Oil nummer beslaat uil TWEE Bladen. CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRIJS Belangrijkste nieuws in dit Hummer. 7'JAARGANG DINSDAG 18 JANUARI 1927 NUMMER 2030 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaali 2.50 Per weekI 0.19 Franco per post per kwartaal i 2.90 EERSTE BLAD. Y Een nieuw Oostersch vraagstuk Hetgeen de laatste weken in China plaats grijpt is wel in staat om de gedachten te beroeren. China, het onmetelijk Oost-Aziatisch Rijk, herbergt zooveel ongekende bij zonderheden dat men zich jaren aan een bepaalde tot het kennen van de oostelijke kuststrook. Voor de rest liet men China jaren lang aan zich zelf over. Burgeroorlogen, opstanden, noch natuurverschijnselen waren in staat om d« beschaafde wereld voor China's lot wakker te krijgen. Deed China zelf een uitval 0111 de door vreemden bezette kustgelbieden weer in zijn macht te krijgen ,dan werd een aanval zonder veel moeite afgeslagen. Die bezette gebieden, ha vensteden m. hun omgeving, waren de mooiste en welvarendste uit een oog punt van wereldverkeer. Met het. geestelijk ontwaken van dit oude volk kwam ook de tegenzin op tegen dit bezet houden van deze pun ten van den Chineeschen bodem .De Chineezen zien hierin en terecht een aparte staat in hun staat. De ge slaagde aanval op Hankow moet dan ook gezien worden in dit licht. China ontwaakt. Het wil baas zijn in eigen land. Het duldt niet langer een F.nigelsch of Fransch rijk op zijn grond gebied. Dat rechtstreeks door Euro peanen bestuurde gebied moet Chi- neesch worden en dan wil men aldaar wel de Europeanen toelaten. Nu is er een tijd geweest, waarop men wel genoodzaakt was deze han delsgebieden onder rechtstreeks be stuur te houden. Ware dit niet ge schied dan zouden ook deze punten van Westersche beschaving even spoe dig weer verdwenen zijn. Allengs echter heeft het Chineesche volk zich aangepast niet alleen, maar is een Westersche cultuur deelachtig geworden in ongelooflijk snel tempo. Het is niet meer alleen in eigen land dat de vruchten dezer cultuur-ontwik keling gezien worden, het in wezen intelligente Chineesche volk, draagt deze nieuwe cultuur-ontwikkeling ook uit huiten de landsgrenzen. Ook in Indië en elders worstelt het Chineesche ras nu ook met de Wes tersche cultuur en eischt gelijkberech tigd heid. Het is met name in ons Indië dat ook deze worsteling zich de laatste ja ren begon af te teekenen. De Chinee zen vereenigen zich niet meer uitslui- te~vd om koopmansbelangen samen te behartigen, maar mede om nationale gevoelens aan te kweeken. Nu is er geen vreemd, volk in onzen Archipel, waarvan een zoo groot aan tal aanwezig is als van de Chineezen. Maar nog sterker, met uitzondering van de Nederlanders is er geen volk wier invloed nauwer met de economi sche ontwikkeling van Indië is samen geweven dan de Chineezen. Er is schier geen gebied dat niet mede gecultiveerd wordt doop de Chi neesche handelaren. In bankwezen en verkeersmiddelen, in ondernemingen en landbouw, overal zit de Chinees. Op onderwijsgebied ontwikkelden de Chi neezen de laatste jaren een groote ac tiviteit. Hollandsch-Chineesche Kweek scholen voor onderwijzers en onder wijzeressen hadden nimmer te klagen over gebrek aan leerlingen. Wanneer dat alles, deze geheele cul tuurontwikkeling,. komt te staan in het. teeken van de nationale wenschen dan ontstaat daardoor een nieuw vraagstuk van een enorm'en omvang en beteekenis, die groote zorg en spanning kan verwekkken. Wij kunnen het dan ook begrijpen, en er slechts dankbaar voor zijn, dat