Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
7de JAARGANG
MAANDAG 8 NOVEMBER 1926
TJOKfMERT&7Ï
COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 12.50
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
BUREAU: Hooigracht 35
Leiden
TeL 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
Beheer en onderhoud van dijken
Uit hot voorloopig verslag op het
hoofdstuk Waterstaat der Staatsbe-
grooting voor 1927 blijkt, dat eeniige
leden van de Tweede Kamer hebben
aangedrongen op het overnemen van
beheer en onderhoud van de dijken
langs de groote rivieren door het Rijk.
Afgescheiden van de vraag of door
het Rijk de beveiliging van ons pol
derland voor overstrooming beter zou
kunnen geschieden dan door de Wa
terschappen, zou toch dit een stap in
verkeerde richting zijn.
Zoo ergens sprake is van een over
tuigd zijn van de nuttigheid van ge
meenschappelijk handelen, dan wel in
de waterschappen.
Dit mooie zou voor een belangrijk
deel te loor^gaan indien het Rijk een
deel dier werkzaamheden overnam.
Aan de. andere zijde is het contact
tusschen den Waterstaatsdienst en de
Waterschappen misschien niet overal
zooals het zijn moest.
Wanneer thans, 10 maanden nadat
een ernstige watersnood ons land teis
terde, de dijken nog open liggen pre
cies zooals ze in Januari door de woes
te rivieren werden vernield, dan wijst
dat op een ernstig tekort.
Eveneens stemt het droef dat de
herbouw van de verwoeste huizen zoo
langzaam gaat.
Maar dat alles is slechts een gebrek
aan de organisatie. Daarin behoort ver
betering te komen. De Waterstaats
wetgeving moet wellicht op verschil
lende punten worden herzien en aan
gevuld. Doch het element van de ver
antwoordelijke zorg van de direct be
langstellenden moet niet worden weg-
Y Gewoon verschijnsel.
Het Handelsblad heeft eens zijn licht
opgestoken bij de Directie der Nederl.
Spoorwegen over de uitkomsten van
hot bedrijf na de jongste verlaging van
het tarief.
Hoewel de verlaging betrof in de le
klasse 25 pet. in de 2e klasse 20 pet.
en in de derde klasse 15 tot 20 pet. en
1 in het buurtverkeer zelfs tot 25 pet. is
de uitkomst daarmede niet evenredig
geweest
Het volgende staatje geeft een over
zicht waarin de cijfers over 1926 ge
schat zijn naar de voorhanden gege
vens.
1925 1926 Vermind.
Juli f6.325.000 f 6.060.0C0 4.2
Augustus f 7,599,000 f 7,030,000 7.5
September f 5.136.COO f4.737.000 7.8
Nu is een deel van deze gunstige uit
komst nog het gevolg van de groote
reclame die gemaakt is. Ook is het mo
gelijk dat het uitgaan in de vacantie-
maanden in stijgende lijn zich beweegt
Maar in het algemeen is toch hier
ook weer bewaarheid geworden dat el
ke verlaging van tarief met winst
terugkomt Aanvankelijk geeft het ee-
nige verlaging van inkomsten, maar
op den duur haalt men die schade in.
Opmerkelijk is dat het goederenta
rief een veel grooter percentage verlies
gegeven heeft dan het personentarief.
Het blijkt dus dat het publiek meer
oog heeft gehad voor het voordeel in
het uitgaan dan voor het goederenver
voer.
Maar ook is mogelijk dat op dit ta
rief steeds de verlaging een werkelijk
verlies zal zijn. Meer en meer toch
wordt op korte afstanden het vervoer
per auto toegepast. Ook is- in het goe
derenvervoer geen factor afhankelijk
van meer of minder gezindheid aanwe
zig. Als iemand goederen te verzenden
heeft moeten die verzonden worden,
maar een pleizierreisje kan uitgesteld
of nagelaten worden. Omgekeerd is
dus van een verlaging van het tarief
uit dien hoofde geen vermeerdering
van het vervoer te verwachten.
STADSNIEUWS.
De Leidsche monumenten.
Het bestuur van den Ned. Oudheid
kundigen Bond heeft aan B. en W.
