ABONNEMENTSPRIJS CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRIJS 1 nummsr beslaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. Nog eens: een zonderling oordeel STADSNIEUWS. Belangrijkste nieuws in dit Hummer. 7ae JAARGANG MAANDAG 11 OCTOBER 1926 NUMMER 194f b Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal f 2.50 Per week f 0.19 Franco per post per kwartaal I 2.90 BUREAUHooigracht 35 Leiden TeL 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 Gewone *dvertenti5n per regel 22'/» cent Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief. Bi) contract, belangrijke reductie. Kleine advertentien bij vooruitbetaling ran ten hoogste 30 woorden, worden dege lijks geplaatst ad 40 cent Eenigen tijd geleden gaven wij o.a. ook Jiet oordeel van den heer S. A. Maas over de troonrede weer. Wij de den dit aan de haiyi van diens be schouwingen in zijn blacl Nederland. In zijn no. van j.l. Vrijdag dient de heer M. aldus van antwoord. Het wil mij in alle bescheidenheid voorkomen, dat het zonderlinge is aan de zijde van de Nieuwe Leidsche Cou rant, want waarom een land niet con stitutioneel geregeerd zou kunnen wor den en tegelijkertijd monarchaal, is mij een-raadsel. Constitutioneel wil toch alleen zeggen: in overeenstem ming met de grondwet. Het komt er dus maar op aan, dat die grondwet niet meer inbreuk maakt op de macht van de kroon, dan in het belang van het land en het volk gewenscht is. In de laatste 100 jaar heeft men te onzent en elders de constitutie aldoor maar gewijzigd om steeds meer de macht te verleggen van de kroon naar het parlement, met het bekende ge volg, dat het land nu eigenlijk heele- maal niet meer geregeerd wordt, maar ten deele verwaarloosd en ten deele geringeloord. Dat is niet een noodza kelijk gevolg van een constiutie, maar alleen van een slechte constitutie. Nog een groote vergissing maakt de Nieuwe- Leidsche Courant, wanneer zij meent, dat mijn. vrienden en ik zouden behooren tot hen, die vragen naar „den sterken man" die als een Musso lini orde schept. Orde is voor ons geen doel, maar middel. Wat ons in Mussolini sympa thiek is, is zijn succes met het schep pen van orde. Maar duurzaam zal zijn succes pas zijn, wanneer hij uit die orde welvaart weet te doen groeien en dan een toestand weet te scheppen, waar niet meer geweld (d.i. physieke kracht] overwegend de macht schept, maar waar de orde onderhoudende macht hoofdzakelijk zal steunen op gezag (dat is geestelijke en zedelijke kracht). Onze. sympathie is dus geen voorkeur voor een dictator of voor ge weld, maar voor orde als voorwaarde voor welvaart. Het is ons echter niet onverschillig, waarop die orde steunt. Als 'tniet anders kan dan ten slotte maar op geweld, maar liefst op gezag, di. op vertrouwen, op het geloof, dat het zóó goed is. Voor mij en mijn naaste vrienden is een dictatuur volstrekt niet de hoog ste wijsheid en de redding van alle ikwalen. Ik geloof zelfs, dat geen onzer zich een dictatuur anders kan denken, dan als tijdelijke noodmaatregel onder zeer abnormal eomstandigheden, om standigheden, zoo als die b.v. beston den in Italië in 1921 en 1922 en zooals wij ze wellicht nooit zullen kennen; waarom het dan ook zeer de vraag is, of wij hier ooit zullen verkeeren, onder omstandigheden, waaronder van een dictatuur sprake zou kunnen zijn. Ook een monarch naar den ouden stempel wenscht geen onzer, maar wel een mo narch van een geheel nieuwen stem pel; een monarch, wiens stelsel en practijk voortbouwen op het historisch verworvene, dus ook op de ervaring, die verkregen is, zoowel met de mo narchie als met de volksregeering. Mij dunkt, dat men nu langzamerhand wel kan weten, dat wij allerminst terug willen naar verouderde vormen, al re kenen wij dan ook de parlementaire democratie tot de verouderde vormen. Met het slot van de beschouwingen van de Nieuwe Leidsche Courant ben ik het natuurlijk volkomen eens, maar hoe denkt het blad Vorst en Volk in nig samen te brengen, wanneer dat zelfde Volk aan den Vorst elke gele genheid beneemt om zich tot heil van het Volk te doen gelden? Dit antwoord valt in drie punten saam te vatten: le. De noodzakelijkheid volgens den heer M. van radicale omwerking onzer grondwet. 