CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
7de JAARGANG
MAANDAG 17 JANUARI 1927
NUMMER 2029
LEIDSCHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
Io Leiden en buiten Leiden
waai agenten gevestigd zijn
Per kwartaal I 2.50
Per week f 0.19
Franco per post per kwartaal I 2.90
BUREAUHooigracht 35
Leiden
TeL 1278, Postgiro 58936
i Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone edvertentiSn per regel cent
Ingezonden Mededeelingen, dobbel tarleL
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiSn bij vooroltbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent
V Alweer een actie.
De „Telegraaf" krijgt zoo langzamer
hand eenige vaardigheid in het opzet
ten van een felle actie, waarbij aller
lei meer of minder vooraanstaande
nienschen genoopt worden hun mee
ting te zeggen, tegen bij uitzonde
ring mag het ook voor zijn hetgeen
de redactie bestrijden wil
Nog pas is de actie voor het dansen
in de hoofdstad afgeloopen, of nu
krijgt de Hilversumsche Draadlooze
Omroep een beurt.
Wij plaatsten Zaterdag reeds een
uiting daarvan. De, ook uit vorige-het
zes welbekende heer Mr. L. van Gigch,
kan niet nalaten zich als volgt te
uiten:
„Naast den Hilversumschen Draad-
loozen Omroep, die waarlijk prachtig
werk gedaan heeft, woekerden
(spatieering van ons) verschillende uit
1 zend-vereenigingen: de Christelijke der
steile protestanten, de Vrijzirnnig-Pro-
testantsche, de Katholieke en de Arbei
ders Radio Amateurs der socialisten.
Deze alle begrepen de formidabele
kracht der propaganda door de radio
en trachtten door haar de wereldlijke
en geestelijke macht in handen te krij
gen. Zoo ontstond een verdeeldheid,
ook geldelijke, die fnuikend was voor
de cultureele ontwikkeling van de Ne-
derlandsche. Omroep".
En verder:
„Het resultaat van dit voorstel is
dus, dat 'n groot deel der zendingen
zal komen aan de propagandistiscne
tn fanatieke sectarische godsdienstige
t of politieke vereeniigingen en dat de
rest derhalve de taak, die thans op
uitstekende wijze door den H. D. O. ver
vuld wordt zal worden gedaan door
een maatschappij, waarvan een Chris-
telijk partijman als directeur aan het
hoofd zal staan, onder controle van
een geheel of voor de meerderheid
hetgeen practisch hetzelfde is uit
t christelijke rechts georiënteerde partij
gangers bestaanden Raad van Beheer,
Als dan ten slotte een rechtsch Minis
ter van Waterstaat aan de regeering
is, is het stelsel vplledig en zal onze
nationale omroep voor lange jaren een
domper voor onze geestelijke vrijheid
vormen en een ergernis zijn voor ve
len, die naast algemeen belangwekken
de Iqzingen voor alles goede kunst
"wenscben te hooren.
Voor deze geestelijke tirannie wordt
dan verder een gelijke kostenbijdrage
van eiken, een ontvangtoestel bez.it-
tenden, inwoner geeischt".
Het leugenachtige hierin is weer,
dat een Christen ongeschikt zou zijn
om de gemeenschap te dienen.
De heer Van Gigch leert het nooit!
V Voortaan in het leger.
Nog 9teeds heerscht in verschillen
de kringen de meening dat het dienst
weigeringscontingent a.s. soldaten, dat
zich elk jaar weigert te onderwerpen
aan den militieplicht, behalve door de
anarchisten en de revolutionair anti
militaristen, ook wordt samengesteld
door de communisten.
Dit is onjuist!
Deze periode is afgesloten. Er is een
tijd geweest, dat ook de communisten
de rijen der dienstweigeraars kwamen
versterken. Zoo heeft b.v. de commu
nist Brommert als dienstweigeraar
gevangen gezeten.
Tegenwoordig heeft men echter, ook
al weer op aanwijzing van de leiding
der Derde Internationale, die in Rus-
FEUILLETON.
Opoffering beloond.
43)
En in diepe smart over mijn
jammerlijke dwaling, 9meek ik u, mij
vergiffenis te schenken ook uit naam
van uw zoon".