.van Leiden een schrijven gericht, ten
einde instemming te betuigen met
het adres van de vereenging „Oud
Leiden" waarin den gemeenteraad ver
zocht werd een monumentenverorde
ning in te stellen en een Commissie
van Waakzaamheid over de monu
menten.
„Er zijn in uw gemeente aldus
schrijft het Bondsbeatuur, „nog tal
van gebouwen van groote architecto
nische en historische beteekenis, die
terecht als monumenten kunnen gel
den en zeer zeker is uw gemeente aan
haar verleden verplicht er voor te wa
ken, dat deze monumenten voor het
nageslacht bewaard blijven. De Over
heid kan het intusschen niet aan de
eigenaars alleen overlaten om voor
deze monumenten zorg te dragen.
Door onwetendheid en onverschillig
heid zou dan immers al te veel, vol
komen onnoodig, te loor kunnen gaan.
Nog onlangs is een poortje van ar
chitectonische en oudheidkundige
waarde aan het Rapenburg zonder
eenige reden, uitsluitend uit onnaden
kendheid vernetigd. Op het oogen-
blik wordt de fraaie, monumentale
gevel van een groot heerenliui9 aan
de Breestraat, ernstig bedreigd. In
zulke gevallen behoort de overheid te
waken, althans waarschuwend op te
treden.
,„Een Commissie van Waakzaam
heid zal in uwe gemeente dus reeds
zeer goed werk kunnen verrichten.
Het zal intusschen noodig zijn vast te
stellen over welke gebouwen de com
missie hare werkzaamheden zal uit
strekken. Voorloopig kan de door de
Rijkscommissie voor de Monumenten
zorg samengestelde lijst tot richtsnoer
dienen. Maar deze lijst is met een an
der doel samengesteld en zoo spoedig
mogelijk zal de te benoemen Commis
sie van Waakzaamheid een definitie
ve lijst der beschermde monumenten
in uwe gemeenten moeten opmaken,
die waarschijnlijk beknopter zal kun
nen zijn.
„Wordt dan bepaald, dat de op deze
lijst voorkomende monumenten niet
zullen mogen worden gesloopt of ver
anderd zonder de bijzondere toestem
ming van het gemeentebestuur, de
Commissie van Waakzaamheid ge
hoord, dan zullen op een voor de ge
meente niet drukkende en voor de
eigenaars weinig bezwarende wijze de
monumenten uwer gemeente de be
scherming vinden, die wel niet geheel
afdoende is, maar toch hun behoud
althans eenigszins verzekert".
Aan het slot van den brief spreekt
het bestuur van den Bond de hoop
uit, dat het praeadvies van B. en W.
op het adres van „Oud-Leiden" gun
stig moge luiden.
Hscge cnderscheidinq aan Prof.
Snouck Hurgronje.
Onder presidium van Herriot werd
Zaterdag de nieuwe cursus der Pani
sche Universiteit plechtig geopend. Bij
.leze gelegenheid werden aan vijf bui
ten lands che geleerden eere-ioetoratm
verleend, onder wie onze landgenoot
prof. C. Snouck Hurgronje. die echter
verhinderd was, aanwezig te ziin. On
ze gezant, ihr. Loudon, nam liet diplb-
ma en de eeerteekenen in ontvangst na
dat de deken van de faculteit der let
teren, Ferdinand Brunot, den arbeid
van onzen landgenoot had geprezen.
Zendingsweek.
Evenals vorige jaren werd gisteren
morgen bij den aanvang der diensten
in de Herv. Kerk alhier aan de leden
der gemeente een circulaire uitge
reikt, benevens een kleine enveloppe,
waarin men een offer kan doen voor
het Zendingswerk. Op den volgenden
Zondag wordt de gemeente in de ge
legenheid gesteld deze enveloppe in
te leveren.
De bijgevoegde circulaire luidt als
volgt:
Aan de Nederlandsche Christenen
Van 7 tot 14 November a.s. hopen
de Zeven Samenwerkende Zendings
corporaties weder een week van Ge
bed en toewijding en offer te houden.