2e. De verklaring betreffende diens standpunt ten opzichte van de hand having van orde. 3e. De constitutioneele band tusscheo Vorstin en Volk. Het is noodig om hierop kort van bescheid te dienen. De groote fout van den heer M. is, dat hij in het afgetrokkene redeneert, hoe de toestand zou kunnen zijn. Het gaat er niet om of er niet een volks bestaan denkbaar zou zijn, waarin wer kelijk het zuiver Monarchaal gezag ge zegend zou kunnen regeeren. Hoewel het in ons tegenwoordig internationaal samenleven heel moeilijk denkbaar is. willen wij toch gaarne toegeven, dat het mogelijk is. Zelfs gaan we gaarne verder en meen en dat ook onder dan drang van de gansche vrijzinnigheid onze constitutie meer dan ons wen- schelijk voorkomt, de regeermacht ver legt van de Kroon naar het Volk. Maar in de groote lijn noemen wij het een zegen, dat thans onze geëer biedigde Koningin niet de persoon is waartegen de aanval zióh concentreert zoo dra men het met de regeeringsda- den niet eens is. Bet is niet mogelijk om in dit bestek voorbeelden fe noe- men, en ook niet noodig, want ieder heeft ze voor het grijpen. Nu verzetten wij ons onmiddellijk tegen ieder, die van de Kroon een or nament maakt. Onze Koningin is voor ons de draagster van het gezag. Aan dat gezag kennen wij groote macht toe. Wij prijzen ons gelukkig, dat wij in H'. M. een wijze vrouw hebben, die met kennis van zaken, voor menig staatsman beschamend, beslissingen neemt. Groote invloed gaat daarvan uit. Doch wij maken ons geen illusie dat het mogelijk zou zijn die macht ce ver groeien, gezwegen nog over de vraag boever dat gewenscht zou zi;n. Hier is dan ook het groote verschilpunt tus- schen den heer M. en ons. Onze Grond wet laat zich zoo gemakkelijk niet wij zigen en dat is maar gelukkig ook. Daarom zeiden wij, dat in ons consti tutioneel geregeerde land het onmoge lijk zal zijn de idealen van den heer M. te verwezenlijken. Voor de meening van den heer M. in de tweede plaats hebben we eer bied. Het verheugt ons dat hij net niet van het' fascisme van den heer Musso- lini verwacht. Overigens l'nkt. ons dat standpunt te idealistisch. Zijn optre den een roepen in de woestijn. Ten slotte hetgeen voor ons het voor naamste is. Wij noemden het een waarschuwing voor de regeering, wat de heer Maas op 17 September schreef. De band tus- schen Vorstin en Voik moet niet los gewrongen worden. Wij danken God voor de genade, dat die band bleef be staan, waar elders, zelfs met het meer voor de monarchie geëigende volkska rakter, die band verbroken werd. Dat danken moet ook afspiegeling vinden in onzen eerbied voor den persoon van H. M. Het gezag, dat zij heeft is niet uit het volk, ook niet van Haar zeJf, maar is, naar Gods voorzienig bestel, gezag Gods. Dat onze Koningin mis van God ge spaard bleef, en over het algemeen ons volk zich gaarne voegt onder dat gezag, hebben wij voor een niet gering deel te danken hieraan dat ons volk zich in meerderheid nog buigt voor den Koning der Koningen. Dit historisch gewordene is ons lief. Die hand ligt ook in onze grondwet vast. Die band komt ook uit in. de jaar lijksche troonrede. Niet onaardig was het op te merken, dat zelfs Sociaal- Democraten spreken: De Koningin komt tot ons, wij gaan niet naar de Koningin. Zoo is het. De Koningin spreekt in de troonrede tot Haar volk. Die troonrede mag daarom niet ont daan worden van een zekere majesteit de persoon van onze Koningin waar dig. Ook en vooral, opdat de band tus- schen Vorstin en