CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
NUMMER 1973
ABONNEMENTSPRIJS
BUREAUHooigracht 35 Tet 1278, Postgiro 58936
T,pitten - Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per week 1 0.19
Franco per poat per kwartaal 1 2.90
Gewone advertcntlën per regel 22ty» cent»
Ingezonden Mededeelingen, dobbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie*
Kleine adrertentiëa bij vooruitbetaling
▼an ten hoogste 30 woorden, worden dege
lijke geplaatst ad 40 cent.
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Overheidsconcurrentie.
In tien distributietijd is de gemeen
telijke Overheid genoodzaakt geweest
om verschillende terreinen te betreden
die zij in normale gevallen niet be
treden zou hebben.
Met name moesten verschillende win
kels geopend waar de distributie-arti
kelen konden worden uitgegeven.
.Pe meeste zoo niet alle van
deze inrichtingen zullen wel weer ver
dwenen zijn.
'Maar ook de gemeentelijke bedrijven
zijn er toe gekomen om aan de bedrij
ven te verbinden toonkamers en win
kels.
Zooiets is begrijpelijk. Een gemeen
telijke lichtfabriek heeft er belang bij
dat veel en doelmatig gebruik wordt
gemaakt van gas- en electriciteit. De
monstratie van goede gebruiksartike
len is daartoe bevorderlijk. Het gaat
daarbij niet alleen om een grooter aan
tal kub. M. gas of een grooter aantal
K.W.U. electriciteit aan den man te
orengen, maar ook om dat zoo econo
misch mogelijk te doen.- De concurren
tie met andere licht- en warmtebron
nen brengt dit mee.
Toch heeft dat streven een ernstig
gevaar voor onzen winkelstand:
Het is niet bij demonstratie van de
jeste hulpmiddelen gebleven. Men
xieeft ook de winkels opgericht om die
te verkoopen.
In sommige .gemeenten is het zelfs
zoo, dat de verkoop van deze artikelen
een belangrijk deel is geworden van
de rentabiliteit van het bedrijf.
'Wanneer het zoover gekomen is,
düidt dit op een ernstige misstand.
Hier betreedt de Overheid het terrein
Jat zij aan de vrije gemeenschap moet
laten.
Demonstratie, leiding geven, accoord
maai* geen concurrentie
Hét was goed gezien van de Haar-
lemsche Middenstandscentrale om
daarover in de Maandag gehouden ver
gadering in het gemeentelijk Concert
gebouw een bespreking te houden. De
Secretaris van de Kamer van Koop
handel en Fabrieken te Haarlem, Jhr.
J. C. Mollerus, leidde die bespreking
m. Naar spr.'s meening kunnen in
Overheidshanden blijven de bedrijven
met natuurlijk", monopolie tgas, elec
triciteit. trams, enz.) maar niet de win
kels. Dat is het terrein waar de Over
heid zich niet moet indringen.
De overheid, zegt spr. heeft een al
gemeen regelende taak en moét niet
in finesses afdalen. Tot die finesses
behooren de geheimen van het drijven
van een winkel.
Op het oogenblik, zoo eindigde spr.
vormt de middenstand het middelpunt
van een beginselstrijd en al moge die
middenstand fouten hebben, men
dient te bedenken, dat de verzwakking
van den schakel, dien de middenstand
vormt, het ondergraven beteekent van
een hecht bolwerk in onze samen le-
ving.
Wij zijn hei daarmede volkomen
eens.
Verband Departement en
gemeenten.
In het feit dat de Staatscommissie,
voor de financteele verhouding tus-
schen rijk en gemeenten een publica
tie deed uitgaan en daarin een adres
opgaf aan het Departement van Fi
nanciën in den Haag, meent de N.R.C.
aanleiding te vinden om te pleiten
voor de vestiging van een definitief
bureau.
Het blad acht zoo'n bureau noodig
om het Departement voor te lichten in
zaken die de gemeenten aangaan. Het
meent dat herhaaldelijk is gebleken,
dat men op de Departementen (speci
aal wordt gedoeld op het Departement
van Financiën), zeer slecht op de hoog
te is van de behoeften en zelfs van
de inrichting der gemeentefinanciën.
