ABONNEMENTSPRIJS CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRIJS Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. BINNENLAND. Belangrijkste nieuws in dit Hummer. 7i» JAARGANG DINSDAG 30 NOVEMBER 1920 "NUMMER Ï99Ö In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal I 2.50 Per week i 0.19 Franco per post per kwartaal 2.90 BUREAU: Hooigracht 35 Leiden TeL 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 Gewone advertenti&a per regel 22'/t cent Ingezonden Me de deelingen, dubbel tarief»; Bi] contract, belangrijke re due tier Kleine advertentlSn bi] too rui'betaling ▼an tea hoogste 30 woorden, worden dage lijks geplaatst ad 40 cent Woningtoestanden. In de verschillende gemeenteraden worden thans de gemeentebegroótin- gen voor 1927 behandeld. Van Sociaal democratische zijde wordt daarbij doorgaans met nadruk oetbogd. dat nog meer voor de volks huisvesting moet worden uitgegeven. Van dankbaarheid, dat we al zoo ver gevorderd zijn, dat we vrijwel aan de spits staan van Europa, is daarbij doorgaans geen sprake. Toch hebben we zooveel reden tot dank als we letten op de toestanden- in het buitenland. Zoo lazen we in de Belgische Standaard, een beschouwing over dc woningtoestanden in Boedapest, waar aan we het volgende ontleenen: Van welken aard hier nogsteeds .le woningtoestanden zjjn. daarvan geven eenige cijfers een zeer aanschou welijk beeld. Die cijfers dagteekenen van het jaar 1924. Latere cijfers zijn niet bekend. Sedert is echter op het gebied van arbeiders- en midden- standswoningen zoo weinig bijge bouwd, en de nood is nog zoo groot, dat volgens mededeelingen van het ministerie van volkswelvaart voor 58 staatswoningen, die dezer dagen ge reedkomen. zich reeds meer dan 2300 liefhebbers hebben aangemeld. Wanneer men nu die cijfers van *24 goed beziet, dan ziet men dat in dat jaar op het gebied van de gemeente Boedapest in het geheel 206.467 wo ningen waren, waarvan 739 z.g. keu kenwoningen, d.w.z., dat de geheele woning in welke in doorsnee 3 men- schen huizen, uit 'n keuken bestaat, waarin die menschen slapen, eten, ïezen, kortom hun geheele leven door brengen. Van die woningen bevonden zich dan nog 31 in 'kelders. Verder waren er 108696 woningen, z.g. keuken-kamer kamerwoningen, waarvan 1C70 in kei ders. In het geheel bevonden zich m Budapest in dat jaar 1230 kelderwo ningen, met een bevolking van 4111 personen, waarbij men inoet beden ken, dat deze kelders geen souster- rains zijn, maar echte, diepe kelders, Sousterrainwoningen daarentegen heeft men er nog 911 met 3.213 perso nen, zoodat in het geheel in het jaar 1924 in Budapest 7.330 menschen on der den grond woonden. In die z.g.n. kamer-keukenwoningen, woningen die dus ten onzent voor gemiddeld vier menschen zeker voor bewoning zou den worden afgekeurd, woonden 403.343 menschen, dat is ongeveer 45 c.h. van de geheele bevolking. Voor diegenen, die met schrijver dezes van meening mochten zijn, dat voor ge trouwde menschen met een of twee kinderen een woning eerst met vier kamers begint een woning te zijn, die- ne, dat van de totaliteit der woningen in Budapest in 1924 slechts iets meer dan 8 t.h. vier of meer kamers bezaten Dat in dezen toestand ook wel niet spoedig een verandering zal komen, kan men zich voorstellen, wanneer men bedenkt, dat de huishuur voor de nieuwe kamer-keuken woningen) die de staat en de stad Budapest bou wen, gemiddeld 100.0CO kronen of 50 frank per week bedraagt, terwijl de verdienste