CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRIJS;
7d* JAARGANG
ZATERDAG 4 DECEMBER 1926
NUMMER 1994
COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Lelden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal 1 2.90
BUREAU: Hooigracht 35
Leiden
TeL 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
Gewone advertentiën per regel 2#/»
Ingezonden Mededeelingen, dubbel
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling -
van ten hoogste 30 woorden, worden c
lijk* geplaatst ad 40 cent.
Oil nummer bestaat uil TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Verbroken evenwicht.
'Wanneer wij in gehoorzaamheid aan
Gods bevel speuren naar de oorzaak
van heit verbroken evenwicht tusschen
den goddelijken plicht om te werken
en de genade dat ieder werk kan vin
den, dan ontmoeten wij verschillende
theorieën.
Werk is leven.
Die wet zit er hij ons vast in. Wij
danken God dat Hij ons in Christus
verlossing wilde schenken. Daarbij zit
ten wij echter niet in lijdelijkheid
neer, maar de dank wil zich, door
Gods genade en de inwerking van
Gods Geest in onze harten, uiten in
een leven tot Gods eer. Die drang is
niet uitsluitend gericht op een geeste
lijk zedelijk doel, ook de stoffelijke
wereld moet dienstbaar gemaakt aan
de eere Gods.
Aan deze hooge wet houden wij
met hand en tand vast.
Daarom pijnigt het vraagstuk van
het verbroken evenwicht een Christen
anders en dieper dan hem die niet van
deze hooge wet uitgaat.
Noodzakelijk is het dus om diep te
graven naar de ware oorzaken van het
kwaad. Dat zijn we aan onze belijde
nis verplicht. Meer nog dat eischt God.
Nu is hier tweeërlei.
Wij staan met anderen midden in
den vloed, die ons leven overstroomt.
Wij óioeten met anderen grijpen
naar have en goed, dat dreigt te ver
zwelgen. Maar daarmede zijn we niet
klaar. De oorzaak van deze overstroo
ming moet opgespoord en 't gat moet
gestopt worden.
Men zocht meermalen de oorzaak
van het kwaad in den oorlog.
Dit is al heel onjuist. Door den oor
log moge het kwaad verergerd zijn,
het begin daarvan ligt veel verder
terug. Gok reeds voor den oorlog was
er een verbroken evenwicht. Eigenlijk
was er al de eeuwen door, nu hier,
dan daar, in minder of meerdere mate
een strijd op dit terrein.
Hoewel de oorzaak niet in den oor-
leg, noch in eenige catastrophe geizien
mag worden, zoo is toch wel de oorlog
en hetgeen daaraan voorafging en
daarop volgde, de verwekker, van de
tegenwoordige crisis.
Het loslaten van Gods ordinantiën
in hét maatschappelijk leven en ih het
verkeer van de volkeren heeft ge
bracht een zelfzuchtige strijd. Het was
een strijd niet bedacht op zelfbehoud,
maar bedoeld als benadeeling van den
ander. Zooals het in het leven van den
enikeling was, zoo was het ook in het
volkeren-verkeer.
Wij kunnen in dit verband thans
niet dieper daar op ingaan. Ieder kent
de feiten. Mogelijk vinden wij later
gelegenheid daarop terug te komen.
In een dergelijke scherpe toespitsing
van de onderlinge verschillen, het
niet willen medewerken aan gemeen-
schappelijke belangen moet leiden tot
een breuk.
Zulk een breuk nu heeft de oorlog
gebracht.
Ontzettend veel heeft de oorlog ver
weest. Men is dit langzamerhand gaan
inzien. Verschillende maatregelen wil
men dan ook treffen om de erge ge
volgen van'de breuk' te herstellen. Dat
ook daarbij van zelfopofferende liefde
gesproken zou kunnen worden, wordt
helaas in de resultaten niet gezien.
Met onwaarachtige publicaties wordt
aan het publiek maar al te vaak, een
onjuiste voorstelling gegeven op het
gebied van den geldhanael en het ove
rige economisch leven. De stabilisatie
van de valuta wordt vertraagd. Ineen
dwaas sluiten van de grenzen voor
den invoer van buiten of een te ver
doorgevoerde protectie legt men nieu
we moeilijkheden.
