CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
7<>« JAARGANG
WOENSDAG 17 NOVEMBER 1926
NUMMER 1979
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
BUREAU: Hooigracht 35
-Leiden
TeL 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen,
f EERSTE BLAD.
Scherp slijpen.
Eerder dan iemand hier vermoeden
kon is het noodzakelijk gebleken, dat
ons leger in Indië tegen do binnen-
landsche onlusten optreedt.
Het geruststellende telegram van
den Gouverneur-Generaal van Zon
dag kon niet doen vermoeden, dat de
opstand zich nog krachtig ontwikke
len zou.
Massa verzet moet hier op deze wij
ze worden tegegegaan.
Maar te betreuren is dat sommige
bladen ook tegen enkele verzetslieden
een militair recht zouden willen toe
passen.
Aan dat scherp slijpen mogen wij
niet meedoen.
Wie de stemming van de Indische
bevolking kent weet, dat zij meer on
der den indruk komt van regelmatige
berechting door den strafrechter dan
door het met bruut geweld neerslaan.
Wat kost het niet een moeite aan
officieren om hun mannen te dwingen
van al te hardhandig neerslaan van
verzet. De Oostersche ziel wil dat wel.
verzet af te laten. De Oostersche ziel
wil dat wel.
Ook ons is het overkomen, dat In-
landsche bestuursambtenaren met
moeite waren terug te houden van
onmiddellijk snel eigen recht.
Het mohammedaansche fatalisme
is daarna even spoedig weer den in
druk kwijt. Maar recht naar Euro-
peesche begrippen is voor den Inlan
der iets eerbiedwaardigs.
Deze omstandigheid gevoegd bij die,
dat men weten kan dat onder de ver
zetslieden ook onontwikkelde gemak
kelijk tot dwaze daden te bewegen
personen zijn, noopt ons niet te roe
pen om militair recht alvorens dat
noodig is.
Dit neemt natuurlijk niet weg, dat
opstanden als te Menes en te Laboean
niet anders dan door militair wapen
geweld te keeren zijn.
Onzin.
In de N.R.C. vonden we het volgen
de bericht:
Over de communistische onlusten op
Java schrijft de Vossische Zeitung, na
eerst het beleid van den gewezen gou
verneur-generaal, graaf van Limburg
Stir urn te hebben geroemd, dat diens
opvolger, mr. Fock, niet de bijzondere
tact bezit, welke noodig is om de zeer
prikkelbare Maleiers te regeeren. On
der den invloed van de suikerplanters
op Java en vooral van den groothan
del in tabak op Sumatra heeft hij de
teugels van het bewind strakker aan
getrokken, misschien wel te strak voor
een koloniseerende regeering, die be
schikt over een symbool van een oor
logsvloot en slechts een vreemdelingen
legioen als leger. De Maleische koelies,
die wegens slecihte behandeling "hun
werk verlieten, heeft hij gevangen la
ten nemen en onder militaire escorte
naar de plantages terug laten brengen.
Het blad schrijft verder dat mr. Fock
in 1925 de tactische fout heeft begaan
Tjrokroaminoto van meineed te betich
ten en hem- gevangen te laten nemen.
Behalve dat hij een martelaar werd na
zijn in vrijheidstelling, ging Tjokroa-
minoto zich geheel aan de communis
tisch agrarische beweging wijden Er is
vaak beweerd dat hij zich hierbij van
Engelsche zijde liet steunen. De Ëngel-
schen controleeren- van Singapore uit
het grootste gedeelte van den Java-
fichen uitvoerhandel. Men zal zich her
inneren dat zij tijdens den oorlog als
heerschers van de Nederlands che ko
lonie in Oost-Indië zijn opgetreden.
'Het verzwakken van het Nederland
sche gezag op Java kan hun slechts
welkom zijn, op het oogenhlik, waarop
de Nederlanders beginnen de Javasui-
ker direct naar Rotterdam inplaats,
zooals tot nu toe over Singapore te
verschepen.
Hier zijn even zooveel onjuistheden
ale regels schrift.