van den arbeider in door snee 504.674 kronen per week is. Dat onder die omstandigheden reeds een twee kamerwoning ver boven de krachten van de groote meerderheid, zelfs der beter stellende arbeiders gaat spreekt wel vanzelf. Als vj&e hierop letten, hebben we Zie ker reden tot grooten dank. Maar we hebben niet alleen reden tot dank, we mogen ons wel eens be raden of we niet gekomen zijn aan het eindstation met onze wenschen inzake volkshuisvesting. V Sterke behoeitenbeperking. Dezelfde berichtgever van de Belgi sche Standaard, wiens betoog wjj bo ven aanhaalden, geeft ook nog een staaltje van de zeer ver doorgevoerde behoeftebeperking die de Hongaren zich opleggen. Hij vertelt het volgende: Dat de woningen nog steeds zoo duur zijn in de huizen door parti culieren gebouwd zijn de huren nog hooger. is in hoofdzaak ©en gevolg van het vredeverdrag, dat Hongarije vrijwel van al zijn hout beroofd heeft en dientengevolge staat te vreezen, dat de toestand wel niet spoedig beter zal worden. Intusschen gaan de cul tuurbehoeften van den Hongaar, wat betreft zijn huiselijke omgeving, niei ver. Zoo hoorde ik juist weer dezer da gen van een mijner buurlui, van wien men mij vertelde, dat hij een zeer ^ed gesteld barbier is, die aardig geld verdient en die 't er» wat eten en drin ken aangaat, goed van schijnt te le ven. De man bewoont met echtgenoo- te, een volwassen en een halfwassen dochter een woning met twee kamers, heeft echter van die twee kamers er een verhuurd, vermoedelijk opdat men nog een beetje beter eten of opdat de vrouwen zich nog wat beter kunnen kleeden. Behalve de groote behoeftebeper king, die hier tot uiting komt. spreekt dit bericht ook nog van een schrij nend nationaal leed. Het vredesverdrag heeft Hongarije wijwei van al zijn hout beroofd. Een schrijnende aanklacht tegen de diplo maten, die de kaart van Europa wil lekeurig hebben verknipt om zooge naamd den vrede van Europa te ver zekeren. De gevolgen openbaren zich in groo te ellende. STADSNIEUWS. „SURSUM CORDA." Op Vrijdag, 17 December, hoopt Sursum Corda" zijn eel's te uitvoering te geven in dit seizoen. Reeds vroeger is medegedeeld, dat twee werken van Mozart in studie zijn genomen, n.l. de „Kröningsmesse** en de „Vesperpsal- rnen". Er zij nog medegedeeld, dat beile werken in Nederland zeer weinig be kend zijn. De „Vesperpsalmen" waar onder te verstaan de psalmen 110. 111, 112, 113, 117 en de Lofzang van Maria, Lucas I vs. 4655 waren tot voor cu- kele jaren alleen bekend in klavier- uittreksel. Een Utrechtsch musicoloog vond, snuffelende in het „Mozarteum" te Salzburg het orkestmateriaal en kreeg verlof van dit, benevens van het materiaal eener litanie, afschrift te doen nemen. Een en ander had tengevolge, dat het vorige jaar te Utrecht onder lei ding van Ant. van der Horst, een paar nieuwe, oude werken van Mo-zart voor het eerst in ons land werden uitgevoerd. Een evenement dus! Niet minder een evenement is het, dat Lei den de tweede aan de beurt is, en nog wel onder leiding van Hubert Cuyper§ wiens sterke voorliefde voor de mu ziek van Mozart bekend is. We zullen over beide sublieme wer ken niet uitweiden. Men kome en luistere. DE TREINONTSPORING TE LEIDEN Van alleszins bevoegde zijde deel de men ons gisteren mede, dat de be richten, die gisteren en vandaag in enkele bladen zijn versohenen omtrent de oorzaak van het spoorwegongeluk dat Donderdag bij Leiden heeft plaats gehad, kant noch wal raken. Zoo be vatten Zondagmorgen