Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRIJS Belangrijkste nieuws in tfit Rummer. 7d* JAARGANG VRIJDAG 7 JANUARI 1927 NUMMER 2021 LEIDSCHE CODBANT ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zifn Per kwartaal 2.50 Per week f 0.19 Fr anco per post per kwartaal i 2.90 Onvoldoende. In de „Nederlander" van 4 en 5 Jan. Aomt een Bataviasche brief voor van •en bijzonderen correspondent aldaar, gedagteekend 6 December, welke han delt over de communistische woelin gen. Deze brief is gedateerd op een da tum voldoende ver liggende na den beruchten nacht van 12 op 13 Novem ber om gedocumenteerd conclusies te trekken. Vergissen wij ons niet en eenige jaren omgang met onze vooraanstaan de menschen in Batavia geeft ons tot die veronderstelling de vrijmoedig heid dan is hier aan het woord een oud-hoofdoffiicier, wien het gegeven was niet alleen in legerkringen, maar ook in bestuurskringcn, achter de «schermen te zien. Een bezadigde rus tige persoonlijkheid. Maar' ook een man die voor zijn meening durft uit te komen, ook dan wanneer zij van de gangbare afwijkt. Aan dat oordeel mag dus ook naar onze meening waarde worden toege kend. - 1 Daarom is wat hij zegt ook voor ons ge wichtig. Zijn op geconstateerde feiten uitgesproken oordeel, verdient aan dacht. Echter zijn aan de medegedeelde feiten conclusies verbonden, diie naar onze meening te ver gaan. Wij zouden allicht gezwegen heb ben wanneer niet andere bladen dat pordeel overnamen en onze Regeering 'ai Indië beschuldigden van onvoldoen tie activiteit en onvoldoende hantee- •ing van het gezagsapparaat in zijn oreventieve werking. Het oordeel van den briefschrijver lomt in het kort hierop neer: le. Er is onvoldoende contact tus- echen bestuur en bevolking, daardoor steunt het bestuur dn crises, zooals ou doorgemaakt, op de individuen en niet op de deugdelijkheid van het «telsel. 2e. Daardoor was het mogelijk, dat 3e communistische organisatie volle dig toegerust kon optreden, zonder dat het bestuur precies wist wat er gaan de was, 3e. De eigenlijke politiezorg, centraal uitgaande van den Procureur-Gene raal, schoot te kort, doordat te laat ge "vaarschuwd werd. 4e. De getalsterkte en de organisa tie van politie en leger, alsmede de bewapening, waren onvoldoende in tien critieken nacht en daarna. Zijn conclusie is dat: le. De ontvoogding moet gestopt Worden, of althans moet gepaard gaan aiet een geregelde Europeescbe con trole. 2e. Dat een belangrijke uitbreiding van het politieleger moet plaats heb ben. Eenigszins in dezelfde lijn ligt wat Uit het interview van het Handelsbl. piet den heer Fock oud-Gouverneur- Generaal gepubliceerd werd. Daarin toch zou de heer Fock heb ben gezegd: „verbaasd te zijn over het feit, dat de onlusten op zoo vele plaat ven nagenoeg tegelijk uitbraken. De autoriteiten waren blijkbaar niet vol doende voorbereid". Het komt ons voor dat hier van ver bazing sprake is in dien zin, dat het inderdaad mogelijk is gebleken om een revolutie op Java en Sumatra te leiden van uit het buitenland. Hierbij moet niet vergeten worden dat ook dit voor Indië iets nieuws is. JAlle vorige opstanden hadden etn na tionaal of een zeer locaal karakter. Wat nu gebeurd is op West-Java (en op West-Sumatra zal wel hetzelfde geconstateerd worden) was internatio naal in elkaar gezet. Dit nu was geen onbekendheid. Nu ongeveer een jaar geleden werden te Meester Cornelis vergaderingen ge houden en elders werden die ook gehouden waarin reeds gesproken werd over een internationale