Dit alles moet op een nieuw conflict
uitl-oopen.
Zoo is het verbroken evenwicht op
internationaal terrein.
Maar ook in ons eigen land, in eigen
kring, zien wij misstanden. Daar zien
wij evenveel conflicten.
Er zijn conflicten in de geesten. Tel
kens botst de socialistische gedachte
met die opkomende uit den kring van
hen die zich richten naar Gods Woord.
Er zijn ook conflicten in stoffelijken
zin. Overal is een teveel aan arbeids
krachten. Er is geen vak te noemen
waar niet overcompleet is.
Hiet gevolg daarvan is geweest een
enorme uitgroei van den middenstand.
Meermalen is de laatste jaren be
toogd, dat ons distributiestelsel veel
te kostbaar is, doordat het aantal mid
denstanders dat zich daarmede bezig
houdt, veel te groot wordt.
En niet geheel ten onrechte
Aan winkeliers is er zeker geen ge
brek. Uit een het vorig jaar te Am
sterdam ingesteld onderzoek is geble
ken, dat gemiddeld op elke honderd
woningen niet minder dan 14 kruide
nierswinkels voorkomen, zoodat, even
eens gemiddeld, elke kruidenier teert
op de behoefte naar zijn waren van
7 gezinnen!
Voorts vindt men op alle 100 wonin
gen 8 cafó's en lunchrooms, 7 sigaren
winkels, 3 kleedingwinkels, bijna 1
apotheek en „ruim" 2 drogisten, het
geen te zamen 35 winkels op elke 100
woningen beteekent, zoodat in Am
sterdam elk drietal burgergezinnen
één winkelier met zijn gezin te onder
houden heeft.
Hoe nuttig de kinkelstand ook mag
zijn, niemand zal kunnen ontkennen,
dat hier van een teveel kan worden
gesproken,
Misschien dat Amsterdam op „dit ge
bied een uitzondering vormt en dat in
andere plaatsen de verhouding tus
schen distribuanten en consumenten
gunstiger is. Toch zullen er naar het
ons voorkomt weinig plaatsen zijn,
waar gebrek is aan middenstanders.
En zoo loopen we aan alle kanten
vast. Want ook in land- en tuinbouw
bestaat aan meerdere werkkrachten
geen behoefte.
Ho© men de zaak ook wendt of
keert, er is een teveel aan arbeids
krachten en de kans dat hierin verbe-
terihg zal komen, is al zeer gering.
Geen wonder dus dat er een angstig
vragen is naar ontkomirg aan dit con
flic-t.
Toch houden we vol dat op grond
van Gods beloften er uitkomst is. Ja
maar ook. dat er bewijzen zijn bij te
brengen, dat bij goede organisatie er
ontkoming mogelijk is. Dat zelfs de
crisis ons den weg heeft aangewezen
in welke richting die oplossing moet
gezocht worden.
STADSNIEUWS.
PATRIMONIUM.
Gisteravond hield de afdeeling Lei
den van Patrimonium in Prediker een
openbare vergadering bedoeld als pro
paganda voor het jubileumfonds.
De vergadering werd geopend met
het zingen van Ps. 08 vers 10.
Na gebed van den Voorzitter las
deze een gedeelte uit Nehemia 4 vers
'15 tot het einde.
Vervolgens sprak hij een woord van
welkom. In de eerste plaats tot Ds.
Beekenkamp. die bereid was een
openingswoord te spreken. Vervol
gens tot den heer Hollander, voor
zitter van de Gemeentelijke organisa
tie van Patrimonium als tweede spre
ker.
Daarna was het woord aan Ds. Bee
kenkamp.
Spr; heeft zich de vraag gesteld
waarom heeft men mij gevraagd. Het
zal wel zijn omdat Spr. Dominé is, dus
iemand met een ruim hart. Spr. zegt,
dat er in de hoogste standen weinig
vraag meer is naar hoogere geestelijke
goederen. In vroeger dagen was dit
anders. Denk maar aan de dagen van
ne oprichting der Academie. In den
Middenstand wordt het al iets beter.