Het is een vaak gehoorde klacht.
De oprichting van de Vereenigingen
van gemeenten had mede dit tot oor
zaak. Niet alleen toch de taak der ge
meenten op sociaal economisch terein
maakte gemeenschappelijk handelen
gewenscht, ook het contact met de Re
geering meende men op deze wijze ge
meenschappelijk beter te kunnen on
derhouden.
(Het is gebleken, dat dit contact al
leen bereikt wordt in groote lijnen.
Zoodra ingrijpende wijzigingen wor
den aangebracht, krijgen de gemeen
ten daar wel kennis van. Maar voor
het geregeld contact dat als het ware
dagelijks gevoeld zou moeten worden,
deugt deze organisatie niet..
Toch moeten wij ook niet teveel ver-
wachten van de instelling zooals de N.
R.C. zich die denkt. Een officieel bu
reau aan het Departement. Dit zal óf
lich spoedig oplossen in de andere
departementsbureaux en het zal dan
even onbekend blijven met de gemeen-
tenooden als die bureaux óf het zal
zoodanig los komen te staan dat het
met het departementale leven onbe
kend wordt.
Hetzelfde is gezien met het Bureau
voor de Decentralisatie in Indië. Ook
daar was4 de grief, dat dit bureau eer
een bureau tegen de Decentralisatie
dan voor de Decentralisatie was.
Het meest praetisehe zou zijn uit
wissel1'^- van Ambtenaren. Vooral tus-
schen de groote gemeenten en de De
partementen zou dit zeer wel mogelijk
zijn. Het zou voor de steden wat
waard zijn, om eens, via de ambtena
ren, in de Departementale keuken te
kunnen zien. Omgekeerd zou het niet
meer voorkomen dat voorstellen het
Departement verlaten die een totaal
gemis aaii kennis van het gemeente-
lijk leven verraden.
Het ware te overwegen.
STADSNIEUWS.
JUBILEUM BIJ DE VRIES EN
STEVENS.
Naar wij vernemen herdenkt 'le
lieer P. Buitendijk op 13 November
den dag, waarop hij voor 40 jaren
aan de vennootschap Electriciteit- en
Gasmaatschappij voorheen De Vries
en Stevens als fittersleerling in dienst
trad. Gedurende deze 40 jaren is de
heer Buitendijk onafgebroken aan
deze vennootschap werkzaam geweest
in het fittersbedriji, waarin hij zich tot
een bekwaam vakman heeft ontwik
keld en zich heeft onderscheiden door
buitengewone plichtsbetrachting en
ijver.
De Directie is voornemens dezen
dag voor den jubilaris tot een waren
feestdag te maken en liem zullen on
getwijfeld door de vele kennissen en
cliënten der Vennootschap, bij wie
Bui.mdijk geen onbekende is, blijken
van belangstelling gegeven worden.
HERDENKING WAPENSaTL-
STANJJSDAG.
In verband met het het sluiten van
den wapenstilstand in 1918, welke
dag op morgen, Donderdag 11 Nov.,
zoowel in Leiden als in talrijke ande
re plaatsen in Nederland en buiten
land wordt herdacht en tqt een
Vredesdag wordt gemaakt, speelde
heden de stadsklokkenist, de heer van
Leeuwen, op het carillon van het
stadhuis het „Nooit-Meer-Oorlog"-lied
van Ds. M. Beversluis.
PATRIMONIUM.
Naar wij vernemen zal de afdeeling
Leiden van Patrimonium op Vrijdag 3
December in het gebouw „Prediker
Jan Vossensteeg een openbare propa
ganda-vergadering houden.
Als spreker zal dan optreden de
voorzitter van de provinciale organi
satie, de heer Hollander.
Ds. Beekenkamp zal een openings
woord en Ds. Thomas een slotwoord
spreken.
RIJKS MUSEUM VAN NATUUR
LIJKE HISTORIE.
Verschenen is het jaarverslag van
het Rijksmuseum van Natuurlijke
Historie alhier, uitgebracht door den
directeur prof. dr. E. D. van Oort,
welk verslag loopt over het ttjjdvak
van 1 September 1925 tot 1 Sep'tember
1926.