enkele bladen de mededeeling, dat met aan zeker heid grenzende waarschijnlijkheid del oorzaak van het ongeluk gezocht moet worden bij den Duitscben spoorwegwa gen, die net eerst is ontspoord. Hoej onzinnig deze bewering is, kan weli hieruit blijken, dat tal van buitenland fiche wagens, en nog wel van ver schillende nationaliteit, geregeld in goederentreinen zijn gekoppeld en al zou de mogelijkheid bestaan, dat er bij een dier wagens iets niet in orde) was, dan zou zulks in dit geval toch! hoogstens een secundaire, geen pri maire beteekenis kunnen hébben. Natuurlijk, zoo zei de men ons, strekt het ambtelijk onderzoek vanwege de? spoorwegen zich uit over alles, wat waara is te worden onderzocht. Uit* het simpele feit, dat er een onderzoek is verncht aan een der Duitsche spoor wegwagens, de conclusie te trekken, dat hieraan de ontsporing zou zijn te wijten, is een gevolgtrekking, welkel alleen voor rekening blijft van den berichtgever. Dat de snelheid van den goederen trein geringer was dan die van den voorafgeganen personentrein en dat' deze geringer snelheid de oorzaak van het ongeval, is geweest, zooals vanoch tend een der bladen meldde, aohttei onze zegsman absoluut onjuist. Im mers deze conclusie wordt door de practijk gelogenstraft. Juist ter plaat se, waar iets aan den weg hapert, wordt als regel met geringe snelheid gereden. Toen wij de opmerking maaktein, dat de ontsporing van zeer ernstigen aard was, antwoordde onze deskundi ge zegsman ons dat een vergelijking met een personentrein niet opgaat, omdat bij een goederentrein de mate rieel© gevolgen dadelijk erger zijn. Im mers deze hebben geen Westmghouse- rem, waarmede iedere wagen is ver bonden. In de goederentreinen wor den de remmen bediend door rem mers en dit slechts in enkele wagens. De overige wagens staan niet met een rem in verbinding. Daardoor zullen bij' plotseling remmen, daargelaten ot dit in dit geval wel heeft gekund, dé niet geremd wordende wagens blijven idoorloopen en zoo de voor hen uit gaande nog voortduwen. Dit maakt; de gevolgen altijd ernstiger. Als oorzaak mag men dan ook voor* Ioopig gerust blijven aannemen, hett te ver gedemonteerd zijn van de rails) voor het leggen van een nieuwen wis sel. Toen wij vroegen, of de rails teil plaatse reeds was losgemaakt voordat -ae personentrein, \yelke te 2 tuj. 9 mm. Leiden had verlaten, daar ter plaatse) was gepasseerd, dus 6 min. voor dé goederentrein er overheen ging, ant woordde men ons, dat dit inderdaad! het geval 'is geweest. Doch niet alleen deze personentrein, doch alle tremen, welke na 's morgens 10 uur Leiden hebben verlaten, zijn daar over de ge demonteerde rails gegaan. Ten slotte deelde men ons mede, dat de ontspoorde goederentrein 10 minu ten vroeger uit Leiden is vertrokken) dan de officieele tijd, welke 2 u. 25' aangeeft. Met goederentreinen is er ai- tijd een speling van 10 minuten, dat zij eerder mogen vertrekken en daarvan heeft men dien middag te Leiden ge bruik gemaakt, teneinde den tijd, die beschikbaar was foor het leggen van den nieuwen wissel, voordat de volgen de trein passeeren. zou, zoo groot mo gelijk te kunnen doen zijn. CHR, LETTEPX. ERING. (Corrigendum). De-zetter heeft in ons verslag van gisteren Lou doen opfleuren ,,in cle bergen." Dit moet zijn: „in Bergen." Voorts is Jo niet de dupe. maar de diepe, melancholische figuur. HOOG BEZOEK. Do Koningin-Moeder, vergezeld van freule Van de Poll en jhr. Van Tets, bracht gistermorgen een