Maar de arbeidende stand spant de
kroon. Vooraan staat Patrimonium
Daar is nog gehechtheid aan het Va
derlijk erfdeel. Dat erfdeel, het Woord
des Heeren, is het waard. Daarvoor te
strijden is ook noodig. Want er dreigt
veel gevaar. Dat blijkt overal. In Enge
land waar de voornaamste leider
vluchtte naar Rusland heeft men een
jammerlijke nederlaag geleden. Maar
geestelijke góederen blijven. Patrimo
nium is niet enghartig. Aan het be
gin en aan het einde der vergadering
een dominé en in die twee het bewijs,
dat men niet kerkistisch is.
Patrimonium volgt de lijnen o.m.
door Luther getrokken. Twee begin
selen, zelfstandigheid en saamhoorig-
beid, moeten ons leiden. Zelfstandig
heid wilde het Liberalisme niet geven.
Het Socalisme heeft zich met geweld
daar aan ontworsteld. Maar daarmede
Was de zaak naar twee zijden scheef
getrokken. Daarom moest door de
Christenen daarbij gesteld de saam*
hoorigheid. Dat is nu de taak.
In Luthers dagen tweeërlei revolu
tie-beginsel in de Kerk maar ook in de
Maatschappij.
Zelfstandigheid en saamhoorigheid,
dat is ook organisatie. Dat is geen
vinding van het socialisme, maar een
echt christelijk beginsel. Reeds Mozes
v.as een organisator. Dezer dagen heeft
een Prof. geen onderscheid gemaakt
tusschen naastenliefde en barmhartig
heid. Naastenliefde is ook het gemeen-
schapelijk optreden, saamhoorigheid
bevorderen. Recht en plicht tegen over
elkander. Dat beginsel staat vierkant
tegenover 't socialisme. Socialisme en
Christendom verschillen in uitgangs
punt en doel.
President Ebert was 18 jaar 'toen
Lij de Roomsche Kerk verliet. Zijn
vrouw was even oud, toen zij de evan
gelische Kerk verliet. Zijn grafversie
ring was een kruis. Daar was men
mee verlegen. Daarom sneed de redac
tie van een der bladen de foto zoo af,
dat alleen het steenblok waarop het
kruis stoncl overbleef. Is dat niet een
sprekend zinnebeeld: geen plaats
voor het kruis.
Op een vraag wat is de oorzaak van
de Maatschappelijke ellende, zegt het
Liberalisme: het is de onkunde, daar
om bouwt men scholen.
Het socialisme zegt: maakt de men-
schen krachtig. Het Communisme zegt
allen gelijk. Het Christendom zegt:
leer de menschen hun zonde kennen
en breng hun naar het kruis van
Christus.
Dat beginsel willen wij toepassen.
Verkregen rechten en opgelegde plich
ten willen wij toepassen. Degenen die
God liefhebben zullen alle dingen me
dewerken ten goede. God lief te heb
ben, daarin ligt de roeping van elk
ïaensch. De fout van hen die pleiten
tegen sociale wetten is dat zij doel en
middel niet onderscheiden. Doel is niet
die verbetering, maar slechts middel.
Het is als Jozua, op den berg, in de
tent en onder het volk. Op den berg bij
God. In de tent aan het werk. Onder
het volk ten zegen. -
Daarna is het woord aan den heer
Hollander.
Volgend taar, zo begint spr., zal
Patrimonium do gouden medaille
hechten aan het oude vaandel.
De heer Van den Tempel heeft eens
geschreven, dat het werk van Patri
monium was de menschen af te hou
den van het ssocialisme en te maken
dat de dominé's nog meer invloed
krijgen. Dat is absoluut onjuist.
Ds. Talma daarentegen heeft ge
zegd, dat de duizenden mannen nog
worden opgeleid tot leiders van ons
volk, zich stellende op den bodém van
Gods Woord. Dat stelt ons midden in
de actie van Patrimonium. De oprich
ters van Patrimonium hebben ook
(ion arbeid nooit anders gezien dan in
dienst van God en voor de eere Gods.