In de samenstelling van het perso
neel, aldus het verslag, kwam geen
verandering. De conservatrice, mej.
di*. C. M L. Pop ta "bereikte in het afge-
loopen jaar den pensioengerechtigden
leeftijd. De Minister van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen heeft haar
op verzoek voor een jaar in hai*e be
trekking gecontinueerd.
De oud-conservatoren Dr. Horst en
Dr. Lidth de Jeude gaven ook dit jaar
belangeloos hun krachten aan de
vroeger onder hun zorg staande af-
deelingen.
Op de verzoekschriften door een ge
deelte van het personeel naar aanlei
ding van de.nieuwe salarisregeling en
rangindeeling van den minister in
Mei 1925 toegezonden, is nog geen ant
woord ontvangen.
Het gebouw verkeert over het ge
heel in gunstigén toestand. Het kapot-
springen van glasruiten in de magazij
nen door werking van de ijzeren
sponningen blijft voortgaan. Ook de
toestand van het meubilair is over
het geheel gunstig. Het meubilair tot
berging van het materiaal werd o.m.
aangevuld met 50 insectenladen.
De verzamelingen verkeeren in gun
stigen toestand.
De bewaring en huisvesting van het
materiaal laat thans niet meer te wen
scben over. Dit kan echter niet ge
zegd worden van de bewerking van
het materiaal, daar de wetenschappe
lijke staf van het Museum te klein is
om naar behooren bewerking en cata
logiseering van de uitgebreide ver
zamelingen te verrichten.
Te betreuren is het dat de verzame
lingen van 's Rijks Museum van Na
tuurlijke Historie nog steeds niet
voor het Nederlandsche volk toegan
kelijk kunnen gesteld worden.
De voltooiing van het bestaande ge
bouw door bijbouwing van het vroe
ger in uitzicht gestelde gebouw voor
publieke tentoonstelling heeft reeds
lang genoeg op zich laten wachten.
Een tentoonstellingsgebouw, waarin
een overzichtscollectie van het gehee-
le dierenrijk is opgesteld, is voor het
publiek en, niet het minst, voor het
Museum zelf een dringende eisch.
In het afgeloopen tijdvak zijn de ver
zamelingen weder met.vele, waaron
der zeer belangrijke aanwinsten, zoo
wel door geschenk, als door aankoop,
vermeerderd; verliezen zijn niet te
vermelden.
In de lijst der geschenken zijn weder
de namen van een aantal oude be
gunstigers van het Museum te vinden.
Van mevrouw de wed. C. J. Vosmaer
Roëll te Leiden ontving het Mu
seum in bruikleen een uitgebreide
collectie sponsen met bijbehoorende
praeparaten, die bijeengebracht werd
door wijlen haren echtgenoot prof. dr.
G. C. J. Vosmaer. Mevrouw de wed.
Bresse van HeerdtBleeker te Den
Haag schonk aan het museum het
olieverfportret van wijlen haren va
der, den ichthyoloog dr. P. Bleeker.
Het verslag maakt verder melding
van een groot aantal schenkingen.
Van de gelegenheid om in de collec
ties te kunnen werken maakten vele
geleerden en beoefenaars der dieikun-
de alsmede een aantal studenten in
de biologie gebruik.
Het gebruik, dat van de bibliotheek
van het museum gemaakt werd, was
ooK" dit jaar weer groot.
Colleges over een bepaald onderdeel
der zoölogie werden gegeven door
prof. dr. E. D. van Oort en door den
conservator dr. G Itiasny, terwijl de
andere conservatoren herhaaldelijk
studenten bij humie studie behulp
zaam waren.
Van het tijdschrift Zoölogische Mbde
deelingen, uitgegeven door 's Rijks
Museum van Natuurlijk© Historie ver
schenen de afleveringen 1, 2 en 3 van
deel IX.
Het tentoonstellingszaaltje, waarin
een overzicht der Nederlandsche die
renwereld is opgesteld, werd door 1192
personen bezocht.
DE A. S. VERKIEZINGEN.
