7* JAARGANG ABONNEMENTSPRIJS CHRISTELIJK DAGBLAD voorLEIDEN EN OMSTREKEN BUREAU: Hooigracht 35 TeL 1278, Postgiro 58936 Trridpn Potfhox 20 ADVERTENTIE-PRUS Dit Dammer beslaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. STADSNIEUWS. Belangrijkste nieuws in dit Hummer. DINSDAG 9 NOVEMBER 1926 NUMMER 1972 IDSCHE COURANT In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per weeki 0.19 Franco per post per kwartaal i 2.90 Gewone advertentiën per regel 22V» cent Ingezonden Mededeelingen, dobbel tarief. Bij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden dage- hjk* geplaatst ad 40 cent De circulaire van 17 Maart Op het Zaterdag te Amsterdam ge- wouden woningcongres, was het 001*- ieel nagenoeg eenstemmig, dat de Re- jeering met de circulaire van 17 Maart '926 een poging heeft gedaan om een 4er belangrijke grondslagen van d.e Woningwet* aan te tasten. Minister Goeman Borgesius, onder wiens bewind deze wet tot stand iwam. zoo werd gezegd, heeft heel dui delijk laten uitkomen idat d$ opdracht /an de Woningwet niet is, dat de ge meenten eerst als de particuliere bouw lijverheid en de woningbouwvereeni- ;ingen volslagen in gebreke blijven, ten woningbouw mogen ter hand ne men, maar dat ze dit reeds moeten Joen bij onvoldoende voorziening in ?oedkoope woningen door deze parti- ruliere nijverheid en vereenigingen. Men meende uit de woorden van de ;irculaiire van 17 Maart en met name lit de woorden „bij volslagen in ge- jreke blijven" van de particuliere bouwnijverheid, te moeten lezen, dat ie Minister dus een woningbouw van Rijks- óf gemeentewege alleen toelaat baar acht wanneer de particulieren en le vereenigingen geheel nalatig blij- /en. Zoodra dus nog een beperkte /oorziening wordt gegeven, zou aan- /ulling zelfs niet toelaatbaar zijn. Zoo ver gingen de anderen niet. Met name de Voorzitter van het Con rres, de heer Bloemei's meende een der gelijke vergaande uitlegging aan de .-irculair© niet te mogen geven. Ons A.R. Kamerlid, de heer Smeenk, neen de dat „volslagen in gebreke blij- /en" niet die verstrekkende beteekenis :an, hebben. Spr. kan zich niet- voorstellen, zoo óezen wij in het verslag, aat de regee- ■ing een zoo eng standpunt zal inne men. Het is niet op grond van de wet ,'ol te houden, steeds voor woning bouw overheidssteun te verlangen; ■naar nog minder eischt de wet, dat ijkshulp alleen beperkt worde tot so ciaal achterlijken. Zoo is de praktijk der uitvoering allerminst geweest. Toch is ook de heer Smeenk vol trekt niet gerust dat zuinigheid de Regeering er niet toe brengen kan. Bgrijpelijk is het, zoo lezen wij ver- *er in het verslag, dat het rijk in de- ;en tijd naar beperking streeft, maar *e regeering mag daartoe niet baar ,oevlucht nemen tot gewrongen of on juiste wetsuitlegging, temeer omdat, tls die aanvaard wordt, we daaraan li de toekomst ook vast zitten. In de jroote steden heeft men nog bouwcom binaties. die er financieel eenigszins irachtig voorstaan. De particuliere ..ouwer in de middelgroote steden is achter financieel niet in staat tot het voeren van zijn bedrijf. Hij kan voor den in de behoefte van den midden- /tand, ook van den kleinere, maar moet in gebreke blijven ten aanzien /an de voorziening in arbeiderswouin- ,en. Wel worden er van particuliere hide arbeiderswoningen gebouwd, maar die komen zoo duur, dat do ar beider ze niet kan betalen. De tusschen ,-roep tusschen sociaal achterlijken en ,'oed-gesitueerde arbeiders geeft echter te groote moeilijkheid. Spr. is het vol- Komen eens met wat dr. Van der vVaerden hierover geschreven heeft tien moet echter met de stelling dat men 1/6 van zijn inkomen mag verwo- ïen wat voorzichtig zijn. Het zal niet mogelijk zijn voor de re dering om bij baar huidige woning- politiek te volharden. Spr. hoopt dat van dit congres op de regeering aan drang zal worden uitgeoefend om terug te komen van haar stelsel om al leen voorschotten te verleenen aan de gemeenten waar de particuliere bouw- .