De weduwe kon haar tranen niet
Inhouden.
Zij richtte een blik vol dankbaar
heid op den bankier. En vol ontroe
ring ging zij voort:
„Spreek zoo niet, mijnheer, ik bid
het u. U hadt het recht gehad nog veel
strenger op te treden. De bewijzen wa
ren zoo beschuldigend voor mijn arm
kind. Wat wü het meest betreurd heb
ben, dat was bet verlies van uwe ach
ting; nu u ons deze weer teruggeeft,
zullen we het verledene vergeten als
een kwaden droom, ook voor Walter
sta ik borg. Laat mij u overigens de
verzekering geven, dat u geen oogen-
blik hebt opgehouden voor mij en mijn
zoon een edelmoedige, hartelijk bemin
de weldoener te zijn1'.
Mijnbeer de Verbrugge stond ver
steld van zulk een teere fijngevoelig
heid.
„Weet zij. of weet zij niet, wie de
schuldige is?" vroeg hij zich af, blij
dat de naam van Kees niet genoema
had behoeven te worden, maar toch
verlangend om te weten of zij den be
land zelf een uitstekend gewapend
leger op de been bracht, dit principe
verloochend.
Ongeveer gelijktijdig met de militai
re relletjes te Ede en te Assen kwam
de Tribune met een kernspreuk van
Sinowjew, die het standpunt van de
communisten in deze duidelijk uiteen
zet.
Sinowjew heeft in een zijner rede
voeringen gezegd:
„Wanneer de reservisten weigeren
op te komen, dan zou dat slechts be-
teekenen, het leger te berooven van
de meest klassebewuste elementen
en zou dit de- meest vastberaden strij
ders voor het volk onbewapend
laten.
De „Tribune" zet daar als kopje bo
ven: „Herhalingsoefeningen".
De bedoeling is duidelijk Ook in
1926 was er samenwerking waar te
nemen tusschen dienstplichtige com
munisten en de part ij-af deeling in het
betrokken garnizoen.
Het onderzoek naar de oorzaken der
relletjes heeft dit mede onomstoote-
lijk vastgesteld. Mocht er nog iemand
zijn, die gelooft in het anti-militaris-
me van den communist, dan kan het
yan belang zijn de spreuk van Sinow-
jev onder de aandacht te bre'ngen.
Voortaan kunnen wij de communis
ten in het leger vinden. Daar heeft de
cellenbouw plaats.
STADSNIEUWS.
PATRIMONIUM.
Wegens sterfgeval in de familie kan
de heer T. S. Goslinga, voorzitter van
den Raad van Arbeid alhier, heden
avond niet voor de afdeeling van
„Patrimonium" optreden met het on
derwerp: „Eenige beschouwingen over
het voor-ontwerp Ziektewet en de In
validiteitswet".
De vergadering die gehouden wordt
in het gebouw „Patrimonium" zal
evenwel toch doorgaan, want het is
het bestuur gelukt, een ander ter za
ke kundig persoon te vinden, die be
reid is ditzelfde onderwerp te behan
delen.
Wij handhaven derhalve onze reeds
geplaatste opwekking aan de leden
van „Patrimonium", deze vergadering
bij te wonen.
ONDERWIJZERSVERGADERING.
Zaterdag vergaderde in het Nutsge-
bouw de afdeeling Leiden en omstre
ken der Vereeniging van Chr. onder
wijzers en onderwijzeressen.
De< voorzitter opende de vergadering
nadat gezongen was Ps. 10215, met
gebed en het voorlezen van Openb.
21 16, waaraan hij een kort ope
ningswoord verbond.
Hierna las de secr. de notulen der
vorige vergadering welke onveran
derd werden vastgesteld en goedge
keurd.
Het woord was nu aan den inleider,
den heer H. Kroeskamp, van Noord-
wijk aan Zee, die een inleiding hield
over: „Een Kind in de literatuur", n.l.
„Droomkoninkje", van Heyermans.