Er is inderdaad onder G. G. Fock
geen andere taktiek gevolgd dan on
der zijn voorganger, voor wat dit deel
van het bestuur aangaat. G. G. van
Limburg Stirum sprak de gedenk
waardige woorden, dat wie zich ver
zet tegen het gezag op ijzer zal bijten.
Dat ons leger thans nog zou te ver
gelijken zijn met een Franscih vreem
delingenlegioen is al evenmin juist.
De vreemdelingen behooren tot deuit-
uderingen.
TJokroamiftoto *s biet op last van
dei. ur. G. vervolgd wegens meineed,
mas, die vervolging was een zuivere
recln, handeling, waarbij het Openbaar
Minis srie uit eigener beweging optrad
De steun, de jalouzie. en hoe men
het'verder noemen wil, van Engelsche
zijde lijkt ons meer door Duitsche af
gunst ingegeven dan ernstig te nemep.
Een hernieuwd bewijs van Slechte
voorlichting.
V Hoofd derp olitie.
In de Tweede Kamer hebben giste
ren verschillende leden aangedrongen
dat de Minister maatregelen zou tref
fen tegen het vertoonen van de po-
temkin-film.
Opmerkelijk vonden wij het minis
terieel antwoord, n.l. dit, dat de Minis
ter de aandacht van den Burgemees
ter van Amsterdam op deze film ge
vestigd had, maar dat dit blijkbaar
reeds niet meer noodig 'was, omdat
die film niet alleen in Amsterdam,
maar in verschillende andere steden
reeds de aandacht had.
Daarmede was een belangrijke
vraag omzeild, n.l. deze, of een actie
tegen dergelijk kwaad van den Minis
ter moet uitgaan dan wel of de Bur
gemeester hier als hoofd van de plaat
selijke politie een taak heeft.
Het komt ons voor, dat deze vraag
inderdaad van niet geringe beteekenis
is. De politiezorg moet locaal bezien
worden naar onze meening. Daarvoor
kan geen centrale regel, die ook in
andere deelen bindt, gegeven worden.
Zoo komt het ons voor niet toelaat
baar te zijn, dat van den Minister een
min vof meer gebiedend voorschrift
zou uitgaan. Het kan alléén zijn het
aangeven van een lijn.
Een andere vraag is of centraal
geen dam opgeworpen moet worden
tegen dergelijk vuil. Maar dat ga dan
niet in de richting van de individuee-
le bepaling van wtt een burgemeester
zal moeten doen of nalaten.
STADSNIEUWS.
APOLOGETISCHE VOORDRACHT.
Gisteravond hield Dr. Riemens in de
Hooglandsche Kerk de tweede van zijn
drie voordrachten, over liet onderwerp
De Sacramenten volgens roomsche en
volgens protestantsche opvatting.
Na opening met gebed begon spr.
met op te merken, dat de Kerk van
Christus niet te scheiden valt in een
geestelijken- en een leekenstand; de
geheele gemeente is een geestelijk
priesterschap. Zoo vaak zonde en we
reld een invasie doen, hanteert zij het
zwaard des geestes.
Wij kennen geen priesters, maai* die
naren des Woords. Zij bedienen wel
sacramenten, maar eerst in de tweede
plaats. Hoofdzaak is het evangelie des
Koninkrijks. Spr. wijst op het uitzen
den van de 12 apostelen, op Paulus en
Filippus. Voor Paulus stond de bedie
ning des Woords bovenaan. Zoo zelfs
dat hij niet eens zich herinnerde hoe-
velen hij gedoopt had.
How el de bediening des Woords de
eerste sleutel blijft, hebben wij toch
ook nog een tweeden, de sacramenten.
Het sacrament is als de kus die de
liefhebbende moeder op de lippen van
haar kind drukt.
In Rome's eeredienst is het juist an
dersom. Daar is het sacrament het eer
ste. De Priester zonder mis zou zijn
een zon zonder licht.
Rome kent 7 sacramenten.
Spr. zal ze achtereenvolgens behan-
•delen. De doop wordt toegediend zoo
dra een kind 't levenslicht aanschouwt
In de biecht wordt het jonge kind al
vroeg vertrouwd gemaakt met den
man achter het gordijn. Het vormsel,
dat gelijkt op onze belijdenis des ge-
loofs wordt niet ontvangen als het
kind fot onderscheid der jaren geko
men is, maar op een leeftijd waarop
nog niet wordt beseft wat de verschil
lende formaliteiten beteekenen.
