CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN 7d* JAARGANG DONDERDAG 30 DECEMBER 1926 NUMMER 2013 COURANT ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal 2.50 Per week 0.19 Franco per post per kwartaal i 2.90 dit nummer bestaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. V Een belangrijk vraagstuk. Onder de moeilijkheden van de groo- te stad neemt de verwijdeling en het onschadelijk maken van het vuil een voorname plaats in. De tijden, dat ieder in dezen voor zichzelf zorgde zijn reeds lang inge ruild voor het stelselmatig van be- stuurswege ophalen en verwijderen. De enorme kazernebouw en de groote omvang der steden maakt dat dit vraagstuk weer een nieuw tijd perk met nieuwe moeilijkheden in gaat, Het soiteeren van het vuil en het nuttig aanwenden van een deei er van bracht tijdelijk uitkomst. Maar (meer en meer dreigt de waardelooze rommel zoo groot te worden, dat bij zondere middelen moeten gezocht worden. Doordat niet één stad ^maar vele ste den tegelijk ditzelfde proces doorma ken werd het tot een nationaal vraag stuk. Dat heeft genoopt om een commis sie te benoemen die dit vraagstuk zou onderzoeken en middelen aangeven om tot een oplossing te komen. Het rapport van deze Commissie is bespoedigd doordat de i gemeente 's-Gravenhage plannen beraamde om te komen tot een groote inrichting voor vuilverbranding. De Regeering verzocht toen aan de gemeente om met de plannen te wachten totdat het rap port der Commissie verschenen zou zijn. Dit rapport is thans verschenen. De Commissie komt daarin ip. meer derheid tot de slotsom, dat oordeelkun dige landbehandeling van huis- en straatvuil in landbouwkundig op zicht tot goede resultaten kan leiden, zonder dat daaraan bezwaren van Jiy- giënischen aard verbonden hoeven te zijn voor de omgeving der ontginnings velden of voor de daarbij werkzame arbeiders. Anderzijds dus bezien van het standpunt der steden komt zij na be spreking met de spoorwegdirectie tot de conclusie, dat een regelmatige en tijdige vuilafvoer bij spoortransport verzekerd mag worden geacht. Ten slotte is het rapport van mee ning, dat de mogelijkheid, om het sy steem van vuilbemesting in practijk tc brengen, grootendeels afhangt van de wijze waarop en de plaats waarheen het vuil vervoerd moet worden zuiver een kwestie van rendabiliteit dus, mede ten opzichte der verbindings kosten. De afwijkende minderheid komt van uit Den Haag. De Haagsche wet houder Quant, hoe vel van meening, dat verhooging der bodempro ductie door vuilafvoer naar buiten be vorderd kan worden, behoudt zich blijkens het rapport voor, zijn nader in te nemen standpunt afhankelijk te stellen,van de zekerheid van het be drijf en de eventueele financieele ge volgen voor de gemeente 's-Gravenhage De heer De Groot,, directeur der Haag sche stadsreiniging, heeft aan het rapport een nota toegevoegd, waarin hij de economische mogelijkheid van een vuil verwij dering-landbouwbedrijf op groote schaal in het midden laat en als zijn oordeel \iitspreekt, dat het rapport geen enkelen waarborg biedt voor de technische en financieele uit voerbaarheid van het aanbevolen af- voerstelsel, zoodat verdere onderhan delingen z.i. geen nut hebben. Nieuwkoop oi Drenthe. Er waren reeds plannen om met stadsvuil-ontginningen aan te vangen o.m. te Nieuwkoop en in Drenthe. Ook in Gelderland op de Veluwe waren plannen. Speciaal voor het Haagsche geval nu heeft de commissie deze mogelijkheid bovendien onderzocht en wel met be trekking tot de bekende plannen Nieuwkoop en Drenthe. Betreffende de technische moeilijk heden en economische gevolgen van vuilstorting