Allereerst gaf de inleider in een
kort geschiedkundig overzicht aan
hoe in de vroegere historische roman
literatuur voor het kind geen plaats
was, maar hoe de natuurhist. weten
schap, die den mensch als natuur-ob-
jekt bestudeerde, de drang naar reali
teit en de psychische onderzoekingen
liet kind plaatsten in het middelpunt
der belangstelling en dit ook zijn in
trede deed in de literatuur. Zoo is ook
„Droomkoninkje" een produkt van dit
streven, waarbij het kind wordt om
geven door allerlei Christel, en sociale
ideeën. De realistisch-socialistische
schrijver Herman Heyermans nam
het kind tot onderwerp van een zijner
laatste romans „Droomkoninkje", dat
in 1923 het licht zag en binnen 1%
jaar 9 drukken beleefde.
De inleider gaf nu eerst een over
zicht van den inhoud van het boek,
hier en daar illustreerende met frag
menten.
Droomkoninkje, een jongetje met
een mismaakten voet, leeft in een we
reld van phantasie, Alles leeft voor
hem: hij spreekt met de vogels en
geeft de dingen namen. Zijn geluklcig-
sten tijd beleeft bij als hij nog alleen
is, zonder het zusje, ^terwijl hij het
middelpunt was van moeders liefde
en zorgen, die alles van hem verdroeg
en zijn mismaakten voet *ontzag.
Zijn vader was eveneens dol met den
jongen, die in zijn prilste jeugd met
een overrijpen geest deelgenoot is van
de ouderlijke zorgen. De vader wordt
ontslagen, valsch beschuldigd van dief
stal, de armoede doet in het huisje
haar intrede en eindelijk verschaft tan
te Toos, uit Heerlen, uitkomst. Vader
zal in de mijnen gaan werken. Een on
geluk maakt echter een eind aan zijn
leven.
Het boek heeft een sterk socialis-
tischen tendenz en is in het anti
christelijke element sterk subjectief
gekleurd. De schippersvrouw en Ger-
rit zijn valsche typen van het chris-
tendom.Dit onware element vindt
men bij meer dergelijke romanschrij
vers.
Het boek is schitterend in zijn ziel
kundige ontleding, zijn zuiver-realis-
tische voorstelling. Van den gods
dienst moet de vader van Droomko
ninkje niets hebben, en daarom maakt
hij zijn jongen er niet mee bekend,
met dien „ballast" zou het kind later
wel kennis maken.
Toch laat het geheim van „onzen
lieven Heer" den jongen niet los, wan
neer hij er eenmaal iets over heeft ge
hoord, en op zijn vragen over den he
mel vertelt vader hem een boeiend
verhaal over kde „lichies van binnen",
die door een onzichtbare hand worden
aangestoken. Hierbij komt de socialist
Heyermans om den hoek kijken met
zijn geloof in den heilsstaat' en zijn
armen godsdienst van den klassen
strijd.
Denk niet, zei de inleider, dat Droom
koninkje een paedagogisch handboek
is. Het is de hartstochtelijke weder
gave van wat Heyermans in zijn ge
voelige ziel ondervindt, een innig
meeleven met de bittere realiteit dei-
dingen en in zijn hoogtepunten sleept
de schrijver zijn lezers mee in zijn
dramatische uitbeelding.
Met den inhoud in overeenstem
ming is de stijl, soms grof, wild, plat
en neergooiend, wat het oogenblik den
schrijver in de pen geeft.
De inleider beval het boek ter lezing
aan, om het kunstgenot en de fijne
karakteriseering en voor ware Chris
tenen zal het met zijn armen gods
dienst geen verleiding zijn.
Aan de bespreking werd deelgeno
men door mej. De Nie en de heeren
Robijns en Zandstra.
De ademlooze stilte en het warme
applaus waren een welverdiende liul-'
de voor dit schitterende referaat.
De voorzitter sprak een woord van
dank.
Hierna werd gepauzeerd.
Na de pauze lazen de secretaris en
de penningmeesteres hun verslagen en
werden verschillende rapporten be
sproken. Dat omtrent het 7e leerjaar
werd met algemeene stemmen goed
gekeurd, de leerlingenschaal werd te
drukkend geacht voor scholen met 4
en 5 leerkrachten, terwijl het te moei
lijk was om over de opleiding thans
een definitief oordeel uit te spreken.
