CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
JAARGANG
VRIJDAG 10 DECEMBER 1926
NUMMER 19991
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en bulten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per weekI 0.19
Franco per post per kwartaal 1 2.90
Oil nummer bestaat uil TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Y Onze spoorwegen.
Er is bij onze spoorwegen iets niet
in orde. In de Tweede Kamer is gis
teren door een der leden er op gewe
zen dat sedert de fusie van de beide
Maatschappijen verschillende toestan
den verslechterd zijn. Nu de concur
rentie niet meer noopt tot het reke
ning houden met bepaalde wenschen
schijnt het wel of de Directie koud
blijft voor die wenschen.
In de tweede plaats, de invloed die
de Minister heeft op den gang van za
ken is blijkbaar zoo gering, dat daar
van geen verbetering is te verwach
ten.
Terecht werd door den heer Her
mans en anderen critiek geoefend op
de verschillen in vrachtprijs van Duit-
sche kolen en Limfourgsche kolen. Ge
middeld is het vervoer va-n cle laatste
53 cent per ton duurder dan van de
eerste.
Ook bij vervoer van kolen per extra-
trein, zoo zeide de heer Hermans blij
kens het couranentverslag, is het ver
voer van Duitsche kolen veel goed-
kooper. Voor de staking in Engeland
hebben de Duitsche kolenhandelaars
het dumpimg-systeeim toegepast, en na
die staking zullen zij daarmede waar
schijnlijk weder aanvangen, daarbij
krachtig gesteund door onze eigen
regeering. Het is ongehoord, dat de
ze deloyale concurrentie wordt bevor
derd door de vraclitenpolitiek der Ne-
derlandsche spoorwegen.
De minister antwoordt daarop in de
Memorie van Antwoord, dat de spoor
wegen geen lageir tarieven kunnen
vaststellen voor de Nederlandsche ko
len met het oog op de concurrentie
door het vervoer te water, doch dit ar
gument is niet te accepteeren. We
hebben hier te doen mét een economi
sche politiek die funikend is voor een
om haar bestaan vechtende Neder
landsche nijverheid. Dit acht spr. on
ver an tw oor de 1 i j k
Dóór delf heer Hermans en anderen
werd dan ook aangedrongen niet op
een tusschenkomst van den Minister,
dat toch niet helpt, maar op de tus
schenkomst van den Spoorwegraad.
Dan is er ook altijd nog de ons
Anti-revolutionairen ergernis gevende
moedwillige propaganda voor Zon-
dagtreinen. Ook daarin blijkt de Mi
nister machteloos te staan.
Inderdaad, hier ontbreekt een scha
kel. De spoorwegen drijven voor een
groot deel op de schatkist en hebben
zeer kostbare haanconcess-ies Maa^ als
de Regeering dan on invloed aan
dringt, wordt deze stelselmatig tot
nul gereduceerd.
Dit wekt terecht ontevredenheid.
STADSNIEUWS.
SAMUëL DUSHKIN.
De Leidsche kunstkring „Voor Al
len" .is%gisteravond al weer bijzonder
gelukkig geweest, door den johgen
Russischen violist Samuël Dushkin te
laten optreden. Dushkin is een leer
ling van den wereldberoemden violist
Fritz Kreisler; en daar we hij Dushkin
een bewogen Slavisch sentiment vin
den, geadeld door innerlijke muzikali
teit, spreekt het wel van zelf, dat met
behulp van een techniek onder een
der allereersten geschoold, Dushkin
een verrassende verschijning in de
muziekwereld is, iemand die stormen
derhand de harten verovert. Een en
ander wordt mede bevorderd door een
hoogst sympathieke manier van optre
den en de ernst waarmede Dushkin
evenals verleden week Wolfsthal zijn
programma uitvoert.
Moest men een vergelijking maken,
dan zou men kunnen opmerken, dat
Dushkin in technische bravour verre
weg de meerdere is en schittert met
brillante effecten, terwijl Wolfsthal in
her lijk warmer is. Maar nu moet men
niet denken dat Dushkin louter virtu
oos en technisch kunstenmaker is.