Volk voelbaar blijve. V Het verdrag met België. Binnen enkele dagen zal onze volks vertegenwoordiging voor een uiterst belangrijke beslissing gesteld worden, die ver strekkende gevolgen kan heb ben. Het zal daarbij gaan om de al of niet aanvaarding van het ontwerp-ver drag met België. Een geweldige campagne is inzon derheid de laatste weken,tegen dit tractaat gevoerd; moeiten noch kosten zijn daarbij gespaard. Het Belgisch verdrag is een ramp voor Nederland, onze toekomst is in gevaar, ons land moet voor dit'onheil worden behoed, zoo roept men met luider stem. Toch moet men voorzichtig zijn in zijn critiek en vooral een tweetal din gen bedenken. In de eerste plaats dit. dat de mees ten die tegen het Verdrag ageeren daarbij geleid worden door overwegin gen, die verband houden met wat men het nationaal belang acht. De oppo sitie keert zich voornamelijk .tegen het Antwerpen-Moerdijkkanaal Men vreest dat Antwerpen tot nieuwen bloei zal geraken ten nadeele van Rotterdam. Nu is daarvan weinig te zeggen. Na tionale welvaart is een grootheid, die van zooveel factoren af hangt, dat mo gelijk de opheffing van een dezer een anderen in het leven roept. De kwestie moet bezien worden niet uit het oogpunt van het belang, maar van het recht. En dan is b.v. de vraag, wat het kanaal betreft, deze: heeft Nederland in het Zuid-Beveland- kanaal <?en voldoende compensatie ge boden voor de afdamming van het Kreekrak? Daar is nog een tweede reden, waar om men voorzichtig zij in zijn oordeel. en dat is het vertrouwen, dat wij mo gen stellen in onzen minister van bui- tenlandsche zaken. De heer Van Karnebeek is een bij uitstek kundig man en een diplomaat van internationale beteekenis. En waar politiek steeds is de kunst van het mogelijke, het bereikbare, mogen wij wel vertrouwen, dat een staatsman als hij ongetwijfeld in het Verdrag wel z.al bereikt hebben wat er in de huidi ge omstandigheden voor ons land te bereiken was. Men hoede zich daarom voor een al te lichtvaardige critiek! Kamerkieskring „Leiden." In de Zaterdag 9 October j.l. onder leiding van den heer W. Warnaar ge houden vergadering van het bestuur van den Kamerkieskring „Leiden" werd besloten tot indiening bij het Cen traal Comité van een tweetal voor stellen. Het eerste voorstel luidt als volgt: Het Centraal-Comité bestaat uit hoog stens 25 leden. Iedere Kieskring vaardigt een pri mus- en een secundus afgevaardigde af naar het Centraal-Comité. Bij ontstentenis of verhindering van den primus-afgevaardigde treedt de 'secundus in diens volle rechten. De afgevaardigde in het Centraal-Co mité is in die kwaliteit ambtshalve lid van het Kieskringbestuur. Ten hoogste 7 leden met 4 secundi van het Centraal-Comité worden door de Deputaten verga dering gekozen. De- zo wijst ook den Voorzitter aan. ter wijl de Tweede* Voorzitter, do Secre taris en de Penningmeester worden gekozen uit en door de leden van het Centraal-Comité. De door de Kieskringen aangewezen leden van het Centraal-Comité treden als regel af op den laatsten Augustus van het jaar onmiddellijk voorafgaand aan het jaar, waarin een periodieke Kamerverkiezing staat gehouden te worden; zij zijn terstond herkiesbaar. De door de Deputatenvergadering gekozen leden treden af op de Depu tatenvergadering in het verkiezings jaar, behalve hij tuschentijdsche ver kiezingen wegens Kamerontbinding. Ieder Kieskringbestuur en iedere groep van 5 kiesvereenigingen binnen eenzelfden Kieskring hebben het recht in deze vacatures candidajen te stel len, mits hun namen minstens twee maanden van te voren worden inge zonden bij het Centraal Comité. Het Centraal Comité heeft het recht in elke vacature twee candidaten te stellen. Het tweede voorstel is van den vol genden inhoud: Het Centraal-Comité benoeme een Commissie, die tot opdracht krijgt vóór 1 Augustus 1927 aan onze partij een rapport