ïijverheid volslagen in gebreke blijft Het komt ons voor, dat men teveel waarde hecht aan het woord „volsla gen." Het is toch zeer wel denkbaar dat de Minister bedoeld een vingerwijzing te geven dat de ondervinding heeft ge leerd dat bouw van woningen zeer wel aan het particulier initiatief kan wor den overgelaten, zij het ook met steun van de Overheid. Is dit juist, dan past thans, nu in de oogenblikkelijke behoefte vrijwel voor- Kien is, nu allerwege bezinking van de groote flinancieele lasten die daaruit voortgekomen zijn, wordt noodig ge acht, ook een ernstig streven om het particulier initiatief volledige kans te geven. Dit wil echter niet zeggen dat in geen enkele gemeente die gedragslijn met onverbiddelijke strengheid moet gevolgd worden. De Minister gaf enkel een lijn aan. Dat het de bedoeling moet zijn om het particulier initiatief, speciaal dat der woningbouwverenigingen tege moet te komen, heeft de Minister ge toond in de circulaire waarin de mo gelijkheid van huurnivelleering werd geschapen. De circulaire zal daarom wel niet zoo kwaad bedoeld zijn. Geen woning voor i 2400. De tweede prae-adviseur, de R. K. heer Nijkamp, besprak op het Woning- congres nog speciaal de vraag of liet mogelijk zou zijn dat de particuliere bouwnijverheid in de woningbehoefte voorziet. De cardinale vraag aldus de heer Nijkamp, is thans, of de particuliere bouwnijverheid in staat en bereid is om te voorzien in de toenemende be hoefte aan arbeiderswoningen voor groote gezinnen zonder steun van over heidswege. De bouw van arbeiderswo ningen als bedrijf blijkt zonder steun niet mogelijk, aldus was zijn conclusie. Spr. lichtte toe. dat het gesteld ma ximum van f 2400 per woning als bouw kosten zonder den grond, noodzakelijk in verschillende deelen van ons land zal moeten leiden tot bouw van huizen absoluut ongeschikt vopr groote ge zinnen. Spr. betoogde dat Overheidssteun bij woningbouw nog iets anders is dan steun op ander sociaal terrein. De da ling van het arbeidersinkomen kan van tijdelijken aard zijn, maar als we door gemis aan Overheidssteun wonin gen krijgen van een onvoldoend type, dan zal het woningpeil in die gemeen te daardoor a 11 ij d gedrukt blijven. Ook de heer Smeenk vestigde de aan dacht op de groote moeilijkheid, om voor groote gezinnen een passende wo ning te bouwen wanneer de prijs moet blijven binnen de bouwkosten raming van f2400 per woning. Spr. berekende dat in Amsterdam dan de gemeente per woning f 69 per jaar zou moeten bijpassen. Hoewel de heeren Bruinsma en Ste vens het opnamen voor de particuliere bouwondernemers, kon toch hun oor deel geen instemming verwerven. Zij betoogden dat wanneer aan de parti culiere bouwondernemers slechts de zelfde voordeelen werden geboden als aan den vereenigingsbouw, zij in staat zouden zijn het vraagstuk te helpen oplossen. Daarentegen meenden anderen, dat de laatste jaren voldoende het tegen deel hebben aangetoond. De particu liere bouwers hebben pl.m. 23000 wo ningen gebouwd. Onder deze waren er slechts 23 met 'n huurwaarde v. f300 en slechts 400 met een huurprijs van f3.50 per week. De rest had een huur waarde van f7 per week en meer. Zoo was dus inderdaad