op de rietvelden in de pol ders Nieuwkoop en Noorden wijst het rapport er op dat deze gronden alleen te water zijn te bereiken en dan nog slechts met vrij kleine voertuigen, zoo dat er eenige onzekerheid van geregel den afvoer kan ontstaan bij strenge vorst. Voorts in de bodem daar zóó slap, dat zware wagens, zelfs over de vuillaag, wellicht niet vervoerd zul len kunnen worden (laat staan dus veldlocomotieven), omdat het vuil op den zeer slappen ondergrond, die nau welijks of niet in staat is, grootvee te dragen, zeer ongelijk zal bezakken en het veldspoor dus voortdurend ver legd en bijgesteld zal moeten worden. Om tot geen verhooging te komen van 60 a 70 c.M. op de pl m. 3 M. dikke veenlaag, zal een vuillaag van 4 a 5 BUREAU: Hooigracht 35 Leiden TcL 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 M. noodig zijn, zoodat per jaar 6 a 7K bunder aangewonnen zal kunnen wor den met behulp van het lïaagsche vuil. Wat betreft het plan-Drenthe wordt er op gewezen dat de afstand groot is, hoewel de moeilijkheden bij spoor vervoer overwegend bij de los- en laadplaatsen liggen. Het terrein zelf vaste zandgrond biedt volgens de commissie geen moeilijkheden. Jaar lijks zouden pl.m 75 bunder met 40 c.M. vuil kunnen worden behandeld, waarop clan gedurende pl.m. 10 jaren met goed resultaat landbouwgewas sen verbouwd kunnen worden. Bij verwerking tot compost zal jaarlijks jl.m. 1000 bunder kunnen worden be mest, n.l. 100 ton per bunder. Wanneer men de compost echter ge bruikt voor gezondmaking van gron del}, die aan ontginningsziekte lijien oï voor humifioatie-verbetering van nieuwe gronden, dan is waarschijnlijk 50 ton per bunder wel voldoende; juist in dit opzicht kan de vuilkwestie voor het Oosten van ons land van zéér groote Leteekenis worden, omdat coin- postbemesting de ontginningsgronden, dank zij haai physiologische werking, direct tot volle opbrengsten kan bren gen door wegneming van ontginnings ziekelijke verschijnselen, als Hoogha- lensche e a.). De commissie is dan ook van oor deel, dat compos tgebrujk voor de zand- en veenachtige gronden in het N.-O. van zeer groot belang is, hoezeer de afvalstoffen elders ook bij landbe handeling nuttig kunnen worden ge bruikt. Daarbij komt volgens haar, dat de distributie der volumineuse compost zeer vergemakkelijkt wordt door hét wijdvertakte kanalenstelsel. Bovendien kan het vuil in Drente in landbouwkundig opzicht veel meer nut stichten dan in de Nieuwkoopsche polders, waar het grooendeels onbenut in den slappen grond wegzakt. De Haagsche bezwaren. De bezwaren van de zijde van den Haag zijn zooals bleek in oofdzaaJ: van financieelen aard. Noch de Wet houder, noch de Directeur van den Reinigingsdienst hebben bezwaar te gen het door de Commissie aanbevo len syseem. Het gaat er maar om of vervoer naar Drenthe, dat op gezag van de commissie het meest gewenscht is, niet duurder uikumt dan verbran ding. Den Haag is ervaren lang over doen de geweest. Voor de compost vond het een af zetgebied minder in 't Westland, dan langs den Rijn; doch er waren wel liefhebbers voor. Maar het huis- en straatvuil, wat' moest men daarmee beginnen? Onder leiding van den heer De Groot, een selfmade en eminent man van ongeëvenaarde bekwaamheid op zijn terrein en met veel ofganiseerend talent was het gemeentebesuur tot de overtuiging gekomen, dat vuilver branding het zekerste middel was om van den overlast af te komen. Reeds bezat deze gemeente een pro visorische vuilverbrandingsinrichting, waaraan nog wel enkele gebreken kleefden, (o.a. stofverspreiding) maar dat was te verhelpen. Bovendien was veel hinder op