onze Regeering begint met deze ont wikkeling welwillend tegemoet te tre den. Het is noodzakelijk dat wij dit Chineezen-vraagstuk op de juiste wij ze aanvatten want wij kunnen die Chineezen niet missen. IN MEMORIAM G. B. DUYSTER. EIDSSIE COURANT Nog geen veertien dagen geleden za gen we hem nog op straat loopen, wat voorzichtiger dan anders. Het viel ons wel op, diat hij er ietwat triest, ietwat lijdend uitzag. Maar verder daarover nadenken deden we niet, omdat het in dezen wintertijd meer voorkomt, dat iemand even met zijn gezondheid suk kelt. We wisten dan ook niet, dat hij voor een operatie in het Diaconessen- huis was opgenomen en zoo trof ons het plotseling overlijdensbericht. Een bekende en zeer gerespecteerde figuur is met hem uit het Leidsche muzikale leven verdwenen. Geen man die de groote trom roerde, die zich te buiten ging aan de moderne, zoozeer door velen geliefde reclamezucht, maar een bescheiden mensch; een noeste. BUREAUHooigracht 35 Leiden TcL 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 stille werker; een man die innerlijk leefde voor de muziek, geheel opging in haar beoefening en onderwijs; die geheel zijn lange leven zijn warme be langstelling, zijn ziel aan haar gege ven heeft Coraelis Balthazar Duyster, geboren in 1852, was leerling van de Konink lijke Muziekschool te 's-Gravenhage, thans het Conservatorium. Daar stu deerde hij orgel, piano en beoefende verder met bijzondere voorliefde het fluitspel. Toen hij zijn diploma's had verwor ven, werd hij op 1 April 1871 benoemd tot organist aan de Doopsgezinde kerk te Leiden. In 1885 raakte de betrek king van organist aan de Pieterskerk vacant. De Pieterskerk bezit een zeer mooi orgel met drie klavieren en pen groot aantal registers. De Pieterskerk is in historischen zin nog altijd te be schouwen als de hoofdkerk der stad en als zoodanig kent haar reeds iede re jongen van 12 jaar in Nederland, die behoorlijk zijn Vaderlandsche ge schiedenis kent. Het is dus altijd een eer in dit oude heiligdom de functie van organist te vervullen en de Kerkeraad stelt dus ook hooge eischen aan een nieuwen titularis. Zoo werd er dus in 1885 een zwaar vergelijkend examen geëischt, afgenomen door be kwame musici, waarbij de heer Duys ter erkend werd als de beste der can didates Den 1 October trad hij in func tie en heeft tot den alleTlaatsten tijd deze functie met volle toewijding en energie vervuld. 41 jaren lang! Geen wonder, dat hij de geheimen van ziin soms zoo stugge en weerbarstige in strument door en door kende. Altijd was hij op zijn post. altijd gaf hij zich met geheel zijn ziel. hetzij bij gewone of buitengewone diensten Werd bij concerten het orgel be speeld door Louis of George Robert, door Anton Tierie of Ant. van der Horst of wien ook, de heer Duyster was tegenwoordig, lichtte de kunste naars in over de eigenaardigheden van zijn instrument, gaf raadgevingen om trent de registratie en was de welwil lendheid zelf. Hij had hart voor het instrument dat hij om zoo te zeggen van binnen en van buiten kende, en wilde anderen ook graag die liefde bij brengen. Achting onder de opgroeiende jeugd en daardoor bij dNe volwassenen, heeft de heer Duyster zich verworven als leider van de Burger zangschool, met welker leerlingen hij jaarlijks aardige operettes instudeerde en uitvoerde, voor de iefiffd een evenement, voor den leider een moeilijke, maar dank bare taak. Ook in de buitengemeenten trad de heer Duyster gedurende zijn lange leven op als leider van zang koren. De organist der Pieterskerk