Zij doen dit omdat het Zendings
werk het vraagt.
Volkomen zijn zij er van overtuigd,
dat zij niet vermogen die week tot een
week des gebeds te maken, 't Is haar
innige begeerte, dat in die zendings
week de gebeden zich vermenigvuldi
gen en verdiepen en de roep om de
uitbreiding en de komst van des
Heeren Rijk sterker worde, en allen
die Hem verwachten, zich als één man
opmaken, om te doen wat hun hand
te doen vindt. Zij gevoelen, dat zij
daarvoor Hem noodig hebben, die de
Zijnen bidden leert.
Waar Hij nu gebeden wil zijn om
Zijn Geest, roepen de corporaties U op
met haar te vragen om dien Geest, die
de drijfkracht van het zendingswerk'
is.
De corporaties moeten helaas zoo
vaak spreken over tekorten en benoo-
digde gelden. Dit komt, omdat de zen
ding nog te weinig een voorwerp des
gebeds is en nog te veel buiten veler
leven staat.
Is niet de heerlijkheeid van den
verlosten mensch deze, dat hij Gode
een offerande des lofs, een vrucht van
belijdende lippen mag offeren?
Vermenigvuldi'ge dan het gebed voor
het werk der zending en haar arbei
ders en voor de zendingsweek.
Dan zal de toewijding gezien wor
den en zal het offer der mededeelzaam
heid waarin God een welbehagen heeft
gebracht worden.
Overvloedig en rijk! De zending kan
dit alles niet missen. Zij is niet het
werk van den enkeling, doch van al
len! Ook van U. Daartoe roept de Hei
land U op! Opdat Gij en wij ervaren
mogen dat het zaliger is te geven dan
te ontvangen, omdat wij geestelijk
ontvangen naarmate wij geven.
Beschaamt U ons vertrouwen niet!
Namens de Hoofdbesturen der
Samenwerkende Zendings?
corporaties:
Ds. JOH. RAUWS.
Ds. B. J. C. RIJNDERS
Dr. K. J. BROUWER.
Zendiggsdirectoren.
Worde er door de gemeente en allen
die de komst van Gods Koninkrijk lief
hebben mild geofferd.
Er wordt in ónze stad voor velerlei
arbeid den laatsten tijd veel gevraagd
maar dit mag geen oorzaak zijn, dat
het werk der zending hierdoor schade
zou lijden.
Ter inleiding op de zendingsweek
wordt hedenavond in de Pieterskerk
een buitengewone samenkomst ge
houden, waarin als sprekers optre
den, Ds. C. Ferguson en Zendeling H.
G. van Eelen.
Demping van het Levendaal.
De Vrijz.-dem. raadsfractie en de
twee raadsleden der Democratsche
partij hebben den gemeenteraad voor
gesteld, te besluiten tot demping van
het Levendaal en B en W. uit te noo-
digen, een plan daartoe te doen ont
werpen en daarbij een raming van de
kosten over te leggen.
Voeding van mensch en dier.
Hedenmorgen 11 uur heeft in het
Laboratorium van Prof. Einthoven
Prof. Francis Benedict een
voordracht gehouden over: Nieuwe
onderzoekingen omtrent de voeding
van mensch en dier.
Benedict is de geleerde, die met be
hulp van door hem uitgevonden en
geconstrueerde apparaten een groot
aantal gegevens omtrent warmtepro
ductie en gaswisseling bij mensch en
dier heeft kunnen verzamelen.
Voor deze kwestie van voeding en
stofwisseling bestaat in Amerika een
groote algemeene belangstelling. Ook
in ons land is deze de laatste jaren
levendiger geworden, getuige het voor
eenige jaren opgerichte Nederlandsche
Instituut voor volksvoeding.
Aanvankelijk stelde men zich om
een inzicht te krijgen in de intensiteit
der chemische omzettingen in het bij
zonder de verbrandingsprocessen, te
vreden met het meten van het aantal
calorieën, dat door het proefdier of
den mensch aan de omgeving werd af
gestaan. Daartoe hebben Atwater en
Benedict proeven genomen met men-
schen, die gedurende een bepaalden
tijd in een afgesloten ruimte verblijf
moesten houden. De geproduceerde
warmte werd afgestaan aan water,
welke in den dubbelen wand van het
vertrek stroomde en uit de stijging
der temperatuur van dit water kou
men de ontwikkelde warmte bereke
nen.