rekening geschoven van de vuilverbranding, terwijl de Elecr. Centrale de oorzaak bleek te zijn. De plannen om een definitieve vuil verbrandingsinrichting van afdoende capaciteit te bouwen werden,nader in studie genomen, toen het vraagstuk uit een ander oogpunt werd bekeken Zou het straat- en huisvuil niet dienstbaar gemaakt kunnen worden aan landontginning? Hier een meer dempen en daar een stuk heide „be mesten"? Ook dat werd onderzocht. Maar de heer De Groot kwam tot de vaste over tuiging, dat het plan hoe mooi ook op zich zelf op al te groote practische bezwaren stranden zou. Geen wonder dat Den Haag nu niet zoo maar zonder meer zich bij het ad vies van de Commissie wenscht neer te leggen. Men zou geneigd zijn te zeggen: Laat Den Haag zich bij het algemeen belang neer leggen ook als dat een finan cieel offer zou kosten. Landaanwinning is een zaak van groot algemeen belang Aan de andere zijde is het begrijpelijk dat Den Haag, dat klaar is met zijn plannen en van verbranding gunstige resultaten verwacht, niet tot dat offer bereid is. Intusschen is zooals we lazen de Mij. „Mijvo" opgericht die bedoeld op de aangegeven wijze gronden in cultuur te brengen. Misschien dat van die zijde de oplossing komt. Moge lijk behoeft Den Haag, en ook andere steden, dan straks het vuil niet meer gratis af te staan. In elk geval ware een deel van de Uooge transportkosten o** deze 'ijze terug te vinden. STADSNIEUWS. HULDIGING VAN ONZEN BURGEMEESTER. Hedenmiddag heeft in den foyer de Stadsgehoorzaal de huldiging plaats gehad van Jhr. Mr. Dr. N. C. de Gijselaar, die, zooals bekend, over eenige dagen het ambt van burgemees' ter neerlegt. Gelijk reeds eerder vermeld, had] zich voor dit doel uit de Leidsche-bur gerij een commissie gevormd, waarin ook alle wethouders en de gemeente secretaris hadden zitting genomen en dat zich ten doel stelae, den burge meester bij zijn afscheid te huldigen, voor het vele en belangrijke, wat hij! voor Leiden heeft gedaan, en hem tevens een stoffelijk Huldeblijk te over handigen. Nadat de burgemeester en zijn echt] genoote door het uitvoerend comité waren binnengeleid en door de talrijke aanwezigen een luid hoera voor bur gemeester de Gijselaar hadden aan- feheven, heeft de voorzitter van de uldigmgscommissie, de wethouder Reimeringer, den burgemeester en mevrouw de Gijselaar als volgt toege sproken: Hooggeachte Mijnheer en Mevrouw de Gijselaar, Toen de mare zich verspreidde, dat U, mijnheer de Gijse'aar, uw ambt als burgemeester zoudt nederleggen, kwam al dadelijk bij velen de wensch op, u bij uw aftreden, een bewijs van sympathie, van vriendschap, van danki baarheid, voor hetgeen u voor deze Gemeen e hebt gedaan, te geven. De moeilijkheid was op we.ke wijze. Reeds sierde een gedenkteeken de stad als herinnering aan uw beleid als burgemeester in de oorlogsjaren en met uw 60-sten verjaardag werd u uw portret in olieverf aangeboden, toen het denkbeeld aan de hand werdl gedaan, e m boekwcik saam te stellen waarin zou ver me d worden, wat tiji- dens uw burgemeesterschap in Leiden was tot stand gekomen. Dit denkbeala werd met sympathiei begroet, en nu werd door hen, aie het initiatief in dezen hadden genomen, een aantal ingezetenen van allen rangi en stand opgeroepen een comité tei vormen, om de uitvoering van dat plan mogelijk te maken. Aan dien oproep werd met ingeno menheid vo d.ian, al e autoriteiten, bur gerlijke en militaire, vertegenwoordi gers van handel en nijverneid, voor zitters van verschillende vereenigingen namen zitting in het groote Comité; ook hier vond het voorgestelde plan groote instemming en me: de uitvoe