Voor 50 jaar was het zoo anders
dan nu. De arbeidende stand had het
toen zoo anders. Het Ned. Werklieden
Verbond heette neutraal. Het werd
meer en meer radicaal. In 1876 ver
klaarde het zich voor de verplichte
neutrale school. Dat gaf den stoot, dat
mannen als Kater e.a. een uitweg zoch
ten voor den drang des gemoeds. Het
was nog niet de sociale drang. Het
waren menschen van onderscheiden
jstand. Kater de metselaar, maar ook
Ilovy, zijn patroon, waren daarin ver-,
eenigd.
Het is steeds een zoeken geweest
naar middelen om te werken voor de
eere Gods op sociaal terrein, i
Men heeft Patrimonium den smaad
niet gespaard. Verschillende scheldna
men moesten aanduiden, dat men den
neus behoorde op te trekken voor dat
sjofele zaakje.
Het gaat niet om een gulden meer
of minder om een uur langer of kor
ter arbeid. Het gaat in eerste instantie
om het allerhoogste goed.
In de halve eeuw is heel wat ver
zuimd en verkeerd gedaan. Daarom
niet alleen roemen van zegen maar
ook schuldbelijdenis.
Doch de gouden draad is geweest in
die halve eeuw het verkondigen van
de eere Gods. Dr. Kuyper heeft als het
Ware met stervende lippen gezegd,
dat de strijd vooral zal gaan op het
sociale terrein. Men zegt: gij Christe
nen hebt toch dezelfde nehoeften, dus
is de strijd voor allen gelijk.
Patrimonium strijdt ook, ook een
stoffelijken strijd, en het is de schuld
van onze Christen arbeiders, dat het
ongeloof zoo groote toon kan aanslaan
maar ook in dien strijd gaat het aller
eerst om de geestelijke en zedelijke
waarden.
Patrimonium is in den goeden zin van
het woord conservatief. Dr. Kuyper
heeft gezegd ieder goed Christen is
Christen-Democraat. Maar ook houdt
hij vast aan de oude traditie.
Kater heeft eens aan Koning Wil
lem III een adres om vrijheid van
Chr. onderwijs aangeboden, waarin ge
wezen werd op de sociale lagere stand,
maar toch roemende in groot geeste
lijk goed. Daarin was Patrimonium
een mond voor den stomme.
Patrimonium heeft steeds het goe
de gezocht voor land en volk in alle
rangen.
Anti-sociale tendenzen werken ook
nu onder ons volk. Iemand heeft on
langs gezegd Patrimonium is uit de
hol, en deze man noemde zich Chris-
len. Sociaal en socialistisch noemt
men hetzelfde. Daar tegenover staat
enze leuze: Voor heel het volk om
Christus wille.
Eij het gouden feest geven we ook
.vat. evenals Izaï David zond en wat
meegaf voor de oudere broeders. Een
gave in de eerste plaats van de Chris-
renen die van verre staan. Maar geen
gave alleen; de geheele persoon en
bet gebed.
Patrimoniums menschen hebben
geen behoefte aan bioscoop en schouw
burg maar zij zijn gaarne thuis. In het
gezin hebben ze een taak. Op dat ge
zin wordt een aanslag gepleegd. Het
gezin een N. V., waarin de kleinste
het meeste te zeggen heeft. Neen in
het gezin liggen de grondslagen voor
a'le samenleven.
De strijd voor Patrimonium is nog
veel en zwaar. Na 50 jaar staan we
eigenlijk nog aan het begin.
Wij hopen op f 200.000 en dat kan
ons Christelijk volk gemakkelijk bij
een brengen.Wij blijven werkelijkheids
menschen. Wij blijven trachten 't on
geloof terug te dringen. De 50 jaar
stemmen tot dank, tot bemoediging
en tot kracht.
Wij dragen de oude banier ook de
nieuwe 50 jaar en hoog, omdat wij we
ten dat in Gods kracht en met Gods
zegen de toekomst onze is.
De voorzitter dankend den heer
Hollander, deelt nog mede, waartoe
het jubileumfonds dienen zal en wekt
op tot een flinke bijdrage.
Ds. Thomas haalt het spreekwoord
aan, dat de derde man de gezelligheid
aanbrengt, maar dat dit ook wel eens
anders uitkomt.