uit te brengen over de beste wijze waarop de candidaatstel- ling kan worden geregeld. Aan deze Commissie worde opge dragen, de Kieskringbesturen in de gelegenheid te stellen hun meening dienaangaande kenbaar te maken. •Het eerste voorstel is van de volgen de toelichting voorzien: Voor een goede leiding onzer partij is het gewenscht, dat er een zeer nauw contact bestaat tusschen de leiding van de geheele partij en de leiding in de onderscheidene kieskringen. De thans voorgestelde wijze van sa menstelling onzer partijleiding waar borgt, dat zulk een nauw contact zial bestaan. Bij de huidige samenstelling van 't Centraal Comité bezitten groote Kies kringen als Amsterdam, Dordrecht. Haarlem, Helder, Leiden daarin geen vertegenwoordiger. Gevolg is, dat deze kieskringen niets weten van de plannen der partijleiding hetgeen hun arbeid, in het bijzónder wat de propaganda betreft, bemoeilijkt Wordt het thans ingediende voorstel aangenomen, dan kan iedere kies kring volkomen op de hoogte zijn van hetgeen in onze partij wordt gedaan, terwijl omgekeerd de partijleiding, doordat de leden uit alle kieskringen komen volkomen op de hoogte kunnen zijn van hetgeen in de partij leeft. Tevens bestaat dan de grootst moge lijke waarborg, dat de belangstelling voor ons partijleven zal toenemen en dat het Centraal Comité werkelijk lei ding zal geven aan onze partij in over eenstemming met de behoeften. De keuze van ten hoogste 7 leden door de Deputaten-vergadering is ge- wor'scht en krachten voor ons partij- 1 ::-tnnr te behouden en te winnen, die in de Kieskringen nie' .r ieer op den v f-rgrond treden, maar oo wier mede- wer-.ing om een of ivrien goote evils wordt easteld. Dit aantal is niet te klein genomen om daardoor eenige variatie mogelijk te maken. De verschillende schakeerin gen in ons partij leven kunnen dan ook in het Centraal-Comité vertegenwoor digd zijn. Deze voorstellen zijn, vóór zij hij het Centraal Comité worden ingediend, eerst toegezonden aan alle Kamerkies kringhesturen in het land. Van ver schillende kieskringbesturen werden adhaesie-betuigingen ontvangen; 'en kelen stelden op ondergeschikte pun ten wijzigingen voor, waarmede door het kamerkieskringbestuur „Leiden'1 zooveel mogelijk rekening is gehouden Verwacht mag worden, dat beide voorstellen, zoowel hij het Centraal Co mité als bij de Kamerkieskringbestu- ren, gunstig ontvangen zullen worden. Na 3 October. Reeds lang had het bestuur van de 3 Octobervereeninging gezocht naar 'n gelegenheid om den talrijken mede werkers aan de jaarlijksche 3 October herdenking een blijk van waardeering te geven, Verschillende manieren wa ren geprobeerd, maar geen er van vol deed in alle opzichten. Totdat het bestuur op de goede ge dachte kwam ,om na afloop van de feestviering de deelnemers hijeen te brengen in een vergadering en hen zoo een vroolijken avond aan te bie den. Zaterdagavond kwam het tot de uit voering van dit plan. De groote stads gehoorzaal was heneden en hoven flink bezet. Waaruit wel kon worden afge leid, dat de deelnemers en hun intro- ducóes met voldoening de uitnoodi- ging van de 3 Oct. vereeninging had den ontvangen. Alleen het zien van al die bekende gezichten, bestuur der 3 October-ver- eeniging, de talrijke heeren, die ge woonlijk medewerken, als leden der verschillende commissies, eenige auto riteiten en een aantal vrijaf hebben de politieagenten, dat verplaatste de gasten reeds weer geheel in de sfeer van het 3 October feest. De gasten werden hartelijk verwel komd door den voorzitter der 3 Oct. vereen., den heer W. v. d Laan. Hij vertolkte het gevoelen van het be stuur, dat gaarne, den deelnemers de zen avonJd wil aanbieden om hen eenigszins schadeloos te stellen voor de vele opofferingen ,die zij zich heb ben getroost. In vorige jaren heeft het bestuur verschillende andere pogingen in dezen geest