'Zijn spel tintelt meer, is brillanter van
toon, culmineert meer in de gratie
van den schoon en vorm, die toch we l
•warm en levend aandoet.
Begonnen werd met eert Sonate van
César Franck. En bij den eersten
streek van het Allegretto voelde men
'onmiddellijk, dat hier een meester
hand het instrument beheerschte; een
Verfijnd-gecultiveerde streek waarmee
het cantilene breed en forsch werd
•uitgezongen. En onmiddellijk viel te
vens op, welk een uitnemend begelei
der de violist had in Hans Rosbaud.
'Een prachtig wisselspel werd door
heiden geleverd. Maar tevens kon men
Opmerken, dat le bon père Franck het
hoch den vertolkers noch den toehoor-
BUREAU: Hooigracht 35
Leiden
TeL 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ders van zijn werk gemakkelijk heeft
gemaakt. De- sonate is geheel het werk
van een rijpen, bezonken geest, waar
in de diepe mijmerzin van den Ger
maan gepaard is aan Fransche gratie.
Zelfs meent men in de wijze, waarin
violist en pianist het thema van el
kaar overnemen en het wederzijds chc
antwoorden den organist te herken
nen, die telkens-een nieuwe stem laat
spreken.
In overeenstemming daarmee dacht
ons ook de wijze, waarop in het Alle
gro weer die prachtige breede streek
tot haar recht kwam en het magni-
fique aanzwellen der tonen, de cres
cendo's en decrescendo's, die we zel
den zoo mooi hoorden, een wonder
van stokvoering.
Zeer moeilijk was pok het Recita-
tivo en daarna bekoorde weer de zeld
zame glans van de Fantasia. Dat was
echt César Franck op zijn allerbest.
Zoo'n Fantasia mist de romantiek van
Schumann of Schubert of Chopin.
Het is alles meer hymnisch, een
weefsel van za oh tv loeiende melodieën,
zeldzaam innig, van een spiritueele
verfijning, rein en klaar, maar waar
aan alle hartstocht vreemd is.
Dushkin wist door zijn prachtig be-
heerscht spel, waaronder men zijn be-
woa-eh temperament voelde, dit ge
deelte met groote verinnerlijking voor
te dragen en weer trof ons de breede
spanning van de melodische lijn.
Het slot-allegretto, een eenvoudige
lieflijke melodie, rhythmisch zeer
schoon geformeerd met zijn vele vari
aties bracht ons de bevredigende op
lossing van deze schoone Sonate.
Na den bespiegelenden Franck de
meer dramatische Edouard La]o,
wiens Symphonie Espagnole werd
vertolkt: een sterk gepassioneerd al
legro, doonglceid van een donkeren
gloed. Geheel andere muziek dan de
klare, serene ziel van César Franck
gaf. Voor Dusihkin was het een lichte
opgaaf, ons deze sterk bewogen mu
ziek te vertolken:
Na het hartstochtelijk Scherzo het
Andante, als een machtig koraal in
gezet door den pianist en na de de
monstratie van het breede thema door
den violist overgenomen. Breed en
fceheerscht werd door dezen het canti
lene uitgezongen, vrij sentimenteel
aandcende glissando's en op valsch
gevoel spelende vilbrato's. Het vibrato
wordt beheerscht door den ernst van
een krachtige gemoedswarmte, door
de bewogenheid van een sterk tempe
rament. En weer merkte men die ge
perfectioneerde techniek, feilloos in de
hoogste positiegrepen, in de zuiver
heid van trillers en flageoletten. Een
brillant gespeeld Rondo besloot deze
vioól-symphonie.
Na de pauze krijgen we een verras
sende demonstratie van de technische
bekwaamheid van Dushkin, een de
monstratie van overweldigende virtu-
oziteit. Pugnani's „Praeludium en Al
legro", dat we verleden jaar ook van
Schmüller hoorden, maakte thans die
per indruk dan toen, omdat we on
danks de technische bravour ook de
zingende ziel beluisterden. Eerst het
Praeludifum met de bekende groote in-
tervallensprongen en daarna het ge
passioneerde allegro, waarbij de kun
stenaar aan den vleugel niet minder
onze aandacht vroeg dan Dushkin.