De heer Aldershof sloot deze zeer ge
slaagde vergadering met gebed.
EEN NORM VOOR „GESCHIKTHEID"
Zooals onz© lezers weten is het toe
latingsexamen voor het gymnasium
hersteld wegens de vele teleurstellin
gen met op verklaring toegelaten leer
lingen. In het „Weekblad voor gymn.
en middelb. onderw." schrijft thans d©
heer A. H. van de Hoeve te Utrecht
onder het opschrift „Eenig© cijfers"
over de te Utrecht gehouden enquête,
waarvan we melding hebben g©maakt
en zegt, er zich over te verwonderen,
dat men te Leiden tot het examen is
teruggekeerd, mede omdat het geens
zins is uitgesloten, dat telkens eenige
werkelijk geschikte leerlingen het op
het examen afleggen. „Immers ge
schiktheid en het hebben van een be
paald© hoeveelheid parate kennis be
hoeven geenszins steeds samen te
gaan".
Voorts zegt de schrijver:
„Ik kan mij voorstellen, dat iemand
d© tegenwerping maakt: maar als het
nu telken jare mocht blijken, dat er
ondeugdelijke verklaringen van ge-
schikheid worden afgegeven door de
lagere scholen, dan zijn de gymnasia
toch wel genoodzaakt naar het oude
keurmiddel terug te grijpen.
„Ik meen, dat dit niet zoo voor de
hand ligt. Het tertium non datur is
hier niet van toepassing omdat er een
tertium is. Er kunnen n.l. besprekin
gen worden gevoerd tusschen verte
genwoordigers van het voorbereidend
hooger onderwijs en van het lager on
derwijs, om ten opzichte van den in
houd van h©t begrm „geschiktheid"
tot meer klaarheid en overeenstem
ming te komen, en ik meen uit erva
ring te mogen spreken, als ik zeg,
dat deze niet geheel waardeloos zijn".
C. B. DUYSTER. f
Hedenmorgen is in het Diaconessen
huis, na een operatie te hebben onder
gaan, nog vrij plotseling overleden de
heer C. B. Duyster, organist der Pie
terskerk en „Sedert jaren leider der
Koraaïmuzipk op 3 October.
In den fyeer Duyster verliest Leiden
een hooVst achtenswaardig man en
een knajXmusicus.
Eenvo.uoüg van karakter ging hij
meestentijds stil zijns weegs.
De he©r Duyster was geboren Lei-
denaar. Hij \^s de oudste zoon van
den hekenden Apotheker Duyster, aan
de Vest hh^k Janvossensteeg,
wellce Apotheek sedert eenig© jaren,
na den dood v. den ouden heer Duys
ter, is overgegaan naar „Hulp der
Menschheid" thans gevestigd aan d#
Hooigracht.
PAUL SCHRAMM.
Op het vijfde Abonnements-concert
van de Jubileuhiserie van de Inter
nationale Concertdirectie Ernst Krauss
in den Schouwburg alhier, op Vrijdag
21 Januari 8 uur zal Paul" Schramm
werken van Brahms, Chopin, Debussy
Ravel, Frokofieuw en Liszt spelen.
Na zijn vele Concerten in Nederland
zal Paul Schramm van begin Febr. tot
half Maart een tournee door Italië,
Joego-Slavië, Roemenië, enz. maken.
PROF. HERTZSPRUNG.
Prof. Dr. E. Hertzsprung, hoogleer
aar aan de Universiteit alhier en adj.-
dir. der Leidsche Sterrenwacht, be
vindt zich op het oogenblik in Ameri
ka. Hij is werkzaam aan de Sterren
wacht der Harvard University te Cam
bridge .om met behulp van daar aan
wezige fotographische platen metin
gen te verrichten van veranderlijke
sterren ten behoeve van de Leidsche
Sterrenwacht.
POGING TOT INBRAAK.