Spr. vertoonde tha'ns enkele vereen
voudigingen, die hij in deze onderzoe
kingsmethode heeft aangebracht. Se
dert 1916 gebruikt men twee gelijk
vormige cabines, in één waarvan een
dier, een zuigeling of een volwassene
juist kan liggen; de andere blijft leeg.
Men laat nu de lucht door middel van
een ventilator circuleeren. Deze wordt
warmer in de kamer, waar het indi
vidu ligt; de toeneming van de tempe
ratuur wordt bepaald door een elec-
trisch instrument, dat een onmiddel
lijke aflezing van het door de proef
persoon ontwikkelde aantal calorieën
toelaat.
'Wanneer de proefpersoon ongekleed
doch in een deken gewikkeld ini de
respiratiecalorimeter plotseling z!jn
•dek openslaat, ziet men een snelle stij
ging van de warmte-productie, ver
klaarbaar uit het aanzienlijke warm
teverlies door de onbedekte huid.
In het lichaam worden voortdurend
stoffen vertbrawd en daarbij ontstaan
koolzuur en water. Deze producten ver
laten door de longen, het water ook
door de huid, ons lichaam. Het is dus
te verwachten, dat wij voortdurend
aan gewicht verliezen, welk verlies
door de voeding moet hersteld worden
Spr. heeft zich de vraag voorgelegd,
welk deel van de gewichtsverminde
ring op rekening van vochtverlies door
de huid en welk op die van de uitge
ademde waterdamp en koolzuur moet
gesteld wonden Bij deze proeven wordt
gebruik gemaakt van een groote weeg
schaal, waarop aan de eene schaal, een
soort hangmat, de proefpersoon gele
gen is, terwijl op de andere een tegen
wicht wordt gezet. Met behulp van een
groote naald is het mogelijk gewichts
verliezen tot op 1/10 gram nauwkeurig
af te lezen.
De proefpersoon laat men nu ade
men in een apparaat met zuurstof ge
vuld en met flesschen met chemica
liën, waarin de geëxpireerde water
damp en het bij de verbrandingen ont
stane koolzuur afzonderlijk worden
vastgelegd. Wanneer dit geheele bui
zensysteem ook op de schaal, waar de
patiënt- ligt, wordt bevestigd, kan een
gewichtsverlies, dat nu vastgesteld
wordt, alleen het gevolg van de ver
damping van water door de huid zijn.
De experimenten op genoemde wijze
ingericht, hebben aangetoond, dat 40
—50 pet. van het voortdurend gewichts
verlies veroorzaakt werd door de on
zichtbare verdamping van water door
de huid, de zgn. pespiratio insenbile.
Spr. ging vervolgens over tot de be
spreking van de temperatuur op ver
schillende plaatsen van de huid. De be
palingen van de geringe temperatuurs
verschillen zijn verricht met behulp
van den snaargalvanometer van onzen
landgenoot prof. Einthoven. De huid-
temperatuur onder de kleeren ge
meten in het algemeen is bij vrou
wen1 lager dan bij mannen. Verder
bleek, dat bij 't verrichten van een hoe
veelheid arbeid b.v. 300 trappen
klimmen de huidtemperatuur niet
zooals men verwachten zou, hooger
wobdt, doch juist daalt.
Dat de stofwisseling in nauw ver
band met de voeding staat, leerden
proeven met groote dieren, b.v. runde
ren, die eerst een voldoende hoeveel
heid voedsel kregen. Tevens stelde men
hen gedurende een bepaald aantal mi
nuten aan verschillende temperaturen
bloot en mat de hoeveelheid geprodu
ceerde warmte. In een koude omge
ving neemt de stofwisseling in inten
siteit toe. Dieren, die ondervoed zijn
hebben een geringe stofwisseling; wan
neer men die nu nog laat vasten, ne
men de verbrandingsprocessen in veel
sterker mate af dan bij de c ontrol e-
dieren en is de stijging van de warm
teproductie bij bet verblijf in een kou
de omgeving geringer.
