CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRIJS! Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. Belangrijkste nieuws in dit Nummer. 7d* JAARGANG1 ZATERDAG 16 OCTOBER 1926 NUMMERT05Ö ABONNEMENTSPRIJS Ia Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal i 2.50 Per week .......f 0.19 Franco per post per kwartaal f 2.90 BUREAU: Hooigracht 35 Leiden TeL 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 Gewone advertentiSa per regel 22^/t cent Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief Bij contract, belangrijke redactie. Kleine advert entiën bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden dage lijks geplaatst ad 40 cent De Leidsche Hout. II. De Hout hersteld! Klinkt het niet als een sprookje? En toch, de gedach te, eenmaal opgewekt, laat zich niet meer verjagen, zij is zelfs reeds dich ter tot haar verwezenlijking genaderd, dan menig Leidenaar bevroedt. Het oogenblik is gekomen, om aan de plannen tot hers; ichting van den Leid- schen Hout wijder bekendheid ia geven De eer, den eersten stoot te hebben gegeven, komt toe aan een Leidsch. burger, den heer D. J. J. de Koster. Hij heeft het eerste woord gesproken en de eerste daad verricht. Het is thans ruim een jaar geleden, dat de neer de Koster een bedrag van f 11.500 heeft geschonken aan de gemeente met Jbepaling, dat dit bedrag zou worden gestort in een fonds, beheerd 'door sen door den Raad in het leven te roe pen stichting en bestemd voor den aanleg van een wandelpark nabij Lei den. Op 22 Februari van dit jaar heeft de Raad onzer gemeente dit geschenk ïnet groote dankbaarheid aanvaard en de Statuten voor de stichting vastge steld. De Leidsche Hout is in zicht gekomen I Laten wij eerst iets van de organi satie dezer stichting vertellen. Haar naam luidt „Fonds voor Aan leg, Onderhoud en Beheer van Wan delparken": zij is gevestigd te Leiden en de stichting, welke rechtspersoon lijkheid bezit, is een volkomen zelf standig en onafhankelijk lichaam. Aan haar hoofd staat een Raad van Be stuur, waarin de Burgemeester van Leiden, zoomede alle Wethouders der gemeente ambtshalve zitting hebben en voorts nog twee andere ingezetenen van Leiden, door Burgemeester en [Wethouders benoemd, voor de eer ste maal werden benoemd de heeren Ir. A. G. Bosman en B. F. Krantz. Deze benoeming geschiedt voor den tijd van vier jaren; om de twee jaren, treedt een dezer beidei leden af. Deze Raad is het hoogste bestuurs lichaam der Stichting. Bij hem berus ten alle beslissingen, het beheer en de beschikking over de geiden en ver dere bezittingen van het Fonds. Hij, is het, die het tijdstip bepaalt, waarop met den aanleg zal worden aange vangen. Dit zijn midden heeft de Raad een: Dagelijksch Bestuur gevormd. Het be staat uit den Burgemeester en de hee- ren Bosman en Krantz, van wie laatst genoemde zich met de functie van Se cretaris-penningmeester heeft belast. Hoe vat de Stichting nu haar werk aan? Het zal' natuurlijk tot haar taak be- hooren de'juiste plaats te kiezen voor den Hout, zich de beschikking t© ver zekeren over de gronden, daartoe be- noodigd en voorts, zoo mogelijk in overleg met het Staatsboschbeneer den aanleg te bepalen en de wijze «en me thode van bebossching. Daarnaast zal het haar taak zijn d onderneming voldoende financieel en grond te geven. Het eerste blijft voorshands zaak van binnenskamers overleg; het is ter hand genomen. Maar men zal er eerst over vernemen, al3 tastbare resultaten kunnen worden getoond. Maar met het tweede deel van haren arbeid wendt de Raad van Bestuur zich thans tot het groote