Schitterend was de vertolking van
heit eigenaardig monotoon gedreun,
dat een tijdlang de variaties van den
violist draagt en dat aan het geheel
een demonische kracht geeft.
In het „Andantino et Ritournelle"
van F ran go is Rebel kon men 't prach
tige liedthema, dat door de viool met
innigheid gezongen werd bewonderen
en weldra hét prachtig spel van dub-
belgrepen.
Maar 't werd alles nog verb luff ender
in Moussorgky's „Le Ruisseau", waar
in de kunstenaar in 'tbijzonder zijn
flageoletspel en flageolet dubbelgre-
pen demonstreerde.
Hetzelfde, maar nog meer virtuozer
kon men opmerken bij „Carnavale
Russe" van Wiemiawsky, waarbij men
heel uit de verte een ho-bo meende te
hooren en even daarna fluitspel. Schit
terend werd alles begeleid.
De stampvolle gehoorziaal was opge
togen en riep de kunstenaars herhaal
delijk terug.
Een toegift, waaruit bleek, dat ook
het imiteeren van de xyloplh'oon voor
Dushkin een klein kunststukje is, be
sloot dezen avond.
BUURTVEREENIGING „CENTRUM-
BELANG."
Gisteravond had in de versierde
Graanheurs 'de sluiting der zoo schit
terend geslaagde winkelweek, uitgaan
de van de Buurtvereendging „Centrum
belang" plaats.
De voorzitter, de heer L. C. Schrij
vers, opende de samenkomst met een
woord van welkom tot de in grooten
getale opgekomen aanwezigen, in het
bijzonder tot wethouder Reiimeringer,
die steeds zoo groote belangstelling
voor het welslagen dezer winkelweek
had getoond; vervolgens heette spr.
welkom de leden der vereeniging, de
afgevaardigden der middenstandsor
ganisaties, de pers.
Vervolgens had de uitreiking der
medailles aan de prijswinners plaats,
die op verzoek van den voorzitter door
wethouder Reimeringer geschiedde.
De medaille, uitgeloofd door den
burgemeester, werd toegewezen aan
den heer Vlieland;
de medaille van weth. Reimeringer
aan de fa. de Haan;
de medaille van weth. Sanders aan
Mej. Hollants;
de medaille van de Neutr. Midden
standsver. aan den heer Rippe;
de medaille van de Hanze aan den
heer Dévilé;
de medaille van de Ghr. Middenst.
ver. aan den Leidschen Ijzerhandel;
de medaille van de „Leidsche Gt."
aan den heer Slegtenborst;
de medaille van de „N.L.Ct."' aan drt
fa. Hhher en Schrijvers;
de medaille van het L. Dagblad aan
den heer de Wilde;
ide medaille van iemand die onbe
kend wenscht te blijven aan de firma
Wanné;
de medaille van de fa. de Haan aan
de fa. Lens en Co;
de medaille van de Leidsche Post
aan de fa. Meyers.
Na de uitreiking der prijzen wijst de
voorzitter op het merkwaardige feit,
dat er nogal prijzen onder het bestuur
zijn gevallen, hetgeen aan den ande
ren kant ook weer niet te verwonde
ren is omdat de bestuursleden uiter
aard tot de ijverigste deelnemers aan
den etalagewedstijd behooren. Het pu
bliek is in dezen jury geweest en de
biljetten liggen ter inzag Op de eerst
volgende vergadering der buurtcom-
missie zal een commisise van controle
benoemd worden om de biljetten na te
zien.
Vervolgens had de uitreiking der
geschenken' aan de 44 winners van
den Etalagewedstrijd plaats. De voor
zitter wist elk dezer geschenken met
een toepasselijk woord uit te reiken,
dikwijls onder hilariteit der aanwezi
gen.
Nadat de heer Vlieland ons op een
stukje muziek had vergast, was het
woord aan den heer Reimeringer
tot het officieel sliuten der winkel
week.