was ook de leider van het koor dat jaar lijks met plechtige liederen van Vale rius en anderen op den morgen van 3 October steeds de feestelijkheden open de ter herdenking van Leidens ontzet. En dan waren er tal van bijzondere gelegenheden, waarbij de heer Duyster zijn muzikale medewerking verleende. En nu is hij heengegaan. Een stille en bescheiden, maar harde werker tot biina de laatste dagen zijns levens. Talloos velen zullen zijn nagedachte nis in eerbiedige herinnering bewaren. Moge hij rusten in vrede. S. STADSNIEUWS. HAARLEMSCHE ORKEST-VEREEN. Als inleiding van dezen avond had Nico Gerharz genomen Quatre danses caractéristiques et marche miniatuur du ballet „Casse Noisette", Op. 71 van Peter Tscbaikowsky, 18401893. Tschaikowsky is Rus, gebruikt veel Russische liielodie'ën, maar is overi gens naar den vorm meer leerling van de Romantici. Wat hem van deze on derscheidt is zijn zin voor schitteren de kleureffecten, die zich naar Slavi- schen aard uiten in hevige 'tegenstel lingen. Bovengenoemde composities zijn niet zwaar van inhoud; 't is alles licht, hier en daar hevig opwindend. Treffend zijn de tegenstellingen, waarmede verschillende dansen wor den gekarakteriseerd: Danse russe Trepakopwindende rhythmen met veel slagwerk; Danse Arabe: sleepend, droomerig, fijn en toch vol kleur; Danse chinoise: vlugge rhythmiek met fluitgejodel en slagwerk; Danse der Mirlitons: vooral voor hout, viool en fluit; Marche miniature du ballek: luchtig, wonderlijk soms van kleur en rhythme; toch niets modern; licht, vrcolijk, opwindend aan 't einde. Goe de muziek om voor te bereiden, om in dé stemming te brengen, waarin men een zware compositie in zich kan op nemen. Die zware muziek volgde: De Sym phonie pathetique b. kl. terts, de zoo genaamde Zesde Symphonnie, even eens van Tschaikowsky. Zoo was het van dirigent Gerharz een muziekpaedagogische handigheid om door de dansen zijn orkest te laten inspelen en zijn toehoorders te laten „inluisteren" vergeef me het woord op Tschaikowsky. Want dit was inderdaad niet over bodig: aan het orkest en aan het pu bliek worden bij deze tragische sym- phonie hooge eischen gesteld. Hoeveel te meer dan aan den man die alles in zijn handen heeft! Adagio: een donker, dreigend be gin; diep en duister, opgezet door fa got en strijkorkest. Na eenigen tijd gaat het breede rhythme over in alle gro-tempo. We krijgen 't zelfde motief, maar kleuriger omspannen; 't wordt een heftige beweging van violen en houtblazers, waarboven plotseling ba zuinfanfares uitschetteren. Dan ko men weer de strijkers. Daarna komt een zeer mooi gedeelte. De altviolen zetten een droevig thema op. Con sor dine volgt het strijkorkest; fluit en fagot nemen het over; dan de hobo, Als een roerende klacht klinkt dit the ma, een klacht van eindeloos verlan gen, de klacht van een menschenziel die vergaat van heimwee, die worstelt om geluk met het noodlottig gevoel dit niet te kunnen veroveren. Wèl Leeft Tschaikowsky deze symphonie de tragische genoemd. Er schijnt een oogenblik van droef berusten te zullen komen; maar weer zet de hobo de diepaangrijpende melo die op en wordt deze begeleid en over genomen door de fagot. Plotseling een bekkenslag: opstand, verzet! 