organi satie. Onze toenmalige betrekking bracht mede, dat wij van sommige ge heime rapporten kennis kregen. Daar in was toen reeds te lezen dat gehei me agenten werkten. Van totaJe onbekendheid was dus geen sprake. Evenmin mag men zeggen dat er onvoldoende contact was, zoo dat er belangrijke vergaderingen gehouden konden worden waar het bestuur on kundig van bleef. Integendeel met be wonderenswaardige juistheid wist ons de Wedana van Meester Cornelis te vertellen wat dan en dan gebeuren zou. Zoo als het te Meester Cornelis was, was het ook elders. Ik weet stel lig dat ook in het ontvoogde Tjand- joer het bestuur even precies op de hoogte was. BUREAU: Hooigracht 35 Leiden TeL 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 Naar het ons voorkomt was men van de feiten tamelijk goed op de hoogte maar men heeft de mogelijk heid van een uitbarsting onderschat. Men kende in Indië niet anders dan een uitbarsting na een langdurige re ligieuze, nationalistische, voorberei ding. Hieraan is het naar ons voorkomt ook toe te schrijven dat de Procureur Generaal met de gewone wijze van be handelen van een waarschuwing meen de te kunnen volstaan. Dat was een fout zoo men wil. Maar dan een fout in de visie niet een fout in de organisatie. Dat er fouten waren in de organisa tie willen wij niet ontkennen, maar die fouten zijn terug te brengen tot een gevolg van de zeer ver doorge voerde bezuinigingspolitiek. Om een kloppende begrooting te verkrijgen werd politie en leger tot op het uiter ste ingekrompen. Niet alleen in per soneel maar ook in materieel. Zoo is ons bekend dat bet bovengenoemde werk van 'n Wedana noodzakelijk ten gevolge bad een achterstand in admi nistratieven arbeid. Zoo is ons ook bekend dat op de kazerneering en an dere materieele verzorging tot in het uiterste bezuinigd werd. Wij meenen dan ook dat men niet zonder meer mag zeggen dat het be stuur voor verrassingen stond als een gebrek van de organisatie. En even min dat organisatie-gebreken zouden voorgekomen zijn uit zorgelooze be schouwing van toestanden. Het is integendeel hier een absoluut nieuwe toestand waarop het gezags apparaat zich moest instellen. Wij komen morgen hierop nader terug. STADSNIEUWS. CHRISTEL. ORATORIUM-VEREEN. „CON AMORE". We moeten ons verslag1 beginnen met een kleine opmerking aan een deel van het publiek, dat nog al ru moerig was. Als de dirigent bij zijn lessenaar staat en de voorzitter op het podium, om het openingsgebed uit te spreken, dient het onmiddellijk stil te zijn. Maar als dan het openingsgebed eenmaal uitgesproken is, mag er zich allerminst een geroezemoes verhefien waaardoor de dirigent moet wachten, en zich nog eens omwenden. De dirigent is het middelpunt van den avond; voor zijn persoon en zijn werk dient men reverentie te hebben en absoluut stil te zijn, als hij gereedi is te beginnen ja, zelfs voor hij; gereed is. En dat die kleine hoffelijkheid voor al den heer Smink toekomt, heeft hiji wel bewezen door de rustige, wel overwogen en tevens bezielende wijze, waarop hij deze uitvoering heeft ge- leid^ „Con Amore" voerde voor de pau ze uit „Die Kreuzfahrer" van Niels Gade. Gade was een Noorsche componist wiens composities sterk onder den in vloed staan der Romantiek, bij name van Mendelssohns romantiek. Daar om moest hem met zijn zin voor ro mantische dramatiek het gedicht „Die Kreuzfahrer",, een fragment uit Tas- so's „Jeruzalem bevrijd" ook wel bij zonder aantrekken. Hij wist het door zijn muziek te herscheppen tot