publiek. Want er is geld noocfig, zeer veel geld. v Zal het bijeen komen? Indien wijl Idaaraan twijfelden, zouden wij onze Schouders niet onder dit werk hebben fezet. Het is slechts de vraag, hoe het ijeenkomt. Dat het bijeemcomt staat vast, imjners het geldt hier een werk tot stand te brengen voor de gieheeie Leidsche Burgerij, zonder onderscheid van klasse of stand, voor ieder. Welnu, dan zal het ook tot stand worden ge bracht do o r de geheele Burgerij, door ieder, zonder onderscheid van klasse of stand, naar zijn kunnen. Leidsch Burger zijn moet synoniem worden met contribuant zijn aan het Fonds voor den Leidschen Hout. Men kan bijdragen door: lo. de Stichting voor het geheel of voor een deel van zijn vermogen tot zijn erfgename te benoerhe'n; 2. bij testament de Stichting een le gaat te vermaken; 3. een gift te schenken aan de Stich ting; 4. zich te verbinden tot de storting fvan een vast jaarlijksch bedrag. Eén burger van Leiden is voorge gaan en schonk f 11.500. Nauwelijks was de Stichting opge richt, of een tweede gift van 113.500 volgde, waarvan de schenker onge noemd wenscht te blijven. Een stamkapitaal van f 25.000 is dus *eeds bijeen. Daarmee valt al wat uit te richten. Meer zelfs, dan men den ken zou, al behoort dit tot het bm- nenskamers overleg en kunnen hier over op dit oogenblik nog geen na dere mededeelingen worden gedaan. Maar er is meer noodig, oneindig veel meer en wij 'hebben ieders hulp noo dig, ook de Uwe. Gij, die dit leest. Zeer persoonlijk wenden wij ons tot U en vragen. U: Wat geert gij, burger van Leiden De Leidsche Hout! Klinkt het niet als een nieuwe geiofte, die die siadi doet aan zichzeive? Zij zalhaar houdenl N. C. DE GIJSELAAR. A. G. BOSMAN. B. F. KRANTZ. Y Voor den komny. Het Ghr. Nat. Vakverbond heeft de twee komende weken een grootscho propagandacampagne op touw gezet. In 80 plaatsen zullen pro^agandaver- gaderingen gehouden worden, waarin de voormannen onzer Chr. vakbewe ging het woord zullen voeren over de ze beide onderwerpen„Met vernieuw de kracht voorwaarts!" en vNiemand kan worden gemist!" Gaarne voldoen wij aan het verzoek op deze zaak de aandacht onzer le zers te vestigen. De Christelijke vakbeweging liceft, recht op onzen steun, onzen daadwei> kei ijken steun, omdat zii tot doej heelt, de Christelijke beginselen tot gelding te doen komen in het sociale leven. Zii moet daarbij een strijd voeren op twee fronten. Eenerzijds is daar het Socialisme, dat onder schoonklinkende leuzen ook onze arbeiders tot zich tracht te trek ken. Zij mogen hun geloof gerust be houden, waarom niet. het socialisme beschouwt den godsdienst immers als privaatzaak: ieder mag daarover den ken zooals hij zelf wil. Doch wie zich naar de gelederen van het socialisme laat meetronen, hoort daar een def voormannen heeft het zelf erkend dingen, die voor zijn geloof erger zijn dan rattekruid. Maar anderzijds moet ook de strijd worden aangebonden tegen het econo misch liberalisme, dat (theoretisch of practisch) den arbeid als koopwaar be schouwt in plaats van in den arbeider te zien den beelddrager Gods, die als zoodanig met zijn gezin recht beeft op een menschwaardig bestaan. Die strijd op twee fronten is niet gemakkelijk, zij bezorgt ons verdacht making en hoon van beide zijden. Maar 't is de zaak van onzen Ko ning, waarom 't gaat, van Hem die ge zegd heeft: Zoek eerst het koninkrijk Gods en zijn gerechtigheid. Het ko ninkrijk, dat wil zeggen het koning schap Gods. God moet als Koning heer- schen, niet slechts in de kerk en den staat, maar ook in de maatschappij. Zijn recht moet daar