CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN Bit nummer bestaat uit TWEE Bladen. Belangrijkste nieuws in dit Hummer. 7de JAARGANG DINSDAG 12 OCTOBER 1926 NUMMER 1948 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal I 2.50 Per week i 0.19 Franco per post per kwartaal f 2.90 BUREAU: Hooigracht 35 Leiden TeL 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 ADVERTENTIE-PRIJS Gewone advertenüën per regel 227« cent Ingezonden Mededeelingen* dobbel tarieL' Bij contract* belangrijke redactie» Kleine adverfentien bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden dage' Üjks geplaatst ad 40 cent» EERSTE BLAD. V Voorzichtigheid geboden» Dezer dagen kon nmn lezen, dat de bekende schoolstrijd te Muiderberg nu het laatste tijdperk ingaat. Men weet dat het Schoolbestuur werd afgewezen met zijn verzoek. 'Wij gaan nu niet in op de motieven die daarvoor hébben gegolden. Maar wij willen er op wijzen, dat Ged. Staten het bestuur in het ongelijk hebben gesteld, omdat gebleken is dat op het tijdstip waarop de school ge opend zou kunnen worden het getal opgegeven kinderen beneden 40 ge daald zal zijn. Het Schoolbestuur zal nog bij de Kroon in beroep gaan. 'Het komt ons voor dat ook daarvan niet anders dan een bevestiging der uitspraak is te verwachten. Dit leert ons twee dingen. In de 'eerste plaats dit, dat de bestu ren moeten bedenken dat verschillen- Mde omstandigheden soms oorzaak zijn wij zullen ons zoo voorzichtig moge lijk uitrukken dat een verzoek wat lang opgehouden wordt. In de tweede plaats dat liet noodig is om steeds een ruim getal verklarin gen bij het verzoek over te leggen. Een der schrikkelijkste gevolgen van de gelijkstelling, zoo werd immers in- -dertijd heweerd, zou zijn dat de kleine schooltjes als paddestoelen zouden op schieten. De enkele jaren van vrijheid hebben "wel anders geleerd. Maar wij moeten het ons tot een eerezaak rekenen ook daarin goede maat te geven. Moet het getal 40 zijn, laten wij dan liefst komen met 80. Dat geeft ons zelf een prikkel. Dat snoert den mond van de tegenstanders Maar dat kan noodig zijn ook. Mui derberg leert het. V Verkoop oi erfpacht. Op de jaarlijksche vergadering van de Nederl. Vereeniging voor Gemeente belangen, Vrijdag en Zaterdag j.l. te Helder gehouden, was o.m. aan de or de een rapport over verkoop of erf pacht. In de Commissie die dit rapport heeft samengesteld, zaten eminente mannen. Kopstukken uit de vereeni ging en daarbuiten, die in het gemeen te-beheer de sporen verdiend hebben. Dit rapport behandelt de verschil lende voor- en nadeelen van erfpacht die reeds jaren ter sprake komen. De Commissie vereenigt zich in meer derheid met de stelling dat een actieve grondpolitiek voor geen gemeente kan worden gemist, waaraan dan wordt toegevoegd: hoewel deze moet blijven binnen de grenzen van de financieele draagkracht der gemeente. Ons is op dit oogenblik niet bekend, ■iwelke redenen de minderheid der Com -missie gehad heeft om zich bij die uit spraak niet neer te leggen. Evenmin is bekend tot welke conclusie die min derheid dan wel gekomen is. Het zou ons echter niet verwonderen dat nuchtere practische beschouwing die minderheid geleerd zal hebben dat een grondbedrijf voor menige kleine gemeente een strop is, of een onnut bedrijf. Heel wat gemeenten in ons Vader land en daar buiten hebben zich bui tengewoon ernstig vergist met dat grondbedrijf. Inplaats van een uitkomst te geven tot regeling van sociale aangelegen heden, volkshuisvesting, verkeerswe zen, rioleering enz. kost het zooveel geld dat