Ook bepaalde Benedict de koolzuur-
vorming en het zuurstof-verbruik bij
den mensch onder verschillende om
standigheden. Om b.v. een arbeider
tijdens zijn werk te onderzoeken, heeft
hij een kleiner, gemakkelijk te dragen
apparaat geconstrueerd. De hierbij ver
kregen gegevens kunnen een belang
rijke leiding geven bij het vaststellen
van de hoeveelheid voedsel, het aantal
calorieën, dat voor verschillende ar
beiders noodzakelijk is.
Ten slotte vermeldde spr. een merk
waardig feit. dat bij zijn experimen
ten aan het licht is gekomen. Voor zijn
stofwisselingsproeven hadden zich ook
een aantal Chineesche en andere Oos-
tersche vrouwelijke studenten beschik
baar gesteld. Deze jonge vrouwen klee-
den en voeden zich geheel hetzelfde
als de Amerikaansehe. Toch bleek hun
stofwisseling gemiddeld 11 pet. lager
te zijn dan bij het blanke ras. een on
derscheid dat, volgens spr. alleen aan
verschil in raseigenschappen kan wor
den toegeschreven.
Verzamelde werken van
Prof. Dr. K. H. Roessingh.
Bij de „N. V. Van Loglium Slaterus
Uitgevers Maatschappij verschijnt de
zer dagen het 1ste deel der Verzamel
de werken van wijlen Prof. Br. K. II.
Roessingh. Het geheel zal in 4 deelen
compleet zijn.
De eerste 2 deelen bevatten de
theologische geschriften in den eigen
lijken zin des woords, de keiie laatste
doelen geschriften van meer algemee-
nen aard, al kon en behoefde de grens
natuurlijk niet altijd scherp te w orden
getrokken. Bovendien maakt de ernst
en duidelijkheid van den schrijftrant
ook de zuiver wetenschappelijke arti
kelen toegankelijker voor den leek dan
menigmaal het geval is.
Aan het geheel gaat een inleidend
overzicht van Prof. Roessingh's theo
logie van de hand van Prof. Heering
vooraf.
Onder deze „verzamelde werken"
komen naast de geschriften, die
overal verspreid reeds gedrukt to
vinden waren, ook verhandelingen en
overdenkingen voor, die in manuscript
door Roessingh waren achtergelaten,
in de twee theologische s deelen een
drietal („Het probleem der Geschiede
nis", „Geloof en Geschiedenis" en
„Waarom moderne theologen samen
komen")
Prof. Roessingh was voor velen on
der de vrijzinnige Protestanten een
leider in het geestelijk leven.
Zijn indringend denken, zijn hreerte
blik op onze cultuur en hare grondsla
gen, zijn grondige kennis van de Mo
derne Richting en hare geschiedenis,
zijn wijsgeerige ontwikkeling, en voor
al zijn gevoelig en diep begrijpen van
de Christelijke stroomingen en hare
religieuse waarden maakten hem tot
den aangewezen gids, aldus verklaart
Prof. Heering in de Inleiding.
Schenking.
Het physiologisch laboratorium van
de Rijksuniversiteit alhier heeft dezer
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën pee regel Zf/t eent:
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief^
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advert en tl ën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, woeden dage
lijks geplaatst ad 40 cent
-5!
Binnenland.
Moord op klaarlichten dag te Rot
terdam. De moordenaar ontkomt,
Groote brand te Nijmegen.
Buitenland.
Hedenmiddag voortzetting der on
derhandelingen inzake beëindiging van
het Brltsche mijnconfliot.
Onthullingen over Garibaldi, agent-
provocateur van het fascisme tegen
Frankrijk.
Trotzki zet het standpunt der oppo
sitie uiteen.
dagen als hulde aan Prof. Einthoven
een kostbare snaargajvanometer ten
geschenke ontvangen van de Cambrid
ge and Paul Instrument Cy. of Ame
rica. Door vriendelijke bemiddeling
van de Holland-Amerikalijn heeft het
instrument in goede orde zij'n bestem
ming bereikt.