grondwet zijn. Pro Rege, voor den Koning, zij dit onze leus, en neme daarom ieder zijn plaats in achter de vanen die dit op schrift dragen. Niemand kan worden gemist, en zoo gaan we met vernieuw de kracht voorwaarts! Met o! zonder middelen. Vandaag vergadert de Vereeniging voor Staathuishoudkunde en Statis tiek. Mr. A. C. Josephus Jitta heeft voor die vergadering een prae-advies ge maakt. Dat prae-advies behandelt de vraag van den vrijhandel. De vraag, nu eens niet gehouden binnen de grenzen van het nationale leven of binnen de gren zen van wat nabuurschap noodig maakt. Integendeel, hij wendt den blik naar Oost en West en ziet in heel Europa een eenheid. In die eenheid neemt dan ons land een plaats in. Een plaats der eere. Wij danken aan dit initiatief een ar tikel in het Handelsblad met het mot to: begraaft de strijdbijl. N De bloei zoowel van landbouw als van industrie blijkt afhankelijk te zijn van den vrijhandel omdat die takken van volkswelvaart zich geheel op de internationale markt hebben georiën teerd. Het heden zoo heet het ver der maakt het volstrekt onnoodig om nog langer een gematigde bescher ming te handhaven, omdat de toestand bij ons ten aanzien van de werkloos heid, het prijsniveau en 't reëele loon volstrekt niet slechter, maar veeleer beter is dan in protectionistische lail- den, ook dan in Engeland, dat met zijn uitzonderingsbepalingen het eigen vrijhandelsveiieden beschaamt. Men staat een oogenblik verbaasd, van zooveel durf. De toestand bij ons ten aanzien van de werkloosheid gun stiger, het prijsniveau gunstiger, het reëele loon gunstiger dan in andere landen. Het is maar de vraag waarmee men vergelijkt. Het is niet tegen te sproken, dat er landen zijn waar de toestand slechter is, maar toch is in ons land juist op het gebied van de werkloosheid en het algemeen prijsni veau nog veel te klagen. Het reeële loon moge dan niet lager zijn dan el ders, het is maar de vraag: wat kan men er voor koopen. Neen, inderdaad, rooskleuirg is de toestand bij ons even min. Maar bet ergste is, het wordt voor gesteld alsof we dat alles danken aan het vrijhandelsstelsel. Door dit stelsel dat wij te lang vasthielden, hebben wij juist een veel minder gunstige overeenkomst kunnen sluiten met Duitschland. Wij stonden in den strijd machteloos. Tegenover de scherpe maatregelen van Engeland en Ameri ka staan wij machteloos. Daarom is er inderdaad geen roden om te roemen in enkele werkelijke vcordeelen, alsof het vruchten van het vrijhandelsstelsel waren. Het zijn de vruchten die rijpten ondanks dat stel sel. Vruchten die wellicht beter waren indien we dat stlsel wat meer ver lieten. Teekenend is dat men verwerpt de idealen die te Genève en te Weenen gekoesterd werden over een Pan-Euro- pa, maar daartegenover toch in die beweging ziet de mogelijkheid tot een internationale verbroedering. Men spreekt van de noodzaak om het staal van Engeland en den vasten wal' bij een te brengen. Van internationale regeling vande winning en den ex port van steenkolen en van internati onalisatie van de scheepvaart. Hoe goed oi hei ook is om de waar de van die pogingen niet te onderschat ten, nooit mogen wij vergeten dat de naijver tusschen volkeren evenmin is weg te nemen als de naijver tusschen personen. Alle internationale regelin gen zullen eenmaal blijken slechts vod jes papier te zijn. Strijd zal er zijn zoolang de aarde bestaat. Strijd om der zonden wille. Die strijd kan door onderhandeling verzacht worden. Maar dan moeten wij ook wat hebben om te onderhandelen. Dat wordt helaas vergeten. T Ees kiosk woord. De