't Is of men in de muziek de opstandige kre ten hoort van de gemartelde men schenziel. Een wilde orgie van strijd breekt los onder voortdurend paukge- roffel. Dan komt 11a eenigen tijd een andante, waarin de aanvangsmelodie terugkeert. Men krijgt het gevoel of de toondichter hier den mensch heeft willen schilderen, die zich in doffe neerslachtigheid overgeeft aan het noodlot. Geen visioen van licht treft ons. Men heeft het kunnen opmerken aan de lang aangehouden accoorden van hoorns en fagotten, terwijl de dof fe paukenslagen rhythmisch maar doorgonzen. Dat eerste gedeelte is een compositie op zich zelf. Geheel anders is het in dit werk dan in Beethovens 5de. Beethoven voert na storm en strijd de menschenziel omhoog naar de regionen van het licht. Tschai kowsky blijft op aarde en laat den mensch temidden van zijn ellende, zooals ook meerdere Russische schrij vers. Er is geen perspectief van geluk in deze muziek. Het tweede gedeelte Allegro con gra- zia is fijn, weemoedig. Hierin treft opnieuw het kleurige en de schitteren de instrumentale. Het derde gedeelte Allegro molto'vivace stelt geweldige eischen aan den dirigent. Het is een wonder van fijne, vluchtige luchtige rhythmen; alles even pittig en mar kant. De heer Gerharz leverde hier door zijn leiding een schitterende pres tatie; het was wonderbaarlijk hoe hij zijn orkest heheerschte, hoe prachtig deze rhythmisch verzorgd werd, hoe hij geleidelijk expansie wist aan te bren gen, op te stuwen, en dan geleidelijk deze weer wist weg te nemen. Een spontaan applaus volgde na het allegro, ofschoon het Slot-adagio nog moest komen. Brééd en pompeus is dit gedacht, aanvankelijk gebaseerd op het eerste motief van Handels be roemde largo, 't Leek aanvankelijk een machtig uitdijende religieuze zang. Maar dan keert het terug bege leid van dissonanten, 't Is of Tschai kowsky worstelt om op de aarde te blijven. Wel worden de melodieën weer een oogenblik rustiger. Maar de styijd zweept opnieuw op en de uit gang van de symphonie is even duis ter en tragisch als hst begin. Na de pauze hoorden we „Saul en David", van onzen landgenoot Johan Wagenaar, een mooie, smaakvolle, voorname compositie. Saul in zwaar moedigheid verzonken geeft zich over aan duistere gedachten. Dan komt het harpspel van David en dit heeft een verzoenende uitwerking op den gemartelden geest. Saul peinst er over na. Schoone melodieën zweven hem voor den geest; al meer komen ze op hem toe en brengen hem in extase, tot hij plotseling weer tot zijn doffe mis troostigheid en het broeden van den ivaanzin terug vervalt. De harppartij werd vervuld door Mevr. M. ZeehuizenHoutgraaf, die evenals het orkest een dankbaar ap plaus in ontvangst had te nemen. En ten slotte hoorden we een novi teit: „El Serubrero de tres Picos" Trois Danses van Manuël de Falla, een Spaansch componist, Hij geeft blijk sterk onder den invloed te staan van Debussy met behoud van zijn Spaansch half Oostersch karakter. Bij deze dansen zoekt De Falla voor al zijn kracht in opwindende rhyth men en vooral in de derde dans was aan het slagwerk een belangrijk aan deel toegekend. Evenals Tschuikowsky en Wagenaar werd ook De Falla met geestdrift ge speeld. De bijna geheel volle gehoorzaal was zeer dankbaar gestemd. OPVOEDKUNDIGE LEZINGEN. Vanwege de Vereen. „De Paedagogi- sche Bibliotheek" zullen de volgende lezingen gehouden worden: 19 Januari 1927, 's avonds 8 uur (in het Nut), Mej. Dr. Joha. van Went, „Causerie over psycho-techniek". 4 Maart 1927, 's avonds 8 uur (kleine Stadszaal), Prof. Dr. F. J. J. Buyten- dijk: „Het onderwijs in de kennis der levende natuur op de L. S.". 