rente en aflossing van het kapitaal ruim voldoende zou zijn om de noodige werken daaruit te bekos tigen. In dat geval heeft men dus zijn doel voorbijgestreefd. Heel wat gemeenten zitten nu met een groot gronden complex, dat geen rente opbrengt, omdat men de expan sie te groot en zeker te snel had ver wacht. Een grondbedrijf, en in 't algemeen de vraagstukken van stadsuitbreiding, zijn problemen, waartegen vele ge meenten niet opgewassen zijn. Ziehier enkele bezwaren, welke o.i. wettigen om met dit grondbedrijf ui- torst voorzichtig te zijn. Kiemt dit reeds ten opzichte van het Grondbedrijf in het algemeen, zooveel reden te meer om met het erfpacht stelsel voorzichtig te zijn, want dat houdt nog veel langer en een veel grooter kapitaal vast. De schuldenlast zou voor vele ge meenten gemakkelijker te dragen zijn als zij de gronden konden verkoopen. Daarom zeker niet voor elke gemeen te een grondbedrijf. Maar ook met het erfpachtstelsel de grootste voor zichtigheid betracht» STADSNIEUWS. De Haarlemsche Orkestvexseniging. De Haarlemsche Orkestvereeniging heeft haar rij van concerten geopend. Beginnen wij met een woord van hul de, dat dit niet te groote, maar wak kere ensemble zi^h ten doel stelt mu ziek ten gehoore te brengen voor alle muziekminnaren, dus ook en mis schien wel in de eerste plaats voor ben' die geen dure concerten kunnen be zoeken. Reeds uit het eerste programma blijkt, dat het de bedoeling is, goene en voorname muziek te brengen. Wij zullen niet in den breede betoogen, wel ke veredelende werking daarvan kan uitgaan, Rameau. Handel, Haydn en Grieg zijn waarlijk componisten, waar mee men te voorschijn mag komen. Rameau een klare geest 16831764, tijdgenoot van Bach.-slechts twee jaar ouder, organist en theoreticus als de ze, schiep orde in de wanorde der ac- ccorden, door ze tot enkele grondty pen terug te brengen. Bespot om dit schijnbaar radicalisme werden weldra zijn ideeën de grondslag van de nieu we harmonieleer. Van hem hoorden we een Ballet Suite, vroolijke, door zichtige Fransche muziek, doortinteld van geest en humor: muziek zonder problemen, maar voornaam en fijn. Men spreekt zoo wel eens van „papa Haydn" en. in deze betiteling schuilt zooiets als een vergoelijkend medelij den, dat hij het niet tot 9 symph'onie- en, de negen symphonieën der groote meester# heeft gebracht, ofschoon ziin genialiteit er 149 voor zijn rekening heeft te nemen. Populair gesproken schudde Haydn de symphonieën uit zijn mouw. Al deze werken zijn natuur lijk niet van even groot gewicht. Maar men onderschatte niet de 5e Sympho- nie met dat heerlijke Largo of sym- phonie No. 21, om slechts een paar to noemen. Er straalt uit Haydns werken, denk aan „Schöpfung" en „Jalireszeiten" 'n ongetemperde en onuitputtelijke „Sang freudigkeit." In Jan. 1791 gaf Haydn aan een vereerend aanzoek gehoor en hegaf zich naai* Londen om, daar con certen te geven en te componeeren. In Engeland ontstonden de z.g. Engelsche symphonieën. Op allerlei wijzen werd de zeer beminnelijke en gemoedelijke componist door de Engelschen gehul digd. O.a. benoemde de Universiteit van Oxford hem tot „Doctor in de Mu ziek" waarmee de oude man ten zeer ste was ingenomen. Bij het feestcon- cert dat te Oxford werd gegeven ter gelegenheid van het uitreiken der Doc torsbul voerde Haydn een nieuwe sym phonie uit, no. 61, die sinds dien' de Oxfordsymphonie heet, ofschoon ze reeds in 1788 ontstond. Bij het programma werd in de zaal o.a. een heel mooi overzicht van de Oxfordsymphonie beschikbaar gesteld. Waarom niet van Rameau's