Minister van Oorlog lieeft in zijn rapport over de relletjes te Assen en te Ede een* woord gesproken, dat ons naar het hart is. Op den man af zegt de Minister dat zondig drijven van Communisme, ge reed tot de daad der revolutie, een der grondoorzaken is geweest. Eveneens dat er een onmiskenbaar verband is tusschen de ontwapenings actie der SDAP. en deze treurige voorvallen. Wij zijn blij, dat de Minister het zoo duidelijk gezegd heeft. Daarover zal hij nog heel wat moeten hooren. Het Volk sprak gisteren al van de offici- eele onwaarheid en van het verbergen van de ware oorzaak. Maar toch is het de waarheid. Als week aan week de brandbare mid delen worden opgetast met de leuze: wat zal dat een mooi vuurtje kunnen worden, dan mag men niet zich terug trekken zoodra een onvoorzichtige er een brandende lucifer in gooit. Dan is men mede verantwoordelijk. Nogmaals wij zijn blij, dat dit nu eens heel duidelijk gezegd is. Y Een nuttige aanschrijving. Tegelijkertijd dat de Minister zijn meening zegt over de ongeregeldheden in het leger, komt de Commandant van het leger met een aanschrijving aan de korpscommandanten over de zorg voor de troepen. Wij achten dat een gelukkig samen treffen. Tucht en orde zijn de grond slagen voor een goede werking van onze weermacht. Zoolang de zonde be staat, zullen wij naijver tusschen de volkeren zien. Zoolang zullen wij ook ons leger niet kunnen missen om ons te verdedigen. Maar dat leger wordt gevormd, door onze zonen. Het zijn geen poppen. Nu brengt de militaire oefening, die immers in gezamenijlk handelen de kracht moet leggen, zoo spoedig mee dat men de waarde van den eenling verliest. Daarom is het goed, dat op den dag waarop men zich rekenschap gaf van de noodzakelijkheid van tucht en or de men zich ook rekenschap gaf van de verantwoordelijkheid voor de licha melijke behoeften van de enkelen. STADSNIEUWS. Armenraad. Verschenen is het jaarverslag van den Armenraad te Leiden over het jaar 1925. Wij ontleenen daaraan het volgende: Op 8 October 1925 was de zittings duur voor den Armenraad afgeloopen. De na het eindigen van dezen zittings duur door den Burgemeester bijeenge roepen en door de betrokken, instellin gen voor de nieuwe zitting van 4 jaar door de2en aangewezen vertegenwoor digers, vergaderden op 24 Nov, 1925 voor een nieuw te vormen Armenraad. In de samenstelling van den Ar menraad kwamen de volgende veran deringen: voor den heer J. A. Bots (Burg. Armbestuur) kwamen Mej. D. Coebergh, Mej. A. M. de Vries en de heer J. Karstens. Wegens het hooge bedrag aan directe ondersteuning kon het Burgerlijk Armbestuur 3 vertegen woordigers naar den Armenraad af vaardigen; voor Mej. D. Coebergh (Ver. v d H. Elisabeth) kwam Mevr. M. Duynstee geb. Brantjes; voor den heer A. L. Reimefinger (Sted. Werkinr.) kwam dr. J. G. van der Sluys; voor den heer H. L. de Haas (Ver. Zieken- steun) kwam de heer A. H. Fortanier; voor den heer W. C. Schumacher (Di aconie Evang. Luth. Gem.) kwam de heer P. Marks; voor den heer S. Thors (Isr. Weezenc.) kwam de heer E. Loeb. Drie instellingen van weldadigheid traden voor de eerste maal toe tot den Armenraad: Do Margarita van Carto- nasticliting afd. van de Ziéa-Vereeni- ging), vertegenwoordigd door Mevr. Smits geb. de Wit; het Leger des Heils door Mevr. E. Stolte geb. Heus, en de Ver. Schoolkindervoeding en kleeding, door den heer S. de Boer Azn. In de plaats van den waarn. voor zitter, den heer J. A. Bots trad als voorzitter op Dr. S. C. Meyering; se cretaris bleef Jhr. Mr. P. W. C, van der Goes. Het personeel v&n den Armenraad bestond