De priesterwijding, het huwelijk, de
mis en het laatste oliesel, ze zijn als
een trits die den geloovigen roomsche
omgeven van de wieg tot het graf.
Daar zit iets moois in.
De doop der kinderen heeft iets be
koorlijks, verre uitgaande boven den
doop der volwassenen. Spr. wijst op
de groote verschillen van gevoelen tus
schen de protestanten van verschillen
de schakeering. Rome kan met recht
on9 toevoegen dat bij ons geen uiter
lijke autoriteit is. Luther, Calvijn heb
ben elk hun opvatting. De twisten
over doop en avondmaal tus schen de
ze hervormers zijn lang verstomd,
maar nu is er een achterstelling van
de sacramenten.
Voor wat het vormsel aangaat be
roept Rome zich op Hand. 8 vs. 17.
De zalving die daarbij te pas komt is
iets schoons, omdat het uitbeeldt de
zalving met ChristU9, den gezalfde. Als
zinnebeeld schoon, is hot als sacra
ment onschriftuurlijk. De Schrift leert
ons te bidden om den H. Geest, anders
niet.
In het H. Oliesel komen ook allerlei
zinnebeeldige handelingen die in den
roomschen ritus beteekenis hebben en
waaraan met groote gestrengheid vast
gehouden wordt. Maar het voornaam
ste, de zaligheid, wordt gegeven onder
voorwaarde dat de stervende zelf moet
trachten dit te verdienen.
De leer van het vagevuur, die door
het Oliesel niet te niet gedaan wordt,
typeert de onzekerheid van deRoom-
scne leer. Daartegenover staat de vast
heid van den protestant die steunt op
Gods Woord als in 1 Thess. 4 vs. 13,
Joh. 11, Joh.-5 vs. 24 e.d.
Het beroep op Jacobus is daarom
ook onnatuurlijk, omdat Jacobus niet
anders dan lichamelijke genezing op
het. gebed kan hebben bedoeld. Het ge
bed wordt door Jacobus in elk geval
het voornaamste geacht. Rome maakt
er van dat de vormen alle in orde
moeten zijn.
Het huwelijk tot een sacrament te
maken ontleent Rome aan de woorden
van Paulus uit den Corinther brief
„deze verborgenheid is groot" welker
woorden Hieronymus verkeerd ver
taald heeft door „sacrament." Vooral
in het huwelijk heeft Rome's leer tot
zonderlinge gevolgen geleid.
De priesterwijding heeft ook de be
doeling den priester af te zonderen tot
het hoogere levenspeil de zonde te mo
gen vergeven. Hij moet los van cle we
reld zijn en mag daarom ook niet trou
wen. Daarentegen legt Gods Woord
juist den nadruk op 't profetisch deel
van het ambt.
In zijn volgende lezing zal spr. voor
al de biecht behandelen, omdat dit
sacrament zoo nauw samenhangt met
de geheele maatschappij instelling vol
gens Roomsch begrip.
Onze doopsopvatting is. dat het een
teek en en een zegel is, maar op zich
zelf een gewone handeling die niets
uitwerkt. Ware dit anders, dan zou
Paulus in zijn groote zendingsijver wel
veel gedoopt hebben.
Spr. gaat in de geschiedenis na hoe
allengs de roomsche leer zich heeft
ontwikkeld.
Tegenover Rome's leer van de onge
doopte kinderen in het voorportaal der
hel, staat de roeping van Christus van
de ongedoopte kinderen tot zijn dienst.
In de mis is het verschil met Rome
nog grooter. Ook hier bij ons als uiter
lijk teeken een gewone maaltijd. Bij
Piome geen tafel, maar een altaar.
Geen eenheid maar communie, plech
tige mis en stille mis. Ook hier weer
is Rome slechts geleidelijk tot de dwa
ling der transsubstantiatie gekomen.
Eerst onder Paus Innocentius III is de
ze geproclameerd. Men heeft Hem die
het vleesch geworden Woord is hier
gemaakt tot een dina\ een ouwel.