een compositie, vol afwisseling en drama tische spanning. Aangezien reeds vroeger m dit bladj een heldere toelichting werd gepubli ceerd en ook in het tekstboekje de inhoud der drie afdeelingen even dui delijk werd uiteengezet, komen we op den inhoud nu niet terug, maar be palen ons tot enkele punten. Nadat het orkest, net Utrechtsch Stedelijk, de sombere stemming der kruisridders heeft geschilderd,, zingt het koor in droevigen toonaard van de moeiten, die de pelgrims op hun langen, zwaren tocht ondervonden. Deze zien geen uitkomst en klagend en vertwijfelend klinkt het „Weh uns". Peter de heremiet treedt op en ver wijt den ridders hun wankelmoedig heid. Op zeer schoone wijze werd ons dat voorgedragen door den bassohst jac. Caro. Met zijn mooie, donkere diepe stem wist dhr. Caro ons in stemming te brengen. Breed en gedragen en zeer overtuigend klonk zijn voordracht Jammer, dat het koper van het orkest soms wat zwaar was, waardoor de so list in sommige passages niet voldoen de uitkwam. Nu ligt dat waarschijnlijk ook ten deele hieraan, dat bij sommi ge passages uit het overigens zooi mooie werk, de instrumentatie wat dik) is. De romantici en hun leerlingen deden dit wel meer, b.v. Schumann en Mendelssohn. En dan komt ridder Rinaldo met zijn opwekkend lied en heft weldra het „Kreutzritter-gezang" aan, waar van net hoofdmotief een belangrijke plaats vervult in de geheeïe compositie een mooi, geestdriftig motief. De Rinaldo-partij werd vertolkt 'door Louis van Tulder. Van Tulder is toch altijd maar „je tenor" voor dergelijke dramatische voordrachten. Hij zong met vuur en overtuiging en boeide weer bijzonder door zijn dictie; door zijn mooie ietwat nasale resonans, die zijn stem zoo sympathiek maakt en tegelijk in de zachtste pas sages zoo ver doet dragen. En met dat vurige en vurig voor gedragen kruisridderlied ontwaken ook de pelgrims uit hun apathie en da dirigent weet zijn koor te bezielen tot geestdrift, terwijl het orkest gewillig volgt. Er lag in het duet van koor en tenomolist met de levendige orkest begeleiding een mooie dramatiek. In het tweede gedeelte van 'twerk toont de componist met behoud van zijn Noorsche natuur zich op zijn best als leerling van Mendelssohn. Dat orcnestrale voorspel, dat het dansen van de geesten aer duisternisi op de steppe symboliseert, is prachtig. Een geheimzinnig-zwoeie sfeer wordt geschapen met het doel om de ver moeide ridders geheel van hun doel' at te leiden. Vooral het rhythme, waarin de ver leidelijke melodieën en wonderlijke harmonieën zich bewegen, doet won deren. Die sfeer van geheimzinnigheid geesten der duisternis optreedt, wordt versterkt als het koor van de Ingehouden, licht, suggestief werd deze koorzang voorgedragen. Waarom moest het publiek na deze koorpassage weer even rumoerig wor den? Er bestond geen enkele reden. Dan treedt Armida op, de sopraan soliste, Mevr. B. Mak van Waay- Dooremans, om de geesten aan te spo ren het werk der verleiding te doen. Het scheen ons toe, dat deze partij voor haar stem soms wat laag lag. Maar overigens een prachtstem, een geluid, dat de moeiiijkneden der zang techniek geheel overwonnen heeft, zoo dat de zangkunst deze soliste tot een tweede natuur is geworden. Zij zingt met voordracht, met bezieling en met eern verbluffend gemak. „Con Amore" is met de keuze harer solisten wel zeer gelukkig geweest. Het tweede gedeelte is nu weder in hoofdzaak een. spannend duet van Armida en Rinaldo, afgewisseld door den vleienden zang der Sirenen. Ri