ring werd een k ein comité belast. Dit comité richtte zich tot alle hoof den van dienst om meewerking, aan eik werd verzocht een kort rapport opi te stellen, van alles, wat onder hel burgemeesterschap van Mijnheer da Gijselaar was tot stand gekomen, ter wijl Prof. Blok werd uitgenoodigid dei 'algemeene leiding te nemen en het schrijven van de inleiding op zich tel nemen. Een goed bekende firma, de firma S. C. Doesburgh, de heer Stenfert Kroeze, was met de uitgave belast en zorgde voor de keurige uitwerking en deed het boek in keurigen band om vatten. Met groote opgewektheid kweten del hoeren zich van deze taak en Prof. Blok was zoo welwillend, het redac teurschap waar te nemen, de rappor ten kwamen tijdig binnen en het Doek; verlucht met een zestigtal platen, kwam1 op tijd gereed. Alles is dus naar wensch uitgiet voerd, terwijl de heer Spiesz zoo wei willend is geweest voor een keurig! uitgewerkte lijst crer deelnemers te zor gen Het comité heeft mij verzocht u na» mens de dee.nemers dit geschenk ala een bewijs van hulde der vJLeidscha burgerij aan te bieden, met groot ge noegen zal ik mij van die ver ©erende* opdracht kwijten, maar alvorens hier toe over te gaan, zij het mij vergund! nog een blik in het verleden te wer pen. 20 Januari 1910 werd u, Jhr. Mr. Ni- colaas Charles de Gijselaar benoemd tot burgemeester dezer gemeente én reeds dadelijk werd deze benoemingl met groote "instemming begroet. Ve len hadden u reeds als student gekendl en men had van u de beste verwacht tingen, verwachtingen, die niet zijn beschaamd. Reeds vóór uwe installatie als bur gemeester op 1 Maart in den Gemeen teraad, werd u ook benoemd lot Cu rator der Universiteit, en wij mogen de hooge Regeering dankbaar rijn voor haar juisten blik. Leiden èn de Universiteit zijn nauw aan elkaar ver bonden, en in uw persoon waren èn de belangen der Gemeente, èn de be langen der Universiteit, waar u zelf gestudeerd had, uitstekend vereenigd; naast Leiden lagen de eer en de voort spoed der Universiteit u nauw aan 't harte en met onverdroten ijver hebt ge ook voor den bloei der aloude Universiteit geijverd. Als oud gezien lid van'het Leidsch' Studentencorps, droegt gif de jonge studenten een goed hart tóe. Zij zagen u gaarne in hun midden en gij gevoel det u bij hen geheel thuis. De eerste jaren van uw burgemees' terschap waren, zonder te miskennen de zware plichten, die op u rustten, in vergelijking met hetgeen later kwam te beschouwen als de aangenaamste en minst zorgvolle. De schitterende Studentenfeesten met de nooit overtroffen Alionora op voering, hadden plaats in het begin van uw burgemeesterschap in Juni En al vertoonden zich m 1911 eerste wolken op politiek gebied, in Leiden bespeurde men hiervan niets en in 1913 werden alhier, zooals m 't geheele rijk, de feesten ter herinnénng aan onze onafhankelijkheid met groo te opgewektheid gevierd. Helaas, in 1914 Drak de ontzettende wereldoorlog uit en een tijd van jam mer en ellende brak ook woor ons' land aan, al werden wij voor den eigen lijken krijg gespaard. Maar juist in die tijden van rampspoed heeft u al uwe gaven en talenten ontplooid', ten bate uwer stadgenooten, al uw door' zicht, uw organiseerend talent, uw kennis hebt ge aangewend om de be woners van Leiden het lot zoo dra gelijk mogelijk te maken, en menige stad benijdde Leiden, waar door uw wijs beleid, uw goede doeltreffende maatregelen de nooden tot een zoo klein mogelijken omvang werden te ruggebracht. Nacht en dag waakte u voor de aan uwe zorg toevertrouwde gemeen teleden; gij waart met recht ons aller Vader en zeer zeker door uw optre den