De heer Reiimeringer begon met de
vereeniging geluk te wenschen met
het goed. succes der winkelweek. Spr.
heeft zich daarin verheugd; hij juicht
•het zeer toe, dat de Middenstand zich
verheft. Er was een tijd, dat men
meende dat de middenstand in het
gedrang was, doch de middenstand
heeft zich geweerd en neemt weer met
eere de plaats In die hij in de maat
schappij behoort in te nemen: de scha
kel te zijn tusschen consument en pro
ducent.
Men heeft gebroken met de oude
sleur. Wie zich in d.en handel wil be
kwamen, vinden overal goede cursus
sen om zich theoretisch te ontwikke
len teneinde dan later de practijk te
beoefenen. Spr. hoopt dat dit zoo mag
blijven, want de middenstand is de
zuil eener goed georganiseerde maat
schappij.
Een zoo mooi beeld als Leidens cen
trum met z'n oude Korenbeurs vindt
men bijna nergens; door de verbree
ding van het Gangetje zal dit stads
gedeelte nog ini aanzien winnen.
De oude Botermarkt is door alle
eeuwen heen bekend geweest; beroem
de Leiidenaars hebben daar gewoond.
Van deze historische herinnering
weer tot het doel zijner rede komend,
spreekt spr. zijn beste wenschen uit
voor den bloei der vereeniging, tot
nut niet slechts van de winkeliers die
daar wonen, doch vaji de geheeleSleu
telstad. Met deze woorden verklaarde
spr. de winkelweek voor gesloten (ap
plaus).
De voorzitter hoopt dat de
vriendschapsband die tusschen de win
keiiers in het Centrum bestaat, moge
blijven voortduren. Goede collegiali
teit geeft een band van vertrouwen,
die niet anders kan zijn dan in het be
lang der maatschappij. Spr. eindigde
met den wensch uit te spreken dat bij
een volgende winkelweek alle bewo
ners dér Centruimiwijk de vereeniging
zullen steunen.
Hierna werd de avond nog verder
gezellig met voordrachten, muziek
enz. doorgebracht. Ook werd het „Cen
trum lied" gezongen.
Het was reeds diep in den nacht,
teen de aanwezigen huiswaarts keer
den.
WETENSCHAPPELIJKE VOOR
DRACHTEN OVER het
KATHOLICISME.
Nadat Prof. J. P. Verhaar van War
mond voor veertien dagen in zijn
voordracht over „Bijbel, Traditie en
Leergezag" de vraag: hoe kunnen .wij
de door God geopenbaarde en door
Christus gepredikte religie volledig
en zeker kennen, in dier voege had be
antwoord, dat er twee objectieve ken-
bronnen bestaan, waarin de volledige
Godsopenbaring vervat ligt: vooreerst
de Bijbel, die onder goddelijke inspi
ratie is geschreven en dus onfeilbaar-
goddelijk gezag heeft, en op de tweede
plaats de Apostolische Traditie, hield
hij gisteravond zijn vierde academie-
voordracht over de Katholieke gebeds
opvatting.
Men zendt ons daarvan het volgen
de verslag:
In een eerste deel gaf spreker een
definitie van het gebed: bidden is ons
hart verheffen tot God, om Ham te lo
ven en te danken en gunsten of gena
den te vragen. En zoo kunnen we on
derscheiden: het lofgebed, het dank
gebed en het smeekgebed. Van elk af
zonderlijk gaf spreker een korte toe
lichting.
In een tweede deel bewees spreker
cle noodzakelijkheid van dit drievou
dige gebed voor iederen mensch,
vooreerst uit 's menschen natuurlijke
rede,( en vervolgens uit de Godsopen-
boringen, vooral uit de leer en het
voorbeeld van Jezus Christus. Boven
dien liet spreker zien, dat het smeék-
gebed, volgens Gods belofte, een onfeil
bare kracht heeft, mits het in overeen-
stemmmg is met het door God veror
dende einddoel en mits het goed ver
richt wordt.
Daarom werd in een derde deel ge
vraagd: welke eigenschappen moet
het gebed hebben, wil het een goed ge
bed zijn? Vooral aan de hand der
Godsopenbaringen toonde spreker aan
dat elk gebed moet verricht worden
met eerbied en aandacht en dat spe
ciaal het smeekgebed moet geschie
den met vertrouwen en volharding,
gelijk zoo duidelijk blijkt uit Matth.