naldo, die bijnia in de macht van Ar mida was gevallen, wordt tot de wer kelijkheid teruggeroepen door het kruisridderlied uit de verte en Ar mida verdwijnt met haar gevolg weer in den afgrond. Het derde deel opent met het ge zang der pelgrims, een mannenkoor, door de heeren zeer beschaafd en in gehouden voorgedragen In 't algemeen willen we nog opmer ken, dat de stemmenverhouding heel goed was. In enkele passages uit het werk domineerden de sopranen o.i. iets te veel slotkoor, maar toch niet zoo, dat het aan het artistiek geheel veel schade deed. Het vrouwenkoor is nu, zooals bij bijna alle vereenigin gen veel sterker dan het mannen koor en er werd door geen der par tijen geschreeuwd. Do heer Smink is zangpaedagoog genoeg, om dat te ver hinderen en tevens geestdriftig genoeg om de volle toewijding: van zijn koor te vergen. Na de pauze genoten we „1' Enfant Prodigue" van Debussy. Met dit werk heeft de groote Fransche meester den Prix de Rome verworven en hij had er zooveel succes mee, dat het andere werken van hem op den achtergrond drong, waarmee hij maar half tevre den was. Het genie verloochent zich niet in deze compositie. Geheel ande re muziek dan die van Gade en als geheel genomen fijner van structuur. Prachtig is dat fijne orkestrale voor spel waarin de zonsopga/ng over de rustige, stille vlakte geschilderd wordt En dan slaakt weldra Lia haar klach ten over haar verloren kind. Het wil de ons toeschijnen, dat Mevr. Mak v. 'Waay deze Fransche muziek met nog veel meer glans en gratie voordroeg dan die van Niels Gade. Ze ligt ook zonniger, hootger. En hierin wiiist ze wel een bijzondere dramatische span ning te leggen. Bijna het geheele werk bestaat uit een lyrisch-dramatisch duet. afgewisseld met trio's, waarin de beide solisten zich op hun aller best konden toonen. En daartussehen .verrukkelijke tusschenspelen van het orkest, zooals de optocht van meisjes en jonge mannen en het dansen en zingen uit de verte. Het duet van sopraan- en tenior- soliste was in één woord schitterend en genoot een voorname begeleiding. Alleen aan het slot deed het koor zich nog hooren in vereenigmg met de drie solisten. Wij zijn zeer dankbaar, dat we dat fijne Fransche werk nlu eens in zijn geheel hebben gehoord. Waarschijnlijk door de influenza-epidemie, was de zaal niet zoo vol als ze had kunnen zijn. Maar het publiek was zeer dank baar gestemd en schonk zoowel na als voor de pauze warmen bijval aan den dirigent, die met zooveel energie en worm te dezen avond had voorbereid en geleid. WEEK DER GEBEDEN. In de samenkomst, welke gister avond in de Oosterkerk werd gehou den, trad op D s. G. Hennemann, pred. te Meester Cornelis, sedert kort met verlof hier te lande. Na het zingen van Ps. 72 2 en ge bed las spr. voor Hand. 10 3438, om daarna als uitgangspunt voor zijn toe spraak te nemen de tekst: Predikt het evangelie aan alle creaturen. Ds. H. zeide deze tekst boven het programma van dezen avond goed ge kozen te achten, omdat 'tis een woord van onzen Heiland zelve. Van wien zullen we eer deze opdracht aanvaar den en ons verplicht gevoelen alzoo te doen. dan van Hem? Deze tekst zegt ons ook zoo duidelijk, wat het zen dingswerk is. Woord en daad moeten samengaan. God heeft ons, heeft ook de door ons volk zoo min-geachte „zwartjes" lief. We moeten ze zoo niet noemen. God wil hen even rijk met de boodschap des hedils maken als ons. Die boodschap brengt de zending aan een diep-ongelukkige wereld. Dit woord spreekt ook van een le vensverandering bij