Zaterdagavond liet de 74-jarige we
duwe W. in de St.-Pancrassteeg, haar
woning even alleen om een boodschap
t© doen. In dien tusschentijd kwam de
35-jarige E. W., wien het met behulp
van een valschen sleutel gelukte, de
deur te. openen. Toen even later de
zoon der weduwe kwam, verwónderde
hij zich de deur open te vinden, van
daar dat hij eens even het huis rond
ging om te kijken of er geen onraad
was. Hij vond op den zolder E. W. die
zich daar schuil hield, doch toen
ijlings de vlucht nam. De zoon hem
achterna en het mocht hem gelukken
den inbreker te pakken en aan de po
litie over te leveren.
Het bleek een goede bekende van de
justitie te zijn die reeds geruimen tijd
wegens poging tot inbraak in de ge
vangenis had doorgebracht.
In de Stedelijke Werkinrichting
zijn opgenomen 258 volwassen perso
nen eii 12 kinderen, totaal 270 perso
nen.
BINNENLAND.
GASTMAAL VOOR DIPLOMATEN
TEN HOVE.
Zaterdagavond om halfacht had ten
Koninkl. Paleize Den Haag de gala
maaltijd plaats, door de Koningin aan
geboden aan d,e hoofden der bij Haar
Hof geaccrediteerde gezantschappen
van vreemde mogendheden en de echt
genooten der gezanten.
De Koninklijke Militaire Kapel, on
der leiding van le luit. De Boer, voer
de tijdens den maaltijd een muziek
programma uit.
De tafel prijkte met het prachtige
zilveren blad, dat de Koningin ter ge
legenheid van haar regeeringsjubileum
van het diplomatieke korps ten ge
schenke had ontvangen, was versierd
met witte seringen, afgewisseld door
gele tulpen.
Met de koninklijke gastvrouwe en
Prins Hendrik nam ditmaal, tot blij
de verrassing van de talrijke genoo-
digden, voor den eersten keer ook
Prinses Juliana aan dit jaarlijksche
gastmaal voor diplomaten deel.
Van de hofhouding zaten o.a. de vol
gende dames en heeren aan: gravin
Van Lynden van Sandenburg, groot
meesteres van het Huis der Koningin;
jonkvr. baronesse Sloet van Marxveld
eerste hofdame; graaf Du Monceau,
grootmeester en opperceremoniemees-
ter der Koningin; graaf Van Lynden
van Sandenburg, opperkamerheer; jhr.
V. Boreel, opperhofmaarschalk; rit-
drijver van de misdaad, die haar zoon
ten laste gelegd was, kende.
„Weet u, dat Kees terug is, me
vrouw?" vroeg hij verward.
Hij, man van de wereld, zaken-
mensch, kon zich het hart van die
vrouw niet indenken, dat geheel ver
vuld was met hemelsche liefde.
Hij vreesde, dat de blik van die
christelijke vrouw bitterheid zou ver
raden. niets van dit alles. Vol mede
lijden antwoordde zij
„Ja mijnheer, ik weet het. En ik heb
tot mijn groote vreugde van morgen
van de ziekenzuster vernomen, dat elk
dreigend gevaar voorloopiig geweken
ds. Heeft mevrouw niet vreeselijk gele
den door de ziekte van haar zoon?"
Piëta antwoordde:
„Het is gebleken, dat Ma beter te
gen de vermoeienissen bestand is,
dan wij hadden durven hopen".
Toen ging zij voort:
„Spreek ons eens van Walter, me
vrouw. Hebt u binnen kort nog eenig
nieuws van hem gehoord? Hij zal wel
gauw terugkeeren hoop ik! Wilt u ge-
looven, dat ik hem soms wel 'n kleine
ziekte toewensch, opdat men hem voor
herstel zijner gezondheid wegstuurt".
„Kind! Dat mag je niet verlangen!"
zeide mevrouw Lenooy, terwijl zij een
glimlachenden blik op Piëta wierp.
,„Ik heb van morgen een brieif van
Walter gekregen .maar ik ben er niet
veel wijzer op geworden. Walter heeft
zich blijkbaar vergist met de adressen;
dn plaats van den langen brief, dien
ik anders altijd ontving, v^nd ik in
mijn enveloppe slechts een paar woor
den, geadresseerd aan baron van Brui
neberg. Ik hoop nu, dat de baron mijn
brief ontvangen heeft; ik heb juist
demand gezonden om te lnformeeren,
wanneer hij thuis is en wanneer ik
hem kan spreken".