De Prop. Club „Dr. A. Kuyper", roept
per advertentie in dit nummer de A.-
R. mannen en vrouwen op, tot bijwo
ning van een vergadering op Donder
dag 11 Nov. des avonds tè 8 uur in
„huize Feenstra" Rapenburg 13.
Zal de geriefelijke vergaderzaal
morgenavond geheel gevuld zijn met
geestverwanten, die aan de a.s. ver
kiezingswerkzaamheden naar de ma
te der gave hunner krachten zullen
deelnemen?
Of laat men het over aan enkele ge
trouwen, die den ontzaglijken arbeid
aan ©en verkiezing verbonden alleen
zullen te verrichten hebben?
Denk het U maar eens in! In Apri1
1927 verkiezing van de Staten-Provin-
ciaal; in Mei 1927 verkiezing voor den
Gemeenteraad. Een berg administra
tief werk wacht ons.
Een krachtige strijdkas, onontbeer
lijk voor een flinke actie, moet worden
gevormd. Propaganda-arbeid moet
worden verricht op velerlei wijze en
in verschillenden vorm. Daarvoor zijn
menschen noodig. En moeten wij nog
wijzen op het groote belang der a.s.
verkiezingen?
Men weet toch, dat indien niet alle
krachten» Worden ingespannen, de
rechtsche meerderheid in de Prov.
Staten en in den Gemeenteraad zal
verdwijnen en een socialistisch-libera-
listisch regiem in de toekomst het be
wind zal voeren.
Dat kan toch een goed anti-revolu
tionair niet onverschillig laten?
Denk er aan, door Uw wegblijven
ontmoedigt ge den kleinen kring ge
trouwen en doodt ge hun activiteit.
Zij zoeken in hun politieken arbeid
zich zelf niet, maar dienen het begin
sel er hiede.
Dat hebben we te waardeeren en
die waardeering kan worden getoond
door morgenavond de vergadering der
club met een bezoek te vereeren.
Ga er van deze eerste vergadering
der wintercampagne krachtige bezie
ling uit, en zij er in onzen kring geen
flauwheid en slapte, maar geest, geest
drift en geestkracht.
VER. TOT BEVORDERING DER
BELANGEN VAN SLECHT-
HO OREN DEN.
Reeds met een enkel woord, maak-
ten wij melding van het feit, üat op
'Woensdag, Donderdag, Vrijdag en Za
terdag 17, 18, 19 en 20 November a.s.
in den Foyer van de Stadsgehoorzaal
de tentoonstelling der Vereeniging tot
Bevordering der Belangen van Slecht-
hoorenden zal gehouden worden.
Thans kunnen wij berichten, dat de
tentoonstelling Woensdag 17 Novem
ber te half vier door den voorzitter ge
opend zal worden. Behalve vele inte
ressante voorwerpen voor een goed
deel door dooven vervaardigd, zullen
er verschillende geluidversterkende
toestellen te zien zijn. Een gruwelkast
zal u laten zien wait er op kwakzal-
versgebied te koop L voor veel geld
en zonder eenig nuv Een denkbeeld
zult u kunnen krijgen van hetgeen de
vereeniging voor de slechthoorenden
doet. Mejuffrouw M. Driessen zal een
openbare les houden in het leeren le
zen, van de lippen. Vele attracties van
anderen aard zullen er zijn. De man
doline Club „OMEC." uit Oude Wete
ring zeide reeds belangeloos haar wel
willende medewerking toe. Mejuffr.
J. C. van de Velde uit Den Haag zal
Vrijdag om kwart na vieren haar ma
rionetten theatre laten zien. De pro
gramma's zulen de bezoekers verder
op de hoogte brengen van een en
ander.
KAMER VAN KOOPHANDEL.
De Kamer van Koophandel en Fa
brieken voor Rijnland te Leiden, zal
vergaderen op Dinsdag 16 November
1926, 's middags 2.30 uur in de ver
gaderzaal der Kamer, Stationsweg.
1. Opening.
2. Notulen.
3. Ingekomen stukken.
4. Mededeelingen.
5. Electiïciteitsvoorziening.
6. Vaststelling lijst van subsidies
voor 1927.
7. Vaststelling tarief voor verhu
ring der vergaderzaal.