15 21—28.
In een vierde deel werd de vraag be
antwoord: in welken vorm moet het
gebed geschieden? De kath. kerk on
derscheidt een uitwendig en een in
wendig gebed. Vooreerst liet spreker
zien, dat het uitwendig gebed (mond-
gebed) moet zijn: een opstijgen van
den geest tot God door middel van
woorden. Zoudeif de uitgesproken
woorden een louter lippengebed zijn
en niet dienen om den geest tot God te
doen opstijgen, dan is een dergelijk
gebed waardeloos, gelijk blijkt uit ver
schillende veroordeelingen van Chris
tus. Wanneer echter het mondgebed
een middel is voor het verheffen van
ons' hart tot God, dan is het wel goed
(gelijk blijkt uit Christus' woordert en
daden) en zelfs in vele gevallen nood
zakelijk, vooral in de openbare Gods-
vereering. Vervolgens liet spreker
zien, dat echter het inwendig gebed
veel hooger staat en daarom in de
kath. kerk ook practisch de voornaam
ste plaats inneemt.
Op 3 Februari 1927 zal spreker zijn
academielezingen voortzetten, waarin
hij vooral de tweede groote daad van
Godsvereering hoopt uiteen te zetten,
n.l. het offer.
Bij deze gebedsopvatting moet men
uiteraard rekening houden met de
speciale Roomsche kerkgebruiken.
Ontdaan van deze kerkinmenging ook
in het persoonlijk gebed en van de
roomsche onderscheiding in uitwen
dig en inwendig gebed kunnen wij
met het hier verdedigde instemmen
Voor ons geldt slechts een regel:
alle gebed is het voortbrengen van al
le onze nooden en behoeften met dank-
z» gging bij God.
l.a.w.e.t.
Vrijdag 17 dezer zal in de bovenzaal
van „De Harmonie" de algemeene le
denvergadering der L.A.W.E.T. plaats
hebben. Op de agenida staat o.a. de ver
kiezing van een voorzitter en van een
bestuurslid, alsmede een bestuursvoor
stel tot reglementswijziging in ver
band met de besprekingen der gecom
bineerde Middenstandsvereenigingen.
Ook zal besproken worden de te hou
den Lawet in het voorjaar 1927.
c.h. jeugdclub.
Hier ter stede worden pogingen in
het werk gesteld om te komen tot de
oprichting eener Jeugdclub, uitgaande
van de Christ. Hist. Unie.
Vrijdag 17 dezer zal in Prediker een
vergadering plaats hebben, waar de
predikanten Goedhard en Groot Enze-
rink het woord zullen voeren.
Het ligt niet in de bedoeling eon
nieuwe /vereeniging" te stichten, doch
om door cursussen de jongeren van
Clhr. Hist, huize eenige algemeene ont
wikkeling op politiek en maatschap
pelijk gebied hij te brengen.
vereen. tot bev. der oplei.
ding tot instrumentmaker.
Aan de Leden, oud-bestuursleden,
oud-Ieeraren en oud-leerlingen van de
Vereeniging tot Bevordering van dé
Opleiding tot Instrumentmaker te Lei
den is door het bestuur een circulaire
gezonden, waarin o.m. het volgende
wordt gezegd:
Zooals ih het eerste
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advert entiën per regel 22f'/i cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tariai.'
Bi) contract, belangrijke redactie. 1
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling j
van ten hoogste 30 woorden, worden dege
lijke geplaatst ad 40 cent
Belangrijkste nieuws in dit Hummer.
Buitenland.
Oezonowitsj heeft de opdracht tot
vorming van het nieuwe Joegoslavi
sche kabinet neergelegd.
Een accoord tnsschen Briand en
Stresemann in zake de controle bei
reikt; de beslissing van den gezanten-
raad nog onzeker.
Staatssecretaris Mellon over de
schnlden aan de Ver. Staten.
Toenemende werkloosheid in Frank
rijk.