Spr. hoopt dat Patrimonium 100 jaar
zal worden, maar niet als de jood,
die er bijvoegde ,maar dan direct".
Van Patrimonium moet in Maart
1927 een krachtigen stoot uitgaan.
Patrimonium moet jubileeren niet
omdat ze 50 jaar is, maar om wat te
doen in de toekomst. Men zegt alle te
genwoordige politiek is niets, 't is
maar de vraag wat krijg je.
Patrimonium's jubileum is een be
wijs van den strijd voor de eere Gods.
Patrimonium zal ook klagen want
ons leven is een gestadige dood, maar
om daarbij te roemen: ik dank God.
Daarom kiagen maar niet als huile
balken.
Patrimonium wordt behandeld als
asschepoester. Spr. sloeg een gat in
de lucht toen hij hier zag 20 a 30 men
schen. Spr. klaagt de massa niet aan,
omdat ze niet voelt, maar toch is die
massa gelijk aan de pauw die trots
wandelt op leelijke pooten.
Spr. hoopt dat de onaandoenlijk
heid zal verdwijnen. Doch er is reden,
voor. Watklein doet en eenvoudig
bMjft, daar heeft men geen oog of oor
voor Patrimonium is te vergelijken
niet een eenvoudige vrouw met lang
Laar (geen bobbed) met een lange rok
(geen korte) en een hoed van het jaar
nul, maar wier hart klopt voor den
onbekende voor wien zij bidt en werkt
Patrimonium's strijd is als die van
Groen. Bij Groen een zegen omdat al-
Je" Christenen het hebben gevoeld, dat
daar een taak lag. Maar bij Patr. niet
omdat men ze beschouwde als assche
poester.
Maar er is ook een andere oorzaak
aan te wijzen. Op maatschappelijk ge
bied legt men zich gemakkelijk neer
bij geleden onrecht. Dat mag niet.
Ieder Christen moet ook voor zijn rech
ten op sociaal gebied staan.
Patrimonium moge zijn als het
schilderij van het vrouwtje, dat een
Rembrandt was zonder dat ze het wist
Toen de koopman er haar f 1000 voor
bood vond zij dat te veel. Maar toen
viel haar oog op den naam. Moge zoo
ook het oog vallen op Patrimonium's
naam, dat is zijn wezen.
Spr. eindigt met een verwijzing naar
Paulus woord: Dient den tijd (Heere)
Dienen den tijd, hij diende. Hij diende
den tijd zijn tijd, die ook wonden sloeg,
maar niet heelen kon, hij bracht ge
nezing. Geloovig opzien tot den Koning
er dapper staan voor Zijn eer. Als gij
merkt, dat de strijdlust vermin
dert doet dan als die Fransche dokter
die de menschen wil genezen door zelf
suggestie. Weest eensgezind. Sectaris-
me zit de Hollanders in het bloed.
Laat ons toch den ander uitnemender
achten, dat geeft levensverrijking.
Zeg als David tot Goliath: Gij komt
tot mij met wapenen maar ik kom in
den naam des Heeren tot U.
De voorzitter dankte ook Ds. Tho
mas. Verder deelt de voorzitter nog
mede, dat aan den uitgang een bro
chure gratis verstrekt zal worden maar
tevens zal gecollecteerd worden voor
het jeugdwerk.
Van dat jeugdwerk doet hij voorts
nog eenige mededeelingen.
Tot slot wordt gezongen Ps. 89 1.
Ds. Thomas gaat voor in dankge
bed.
LOONACTIE DER METAALBE
WERKERS.
Naar „De Metaalbewerker" mee
deelt, beeft er dezer dagen met de le
den van den Ghr. Metaalbewerkers-
bond, werkzaam aan de Holl. Con-
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
Te Utrecht is een bond van bezwaaxv
den tegen de besluiten der Asser Sy-
notie opgericht.
Buitenland.
De besprekingen van Chamberlain
met Poincaré en Briand.
Derbyshire scheidt zich al van het
mijnwerkersverbond.
Het Italiaansch-Albaneesche vriend-,
schapsverdrag.
atmctiewerkplaatsen alhier een verga*
dering plaats gehad, waar in hetalge-
meen over den toestand aan deze fa-
briek is gesproken.