hen, die 't aanne men. Men zie het in de streken waar het Evangelie ingang vond. Dit woord is ook daarom vooral zoo goed gekozen, omdat het ons zegt, dat wij mee mogen doen, zelfs zonder ons te vragen, wat wij kunnen. Zendingswerk is het mooiste werk, de verhevens te arbeid. Daartoe te mo gen meewerken, moet onts eeh heilige vreugde zijn. Spr. vervolgt na het zingen van Ge zang 245 1 en 2 met te wijzen op de klacht, die het programma bevat over te weinig medeleven en offervaardig heid. Spr. kan het meer of min juiste daarvan voor Leiden niet beoordeelen. Wel weet hij, dat in 't algemeen de zending te ver van de menschen af staat. Ds. HL spoorde daarom aaiu tot meer lezen van zen dings lectuur. Onbekend maakt thans onbemind .In ons gebed, in onze daden, in heel ons meeleven, moet het beter worden. Er kome meer heilig enthousiasme. Er mag ook niet zijn een tekort aan geloof, waardoor we de groote wereld te groot zouden achten. De discipelen stonden er nog zooveel moeilijker voor. Maar zij ginigen, door niemand en niets weerhouden, toen hun Zender tot arbeid riep. Wij moe ten ook. Ook onszelf offeren. Spr. denkt voor al ook hier aan het. tekort aan onder- wijsmenschen. Indië roept om hulp. Maar zoovelen ook buiten den onder wijskring kunnen werken. Spr. eindigde met te wijzen op den Heere Jezus, Die zelf riep tot de pre diking van Zijn Evangelie aan alle creaturen, Die ons redde, opdat we anderen ook den eeuwigen weg tot red ding zouden wijzen, Dien we liefheb ben immers, omdat Hij ons eerst heeft liefgehad. Na gebed werd deze samenkomst be eindigd met het zingen van Gezang 50 vers 4. De kerk was bezet als vorige avon den. Voor hedenavond is het onderwerp „Huisgezin. Opvoeding, Onderwijs". (Want U komt de belofte toe en uwen kinderen. Hand. 2 39.) Dankzegging: voor allen trou wen arbeid van zondagsscholen, hijbei klassen, en van allen, die in jeugdor ganisaties voor Christus arbeiden; voor menig jong leven, dat in dit ver loopen jaar zich aan den Heiland ge geven heeft; voor allen arbeid, die de jeugd wil brengen tot dagelijksch bij bellezen. Verootmoediging: over het ongebruikt laten van invloed, dien wij ten goede zouden kunnen aanwenden; over te groote gemakzucht en ge brek aan liefdevolle toewijding in on zen omgang met jongeren. Gebed: voor de ouders, dat trouw mogen zijn in het heilig werk der opvoeding; voor allen, die invloed uitoefenen op de jeugd; onderwijzers, hoogleeraren. schrijvers; voor de huis gezinnen en een algemeen herstel der huiselijke godsdienstoèfeningen. NED. CHR. REISVEREENIGING. De afd. Leiden der Ned. Chr. Reis- vereeniging zal op 18 Jan. a.s. in den foyer der Stadsgehoorzaal een film avond geven, waarin door den heer Max Gerisch, vertegenwoordiger der Duitsche Spoorwegen, een voordracht met lichtbeelden over het Schwarz- wald en zijne bewoners zal gehouden worden. Ook zullen een tweetal films vertoond worden: Wintersport in het Schwarzwald en Van Mainz naar Hol- Gewone advertentiën per regel 22tyt eest Ingezonden Mededeelingen, dubbel t&rlef. Bi) contract, belangrijke redactie. Kleine advertentiën bi) vooruitbetaling van ten hoogate 30 woorden, worden dage lijks geplaatat ad 40 cent Binnenland. De griepepidemie. De toestand bij Sawahloento is nog ernstig. Buitenland. Een ultimatum der Chineezen te Hankow aan de Engelschen. De Britsche concessie te Hankow ontruimd. Heden is de trans-atlantische draad- looze telefoondienst tusschen Londen en New York officieel geopend. land. 0 Ben strijkje zal den avond Qpluistere^ Kloe en M. Hilgecp. Hfrcraffjfl J/ihftrraB KINDERZENDIN GS-COMITé. Naar we vernemen, zullen den 2óen Jan. a.s. in de Gehoorz. 