Ballet Suite? Men verzuim© niets, wat tot de muzikale ontwikkeling van 't publiek bij kan dragen. Het is een genot te luisteren naar de bijna schreven we: gezellige muziek van 'deze zeer mooie symphonie. Ge zellig is deze muziek; maar ze is te vens voornaam; ze is geestig, ze tin telt van humor; ze is doorgloeid van de Weensche zon. Een enkele maal gaat de majeurtoonaard over in mi neur; maar dit gebeurt riieer om de zonnigheid van 't geheel beter te doen uitkomen, dan om smart te verklan ken. Hlaydn was klassicus en dus was het evenwicht der vormen hem alles. Het gaat bij hem niet om 't verklan ken van persoonlijk leed, om het open baren van zijn ziel. Doet hij het toch, dan is het bij hem gevolg; bij Beetho ven en na Beethoven is dat geen ge volg meer, maar. doel. Na de pauze hoorden we uitsluitend Edvard Grieg en we zijn er zeer dankbaar voor. Eerst „Norwegischen Brautzug" en „Zug der Zwerge." En naar aanleiding van dene werken ver- oorlove men ons een kleine uitweiding Een goede-genius herinnerde ons bjj liet aanhooren dezer werken aan de Jazz. Men is wel eens zoo ver gegaan te beweren, dat de Jazz alle mogelijk heden voor de muziek der toekomst in zich bevat, dat de Jazz om zoo te zeg gen de chaos is, waaruit de nieuwe muzikale schoonheid der toekomst zal worden geboren. Wij voor ons zijn overtuigd, dat men daarmee precies de zaken op den kop- zet. Wij zien in de Jazz niet anders dan vergroving, degeneratie, de frivole parodie van wat verschillende compo nisten der 19-e eeuw ons hebben gege ven. Luister naai* de 5e Symphonie en vooral naar de 7e Symphonie van Beet lioven, en ge -hoort een bruisende rhythmiek, waarvan de Jazz slechts een doode navolging kan geven. Luis ter naar Berlioz, luister ook naar die wonderlijke, soms demonische, soms sylphische muziek van Grieg en ge hoort een rhythmiek en een harmoni sche overmoedigheid, die de Jazz- fabrikanten trachten te hereiken met grove, banale effectmiddelen. De Jazz brengt - geen nieuws; alles wat zij brengt is „schon dagewesen" maar in honderdmaal edeler verschijningsvor men. Want wat de groote componisten der 19e eeuw gaven als verklanking van ..hun ziel, gedreven door edele scheppingsdrift, dat geeft de Jazz-fabri kant als een speculatie op de lagere aandriften van het niet muzikaal ont wikkelde publiek en vermoordt daar mee in de kiem den aanleg voor hoo- gere muzikale cultuur. Jazz is afval! rommel! In de prachtige Peer Gynt-suite van Grieg werden we opnieuw in deze overtuiging bevestigd. Het Haarlemsch orkest heeft zijn programma op no bele wijze uitgevoerd. Met veel élan heeft ide heer Willem Knikker, die wegens ziekte van Nico Gerharz het ensemble dirigeerde, het orkest laten spelen: een voorname, soepele direc tie, die rhythmisch wondermooie din gen weet te doen en vooral van Haydn en Grieg een voorname en overtuigen de vertolking wist te geven. Als soliste trad op Mej. To van der Sluys, een veelbelovende sopraan, in de hoogere .registers zeer mooi. Ze zingt met geheele overgave aan haar taak, gepassioneerd en met veel voor dracht. Voor de pauze hoorden we van haar het zeer schoone „Ritorna, o caro e dolce mio tesoro" keer terug, o mijn innig geliefde van Handel uit diens „Rodelinde" en een recitatief en aria uit. „Ezio" van Handel. Maar toch wilde het ons toeschijnen, dat zij in „Solvejgs Lied" en „Letzter Frühling" van Grieg pas in haar volle kracht was. „Solvejgs Lied" was in één woord schitterend. Zij werd op verdienstelij ke wijze begeleid door het orkest, dat zoowel de orgelende muziek van Han