het oordeel van het congres, dat de bouweischen zoodanig hoog gesteld zijn, dat het on mogelijk is om te blijven binnen het raam dat in de verkrijgbare huur vol doende dekking vindt. Opmerkelijk is dat de heer Keppler, wijzende op Weenen waar men 25000 woningen heeft gebouwd met een door een bijzondere belasting vergaard ka pitaal, geen instemming verwierf. On mogelijk werd geacht dat hier een der gelijk woningtype voldoening zou schenken. Inderdaad een vraagstuk vap ge wicht. Doorgaan in de tot heden gevolgde lijn moet noodzakelijk leiden tot het bovenmatig belasten van de begroo- ting der openbare lichamen. Daarentegen zal het handhaven van de tegenwoordige bouweischen, naast den minimum bouwkostenprijs. nood zakelijk moeten leiden tot bouw van ondoelmatige woningen. Geen van beide kan worden aan- vaa.rè» De gemakkelijkheid!, waarmede de heer Wibaut de stelling verkondigde, dat de gemeentebesturen maar nieu we leeningen moesten aangaan, werd gelukkig door het Congres niet over genomen. Evenmin kon het Congres vrede vin den met het Oostenrijksche stelsel, hetgeen feitelijk een confiscatie van geld is om woningbouw uit den gewo nen dienst mogelijk te maken. Een huurbelasting vond geen bijval. Wij wagen het nogmaals een lans te breken voor versobering. Onze wo ningbouw moet tot de normale econo mische draagkracht teruggedrukt wor den. Wij leven in dat opzicht boven onzen stand. Het is in ons klimaat niet gemak kelijk om te bezuinigen. In de gema tigde en warme luchtstreken gaat dat heel wat gemakkelijker. Maar toch wil het ons voorkomen dat er verso bering mogelijk is. De forsche gevel lijn van een bouwblok, die in sommi ge steden zelfs een massale toekomst gedachte inhoudt, het aangolvende leven aan het eind' in een machtig verzamelpunt zich vereenigend, zij mo ge mooi zijn, noodig is ze niet. Maar ook inwendig zullen wij in ón ze huizen meer naar eenvoud en rujm- te moeten streven dan naar gemak en verfraaiing. Onze bouwvoorschriften zullen daar rekening mee moeten houdien. Een dankbaar studie-oniderwerp ook voor onze A.R. voormannen. Y In 1930 vastloopen. Evenmin kan Worden aanvaard een tijdelijke stilstand van het bedrijf tot dat de financiën zoover gesaneerd zijn dat opnieuw kapitalen beschikbaar kunnen worden gesteld. Noch ook, zoo was de conclusie van het Congres naar de meening van den Voorzitter, kan de doorgaande woningbouw, wachten tot dat het economisch leven een zooda nig evenwicht heeft herwonnen, dat de bouwkosten door de te bedingen huren worden goedgemaakt. De Voorzitter sprak het zeer sterk uit, dat het noodzakelijk gevolg zou moeten zijn, indien de weg van de cir culaire werd gevolgd (particuliere bouw regel, overheidsbouw aanvul ling), dat dan in 1930 de zaak opnieuw zou zijn vastgeloopen. De kennelijke bedoeling hiervan was te doen uitkomen dat de bovengenoem de stelling een noodzakelijke stilstand zou brengen, dat daarnaast de natuur lijke aanwas der bevolking een gere gelde aanbouw van nieuwe woningen vordert, hetgeen naar 's Voorzitters meening in vier jaar tijds weer een dergelijk chronisch tekort zou brengen als we in en kort na den oorlog heb ben gekend. Inderdaad een zeer somber beeld. Haarlemscke Orkest-Vereenigicg. Het moet heel lastig zijn, uit frag menten van opera's een programma sgmen te stellen, dat een artistieke eenheid oplevert of heel gemakke lijk al naar men het neemt. Eenheid was er in zooverre, dat uitsluitend werk werd ten gehoore gebracht van de Franschen: Saint-Saëns, Debussy en Charpentier en de Italianen Verdi en Rosseni, dus Romaansche