2 zendinga-sar menkomsten worden gehouden, waar de zoo gunstig beoordeelde Suriname-film val worden vertoond. Deie samenkomst is voor kinderen om half zes en de tweede samenkomst voor volwassenen om 8 uur. De toegangsprijs voorkin deren is 20 cent geleiders 50 cent) en voor de avonosamenkomst voor volwassenen 50 of 75 pent, stedelijke belasting inbegrepen. Moeten we deze samenkomsten nog laanbevelen? Ieder die reeds in de ge legenheid was deze film te zien b.v,. op de zending-conferentie, spreekt eï vol lof over, en waar ze eerder werd vertoond, gaven de couranten schitte rende recensies. Des avonds zal da leiding in handen zjjn van den heer Dr. J. G. van Es, terwijl in beide samenkomsten de heer Bielke, die vele jaren ais zendeling der Broederge meente in Suriname gearbeid heeft, de film zal toelichten. We wekken onze lezers reeds thans op, dezen avond vrij te houden. WELDADIGHEIDSZEGELS. Naar wij vernemen, heeft de ver* koop vaiu weldadigheidspostzegels te Leiden opgebracht ongeveer f400. Door het Dames-comité werd hier van verkocht voor f3638.15. Over het geheele land werd verkocht voor een som van ongeveer f 30.000. ARBEIDSBEMIDDEDING. Door de Afdeeüng Arbeidsbemidde ling van deni Gemeentelijken Dienst voor Sociale Zaken zijn geplaatst ia 1926: 1384 mannen en 290 vrouwen, to taal 1674, tegen 862 mannen en 112 vrouwen, totaal 974 in 1925. Een vermeerdering van 522 mannen en 178 vrouwen, totaal 700. DE GEZONDHEIDSTOESTAND ALHIER. De griep blijft hier ter stede nog al ïn sterke mate heerschen. Ondanks dat er reeds enkele sterfgevallen zijn voorgekomen, vertoont deze ziekte geen kwaadaardig karakter, zoo dat er geen reden tot ongerustheid bestaat. Het aantal gevallen van roodvonk blijft zich in een dalende lijn voortbe wegen en is tot 5 teruggeloopen. Er doen zich ook enkele gevallen van mazelen en een geval van diphteritifl voor. Over het algemeen kan worden ge zegd, dat de gezondheidstoestand hier ter stede niet ongunstig is. VER. „OOST EN WEST". Voor de af deeling Leiden der Ver- eeniging „Oost en West" zal a.s. Dins dag in het Nutsgebouw pater Verten- ten M. S. C. een lezing houden over „15 jaar onder de koppensnellers van Zuid-Nieuw-Guinea". LOOP DER BEVOLKING VAN LEIDEN OVER 1926. Het eindcijfer der jaarstatistiek was op 1 Jan. 1926 83.369 m., 35,517 vr. to taal 68.886. Vermeerdering door geboorte: M. 734, Vr. 706. totaal 1440. ld. vestiging 1774 M., 2016 Vr.. totaal 3790. Vermindering door overlijden 288 M 318 Vr.. totaal 606. Id. vertrek 1776 M. 2016 Vr., totaal 3792. Verschil tusschen de geheele ver meerdering en de geheele verminde ring plus 444 M„ 388 Vr.. totaal 832. Bevolking op 31 Dec. 1926 33.813 M., 35.905 Vr., totaal 60.718 personen Gisterenavond omstreeks hall 6 is op den Hoogen Rijndijk een auto, bestuurd door den heer S. T. A., uit Den! Haag, bij het uitwijken voor een handwagen, tegen een mast van de electrische tram gereden. De heer C. J. F., eveneens uit Den Haag, die In den auto zat, kreeg door het breken van een voorruit eenige verwondin gen in het gelaat Hij is door den E. H. D. verbonden. De auto werd nogal vrij ernstig beschadigd. BURGERLIJKE STAND. Geboren: Dirk, lv. Dl J. WaUa&rt en P. J. v. d. Wetering. Johanna Maria, d.v. G. a L. M. Bik en A. M. v. <L Poeh iMagdalena Pieteraa. Maria, Ar. O. dé

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1