del als de fijne, soms heel teere bege leiding van Grieg mooi verklankte. De zangeres, dié herhaaldelijk terug geroepen werd, werd met bloemen ge huldigd. En de volle gehoorzaal beloonde ook den heer Knikker telkens met een warm applaus, een hulde, waarin de leider zijn orkest deed deelen. Moge het Haarlemsch Orkest ons dezen winter nog vele zulke welge slaagde avonden bereiden. Licht en Leven. Gisteravond hield Pater F, Hen- drichs S. J. in de St. Petruskerk de derde zijner Apologetische conferen ties. Hij had tot onderwerp: Het Gods- licht der wereld, Jezus Christus, en ging bij zijn rede uit van Ps. 135: 8 „Fecit solem in potestatem diei", Hij heeft de zon gemaakt tot heerschappij over den dag. Do zon overschittert de hoogste berg toppen en beschijnt de diepste dalen, overal licht en leven brengend. Zoo is het ook met Christus; Hij grijpt de machtigste geesten aan, maar ver troost ook de eenvoudigste en nederig ste zielen. Zijn Godheid overschittert door Zijn persoon den tijd waarin Hij op aai-de leefde, maar ook door Zijn stichting, de Kerk, alle eeuwen. De Godheid van Christus blijkt uit zijn zelfbewustzijn. Hij verklaart dat Hem is gegeven alle macht in liemel en op aarde en dat Hij is de boven natuurlijke Zoon Gods. Nu zijn er twee dingen mogelijk: óf Jezus heeft do waarheid gesproken óf Hij is een leugenaar en bedrieger. Men kan niet Christus' getuigenis omtrent Zichzel- ven ontkennen en Hem toch voor een verheven mensch houden; dit zou een zeer onlogische meening zijn. God heeft Christus' leer bevestigd door de teekenen, die Hij doen kon als de gezondene des Vaders en met een, ook voor de omstanders hoorbare stem, Zijn welbehagen in Zijn gelief den Zoon uitgesproken. En evenals Christus door den Vader gezonden was, zond hij zijn discipelen uit in de wereld om overal het Evan gelie te prediken. Het geloof is uit het gehoor, en het gehoor is uit de predi king van het Woord Gods. De apostelen en hun opvolgers vor men het leergezag in Christus' kerk. Men moet naar hen hooren en hun woord aannemen en niet zelf een „Christendom" fabriceeren. Wie een ander Evangelie brengt dan ik, zegt Paulus, al ware het een engel uit den hemel, die zij vervloekt. Spr. wees er op, dat het Christen dom al in den oudsten tijd Roomsch was, gelijk hij in zijn lezing over het getuigenis der Catacomben nog nader zal uiteenzetten. Een man als Bonifa- cius, die hier te lande het Evangelie bracht, droeg zielmissen op; hij ge looide alzco aan het vagevuur en aan de mis. Calvijn zelve erkende, dat tot op zijn tijd de Roomsclie kerk de ware kerke Christi geweest is. Naar spr.'s overtuiging is zij dit nog, hetgeen wij uit den aard der zaak niet met hem eens kunnen zijn. Leidsch Universiteitsfonds, Te Arnhem is Zaterdagmiddag een bijeenkomst gehouden vanwege het Leidsch Universiteitsfonds. Dr. Braat heette de ongeveer 25 aca demisch gevormden, grootemleeis le den van de rechtelijke maebt en art sen, uit Arnhem en andere Gidd'rsche plaatsen welkom en deelde mede, dat mr. S. J. R. de Monchy, burgemeester van Arnhem, lid van den 'Academie- raad, door ambtsbezigheden verhin derd as tegenwoordig te zijn in de bijeenkomst en deze te leiden. Een bijzonder woord van welkom richtte spr. tot prof. dr. W. Einthoven en prof. mr. Van Blom, die referaten zouden houden. Prof. Einthoven hield e»en rede over „spierkracht in 't algemeen en de kracht der hartspier in t bijzonder. Daarna sprak Prof. Mi*. Van Blom over „de positie van zijn vak, de staat huishoudkunde, aan de Rijksuniversi teit, speciaal te Leiden". Na afloop der vergadering maakten de heeren een autotocht naar de Stee- nen Tafel. Met een geinesnschappelii- ken maaltijd werd do bijeenkomst bo- sloten. Chj. Letterk. kring. 