Pieta's gelaat straalde van blijd
schap.
„Oom Thorn is in Parijs, hij is gis
terenavond laat bij ons vandaan ge
gaan" zeade zij levendig. „Misschien
zouden we even naar hem toe kunnen
gaan. is 'tniet, pa?"
„Zeker, ik zal mijn uiterste best
doen om hem te vinden en hem naar
u toe te zenden" zeide hij, opstaande
om heen te gaan.
De deur werd geopend, een stevige
stap deed zich hooren in de vestibule
en bijna onmiddellijk daarop diende 't
meisje baron van Bruineberg aan.
Deze keek verrast op, toen hij daar
den bankier en zijn dochter aantr&f.
„U hadt niet gedacht ons hier te
ontmoeten, oom Thom?" zei Piëta,
Toen de nieuw aangekomene, na Me
vrouw Lenooy gegroet te hebben, zich
tot haar wendde.
„Dat wil ik graag bekennen!" ant
woordde Ihij. „Gaat Kees nog steeds
vooruit?"
„Ik was juist van plan naar u toe
te komen, mevrouw, toen men mij het
briefje bracht, dat voor mij bestemd
was, doch dat Walter in uw enveloppe
gestoken had. Ik begreep, hoe verlan
gend u zoudt zijn nieuws van hem te
vernemen".
Na een kort gesprek namen de ban
kier en zijn dochter afscheid. Ook ba
ron van Bruineberg vertrok gelijktij
dig om1Tde weduwe in staat te stellen
rustig den. langen brief van haar zoon
te lezen.
„Dag mevrouw. Ik hoop, dat u mijn
zaak bij nw zoon zult bepleiten", zeide
de bankier dankbaar de hand van de
weduwe drukkend.
„Mag ik vanmiddag even terug ko
men, mevrouw?Ik wil zoo graag
eens iets van Walter hooren", vroeg
het jonge meisje.
„Zeker, mag je. Je weet, hoe blij ik
ben als je eens komt".
„Tot straks dan!" riep Pleta vroo-
lijk, haar vader en den baron achter
na ijlend.
„Als u uw dochter met het rijtuig
naar huis liet gaan, dan zonden wij
naar de sociëteit kunnen wandelen",
zeide de baron.
„Uitstekend Thom. ik heb ook nog
enkele dingen te bespreken.Piëta,
je zult alleen naar huis moeten, ik
heb met oom nog enkele zaken af te
bandelen".
„Hè," antwoordde het jonge meisje
misnoegd. „Daar heb je 't weer, als je
je te vroeg blii maakt. Ik hoopte, dat
u me wat te vertellen zoudt hebben
van Walter, beste oom Thom, en nn
wilt u mijn gezelschap niet eens. dat
is niet aardig van u! Uw vriend beeft
u misschien wat voor mij geschreven
en ik mag het niet eens weten".
„Je zult er niets bij verliezen, Piëta;
een iveïnig geduld en uievro.uw zal
over Walter praten langer dan ik het
zou kunnen. Vertrouw op mii, ik zal
probeeren om je gelukkig te maken",
zeide hii zacht.
Een glimlach plooide de lippen van
het jonge meisje.
„Dank u!" zeide zij innig.
De bankier zae het rijtuig na, waar
in Piëta wegreed.
„Wat heeft zij hem innig lief!" fluis
terde hij.
„Met een onbegrijpelijke 9terke lief
de!" antwoordde de baron.
En de gelegenheid aangrijpend om
voor de twee geliefden te pleiten, ging
hii voort:
„'t Is juist om over haar en over;
hem te spreken, dat ik een oogenblik
met je alleen wilde zijn. De beproe
ving van die kinderen heeft lang ge
duurd. daar moet een einde aan ko
men, beste Karei. Piëta verkwijnt en
Walter is misschien stervende".'
De bankier werd doodsbleek, angst
zweet stond hem op 't voorhoofd.
,Is Lenooy ziek? Hoe weet ie dat,!
Thom?" vroeg hij hijgend.
„Hij zegt het niet. maar het is tg
lezen tusschen de regels, die hij aai^
zijn moeder schrijft.
verwoiBd).