8. Bespreking district9belangen.
9. Rondvraag.
10. Huishoudelijke vergadering.
11. Sluiting.
Door de politie is op verzoek van
de politie te Driebergen aangehouden
en derwaarts getransporteerd M. A.
fabrieksarbeider, zonder vaste woon
plaats en gedomicilieerd te Scheverun-
gen, verdacht van verduistering vaf>
een rijwiel.
Eveneens is aangehouden J. P. gebo
ren te Den Ham, 56 jaar, koopman,
zonder vaste woonplaats en gedomicili
eerd te Alkmaar, wiens opsporing ver
zocht was door de politie te Alkmaar,
verdacht van het verduisteren van een
nieuwe Singer-naaimachine.
BURGERLIJKE STAND.
Geboren: Teunis Jacobus, z v-P.
Heeren en J. van Zanten; Maria, d v
J. P. van der Blom eh H. van Strater;
Hendrik, z v J. B. Hekkema en B.
Meijer; Gijsbertus Marinus, z v H. T.
Steenbergen en M. P. C. de Brabander
Catharina, dvPL, van der Walle en
C. Smit; Wilhelmus, z v W. v. d.
Klaauw en J. M. Fisser, Wilhelmina, d
v J. C. Klink en J. Lancel; Johanna
Elisabeth, d v O. A. M. Bik en S. J. C,
M. Breedeveld; Maria Grietje, d v J.
W. de Wekker en G. Hetebry; Lamber
tus Clement, z v G. van Putten en N.
Landkroon; Andries Johan Nicolaas,
z v P. Willemse en C. P. Franke; Aalt
jen Johanna, d v G. W. Inklaar en J.
F. van Dreven; Jacomina, d v L. Jan
sen en J. Schroef; Sara Marie, d v I.
P. Poeliejoe en C. Pracht; Cornells
'Pieter, z v G. Groenendijk en K. Ver-
kley; Pieter Cornelis, z v id. en id.;
Willem, z v P. Filemon .en J. P. W.
Slierings; Maria, d v T. van der Burgh
en J. M. E. Stokhuijzen; Anna Clara,
d v J. Berkhout en M. A. Diemei;
Maria Catha. Thera., d v F. H. Bentz
en G. de Bruijn; Johanna Sophia, d v
W. Breedeveld en M. M. A. Maréchal.
Gehuwd: P. Mulder, jm en C. H.
Eradus, jd; W. Schaft, jm en E. J.
van Leeuwen, jd; P. Korenhof, jm en
J. C. Lardé, jd; O. P. Versteegen, jm,
en E. M Juta, gesch.
Overleden: H. E. van Gelder, m
72 j; L. P. Gordijn, zn 36 j; T. Blaake—
Tol, wed. 56 j; J. W, Klinkhamerde
Keur, vr 63 j; K. Kooijmans—de Geus,
vr 71 j; A. T. Staal, wedr 81 j; H. C.
Seijn, wedr 53 j; J. A. Heisterenburg,
zn 61 j; U. Hülters—Clauw, vr 41 j.
Donderdag 11 Nov., 's av. 8 uur. Hui
ze „Feenstra", Rapenburg 13: Jaarver
gadering der Prop. Club „Dr. A. Kuy
per".
BINNENLAND.
DE KONINGIN-MOEDER.
De Kon.-Moeder beeft den wensch
te kennen gegeven, morgenmiddag de
vergadering van het Congres der Ned.
Ver. voor Armenzorg en Weldadig
heid, dat op 11 en 12 Nov. in de Rid
derzaal te Den Haag gehouden wordt,
bij te wonen.
De Koningin-Moeder zal de rede van
mr. P. Droogleever Fortuyn over „Het
systeem der controle-woningen" aan-
h o oren.
Belangrijkste nieuws in dit Hummer.
Buitenland.
Mussolini in de Italiaansche Kamer
gehuldigd.
Een rede van Baldwin over den toe-
stand in Enropa.
Be Italiaansche Kamer heeit een
motie aangenomen tot ontzetting van
de leden der oppositie van hnn lid
maatschap.
Heden had te Brussel de kerkelijke
inzegening van het huwelijk van Prins
Leopold en Prinses Astrid plaats.