compo nisten. Eenheid was er ook in zoo verre deze muziek heel weinig eischen aan den toehoorder stelt, maar ook weinig bijdraagt tot de muzikale op voeding van 't publiek. Het program ma was op ontspanning berekend en men heeft die gezocht, want de zaal was stampvol. Omdat de Haarlemsche Orkestvereeniging om de veertien da gen te Leiden uitvoert en wel eens heel mooie symphonieavonden geeft, die grooter belangstelling verdienden, is het „kaufmannisch" er een paar avonden tusschen te strooien, die de hruto-receüe van eenig gewicht maken „Am Golde hangt doch Alles", en de meest idealistische kunstvereeniging moet met pecuniaire overwegingen re kening houden. Wij hoorden de Ouverture van de opera „Princesse Jaunevan C. Saint- Saëns, muziek die ons wel kon beko ren, beschaafd van instrumentatie, pastoraal van karakter, gezellig, vroo- lijk, geestig. Trouwens Saint-Saëns was een componist van fijnen smaak, die nooit zijn kracht zooht in overwel digende klankeffecten. Het tweede nummer was van De bussy. In ons verslag van 25 Oct. 1.1. van de Haarlemsche Orkest-Vereeniging hebben we opgemerkt, dat Claude De bussy de man is geweest, die de Fran sche muziek bevrijd heeft van Duit- sche invloeden en weer muziek beeft geschreven die geheel de uitdrukking was van den Franschen geest. Zooals elk genie toonde hij reeds in zijn leerjaren zijn groote oorspronke lijkheid. Dit was natuurlijk niet geheel naar den zin zijner leeraren, die de historie herhaalt zioh ten allen tijde vastgeroest zaten in oude principes, Ernest Guirand, die hem compositie les gaf. was breed genoeg, om zijn ge nialiteit te kunnen erkennen, maar gaf hem den goeden raad, in oude ba nen te blijven tot hij den Prix de Rome had behaald. Toen schreef Debussy de cantate „1'Enfant prodigue", 'twerk dat hem genoemde onderscheiding deed ten deel vallen en hem heel veel eer bezorgde. Met die roem was de componist maar matig tevreden. Eerst lachte hij er om, later stond het hem tegen. Deze cantate had hij. zooals hij •zedde gecomponeerd naar oude recep ten om de jury te foppen. Men heeft dus hedenavond in de veelgezongen „Air de Lia" niet den echten Debussy gehoord. Maar de componist was ge niaal genoeg orp aan de hand van oude recepten toch ook nog iets van beteekenis te scheppen. Het genie ver loochent zich niet, en er zijn in het ge- heele werk heusch nog wel bijzondere passages, die van meer beteekenis zijn, dan 't werk zijner voorgangers en leer meesters. De zangeres, die de Aria vertolkte, Mevr. Sophie HaasePieneman, be schikt over een sopraangeluid van erooten omvang, vooral in de hoostere registers sterk ontwikkeld. Zij zingt gemakkelijk hoven het orkest uit. Toch wilde ze ons in haar eerste nummer niet geheel bevredigen, er was in het forto iets dat onaangenaam aandeed. De middenregisters klonken hier mood er dan de hoogere. Beter beviel ze ons i,n de Aria uit de opera „Louise." De componist Gus- tave Charpentier ging bij Massenet in de leer. Hij staat evenwel hooger dan deze, al bereikt hij niet de hoogte van Debussy. Met zijn opera „Louise" be doelde hij een cultureele daad: meer geluk te brengen aan de ongelukkige kantwerksters van Montmartre. Wij laten intusschen daar, of een opera •wel het juiste middel is, om hen die in zedelijke ellende gedompeld zijn, op te heffen. Wij hoorden in concertvorm 't voor spel der 3e acte en daarna de Aria van Louise. Men stelle zich voor, op den heuvel van Montmartre te staan. Het is in den avond en plotseling baadt de stad in de diepte in een zee van licht, „la ville luinière." Dit wordt