destijds, hebt ge u een eerezuil- in de harten £ar Leidenaren opge richt. Maar ook na den oorlog braken moeilijke, zware, zorgvolle dagen voor u aan. Op politiek economisch ge bied scheen het, of alles, wat voor eeuwen heen langs lijnen van gelei delijkheid was opgebouwd, was om ver geworpen en veel werd van uwi geduld en uw kracht gevergd, maar met vaste hand hield u het roer van het schip in handen. Langzamerhand kwamen rustiger tij den, maar nu nog steeds werkten de gevolgen van den oorlog door. Toen wierp een zware ziekte u op het ziekbed; maar God lof, u mocht herstellen en opnieuw u wijden aan uw taak. Uw taak hebt ge vervuld met grooten ijver. Van alles, wat in Lei den gebeurde, waart gij 'de ziel. Uwe belangstelling beperkte zich niet tot een onderdeel, maar ging uit' naar zaken der financien, zoowel als naar verbetering van het vèrkeer. de uitbreidingen der fabrieken van Gas en Electriciteit als naar die van „En- degeest" en „Rhijngeest", enz. enz. De Hoogere Burgerschool aan den. HoogenRijndijk, de Blauwpoortsbrug, de mooie tramverbindingen piet Üe omliggende gemeenten, het steeds uit breipend debiet der Gas- en Electri- citeitsfabrieken, de groote uitbreiding der arbeiderswijk, net mooie Kooi-' park, alles is onder uw beheer tot stand gekomen. En daarbij hebt ge door uw vrien delijk en opgewekt woord, uw deelna me in het lief en leed der bewoners) van Leiden, een groote populairiteit verworven, maar ook zij, die met iü in engeren kring hebben mogen sa menwerken, waardeeren in hooge ma te uw scherpen blik, uw juist oordeel,, uw groote kennis van zaken, het ver mogen, zich in alles in te werken en uw humaan oordeel. Ook buiten Leiden is uw werk! ge waardeerd, getuige uwe benoeming totJ lid van de Eerste Kamer, tot lid van den Zuiderzeeraad, en vele commis- siën, ook uw lidmaatschap der vereeni- ging „The Pilgrimfathers", die u dik wijls naar uw geliefd Engeland riep, zijn hiervan getuige. En waar ge nu met het nederleggen van uw ambt als burgemeester van Leiden meer vrijen tijd beschikbaar zult hebben, daar kunnen wij verwach ten, dat u zeker in bovengenoemde commissiën nog veel zult kunnen ver richten tot heil van ons Land en onze Stad. Ook Hare Majesteit onze Koningin erkende uwe groote verdiensten door uwe benoeming tot ridder in verschil lende orden. Tot op het laatste oogenblik heeft u zich voor Leiden geinteresseerd, ge tuige de groote grondaankoopen, m de laatste maanden geschied, de voor genomen verbreeding van het Gange' tje, en tenslotte de finke idaad, de .uitvoering van Tiet plan tot stichting van den Leidschen Hout, een fliriken stoot tot verwezenlijking te geven. En nu begrijp ik, dat een gevoel vanj weemoed in uw hart opkomt bij da gedachte, dat u niet zult medewerken aan de verdere uitwerking en de tot standkoming dier weiken, maar dal in de eeuwige, onveranderlijke wet van het vergankelijke» met hh« .die den ADVERTENTIE-PRIJS Gewone edTertentiSn per regel 22*/« coal Ingezonden Mede deeling en. dobbel tarief*; Bij contract, belangrijke redactie* Kleine adrertentiSn bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden dage- lijka geplaatst ad 40 cent Belangrijkste nieuws in dit Hammer. Binnenland. Doodelijk anto-ongeluk in Den Haa0 Vliegtocht Amsterdam—Batavia ln Mei 1927. Buitenland. Het Dnitsch-Italiaansch verdrag U gisteren te Rome ondereekend, Groote oveTStroomingen op Malakk'a Ernstige nederlaag der regeerings- troepen in Nicaragua. De eerste keizerlijke boodschap van Hirohito aan het Japansche volk. boom plant, de vruchten zal plukken, en een ander zal maaien wat gij 'ge zaaid hebt, wij allen zijn