langdurig be zoek aan de tentoonstelling van wer ken van den' Nederlandschen Kring van Beeldhouwers in de Kon. Kunst zaal Kleykamp to 's-Gravenhage. MR. H. C. HRESSELHUY8. De lichte verbetering in den ziekte toestand van Mr. H. C. Dresselhuys, heeft zich niet doorgezet. Naar wij vernemen was gisteravond de toestand van den patient weer minder gunstig. DE STROOCARÏONFABRIEK TE GOEVORDEN. In antwoord op de vragen van den heer van der Heide betreffende spoe dige behandeling van de aanvrage der stroocartonfabriek te Coevorden, cm een Hinderwet-vergunning, deelt de heer Slotemaker de Bruine, Minis ter van Arbeid, Handel en Nijverheid het volgende mede: In verband met een ingekomen aan vrage om een Hinderwetvergunning voor een op te richten stroocartonfa briek, heeft het gemeentebestuur van Coevorden op 30 Augustus j.l. het ad vies gevraagd omtrent de eventueel in zake de zuivering van het afval water dier fabriek te stellen voorwaar den. Dit advies is 8 November j.l. uit gebracht, dus na twee maanden en tien dagen. Neemt men in aanmer king den aard en den omvang van het hier noodige onderzoek, alsmede dat zoowel de inspectie van de Volksge zondheid als het Rijksinstituut voor zuivering van afvalwater met werk zaamheden overladen zijn, dan kan niet worden gezegd,dat de adviesaan vrage van het gemeentebestuur van Coevorden niet met voldoenden spoed behandeld is. Wat betreft de ter sprake gebrachte samenwerking tusschen de Inspectie van de Voksgezondheid en het Rijks instituut voor zuivering van afval water, moge overigens verwezen wor den naar het medegedeelde op blz. 22 der Memorie van Antwoord op het Voorloopig Verslag der Tweede Kamer omtrent hoofdstuk X der Staatsbe- grooting voor 1927. VISSCHERS EN ZEELIEDEN EN HET STEMRECHT In antwoord op de vragen van den heer Vliegen betreffende het aantal personen uit gemeenten, waar veel visschers en andere zeelieden wonen, dat bij de laatste verkiezingen niet heeft kunnen stemmen wegens afwe zigheid ten gevolge van de uitoefe ning van hun beroep deelt de heer Kan, Minister van Binnenlandsche Zaken en Landbouw mede, dat de door den heer Vliegen gewenschte gege vens door hem worden opgevraagd door tusschenkomst van de Commis sarissen der Koningin in de betrok ken provinciën. Zij zullen zoo spoedig mogelijk worden overlegd. Reeds thans wordt er op gewezen, dat, ingevolge 's ministers toezegging in de vergadering van de Tweede Ka mer van 21 Mei j.l. aan het Centraal Stembureau een denkbeeld is voorge legd, hoe kiezers, als in de vragen be doeld, aan d estemming zouden kun nen deelnemen, ook al zijn zij op den dag der stemming afwezig. SAMENSTELLING VAN BRAND SPIRITUS. De Minister van Financiën heeft be paald: a. De resolutie van 4 October 1921, no. 158, wordt met 1 Januari 1927 in getrokken. b. Met 1 Januari 1927 zal de vermen ging van gedistilleerd tot brandspiri tus plaats hebben door aan het gedis tilleerd, voor iederen hectoliter zui veren alcohol, dien het bij een tempe ratuur van 15 gr. C. bevat, toe te voe gen vijf liter houtgeest en vijf centi liter van eene kleurstofoplossing. c. De prijs van het gewijzigde meng- middel blijft ook na 1 Januari 1927 tot nader order bepaald op het bedrag, genoemd in de resolutie van 17 Maart 1925, no. 50. GED. STATEN VAN ZUID-HOLLAND Gieteren is door Ged. Staten van Zuid-Holland behandeld het beroep van cle gezondheidscommissie te Ba- renclrecht inzake de niet onbewoon baarverklaring van de woning Lange- weg 51 