniging in 't Nut van 't Algemeen (Steenschuur) een feestelijke vergade ring. De zaal was geheel bezet. De Voorzitter, Ds. Thomas, opende, ideze vergadering en liet zingen Ps. 777, waarna hi] voorging in gebed. Hierna sprak nij een openingswoord! naar aanleiding van 2 Sam. 10:12, waar staat: „Wees steik en laat oirt sterk zijn voor ons volk en voor do steden onzes Gods. De Heere nu doe wat goed is in Zijn oogen." Spr. wijst op de twee groote machten, die te genwoordig opkomen: het socialisms en het communisme. Omdat de strijd vari de Oranjevereeniging voor een groot deel daartegen gaat, heeft spr. dez^n tekst aangehaald. Het zijn woor den, gesproken aoor Joab tot zijn broe ider Abisai, in verband met liet feit, dat door de Syriërs aan de gezanten van Korting David smaadheid is aan gedaan, hun baarden en kleeren half afgeknipt zijn. Spr. wekt de broederg en zusters op, ziende den strijd vam Joab tegen de Syriërs, die dadelijki op de vlucht gingen toen ve aangeval- Jen waren, moedig te zijn en niet ts versagen. Bij Joab was het geen wraak) zucht. Dat mag het bij ons ook niet zijn. Spr .noemt zulk een volk geluk kig, dat voelt voor zijn rechten en de steden Gods. Het moet zijn een oorlog den Heere. Zulk een woeste hopman als Joab staat ons zoo best aan. De strijd gaat biji ons tus schen den overste der wereld en de Kruiseling van Golgotha en bet zal een vreeselijke eindstrijd worden. Maar wij hebben het woord van Joab en versagen niet. Als onze vijan den het gemunt hebben op Nederland en Oranje, aldus spr., dan verzaken we de vleeschelijke wraak, en strij den voor God en voor ons volk. Dooi) de geschiedenis van ons volk loopen gouden lijnen. Spr. haalt aan de mat* Gewone adxertea'iSn per regel Zt!% i Ingezonden Mededeelingen, dobbel tarief^ Bi) contract, belangrijke redactie. Kleine advertentiën bij vooruitbetaling van ten boogate 30 woorden, worden dege lijke geplaatst ad 40 cent Binnenland. De huldiging van Dr. de Visser. Buitenland. Oporto is door de regeeringstroepen bezet. Een uiterst-grove antwoord-nota van sovjet-Rusland. Tsjang Tso Lin trekt de Gele Rivier over. Engeland geeft in een nota aan den Volkenbond een uiteenzetting van den toestand in China. telaren voor Gods zaak. De Kerk in hun bloed gevestigd. Wij hebbeni de Watergeuzen, die nun bloed voou Oranje geofferd hebben, aldus spr. Door 'de geschiedenis willen de vii-T anden 'n streep Üaien om den menscrl Ider zonde gelegenheid! te geven ziebl op den troon te zetten. Daarom wekt! spr. de vergadering op, zich aaarte-i §en te kanten. Er moet een wondere ezieling in ons zijn, we moeten hetl woord van Jpab tot het onze maken en elkander opwekken tot den strijd. Spr. heet daarna allen hartelijk wet kom en dankt de verschillende mede-* weikers voor dezen avond voor huiK bereidwilligheid. Daarna zette de muziek het W.ilhel-1 mus in, waarna door de vergaderingl twee coupletten staande werden ge* zongen, waarna de muziek de Tiridet ler-Marsch speelde. Vervolgens was het Mej. Verra, Üid de vergadering vergastte op een tweef tal solostukjes: het vaderlandschliev^ „De Vrede van Munster" en het ont roerend1 schoone „Hemelhuis", van den bekenden Em. Hullëbroek. Mejj Verra beschikt over een mooie stent en zij had een welverdiend en hartelijk! applaus in ontvangst te nemen. Thans kreeg de heer Robijns gele* genheid zijn rede uit te spreken oven „De idealen van Prins Willem I". Spr. begint met te zeggen, dat groote mannen groote beginselen hebben em dat idealen het doel zijn van menschea: die levensdiepte bezitten. Prins WiDerrt is langzamerhand «rooter geworden naar mate zün leven rijpte. Aan het hof van Karei V was hij een wereldling, de speel genoot van Philips II en het "is wel dei moeite waard die twee eens te vergelij ken. De groote geest van Willem en de domheid van Philips. Op 18 jaar was Willem reeds opperbevelhebber van het lecrer hier ten lande en was later de schitterende gezant aan het Fransche hof. En thans zien wij nog eerbiedig tot hem op, aldus spr. Hij is de grond vester van den staat. Pr. Maurits heeft de muren opgetrokken en Frederik Hendrik heeft het dak reeds gelegd, maar de Prins had het zwaarste werk, het leggen der fundamenten, waar we nu nog op staan. Vervolgens gaat spr. na de staats beginselen van den tijd waarin Prins Willem leefde. Spr. .haalt aan de twee schrijvers Machianelli en Thomas Moris. De eerste erkende de absolute monar cliie van den vorst. Alles is aan den Vorst enderworpen en alles is geoor loofd om die onderworpenheid door tei voeren. Thomas Moris daarentegeep was Humanist cn predikte in ziin boek „Uto pia" de welwillende samenleving, 'de ied! ale wereld, waarin alles goed zou gaan do er degelijkheid van allen en de ver draagzaamheid. Deze twee stroomingen/ waarvan de eerste aan alle vorsten eigen was maakte de Prins mee. Zjjn idealen echter waren gebouwd 02 het geloof. Ze waren de vrijheid van godsdienst en de vrijheid van het volk en hij beschouwde de\Staat als dg bevorderaar van liet heil der onderdanen. Hij .cijferde .zichzelf J£öt lieel weg en rekende niet met eesr of roem. Spr.-vergelijkt dan het doodsbed.' van Philips met dat van Willem/1 en con stateert het groote contrast. Voorts wijst spr. op Willem'3 ideaal, de Unie van de verschillende gewesien. Daar heeft hij ^steeds voor gewerkt. Eerst vecht h galleen, _tot langzamerhand de gewesten hem bijvallen in den strijd. Spr. noemt de Leidenaars gelukkig diei ook mochten strijden voor 's Prinsen ide alen, waaraan de geboortedag der Uni versiteit ons weer heeft herinnert. Tenslotte stelt spr. de vraag, waarv idoor de Prins die idealen yerkregea heeft. En het antwoord daarop is volt gens spr.: idoor zijn moeder, Juliana) van Stolberg, die net zaad daartoe ge legd heeft. Spr. eindigt zijn met be-* langstelling gevolgde rede met heft citeeren van: „Mijn schild ende betrou* wen". Thans volgt nog een stukje muziek, waarna de Timdelerclub een meester^, lijk gespeeld tooneelstukje ten besteP geeft, getiteld): De slaaf der Eubio^ tiek (de leer waardoor de ziekten vooif (komen worden). De club heeft haar goéden naamj weer eere aangedaan in net hoogsfaanf. de stukje, een ironie op de dwa&s-oveif, idreven hygiëne-race^ viel bijzonder

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1