9 April 1927, 's avonds 8 uur (in het Nut), de heer H. W. ten Seldam: „Kin der teekeningen en wat zij ons leeren omtrent de ontwikkeling der waarne ming'. Deze lezingen zijn toegankelijk op vertoon der lidmaatschapskaart of te gen entree van 1. HULDIGING VAN ZUSTER LENA. Zaterdag herdacht Zuster Lena Lal- leman, een der bij de patiënten en oud patiënten meest geliefde pleegzusters in het Diaconessenhuis, haar 25-jarig jubileum als zoodanig. Het spreekt vanzelf dat dit feit niet onopgemerkt voorbijging. Zaterdagmiddag had in een der za len van het Diaconessenhuis, dat voor deze gelegenheid op feestelijke wijze versierd was, een hartelijke huldiging plaats. Tot de aanwezigen behoorden het bestuur en de Directrice van het huis, eenige doctoren en hoogleeraren in de geneeskunde, voorts tal van oud patiënten, waaronder wij noemen on zen afgetreden burgemeester, Jhr. de Gijselaar en Ds. Groot Enzerink. Toen de jubilaresse naast de direc trice van het Diaconessenhuis had plaats genomen, nam de voorzitter van het bestuur, Prof. Dr. H. M. van Nes, het woord, die op hartelijke wijze Zuster Lena gelukwenschte. Als een voudige verpleegster trad zij voor 25 jaren het huis binnen;, doch bezield met een sterk gevoel van roeping tot dit heerlijk werk; daarna werd zij ge roepen om als hoofdverpleegster an dere zusters leiding te geven en thans is zij de rechterhand van de Directrice wier plaats zij tijdens afwezigheid van deze inneemt. Spr. wees er vervolgens op, dat het woord diacones komt van een Grieksch werkwoord, dat „dienen" beteekent; en in deze dienende liefde is zuster Lena een volgelinge van Hem die kwam niet om gediend te worden maar om te dienen. Nadat Spr. haar had toegewenscht dat de Heere haar nog vele jaren mocht sparen, en haar de kracht ge ven haar schoonen arbeid te vervullen bood hij haar ten slotte uit naam van het bestuur een prachtig dames-schrijf bureau aan. Hierna sprak namens een comité van doctoren, hoogleeraren en oud patiënten Dr. J. R. de Bruine Groene- veldt, die er op wees, dat bij zuster Lena, in tegenstelling met velen in on zen tijd, niet haar rechten doch haar plichten op den voorgrond staan. De hoogste plicht der vrouw ligt in het moederschap en de moederliefde, doch wie roeping heeft tot het ver- plegingswerk kan deze liefde en zorg overdragen op £aar patiënten, gelijk zuster Lena dit steeds gedaan heeft Spr. bood uit naam van velen die zuster Lena in haar arbeid hebben ga degeslagen en haai* trouwe zorg onder vonden, de jubilaresse een gouden da meshorloge met ketting ,aan, alsmede een zilveren lepelkistje met inhoud, welken laatsten zij kan besteden voor een uitstapje naar de bergen. Ten slotte sprak Prof. Dr. J. H. Zaayer nog een enkel woord tot zus ter Lena, die steeds in de eerste plaats aan de belangen barer patiënten en pas in de laatste plaats aan zichzelf denkt en bood baar nog een zilveren inktkoker aa:., blijk van zijn persoon lijke waardeering van haar werk Zuster Lena dankte geroerd in en kele hartelijke woorden voor deze blijken van sympathie, waarna vele oud-patiënten en vrienden haar kwa men gelukwenschen. Het was een bijzonder aardige hul diging, die de jubilaresse wel nimmer zal vergeten. GEMEENTEZAKEN. Vacatures Schoolcommissie. In de vacatures, wegens periodieke aftreding ons taan in de Commissie van toezicht op het Lager Onderwijs, beveelt deze Commissie de volgende dubbeltallen aan: a. 1 Mevr. W. M. M. ProosMool- huijzen; 2 Mevr. C. F. J. Veldman— Busink. b. 1 A. L. Boot; 2 Mevr. M, W. 3. BlokAberson. c. 1 T. 3. Goslinga; 2 Dr. J. G. v. Es, Gewone edvertentlën per regel 227» eentl Ingezonden Mededeelingen, dnbbel tarief.' Bij contract, belangrijke redactie. j Kleine advert entlën bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden dagfe lijkc geplaatst ad 40 cent Binnenland. Roofmoord Bezuidenhout te 's-Gra venhage. Buitenland. De Duitsche volkspartij weigert aan de groote coalitie deel te nemen. De geallieerde commissie neemt geen genoegen met de Duitsche voor stellen inzake de Oost-Pruisische ves tingen. De onderhandelingen over een Bel gischChineesch handelsverdrag zijn te Peking begonnen. d. 1 W. P. Melief; 2 N. B. M. Vree burg. e. 1 Jac. Talsma; 2 D .Bosma. De als no. 1 voorgedrag£Hen ziijai allen aftredende. Directeur Bank van Leening. De heer J. Overduin. directeur der Bank van Leening; vraagt wegens zijn benoeming als zoodanig te Rotterdam met ingang van 1 Februari a.s. eervol ontslag uit den dienst. Uitbreiding Schoolgebouw. Met betrekking tot het verzoek van het bestuur dei* Vereeniging voor Chr. Onderwijs om medewerking tot 'uit breiding van het getal leslokalen van de school aan het Noordeinde, advi- seeren B. en W. gunstig. Deze uitbrei ding zal bestaan in het ombouwen van het teekenlokaal en het wegnemen van een tochtpui. Een en ander zal f300Q moeten kosten. Commissie Bewaarscholen. Wegens periodieke aftreding van den heer M. van Wamelen ontstaat een vacature in de Commissie van Toezicht op de Bewaarscholen. B. en W. bieden in overeenstemming met de Commissie een tweetal aan waarop naast den heer van 'Wamelen als 110. 1 als no. 2 voorkomt de heer A. Uit- tenbroek. Stads-geneeshj?eien. B. en W. stellen voor de lieeren Dr. W .F. M. Weebers en A. Kist weder voor een jaar als 9tads-geneesheer te benoemen. Leeraaz Engelsch H. B. S. Ter voorziening in de vacature van Leeraar in de Engelsche taal en let terkunde aan de H>. B. S. dragen B. en W. ter benoeming voor Drs. A. A. Per deck. leeraar aan het Chr Lyceum te Almelo en J. P. J. Tichler te Amster dam. Leeraar Lichamel. Oefening. B. en W. stellen voor den heer S. J. Koopmans, die reeds door hun College als tijdelijk leeraar voor de lichamel. oefening aan de H. B. S. is aangesteld, tot wederopzeggens als zoodanig aan te stellen. Ingang Ontslag. B. en W. stellen voor het ontslag, verleend in art. verleend aan den heer Hopman, als leeraar Engelsch aan de H. B. S. niet op 1 Maart, maar op 1 April te doen ingaan. Verkoon oude materialen B. en W. stellen voor een partij oude rommel aan de stadstimmerwerf open baar te verkoopen. Zal wel geen bezwaar tegen bestaan POSTERIJEN. Lijst van onbestelbare brieven en briefkaarten, van welke de afzenders onbekend zjjn. Terugontvangen in de 2e helft van December 1926. BRIEVEN BINNENLAND. Adm. Militaire Verplegingsinrichtin® Haarletn. Dir. Ned. Spoorw., Utrecht Fonds v. Moederl. Liefdadigheid, OegsV geest. Holwerda, Mej. L.. Den Haa$ Hoogt Bert v. d., Zevenbergen. No. 87) 3140, Haarlem. Off. belast met het Toe zicht op de Rqwielbelasting, Harder wijk. RgksverzekeHngsibank, Amst"> dam. Schram, Mei. A. Den Haag. Storm, Mej. L. Amsterdam. Voorzitter Raad fcan Arbeid, Utrecht. Vorstman, Mej. S. Amsterdam. BRIEFKAARTEN BINNENLAND Bouman, P. Arnhem. Brakel, Wefi Haag. Bruin. P. de. Oudorp. Buri, L Hilversum. Diemei, Wed. F., Voorscho en. Gqsman, M. D. Zandvoort. Hamilton Knottenbelt, Leiden. Hoogerbrugge. Le* den. Hoogerbrugge, Oegstgeest. Holeiv Av van Amsterdam'. Lang ver, G. Wet straat? Leemans Vugr, C. Bestert? Mos sel Dames Amsterdam. Popping, N. Den Haag. Steenbeker, P. Haag. Vruis, A. da Rotterdam. Wever, A. schipper, Amstdr- Klam. J BRIEVEN BUITENLAND. Dautel George, Westfalen? Hermann iPerlin. Uidens, ii. Berlin. Sehalleec

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1