te 'Zwijndrecht. Rapporteur de heer van Boeijen. De hoofdinspecteur van de volksge zondheid, die geadviseerd heeft het be roep te ve.werpen, daar de woning z.i. wel geschikt is voor bewoning, lichtte dit standpunt nader toe. De uitspraak volgt later. HET NEDERLANDSCH-BELGISCHE VERDRAG. Het Zeeuwsche Statenlid Mr. J. Adriaanse heeft aan Gedep. Staten van Zeeland verzocht, aan de Staten mede te deelen, of en zoo ja, welke schadelijke gevolgen naar hun oordeel speciaal voor Zeeland en bijzonderlijk ten opzichte van de waterstaatbelan gen, zijn te wachten van eventueele ratificatie van het verdrag met België Gedep. Staten hebben thans aan de Staten bericht, dat mede naar aanlei ding van deze vraag een deputatie uit hun midden j.l. Woensdag een onder houd heeft gehad met de ministers van buitenlandsche zaken en water staat. In dit onderhoud is er bij ge noemde bewindslieden nogmaals op aangedrongen toestemming te verlee- nen tot het bekend maken van de door Gedep. Staten aan de regeering uitge brachte adviezen, doch ook deze be sprekingen hebben er slechts toe ge leid, dat de regeering bezwaar blijft maken tegen publicatie. Evenwel is machtiging verleend, de bedoelde ad viezen vertrouwelijk ter inzage te leg gen voor de leden der Provinciale Sta ten van Zeeland. De Studentenbeweging. Het te Amsterdam gevormde comi té, dat zich ten doel stelt, een nationa le studentenbeweging tegen het Ne- derlandsch-Belgische verdrag in het leven te roepen, is als volgt samenge steld: C. N. de Boer, voorzitter; L. Joles, secretaris; K. van der Knoop, F. C. Noordhoff, H. H. Sillevis Smitt en A. Wensing. Er worden stappen gedaan om con tact te verkrijgen met de studenten der verschillende hoogescholen, en er zijn plannen in voorbereiding om tot een massale actie te geraken. Waar schijnlijk zal in Amsterdam spoedig een bijeenkomst worden gehouden, waarin de studenten zich over het verdrag zullen kunnen uitspreken. DE MOTIE-BULTEN. „De Katholieke School", onder re dactie van de heereri G. Bulten en M. R. Teyssen, had naar aanleiding van de. aanneming van de motie van het Kamerlid Bulten, waarin voor. 1926 een bijslag van 5 pet. was gevraagd, als voorschot op de geëischte salaris- verhooging, geschreven, dat de be handeling van de begrooting dus wel niet zou afloopen zonder dat de heer Bulten of een ander deze vordering zou voordragen in een concreet voor stel, en dat de regeering dan zou heb ben te kiezen of te deelen. Dat had wel wat weg van het mes op de keel, en „De Gelderlander" had aan die aankondiging dan ook reeds de moge lijkheid van „de verst denkbare poli tieke gevolgen" verbonden De dreigende crisis zal echter moe ten worden afgewimpeld. De N. R. Crt. heeft er namelijk den heer Bulten naar gevraagd en in antwoord een ontkenning van de hem toegedichte voornemens otvangen. Hij zeide ter nadere opheldering, dat de twee redac teuren van De Katholieke School vrij van elkaar kunnen schrijven en al thans in dit geval hij niets uitstaande had gehad met wat in genoemd or gaan was verkondigd. OLYMPISCHE SPELEN 1928. De Centraal Bond voor Inwendige Zending en Christelijke Philantropi- sche inrichtingen schrijft ons: Naar aanleiding van het feit, dat Binnenland. v Een dramatisch geval van amok te- Batavia, vier dooden. Ds. S. P. Vermeer te Ondemirdum heeft zich aan de gemeenschap der Geref. Kerken onttrokken en heeft een nieuwe gemeente gevormd. Buitenland. Ernstige ontploffing te Giurgiu. (Roemenië). Een