heel fijn aangegeven door het spel van fluiten, hobo's en harp. En dan vertolkt de zangeres haar solo, waarin zij o.i. veel meer voor dracht wist te leggen dan „Air de Lia." Af en toe trof ons 'in de hoogte een teer gevoileerd geluid. Van Charpentier kregen we nu nog te genieten „Trois impressions d' Ita lië"; A. la Fontaine, A. Mules en Se renade. Drie zeer poëtische impressies, waarvoor we zeer dankbaar zijn, pro gram ma-mu*ziek, maai' van de goede soort, smaakvol, fijn, meer weergave van indrukken d&n natuurgetrouw schilderend. In „Serenade" mochten we genieten van de met mooie toonvorming en Schwung voorgedragen cello-solo van den heer Cor de Wilde, terwijl Fred. Letidner met innigheid de altsolo uit voerde. Van wat na de pauze kwam, zullen we niet veel zeggen. De muziek was wel ^ardig hier en daar; soms, in Ver di's preludium van „Rigoletto" en in de Ouverture van Rossini's „Semira- mis" wat hoempa-achtig. Er zaten wel aardige melodieën in, maar Mozart heeft ze in zijn opera's honderdmaal genialer geschreven. De rhythmiek is frisch en levendig, maar ten slotte is 't muziek die weinig zegt. Het publiek was zeer gul met ap plaus en het orkest onder leiding van den heer Nico Gerharz verdiende dit ook ten volle. Er werd met toewijding gemusiceerd. Actie voor Melkprijsveriioogiiiq. Hedenmorgen vergaderden in de Graanbeurs de melkveehouders uit de ze omgeving om middelen te beramen tot verbooging van den grondpri; waartegen de melk aan den bandel ge leverd wordt. Deze vergadering ging uit van de be sturen van den Melkveehoudersbond in Zuid-Holland en de L.T.B. melkvee houders, namens welke de heer J. Uitenbogaard van Qegstgeestpre sideerde. De voorzitter uitte zijn voldoening over de groote opkomst, al had deze met het oog op het groot belang van de zaak wel nog grooter kunnen zün- De verhooging van den melkprijs toch heeft momenteel de aandacht van heel den boerenstand. De grondprijs is 3H cent per L. lager dan verleden jaar, ter wijl de fourageprijzen eer gestegen dan gedaald zijn. Spreker gaf een overzicht van de met den melkhandel gevoerde onder handelingen. Deze heeft niet alleen den te lagen grondprijs van 10 cent niet willen#verhoogen, doch zelfs aan vankelijk een verlaging tot 8 cent wil len doorvoeren. De Kring Leiden van den Melkvee houdersbond is het geweest die een ac tie heeft opgezet om den prijs ver hoogd te krijgen. Deze is thans 10 cent. Er is overwogen den grondprijs op 12 cent te brengen, maar uw besturen aldus spr. hebben gemeend genoegen te moeten nemen met een grondprijs van 11 cent. De Melkhandelaren, aldus spr. heb ben ons nog op de laatste conferentie volkomen gelijk moeten geven, maar het bezwaar is dat de industrie niet meer zegt te kunnen betalen, terwijl zij geen kans schijnen te zien, den con- sumptiemelkprijs te verhoogen. Wij meenen, aldus spr. dat de prijs der industriemelk inderdaad niet kan worden verhoogd, met het oog op de lage prijzen van boter en geconden seerde melk, en de groote voorraden die daarvan nog liggen. Wij willen dan ook onze landbou wers-collega's die de inrichting „De Landbouw" exploiteeren niet dwarszit ten. doch meenen dat de verhoogin#; best. kan en mag worden verhaald op de burgerij, gezien den prijs dien zij in andere plaatsen betaalt. Die moge lijkheid wordt duidelijker wanneer men bedenkt dat in deze omgeving 80 pet. voor de consumptie wordt ver bruikt. Binnenland. De melkveehouders van Leiden voeren een actie voor melkprijsver- hooging. Minister De Geer spreekt voor de Middernachtzending. Overstrooming in Overijssel. Buitenland. De