Zaterdag werden hier aangehou
den de los-werkman H. en de,tim
merman A. van W. verdacht van' een
hoeveelheid looden pijpen te hebben
gestolen uit café 'tPosthof.
D-e. aangehoudenen hebben bekend
en zijn, nadat proces-verbaal was op
gemaakt, weder op vrije voeten gesteld
Een 7-jarige jongen, Theo v. d. V.
was Zaterdagmiddag met kameraden
aan 't spelen in de nabijheid van het
Levendaal. Blijkbaar meenden de mak
kers dat T. wel een geneeskrachtig
modderbad mocht hebben, want spele-
derwijs werd bij in 't „water." geduwd.
Een voorbijganger, E, bracht hem
met hulp van een politie-agent op den
wal, waarna h'ij in een nabijgelegen
woning gelegenheid kreeg zich in een
warm bed van den schrik te herstel
len. Hij kon later gelukkig ongedeerd
de ouderlijke woning weer betreden.
In de werkplaats van den slager
T, overkwam Zaterdagavond om half
aoht den knecht A. B. uit Lisse oen
vrij ernstig ongeval. Terwijl hij de trap
afdaalde, gleed hij uit en viel daardoor.,
achterover op den granieten vloer,
waar hij bewusteloos bleef liggen.
De Eerste Hulpdienst constateerde
een ernstige hoofdwond en bracht B.
over naar het Academisch Ziekenhuis
ter behandeling.
In de Stedelijke Werkinrichting
zijn opgenomen 249 volwassen perso
nen en 6 kinderen. Totaal 255 personen
Burgerlijke Stand.
Ondertrouwd: W. de Wit, gesch
45 j en C. Wolvers, gesch., 35 j; C. An
ker, jm, 23 j en E. v. As, jd, 18 j; J.
v. d. Marks, jm, 23 j en M. C. Brouwer
jd, 22/j; M. H. v. Kampen, jm, 27 j en
E. M. Onderwater, jd, 28 j; J. C. Del-
meer, jm, 23 j en E. Zwaan, jd, 27 j;
W. Vogelaar, jm, 33 j en J. J. Spruit,
jd, 22 j; J. H. Sissing, jm, 25 j en J.
de Roo, jd, 26 j; D. v. d. Reyden, jm,
26 j en S. G. H. Fluiter, jd, 20 j; J. J.
M. v. Straelen, jm, 28 j en C. G. M.
Keesom, jd, 21 j; A. P. v. d. Kraan,
jm, 22 j en L. v. d. Huijzen, jd, 21 j.
BINNENLAND.
Nieuwe foto's van de Koningin en do
Prins.
Naar het Corr.-Bur. verneemt, zul
len binnen een tiental dagen twee
nieuwe foto's van de koningin en den
prins in den handel verschijnen. De
opname geeft de koningin en den
prins weer ten voeten uit, H. M. in ga-
lakleeding met diadeem en Z. K. H.
in uniform van luitenant-generaal
van het Indische leger.
De foto's zijn ten paleize Het Loo
opgenomen en zullen in bromide-uit*
voering in den handel worden ge
bracht.
Coüjn-Plaquetto.
Wij ontvingen een aanbeveling van
een Colijn-plaquette, in dit jaar naar
het leven gemodelleerd door den heer
J C. Wienecke en vervaardigd in de
Kon. Nederl. Fabriek van Gouden en
Zilveren werken Gerritsen en Van
Kempen te Zeist Ze wordt in den han
del gebracht door het Uitgeversbureau
Van Lonkhuyzen te Zeist. De Stand,
zegt er dit van: Met te zeggen dat het
werkstuk uit de handen van Wienecke
komt, wordt als vanzelf sprekend
vastgesteld dat we hier meesterwerk
hebben; de gelijkenis is treffend juist;
de afwerking onberispelijk. Onder
„onze menschen" vooral sai men dü
werk zeer waardeeren",
Het geschenk der Nederlandera.
Het geschenk van de Nederiandsche
kolonie in België aan prins Leopold
en prinses Astrid sal bestaan uit een