verklaring van Sir Austen Chamberlain over de actie tegen de vreemdelingen in China. De werking aer Vesuvius neemt toe. met de Olympische Spelen in 1928, blijkens de ervaring in het buiten land opgedaan, voor Amsterdam een groot gevaar bestaat voor allerlei toe standen op moreel gebied, hij den on- gewonen stroom bezoekers, die onze stad zal herbergen, hebben een aantal personen met elkander overlegd en een comité gevormd, dat zich ten doel stelt die gevaren zooveel doenlijk te keeren. Dit comité stelt zich voor: le. de bevordering van goede huis vesting door middel van vereenigin- gen en particuliere instellingen; 2e. de zorg voor gepaste ontspan ning; 3e. de voorziening in de godsdien stige behoeften. Het comité is samengesteld uit de volgende dames en heeren: Jonkvrouwe C. M. van Asch van Wijck (Federatie van Christelijke Yereenigingen van en voor vrouwen en meisjes); Fred. G. Beekman (Herv. Stadszending); H. A. Boer Azn. (Ned. Jongeligsverbond); Ds. J. B. van Brug gen (jeugdpredikant van de Ned. Herv. Gemeente); A. J. da Costa (Am- sterd. Christelijke Jeugdcentrale); Mej. W. Druyvesteyn (Nederl. Ver- eeniging ter behartiging van de Belan gen der Jonge Meisjes); Dr. J. Eyk- man (Amsterd Maatschappij van Jon ge mannen); Luit.-kolonel J. Feenstra en P. Schuurman en brigadier Chr. Rönitz (Leger des Heils); Dr. W. G. Harrenstein (Geref. predikant); Mevr. T. Hoogeboom (Tehuis voor vrouwen); Ds. A. G. H. van Hoogenhuijze (Evan gelisatie Commissie, der Ned, Herv. Gemeente); Ds. A. Klinkenberg J.Azn., Jhr. M. C. T. van Lennep,4 Dr. O. Norel (Centraal Bond voor Inwenidge Zen ding en Chr. Philantropische Inricht- tingen); Ds. J. Henri Ledeboer (Natio nale Christen Geheel Onthouders Vereeniging) en G. Velthuijsen (Ned. Middernachtzending Vereeniging). Het comité houdt bij de uitvoering van een en ander samenspreking met het Nederl. Olympisch Comité en ziet met belangstelling uit naar andere personen en organisaties van on ler- scheiden aard, die zich op dit terrein bewegen en zal hun medewerking gaar ne aanvaarden. Men wende zich daartoe tot het se cretariaat, dat gevestigd is in het ge bouw der Amsterdamsche Maatschap pij voor Jonge Mannen, Wanning- straat 10, Amsterdam (Telefoon 26900) EEN BELGISCHE LOODS GEWENSCHT Aan den kapitein van het Noorsche stoomschip „Ostara" dat dezer dagen van IJmuiden naar Antwerpen vér- trok, werd gevraagd, of hij een Belgi schen of wel een Neder lands chen loods aan boord wilde nemen. De kapitein antwoordde, dat hij de voorkeur gaf aan een Hollandschen loods, mits deze de reis meemaakte tot Vlissingen en daar vervangen werd door een Belgischen loods, die het schip ook van Antwerpen naar zee zou brengen. Als hij n.l. werd bin nengebracht door een Nederlandschen loods en zou uitvaren met een Belgi schen, meende hij tegenwerking te ondervinden bij het in- en uitvaren der dokken. Naar wij vernemen staan dergelijke gevallen niet alleen; meerdere gezag voerders hebben dezelfde ondervin ding opgedaan. Het schijnt dus in Ant werpen noodzakelijk te zijn, met een Belgischen loods binnen te komen> wil men voor belangrijke vertraging gevrijwaard blijven. HET ONGELUK BIJ „DE VINK". „Voorwaarts" meldt, dat de heer Moltmaker Zondag op een vergadering van de afd. Rotterdam der Nederl. Ver eeniging van Spoor- en Tramwegper soneel mededeelde, dat het rapport van het onderzoek, dat doer den Per- soneelraad bü de NedL SDOorwegen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1