slechts voor bijgaande figuren, wij werken, voort, aan hetgeen onze voorgangers hebben opgebouwd en wij op "onze beurt leg' fen de werktuigen neder, opdat zij, ie na ons komen, deze weder opne men en verder aan den bouw' werken, maar voort leeft de herinnering aan hem, die het initiatief tot vele goede zaken nam en den opbouw ontwierp, en zoo zullen wij blnven herdenken, wat door u tot' stand is gebracht. Maar, Mijnheer de Gijselaar, zeker zoudt ge de u van God gegeven gaven en talenten niet zoo hebben kunnen ontwikkelen, als niet naast u gestaan had uwe zorgvolle echtgenoote, Me vrouw de Gijselaar, zij, "die u steed-? met de meeste zorg omringde, om al les dacht, alles regelde en overwoog, altijd gereed om met u te gaan, waar heen ge een blijk van sympathie of waardeering wildet geven, haar, op wia nooit tevergeefs een beroep werd ge daan, waar het gold zitting te nemen in Comité 'of bazaar tot leniging van nood op velerlei gebied. Zij schiep met veel kunstgevoel en fijne smaa'W in uwe gastvrije woning op het Ra penburg, een milieu, waar allen, dia in Leiden vooraanstaande waren in wetenschap, kunst, handel en industrie elkaar gaarne aantroffen. Mevrouw de Liijselaar, de vorige week heeft een damescomité U. in in- tiemen kring gehuldigd. Veroorloof mij thans, uit naam van Leidens burgers en burgeressen, u ook een woord van warme hulde en dank baarheid te brengen, voor hetgeen ié voor Leiden heeft gedaan. U waart in den echten zin de vrouw van den burgemeester, zooals wij ons dat zoo gaarne voorstellen. Gij waart de Hoo ge Vrouwe van Leiden, waartegen wij opzien met achting, met eerbied, met vereering. En zoo kom ik nu tot het volbren gen van mijn taak om U, mijnheer de Gijselaar, dit boek namens' de Leid1- scne burgerij aan te bieden. Ik wil u ook mededeelen, dat hon derd exemplaren te uwer beschikking! zullen worden gesteld, om door u te worden geschonken aan uw vrienden, hetzij met een toevoeging of alleen met uwe handteekening. Wil het thans uit mijn hand aanvaar den, en zoo u, hetzij in uwe woning, op het Rapenburg, "hetzij 'in het na burige Wassenaar, met uwe echtgenoo te dit boek doorbladert, dan zult ge bij de lezing van hetgeen materieel! onder uw bestuur is tot stand ge bracht, ook bespeuren, dat uit dit boek u tegenspreken de groote liefde er« waaraeenng, die ee m de harten det Leidenaren u beiden hebt verworven. Ik heb gezegd. Nadat spreker het gedenkboek aa.ni den burgemeester had ter hand ge steld, weerklonk een daverend applaus en een Lang leve De Gijselaar' Morgen komen wij op deze huldiging nog nader terug. Het exemplaar van het gedenkboek!, dat aan den burgemeester is ter handi gesteld, en het exemplaar van do naamlijst der deelnemers zijn uit dó hand gebonden. De kop is verguld' en het geheel is gebonden in uit da hand getoept kalfsleder en, eveneeosi uit de hand, verguld met spiegelver- gulding met op de voorzijde heC wapen van Leiden in goud. De binnenrijden van de banden zijn, verguld met oreede dentelle, terwijl! |de schutbladen vervaardigd zijn van! hard marmerpapier met een sporadi sche gouds pikkeling. Het geheel is verlucht met jeen zestigtal keurige foto's en royaal ge» Idrukt met fraaie letter, en Fransche titels voor elk artikel. Prof. Blok schreef èen korte in leiding. JAARFEEST J.V. OP G. G. „OBADJA" In de geheel gevulde groote zaal van het Nut vierde gisteravond de J.V „Obadja" haar 579te jaarfeest. Cil 8 uur opende de voorzitter, de heer A. R o o s, de vergadering met het laten zingen van Ps. 331, ging daar- na voor ln eebed en sprak een ope-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1