'tWas haar eerst© vergadering na de zomerrust. De „zaal" liep vol: leden (ook van „buiten") en donateurs. De Voorz. opent met gebed en leest Openb 18 en 19 (ged.) De secr. verslaat clen vorigen kringavond. De heer Van Ham neemt de leiding over van den voorz. den heer A. B. Mulder, welke laatste referee ren zal over: De dichter Geertcn Gossaert. (Aangezien, op verzoek, de geheele lezing in de „N.L.Crt." zal wor den geplaatst, volstaat uw verslagge ver met de vermelding der hoofdza ken). Spreker geeft een korte levens schets van den dichter; doet hem zelf antwoorden op de vraag, waarom hij een schuilnaam koos en licht de keus van den titel: „Experimenten" (Gos saert s bundel) nader toe. Vervolgens citeert spreker de vele en velerlei cri- tiek over Gossaerts werk. We hooren het oordeel van Gresliof, de Vries, Zel den thuis, Bierens de Haan Carel Schar ten, van Eckeren, Albert Verwey e.a. „Een rijke weelde van muziek" zegt deze. „Het is een Calvinist, die hier spreekt, zooals er onder onze dichters, sinds Bilderdijk, geen is opgestaan" lofzingt een ander. G. is de "dichter van 't verlangen. En de hartstocht van het verlangen, woelende door z'n poëzie, is niets anders dan een zoeken naar rust: in de natuur, in de eenzaamheid, in de stilte, in den dood, in de overga ve aan zijn God, de „Bron van zijn Verlangen." Spreker toont "dit aan door decla matie der schoonste verzen uit „Expe rimenten" eindigende met het onster felijke „De Verloren Zoon." „Ik dank U, dat Uw licht mijn weelde heeft ontstoken; Ik dank U voor den trots van mijn ontuchtig hart; Ik dank. U. dat Uw tucht, zijn tarten heeft verbroken, Ik dank voor elke zonde, ik dank voer elke smart". Een vruchtbare discussie volgde. Een hartelijk woord van dank voor de doorwrochte studie vertolkte de blijde voldoening der toehoorders. Op de volgende vergadering zal mej. Moene „De steen der Wijzen" inleiden De heer Laman sloot de vergade ring met dankzegging. Leidsche Kunstkring „Voor Allen". Naar wij vernemen heeft de Leid sche Kunstkring „Voor Allen" zijn capaciteit bereikt. Hij heeft zich ver plicht gezien] de inschrijvng van nieuwe leden stop te zetten. Het ge tal leden is momenteel 1250, terwijl nog tal van ingeschrevenen tot later moeten1 wachten. Een zoo krachtige vereeniging kan wait geven. Dat blijkt ook voor dezen winter. Het bestuur biedt in dit seizoen een mooi programma aan, wat blijkt uit het volgend overzicht: Donderdag 14 October: Utrechtsch Stedelijk Orkest; Vrijdag 5 Noveimber Bolieenisch Strijkkwartet; Donderdag 9 December: Dushkin, Viool; Maan dag 10 Januari: Marcel Maas, Piano; Donderdag 10 Februari: Trio van der Sluijs; Maandag 7 Maart: Concertge bouw Sextett. Zer dings week. Zo'oals bekiend, wordt van 714 November a.s. de Zendingsweek ge houden. Dat ook Leiden in die weëk 'n buitengewone Zendingssamenkomst heeft spreekt van zelf. De Vereeniging tot bevordering van de Zendingszaak organiseert een bijzondere bijeen komst op Maandag 8 November in de Pieterskerk. Als sprekers zullen op treden de alom bekende oud-Zendeling Binnenland. Conferentie Geref, Kerken bultte*! het Kerkverband. Buitenland. De Belgische gemeenteraadsverkie zingen leveren verlies voor de socia listen en winst voor de andere partijen op. Het Britsche Labourcongre?, Voorspellingen omtrent een spoodiga verandering in de Amerika anschs politiek tegenover de