Vrij algemeen was men het er over
eens, dat de loonen aan deize inrich-
ting zeer uiteenloopen en dat het vaalj
voorkomt, dat de mensohen tegen een
lager, dan het gangbare loon, worden'
aangenomen.
Ook kwam naar voren, dat de Dit
rectie, van het instituut de kern, vaak
op een wijze gebruik maakte, wat niet
de taak der kern is, zoodat het ook
gewenis-ebt is, dat er regels getroffen
worden, wat tot de taak der kern be
hoort.
Ook de loonen van de jeugdige per-»
sonen zijn zeer wisselvallig, waarom
besloten werd om .in sameniwerking
met de andere metaalbewerkersbon
den een schrijven aan de Directie to
zenden, met het verdoek, rvm. onder*
staande punten in overweging te re*
men. Dato 22 November zijn de ver*
zoeken de Directie toegezonden, als*
mede afschrift, daarvan aan denDirec-
teur van den Metaalibond.
De voorstellen zijn als volgt:
1. De loonen uwer werklieden, wel*
ke den leeftijd hebben bereikt van 21
jaar en daarboven, zullen met 5 pcL
per uur verhoogd worden, terwijl de
loonen der jeugdige arbeiders met 3
ct. per uur worden verhoogd.
2. Voor uren boven de wettelijk vast
gestelde arbeidsweek, zijnde 48 uur,;
wordt 25 pet. extra loon betaald.
3. Er zal een regeling worden getrof
fen omtrent de samenstelling en de
taak der kern.
Over een en ander is een bespreking
aangevraagd, waarop van den Direc-
teur van den Metaal'bond bericht is inw
gekomen, hierop binnenkort te zullen,
antwoorden.
GEREF. KERK.
Men verzoekt ons te willen medede^
len dat in de gisteren verschenen
Kerkbode abusievelijk vermeld,
staat, dat er Dinsdag geen Alg. Ker-
keraad is. Dit is echter wel het geval.
Men leze dus: a.s. Dinsdag 8 uur,
Algemeene Kerlceraad.
LEIDSCHE GROENTEN VEILING
„Oas Belang."
Donderdag 1.1. werd' door bovengen,
ver. een goed bezochte ledenvergade
ring gehouden in café „Zomerlust."
De voorz. openide de vergadering met'
een hartelijk welkom, en sprak daar
na over het aflgeloopen seizoen.
Het jaar 1926 was voor de tuinderij
niet gunstig te noemen, wat tevens
voor de veilingvereeniging van in
vloed iis; met vereende krachten was
door het bestuur getracht het afzet
gebied te vengrooten, ondanks dat zijn
prijzen voor onze artikelen als bloem
kool en tomaten niet loon end geweest
Gelukkig zal voor de vereeniging de
spruitenlhandel veel goedmaken.
Deze maand is door haar zelfs f 600Q
meer geveild als in November 1925,
zoodat gerekend kon worden, dank zil
de handel in spruiten, op een omzet
even groot als vorig jaar; naar aanlei*
ding daarvan kon het bestuur mede
deel en dat door de heeren 1 pet. terug
ontvangen zou worden.
Het voorstel van het bestuur op 1
Januari a.s. de aandeelen, uitgegeven
1923 groot f3500 uit te betalen, wondt;
aangenomen.
Vervolgens werd door het bestuur
machtiging verzocht het kweekerrs-cre
diet ook dit jaar wederom te verstrek
ken; tot genoegen van het bestuur had!
deze zaak een zeer gunstig verloop ge
had; op tijd was door de credietne-
mers hun bedrag terugbetaald, zoodat'
de ver. ook aan hare verplichtingen
had kunnen voldoen.
Aldus besloten.
Dl© begrooting 1927 kon de goedkeu
ring der vergadering, ongewijzigd weg
dragen.
Bij de rondvraag verzocht een de®
leden., om eenige opheldering over eeö
commissie, die zou trachten de vei-
lingvereemdgingen tot één te brengen;
het bestuur meende dat genoemde
commissie niets tot stand had kunnea
brengen; een aangelegenheid, die doog