uit den boekhouder-armbezoe ker, 5 armbezoekers in tijd. dienst en een klerk-typist. De Armenraad kwam dit jaar drie keer in zijn geheel bijeen. Het bestuur 8 maal. De werkzaamheden, verbonden aan den informatie dienst en aan de admi nistratie en registratie namen in om vang toe; ook was het aantal personen groot, dat Tan de spreekuren gebruik maakte. Het waren aangelegenheden van al lerlei aard het armwezen betreffende; vragen om hulp bij armlastigheid; ad viezen; besprokingen met vertegen woordigers van instellingen;. het vra gen van inlichtingen; inzage van be staande dossiers; huisvesting van ou den van dagen en plaatsing in gestich ten hier ter stede of elders; van min derjarigen en krankzinnigen; gevallen van ouderdomsverzekering en van in validiteit; werkverschaffing; onder houdsplicht, kinderverwaarloozing enz Besproken werd de wenschelijkheid het ambtsgebied van den Raad uit te breiden met de gemeente Oegstgeest en Leiderdorp. Immers bij veelvuldige herhaling strekken onze bemoeiingen zich uit tot in de aangrenzende ge meenten. Het aantal vragen om inlichtingen in 1925 behandeld, bedroeg totaal 2720, waarvan er 187 behandeld werden voor instellingen en diensten buiten Leiden. Dit aantal bedroeg in de jaren '23 en '24 resp. 3907 en 381i5. Deze verminde ring komt, omdat de Gemeentelijke S teun ver le en ing, die een onderdeel vormt van den Gemeentelijken Dienst voor Sociale Zaken, een eigen onder zoekingsdiens t heeft ingesteld, alsme de door de gestadig afnemende werk loosheid in de kringen der georgani seerde arbeiders. Ook kroeg de Ge meentelijke Geneeskundige Dienst op dracht, zijn aanvragen voor inlichtin gen te richten tot het Burg. Armbe stuur; eenvoudigheidshalve, omdat dit lichaam met de uitkeeringen en de in- Ichtingen en de controle in eigen hand wenschte te houden. Alleen voor meer ingewikkelde gevallen richtte men zich tot den Armenraad. Op vermoedelijke woekergevallen werd nauwlettend acht geslagen. Wji hadden het vooorrecht de algeheeleme dewerking der plaatselijke bladen te mogen erlangen in onze pogingen tot bestrijding van den woeker. Tot zoolang er geen wettelijke maat regelen bestaan tot bestrijding van dit kwaad, zal de medewerking van de pers, de eenige, doch ook, bij goedfe samenwerking, een zeer practische weg blijken te zijn. Wij kwamen met de plaatselijke pers overeen om bij aanbieding van geldleening-advertenties eerst met den Armenraad in overleg te treden alvo rens tot plaatsing over te gaan. Dit heeft reeds verscheidene malen tot goe de resultaten geleid. In het begin onzer actie deed zich het geval voor, dat een plaatselijk agent van een elders gevestigde bank instelling, in eerj toen nog door een redactie ongecontroleerde annonce, geldleeningen aanbood. Na eenig overleg slaagden wij er in den man, dit keer iemand die te goe der trouw handelde, er opmerkzaam op te maken, dat hij in dienst was van een ons bekende woekerbank te Rot terdam, wat als gevolg bad, dat hij dankbaar terstond zijn adverteeren staakte en zijn betrekkingen met de betrokken woekerbank verbrak. Twee werkgevers weigerden beslist, Binnenland. De K.W. 103 is te IJmuiden binnen gesleept. Buitenland Het bestuur der Britsche mijnwerk kersfederatie heeft zich tot een ,,cen- tralen raad van oorlog" vervormd. Een felle aanval van Cook op Mac- Donald en andere labourleiders. De Pruisische Landdag heeit hetj vergelijk met de Hohenzolierns met! groote meerderheid goedgekeurd. De Duitsche socialisten hebben een initiatief-ontwerp bij den Rijksdag ingediend tegen terugkeer van den1 ex-keizer. aan