Vooral in de mis heeft Rome's kerk
diep verval te aanschouwen gegeven.
De Communie is bij Rome nog iets
daar men eerbied voor kan hebben.
Spr. heeft priesters ontmoet die in
groot enthousiasme daarover konden
spreken.
Gelukkig de priester die als Guido
Gezel!e in eenvoudigheid God dient en
de gemeente- onderwijst;
Echter tegenover alle heerlijkheid
en aantrekkelijke dingen van de sacra
mentsopvatting staat de sobere protes
tantsche sacramentsopvatting, omdat
de zaak zelf op den voorgrond komt en
niet schuil gaat achter het teeken.
En nu de verschillen bij ons, waar
Rome zoo terecht op wijst. Spr. maakt
een vergelijk tusschen het hout dat
groeit aan een boom waarvan de tak
ken soms ver van den stam gaan en
het hout dat in een ton door sterke
banden wordt saamgehouden. "Het
hout van den boom leeft, dat van de
ton niet.
Rome's leer kan het niet verder
brengen dan een: ik hoop nog eens za
lig te worden. Ik hoop mijn geliefde
afgestorvene uit het vagevuur te kun
nen bevrijden. Voor hem die op Gods
Woord alieen bouwt is er met eenPau
lus en Job een zeker weten.
Spr. kondigt ten slotte zijn laatste
voordracht aan met den titel Waar
heidsopvatting en zedelijkheidsbesef in
de roomsche en portestantsche eere
dienst.
Na het dankgebed werd nog gezon
gen Gezang 36 vs. 5.
In de kerk waren in het midden
schip nagenoeg alle zitplaatsen bezet.
NIEUWE VONDSTEN DER STEEN-
KULTUUR IN ZUID-LIMBURG,
Gisteravond hield in het Museum
van Oudheden alhier Dr. J. H. H o 1-
w e r d a een lezing over,, Nieuwe vond
sten der Steenkuituur in Zuid-Lim
burg. Tot dusver, aldus begon spr.
dachten we hij het Steentijdperk in ons
land hoofdzakelijk aan de Drentsche
heide met haar hunnejbedden. Ook bij
het Uddelermeer op de Veluwe heeft
spr. resten van deze kuituur gevon
den. Spr. laat lichtbeelden zien van de
fraaie steenen bijlen en andere instru
menten, die uit di'en tijd dateeren.
Spr. gaat vervolgens na, welke de
karakteristieke eigenschappen zijn
van de kuituur in de meer Zuidelijke
landen, die een parallel vormt tot de
hunnebeddenkultuur in het N.O. van
ons land. Daartoe behooren 'teerst de
paalwoningen, waarvan de resten ge
vonden zijn in de Zwitsersche meren.
Van deze paalwoningen geeft de Griek
sche geschiedschrijver Herodotus een
treffende, naieve beschrijving. De stee
nen werktuigen, die in de paalwonin
gen gevonden zijn, steken gewoonlijk
,in een schacht van hertshoorn. Het aar
dewerk uit dien tijd is nog zeer pri
mitief.
Die paalwoningen beperken zich niet
tot Zwitserland, doch de overblijfse
len dier kuituur worden geheel den
Rijn langs gevonden! tot den Eifel toe.
Heele bergvesting werk en van dat paal
woningenvolk zijn daar gevonden, zoo
als die van Mayen. De zg. bandcera-
miek is een specifiek verschijnsel de
zer kultuurstrooming. Deze kuituur
vertoont samenhang met de Grieksche
in den oudsten tijd.
Spr. wijst ook op het samengaan
van verschillende culturen, b.v. de
steen- en de ijzercultuur, die men ge
woonlijk na elkaar plaatst, doch die
ook naast elkaar voorkomen.
Ook in België zijn resten gevonden
van deze zelfde kultuurstrooming. die
in het Oosten tot Thessalië en Grie
kenland reikt. In de omsteken van
Luik zijn vooral veel vuursteenen
werktuigen gevonden.
Zoo komt spr. tenslotte tot Zuid-
Limburg. Ten N. van Maastricht zijn
verleden jaar overblijfselen van deze
zelfde "kuituur gevonden van bandce-
ramiek. De hutkommen daar gevon
den zijn van hetzelfde type als in de
Donaulanden.