Sovjets» van de Sangir en Talauer eilanden, Ds. C. Ferguson, thans predikant voor het z.g. jeugdwerk te 's-Gravenhage. .en zendeling H. G. van Kelen, de be heerder vn het melaatschen dorp, Lao si Momo op Deli. Binnenkort volgen, nadere mede- deelingen. Tram-misère. De reizigers, die gisteravond met} de tram der N. Z. H. T. M., welke tus-- schen kwart voor zeven en acht uui*, vertrekken, moesten naar Rijnsburg, hebben een alleronaangenaamst avon tuur beleefd. Een vrachtauto van een expediteur uit Apeldoorn reed nabij 't Posthof, van Oegstgeest komjende, ter hoogte van het wachthuisje der H. T. M. al daar in het zachte gedeelte van de opgebroken straat tusschen de rails en stremde daardoor het tramverkeer in de richting Leiden over dat spoort Binnen e.en half uur tijds stonden er achter elkaar wel twintig tramwa gens te wachten, die niet konden door rijden. Ongelukkig evenwel voor de even- genoemde reizigers, was men blijk- baar geruiinen tijd na het ongeval aan het station alhier nog niet op des hoogte met den aard van de strem- ining, want hoewel het rechische,' spoor, van Leiden uit gerekend, geheel vrij was, vertrok van kwart voor zeven af geen enkel© tram meer in. de richting Rijnsburg. De conducteur van de tram uit Scbeveniiigen, die hier om 7.25 moet vertrekken naar Rijnsburg, deelde op het emplacement aan zijn reizigers mede, dat er iets „kapot' was, en zij maar naar 't Posthof moesten loopen* Gewillig marcheerden de menschen af, trots duisternis, regen en wind. Maar wat zij bij de halte t Posthof vonden, geen tram die hen verder zou brengen, hoewel dit gemakkelijk had gekund. Wel een groep van 30 a 40 lotgenooten, die onbeschermd op een vluchtheuvel stonden te wachten, in het volle vertrouwen, dat wel spoe dig een tram zou komen, temeer waar op het station de raad was gegeven! alvast door te loopen. Terwijl de politie het verkeer over den rechts-gelegen rijweg leidde trachtte men den auto weg te krijgen, wat om 5 min, voor acht gelukte. Nog duurde het echter bijna een kwartier voordat de lichten van een uit Leiden komende tram zichtbaar werden. Het bleek echter een Oegstgeester trammetje te zijn, waarvan bijna geen der reizigers gebruik kon maken. Tien minuten later passeerde een andere tram, weer een Oegstgees ter, met twee of drie reizigers, en toen eindelijk, nadat sommigen een goed uur in dit gure weer hadden staan wachten, een tram voor Kat wijk verscheen, reed de bestuurder, als zag hij die file wachtende men schen niet, bij de officieel© halte 'i Posthof dóór. Men k£n zich de verontwaardiging voorstellen van het gedupeerde pu bliek, dat daarna weer 20, mifu/uten heeft moeten wachten, en dat iets zóó krankzinnigs op deze liju nog wel weinig zal hebben beleefd. Hoogleeraarsbenoeming, Aan de Universiteit alhier is be noemd tot hoogleeraar in de Genees kundige Faculteit tot het geven van onderwijs in de medische chemie dr. H. G. Bungersberg de Jong te Breda; als opvolger van Prof. D. A. de Jong. De nieuw benoemde Hoogleeraar in de medische chemie, welke leer- stoel in de plaats komt van dien voor vergelijkende pathologie, idie bezet was door wijlen Prof. Dr. D. A. de Jong, werd 27 Mei 1893 te 's Graven- liage geboren .Hij bezocht de H. B. S. aan de Waldeck Pyrmontkade al daar en deed daarna met goed gevolg het Staatsexamen A en B. In 1913 werd hij student in de bio logie aan de Leidsche Universiteit, doch zette na 1 jaar deze studie voort aan de Universiteit te Utrecht. Na in 1916 het candida&isexamea Jte

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1