den Armenraad gegevens omtrent loon te versterkken. zoodat met een actie uit art. 79 der Armenwet moest worden gedreigd. Uit vrees voor een procedure en bekend worden van na men gaven zii ten slotte toe. Door de onderscheidene Instellingen van Weldadigheid werd aan directen onderstand (geld en natura) dus an dere uitgaven niet medegerokend, over 1925 f 211.348.87 uitgekeerd, tegen f 237.064.67 K over 1924. Alzoo op de Leidsche bevolking (68.886 inw.) per hoofd in 1925 f3.07 tegen in "24 bij 'n bevolking van 68471 inw. f3.46 per hoofd. De steunverleening vanwege bet- Burg. Armbestuur keerde uit aan werkloozen f30.342.97 (v.j. f 71.639,36)^ aan armlastigen f 107,006,01 (vorig jaar f9C.932.l6K), zijnde een bedrag a f ^.99) per hoofd. Over het algemeen was de toestand der arbeidsmarkt over 1925 beter dan in 1924. Er waren minder werkl lozen in het algemeen; vooal in de metaal-P industrie viel verbetering te bespeu- ren. 7 Restauratie Heenengrachlkerk. De restauratie van het kerkgebouw ÏTeerengracht van de Geref. Kerk is) bijna afgeloopen. Reeds heeit de Com missie van Administratie den datum bepaald van de wed erin gebruikneming en wel op Woensdag "27 dezer, desJ avonds om 8 uur. .'De plechtigheid zal opgeluisterd worden door orgelspel i van den heer Besselaar. De kerkgangers zullen wel bemer ken, dat het interieur van hun oudd Heerengracht-kerk een heel ander as pect heeft gekregen. Allereerst is da/ar het sierlijke mo derne platform dat den preekstoel Vanj voorheen heeft varvangen, en in zijn •donker-eikenhouten kleur een deftigen indruk maakt. "Hierbij sluit zich de •overige nieubileqring geheel aan, die) •eveneens donker eiken werd geschil derd en thans vrel gloednieuw gelijkt. De uit den tijd geraakte gaslampjes zijn uit het interieur verdwenen. Hun taak zal voortaan worden vervuld door een aantal electrische lampen die van het hooge plafond afhangen. Het ge heel werd voltooid door de wanden geheel te stukadooren en de wandbe- timmering en de pilaren te schilderen. Zoodoende heeft het interieur een ge heel ander, en een heel wat mooier aanzien gekregen. Een groote verbetering vond plaats in de consistorie. 'nPaar stevige en mooi afgewerkte deuren gev^p van de Vestestraat toegang, tot het verbreede binnenplaatsje. Ging men vroeger van hieruit de consistorie binnen, thans, gaat men daarioe de nieuwe gang bin nen; tusschen kerk en consistorie. Dteze gang üs met smaak afgewerkt en wordt uitstekend belicht. Aan wqers 1 kanten vindt men nieuwe closets. In liet midden is de deur van de consistorie, die belangrijk vergroot, en keurig ingericht is. De broeide vensiers in moderne stijl laten overdag het zon licht door en 's avonds werkt de mooie: lelectrische installatie. Ook is er een moderne gaskachel, terwijl eenigte prac tische wandkasten de meubjjeenng vol- chisatielokaal geworden, tooien. Het is nu een 1ste klas cate- Aannemers van het metselwerk wa ren v. Rooyen en Zierikzee, terwijl het timmerwerk door den heer de Jong) het sohildenverk door den heer Bak- liuyzen, de stoffeering. door den heep. Pracht en de centrale verwarming door1 Huygen en Geveke werd verzorgd. De heer G. D. Gaspari bekleedde het) platform. 1 i Die kerk .wordt thans veaiwarmd met} acht gaskachels. Ouderlingen-Conferentie Geref. Kerk. De jaarlijksche Conferentievan Ou^ derlingen bij de Geref. Kerk in de clas gis Leiden zal binnenkort wederom, plaats hebben en wel op Woensdag 10 November a.s. in de kerkeraadskamer aan de Hooigracht te Leiden. De beer h fi. te OegetgegjS

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1