Spr. laat nog verschillende stukken
typische band ceramiek zien. Deze
steenkuituur staat al heel dicht hij
den Germaansehen tijd/
Ook zijn hier voorwerpen van herts
hoorn gevonden, die wijzen op het be
staan hebben van paalwoningen in de
Maas.
In ons land hebben aldus de beide
stroomingen v. hunnebedden- en paal
woningenkuituur elkaar ontmoet, zij
;het ook wellicht door de groote rivie
ren gescheiden.
ZENDINGSSAMENKOMST HEEREN
GRACHTKERK.
Gisteravond sprak Ds. Schilder, van
Oegstgeest, op uitnoodiging van de
Zendingscommissie der Geref. Kerk
alhier, in de Kerk aan de Heeren
gracht
Ds Schilder betrad dadelijk den
kansel, liet zingen Ps. 96 2, las voor
Ezechiël 28 vers 110 en ging voor in
gebed. Daarna gaf hij als tekst op Ez.
28 3a: „Gij zijt wijzer dan Daniël".
Zooals hij dat zoo gaarne doet en
zoo fijn kan, stelde Ds. Schilder in
zijn inleiding voor een paradox. Wan
neer wij uitgaan tot het Heidendom
om 't wat te brengen en wat te zeggen
dan hebben we en dan weten we on
getwijfeld meer, dan diegenen tot wie
we gaan. En toch zegt Ezechiël van
Tyrus, het voorbeeld van het Heiden
dom, dat ze zelfs wijzer zijn dan Da
niël. Men zou kunnen denken, dat dit
ironie is van Ezechiël, maar de feiten
kloppen op. 't woord en verder is 't
verband van de tekst zuivere ernst.
Ook in onzen tijd zien we, dat 't
Heidendom, wijzer is, naar de natuur,
dan wij. We hebben, wanneer we uit
gaan om Zending te drijven, niet meer
te doen met naar de wereld armen,
die naakt rondloopen. Op Java, waar
onze Zending zicht 't best ontplooit,
wórden de moderne strijdkreten ge
hoord. Zij spreken niet alleen over 't
communisme, maar brengen t ook in
practijk. Zij brengen tot stand wat in
ons land aan Troelstra niet gelukt is.
Ze beleven de antithese feller dan wij.
En zoo zijn ze, naar de natuur, wijzer
dan wij. Maar we moeten goed onder
scheiden. Wanneer we uitgaan met
Gods Woord in de hand en dat als de
wijsheid aanvaarden, dan past de ge-
noecme tegenstelling niet.
Spreker zal nu aan de hand van
de tekst behandelen:
van Tyrus en van Daniël.
Ie. Het karakter van de wijsheid
van Tyrus en van Daniël.
2e. De grootheid van Tyrus' wijs
heid boven die van Daniël.
3e. Het groote onderscheid tussch'en
Tyrus' wijsheid en die van Daniël.
Wanneer hier twee personen verge
leken worden, dan hebben ze iets ge
meen. Beiden zijn wijs. En inderdaad.
Ezechiël bedoelt hier met wijsheid, de
natuurlijke wijsheid, immers bij Ty
rus is geen sprake van wijsheid uit
Gods Geest. En in die wijsheid stond
Daniël zeer hoog. Als we bedenken,
hoe 't volk der Chaldeeën in die dagen
bovenaan stond op wetenschappelijk
gebied, hoe de magiërs in dat Rijk de
mannen van de hoogste wetenschap
waren en dat Daniël aan 't hoofd der
magiërs stond, dU9 Voorzitter was
van 't hoogste wetenschappelijk coil-
ADVERTENTIE-PRLJS,
Gewone advertentiSn per regel 2#/» «ent;
Ingezonden Mededeelingen* dobbel tarief#'
Bij contract, belangrijke redactie#
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent#
Belangrijkste nieaws in dit Hommer.
Binnenland.
Het Ned.-Belgisch Verdrag zal op 7
December a.s. in de afdeelingen de*
Eerste Kamer worden behandeld.
Buitenland.
De aanvaarding der regeeringsvoor*
stellen door de mijnwerkers schijnt
verzekerd.