onderhandelingen inzake beëin- diging van het Britsche mijnconflict hebben nog niet tot een resultaat ge leid. De arbitrale uitspraak Inzake het loonconflict bij de Rijnscheepvaaxt is bindend verklaard. De verhooging der werkloozenonder- steuning in Dnitschland. Er scheen ook reeds veel kans op slagen, nadat verleden week de voor zitter van den Z.H. melkhandelaars^ bond mandaat had gegeven den prijs te verhoogen met de toezegging, dat, de handelaars hun Leidsche collegay's geen afbreuk zouden doen. Echter gaat nu het gerucht, dat de handelaren in den Haag goedkoopere melk kunnen krijgen, wat erop wijst dat de handelaren hun toezegging niet handhaven. Evenwel krijgen de boeren om den Haag- »12 cent franco stad. Dat is dus 11 cent van de boerderij als men een cent rijloon rekent, die hier niet wordt betaald. De heer F. No.ordman, Zoeter- woude, van den L. T. B. deelde mede, dat tot heden de prijs geregeld werd in overleg met den geheeien Z. H. melkhandel. Nu is echter bericht in gekomen, dat diex combinatie niet meer bestaat, zoodat de contractanten zijn uitgeschakeld en de prijsregeling voortaan kringsgewijze zal moeten ge schieden. Spr. achtte den toestand gun stig om actie te voeren. De heer v. d. Mey wees or op. dat alleen in Leiden de dóór den Z. H. melkhandel beloofde tax en zindelijk heidspremie niet betaald wordt. De eerste bedraagt 'over Maart-Juni '40 pet., 10 cent; 50 pet. 25 cent en 60 pet. 50 cent. De Voorzitter zei dat het be stuur deze premie liever in den prijs zou opnemen. De heer Rijnsburger gaf in over weging, niet dadelijk te staken, doeïi eerst te onderhandelen. Ook in Rot terdam is nu een verhooging bereikt. De Voorzitter was het hiermee' eens, en stelde een termijn van drie dagen De heer v. d. Krogt deelde mede, dat de voorzitter van den melkhan del Vrijdag bereid was, voor de 80 pet. consumptiemelk den prijs te ver hoogen. Waar het zoo staat, meende spr. dat het. uitblijven van de verhoo ging van 1 cent geen onmacht, maar onwil van den melkhandel is. De heer J. P. v. d. Rtoel. Wasse naar, vestis-de de aandacht op de ste vige positie van de melkveehouders, indien deze het maar begrijpt. Er is alle reden om met vertrouwen langs den ge ordenden weg te streven naar een billijke verhooging. Volgens spr. dient de prijs op 12 cent te worden ge bracht. Na deze uiteenzetingen nam de ver gadering het besluit om zich eendrach tig achter het bestuur te plaatsen. De voorzitter deelde HU mede, dat de gecombineerde besturen een ulti matum zullen stellen tot Woensdag avond. De handelaren kunnen dan nog tij dig vergaderen. Er is nu voor geen en kelen landbouwer reden meer om zich aan de actie te onttrekk en. Besloten werd uit Rotterdam direct een groote hoeveelheid kannen te la ten komen, die daar beschikbaar lig gen en Donderdagmorgen weer bijeen te komen om den uitslag vort het ul timatum te vernemen. Ook in de richting van Haarlem kan nog een groot kwantum melk worden geplaatst, zoo werd ter vergadering medegedeeld. De heer J a c. v. d. Stoel, Leider dorp, deelde een en ander mede aan gaande de wijze waarop de melkvee houders in zijn woonplaats hun posi tie hebben versterkt, on stelde die Leiden ten voorbeeld. Ook hier dient een noodinstallatie te wordeh gesticht waar de melkveehouders de,moods de melk kwijt kunnen. De bedoeling be hoeft niet te zijn overmacht uit te oefe nen, maar alleen het scheppen van e enigen waarborg waaraan de leve ranciers in vergelijking met dea han del groote beboette hebbeft. (AtjplauB*.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1