Vereeniging tot Bevordering van de
Opleiding tot Instrumentmaker te le-
zen staat, werd den 5en Maart 1901 de
eerste algemeene Vergadering gehou
den, hij welke gelegenheid de door
een voorloopige commissie van voor
bereiding ontworpen statuten werden
goedgekeurd en de leden dier commis
sie, n.l. de heeren wijlen prof. Dr. II.
Kamerlingh Onnes, Dr. L. H. Siertse-
ma, A. J. van Achterberg, wijlen Dr.
E. H. Groenman en J. H. Wilterdink,
tot eerste bestuur werden ge-kozen.
Het is dus den oen Maart 1926 25 jaar
geleden geweest, dat de Vereeniging,
die een vasteren vorm zou geven aan
de toen reeds op kleinere schaal be
staande instrumentmakers- en glasbla
zersopleiding in de werkplaatsen van
het Natuurkundig Laboratorium te
Leiden, en deze opleiding zou uitbrei
den en tot een hoogeren bloei bren
gen, werd opgericht en het komt ons
voor, dat de wijze waarop de vereeni
ging zich van' haar taak gekweten
heeft, een herdenking van de oprich
ting rechtvaardigt.
In Februari van dit Jaar werd aan
velen van u door het toenmalige be-
stuur van bovengenoemde Vereeni
ging een circulaire verzonden in ver
band met_ een voorgenomen viering
van het 25-jarig bestaan der Vereeni
ging. Het is u bekend, dat deze vie
ring niet heeft kunnen plaats vinden
tengevolge van het overlijden van den
voorzitter Prof. Kamerlingh Onnes,
den 21 en Februari 1926.
Oorspronkelijk is het de bedoeling
geweest de voorgenomen plechtigheid
geheel te doen vervallen, doch bij na
der overleg hebben wij ingezien, dat
het zonder twijfel in den geest van
Prof. Onnes zou zijn, wanneer wij
toch tot een herdenkingsplechtigheid,
waarvan hij zelf zich zooveel had voor
gesteld, zouden besluiten. Derhalve
is, zooals wij reeds eerder meldden,
besloten om den llen December a.s.
te 2 uur in de Groote Collegekamer
van het Natuurkundig Laboratorium
samen te komen en bij deze gelegen
heid de oprichting der Vereeniging te
herdenken.
Deze samenkomst zal een eenvou
dig en huiselijk karakter dragen. Na
dat eenige sprekers het woord zullen
gevoerd hebben, zullen de aanweaigen
in de gelegenheid zijn de werkplaat
sen te bezichtigen, waarna ten slotte
het gezelschap zich in een der loka
len van het laboratorium zal vereeni
gen om thee te drinken.
het ongeluk bij de vink.
De door den Minister van Water
staat ingestelde comissie-Kraus, die
een onderzoek instelt naar het spoor
wegongeluk bij de Vink, zal haar werk!
zaaimheden binnenkort beëindigd heb
ben en haar rapport kunnen indienen,
dat daarna, naar verwacht kan, wor
den, zal worden gepubliceerd.
chr. Middenstands vereeni
ging.
Gisteravond vergaderde de Chr. Mid
denstandsvereen. afd. Leiden in het
Nut. Nadat de voorzitter, de heer J.
van der Steen de vergadering had ge
opend met gebed en allen had welkom
geheeten, werden de notulen gelezen
en verschillende ingekomen stukken
behandeld.
Hierna werden nog enkele huishou
delijke zaken afgedaan, waarop de
heer A. Roodenbung, surnumerair der
Registratie en Domeinen, het woord
kreeg om te spreken over: de voor
naamste Rijksbelastingen. Met groote
belangstelling werd deze inleiding aan
'gehoord.
Reeds zeer vroeg is er sprake van
belastingen. De Heilige Schrift maakt
er verscheidene malen gewag van. In
het oude testament tijdens Isr&ëls ver
blijf in Elgypte, onder Sauls regeering
en in het nieuwe testament, waar ons
medegedeeld wordt, dat de Heere Je
zus zijn aanslag voldoet. In onze va
der landsche geschiedenis zien we dat
de poorters moesten opbrengen om de
beden te kunnen voldoen tot betaling
van de oorlogen van den Graaf.
In latere tijden, in de Jaren tusschen
1600 en 1800 werden de belastingen ge-