Minister Francqnl over België's fi-
nancieelen toestand.
Aardverschuiving in Wales.
Groote brand in Tokio.
ge, dan beseffen we, hoe dat Daniël
wijs was naar de wereld. Daarnaast
groeide Tyrus op en de macfitige bouw
werken, die de hoofdstad maakten tot
een onneembare vesting en de uitge
breide handel, getuigden van de wijs
heid van het Vorstenhuis. En wanneer
Ezechiël nu deze twee, Daniël en Ty
rus, met elkaar vergelijkt, dan moet
hij toegeven: Gij zijt wijzer dan Da
niël.
Die samenopgroei is niet' zonder
meer. Daar maakt God historie. We
moeten daarin zien de spanning, die
God zelf maakt, daardoor dat Daniël
en Tyrus op 't zelfde vlak gaan staan.
Ook in onzen tijd zien we dat. Oost en
West ontmoeten elkaar en gaan zich
gelijken voelen op geestelijk gebied.
We denken aan Tagore, Sahdoe en
Krashnamurti. Doch het blijft niet bij
die vergelijking. Dat is- pas de eerste
verschrikking. De tweede verschrik
king is, dat Tyrus' wijsheid grooter is
dan die van Daniël. In de botsing der
volken zullen de duizenden opstaan,
om te vragen, wie de overwinning be
halen zal en dan zal de antichrist
groeien, als eens Tyrus. en wij weten
het uit liet boek der Openbaringen, zij
zullen overwinnen.
Oppervlakkig beschouwd gaan we
met een verloren zaak. En toch moe
ten we worstelen. Als we vallen, dan
moet het zijn, niet in de sloppen en
stegen, maar op den hoofdweg. We
moeten worstelen om de positie van
Daniël.
Maar dan moeten we ook en dat
is de derde gedachte onze natuur
lijke wijsheid stellen in dienst van
God. Tyrus was wijs naar de wereld
zelfs wijzer dan Daniël, maar verhief
zich er op en zeide: Ik hen God. Maar
Daniël zeide: Ik weet niets, als God
het mij niet bekend maakt. Hij bood
al zijn roem aan God' en knielde neer
met 't aangezicht naar Jeruzalem.
Wanneer we zoo staan tegenover 't
Heidendom, dan gaan we vreezen,
maar ook tevens heseffen, welk een
zware last we van God hebben ten op
zichte van hen tot wie we met onze
Zending uitgaan.
Na het beëindigen van z'n rede ging
Ds. Schilder voor in gebed en liet tot
slot zingen Ps. 57 5.
POTEMKINFILM.
Naar wij vernemen heeft de burge
meester als hoofd der politie, in zake
de vertooning van bovengenoemde
film nog geen toestemming gegeven.
De film zal eerst nog aan een her
keuring worden onderworpen alvo
rens de burgemeester een beslissing
neemt.
PARTIJDAG TE LEIDEN.
Zooals wij reeds eerder mededeel
den, besloot de Statenkieskring „Lei
den", ter inleiding op de a.s. verkie-:
zing binnenkort een Partijdag te hou
den in de Stadszaal te Leiden.
Wij vernemen, dat zich eenregelings
commissie gevormd heeft, bestaande
uit afgevaardigden van den Statenkiês
kring, die dezen Partijdag zal voorbe
reiden.
VERKOOPDAGEN CHR. FRÖBEL
SCHOOL.
De eerste verkoopdag ten bate der
Chr. Fröbelschool Heerensingel, is een
succes geweest. Niet minder dan 400
betalende bezoekers zoo deelde de
suppoost de Jong ons mede hebben
van hun belangstelling doen blijken.
Er lieerschte den geheelen avond een
prettige stemming; 'twas druk en vol,
en toch had alles een ordelijk verloop,
dank zij de ruime lokaliteiten en de
goede regeling.
Hedenavond is de bazar weder van
7 tot 10 H uur geopend en wordt et
weer op druk bezoek gerekend. Aan
het slot zullen de niet-verkochte goe
deren bij opbod-af9lag worden van de
hand gedaan; dat is altijd een aardige
attractie; en na afloop hiervan
voor de sluiting dus zal de raad-
n a a m van de pop worden bekend a»
maakt.