PRINS HENDRIK.
De Prins wordt hedenavond van
Hei Loo te 's-Gravenhage verwacht in
verband met aangelegenheden 't Roo-
d© Kruis betreffende.
R. K. STAATSPARTIJ.
Naai* „De'Rsb." verneemt beeft prof.
dr. A. Steger ontslag genomen als.
voorzitter van den Rijkskieskring 'o-
Gravenhage en tevens als lid van den
Centralen Raad.
Drukke werkzaamheden zouden de
oorzaak zijn, dat prof. Steger zich uit
de actieve politiek te 's-Gravenhago
moet terugtrekken.
DE OPSCHORTINGSMOTIE.
Naar de „Tel." verneemt is door ver,
schillende Kamerleden een motie ont
worpen, waarin wordt aangedrongen
op schorsing der beraadslagingen
over bet Nederlandscb-Belgisch trac-
taat. Vermoedelijk zal mr. Marchant
daarvan de eerste onderteekenaar zijn
BURGEMEESTER H. POLLEMA.
De heer H. Pollema, burgemeester
van Lemsterland, die Maandag zijn
75sten geboortedag herdacht, mocht
van vele zijden en uit alle oorden des
lands gelukwenschen ontvangen, in
het bijzonder van autoriteiten op on
derwijs- en wetenschapsgebied.
De raadzaal was voor deze gelegen
heid feestelijk ingericht en van de ge
legenheid den jubilaris te complimen
teeren, werd een druk gebruik ge
maakt, terwijl door het plaatselijk mu
ziekkorps een serenade werd gebracht
IR. J. A. RINGERS.
Naar wij vernemen is de heer J. A.
Ringers, hoofdingenieur van den Rijks
waterstaat te IJmuiden, benoemd tot
directeur der N.V. Maatschappij tot
uitvoering van Zuiderzeewerken. Zijn
wij wel ingelicht, dan aanvaardt de
heer Ringers deze betrekking niet in
gang van 1 Januari, doch blijft tot 1
Augustus te IJmuiden wonen en met
de leiding van den sluisbouw belast.
Na dezen datum treedt hij Op als ad
viseur bij den sluisbouw.
De heer Ringers krijgt tot stand
plaats Wielingen, waar een huis vo >c
hem zal worden gebouwd.
WEG DELFT—ZEGWAART.
Ingediend is een onteigenings-ont-
werp voor de verbetering van den weg
van Delft naar Zegwaart. O.m. wordt
medegedeeld, dat de verharding 5 M.
breed wordt.
WERKLOCZEN IN LIMBURG's
HOOFDSTAD.
Bij den Raad der gemeente Maas-!
tricht was ingekomen een schrijvem
van de Ned. Transportarbeiders, om
de werkloozen dezen winter nog te
werk te stellen.
Naai* aanleiding van dit schrijven
werd er op gewezen, dat aldaar nog
een groot aantal werkloozen rondloo-
pen, terwijl aan de groote werken,
welke te Maastricht uitgevoerd wor
den in hoofdzaak Belgische werklie
den te werk worden gesteld Zelfs bij
de werken' van den Rijkswaterstaat
schijnt dit bet geval te zijn.
Door een der raadsleden werd zelfs
beweerd, dat de aannemer over ds
grens die werklieden in Belgisch geld
uitbetaalt.
De wethouder van sociale aangele
genheden deelde mede, dat herhaal-*
delijk getracht is om de werkloozen
aan den gang te helpen, maar zelfs
de directeur der arbeidsbeurs ondei>
vindt daarvoor geen medewerking.
Als argument wordt opgegeven, dat
de werklieden van Maastricht daai*
voor niet te gebruiken zijn.
ARBEIDERS NAAR HET BUITEN
LAND.
De commissaris der koningin in de
provincie Zuiid-tHollahd beeft aan de
burgemeesters in zijn provincie be
richt, dat den Minister van Binnen-
landsche Zaken, in overleg inert rija
ambtgenoot van Arbeid, „de wenschen
lijkheid is gebleken, om werkloozé
Nederlandsche arbeiders, die naar het
buitenland willen vertrekken, om aL
daar tijdeldk tot be* verrichten van