gedaan. Zoo probeerde men het in '23 met een bloemenhulde in '24 door onderweg den optocht iets aan te bieden, enz., maar er waren telkens onvolkomenheden. Thans deze avond. In 't publiek wil spr. namens bestuur allen hartelijk danken die op eenige wijze tot het welslagen der feest viering hebben bijgedragen. Namen noemen wil spr. niet, maar wel wil hij speciaal de autoriteiten danken die hun medewerikng gaven, zooals B. en W., de militaire autoriteiten, de eere leden, en de politie. Spr. wenschte al len een genoeglijken avond en sprak het vertrouwen uit, dat wanneer het bestuur weer eens een beroep doet op de medewerking der deelnemers, zii dan, ook al kan men niet altijd geheel zijn zin krijgen, toch allen weer bereid zal vinden die te verleenen. Het applaus, dat de vergadering liet hooren, kon gerust als een toestem mend antwoord worden opgevat. Terwijl een strijkje zorgde voor den goeden toon, werd op-het podium een leuk programma afgewerkt, onder lei ding van den bekenden cabarètier Lu- cien. Hijzelf opende de rij met een paar geestige liedjes en voordrachten, waarmee hij veel succes oogstte. Vervolgens kreeg men het optreden te zien van „madame Daphné" in haar schitterende kleureffecten, zooals het programma dit punt benaamde. 't Was ook inderdaad schitterend. Er scheen wel geen eind te zullen komen aan de afwisseling in allerlei verrassende kleurcombinaties, die het voetlicht op de gracieuse gestalte liet schijnen. Vooral het slotnummer, waarin de nationale kleuren domineerden, was heel mooi. Langdurig applaus natuur lijk. Hierna werd het filmdoek vastge maakt en kwam de rolprent in actie. Eerst ontrolde zich de film van de 3 Octoberherdenking van verleden week Maandag, aan de hand waarvan men de geheele feestviering nogeens kon bijwonen. Tal van mooie en pret-, tige momenten bracht de film in een vluchtige rij weer in de gedachten terug. Geestdriftig werd geapplaudis seerd voor den burgemeester en zijn echtgenoote, het bestuur der 3 October Vereeniging, en Jan van Beyeren, den held van het openluchtspel. Na een belangwekkende film van 't bedrijf der „Zilfa" zilverfabriek te Voorschoten, vervolgde het program ma met het optreden van den gooche laar Palton en zijn dochter, die het au- Binnenland. Een Katwijksche logger bij IJmui- den vergaan; de bemanning, uit 13 pe» somen bestaande omgekomen. Schip gestrand op Terschelling. Sleepboot overvaren te Rotterdam; i opvarenden verdronken. Buitenland. Be opvolger van Generaal Ven Seeckt. Een ontzettende mijnramp in Natal. De gemeenteraadsverkiezingen in België, de socialisten aan de verliezen de hand. ditorium verbaaasde door haar knappe stukjes in het ge dachten lezen enz. Hun optreden werd gevolgd door dat van Piet Leenhout. Deze komiek liet zijn gehoor tranen lachen om zijn gees tige voordrachten en liedjes. Een tweede film liet het'publiek nog maals genieten van 't fijne openlucht spel in 1924: „De vrede van Rijswijk" met als bijnummer het sprookje van Lancelot en Halewijn. Onnoodig te zeggen dat ook dit nummer zeer op prijs werd gesteld. Alle9 bijeen was het een vroolijk pro gram, dat Lucien namens het bestuuf der 3 Oct. vereen, haar gasten aanbood en deze zullen het ongetwijfeld prettig hebben gevonden, dat zij op deze wijze nogeens een avond met elkaar over het 3 Oct. feest hebben kunnen „napraten.' De storm. Uit verschillende berichten blijkt wel, dat de 9torm die Zaterdag en Zondag heeft gewoed, hier en daar nogal schade heeft aangericht. Voor wat Leiden betreft schijnen echter geen ernstige ongevallen te zijn gebeurd. Op den Middelweg zijn twee hoornen omgewaaid, gelukkig zonder iemand te treffen, terwijl aan den Rijnsburgerweg de schutting is omge waaid, die den toegang naar het nieu we Acad. Ziekenhuis afsluit. Sempre Crescendo. Het bestuur van het Leidsch Studen tenmuziekgezelschap „Sempre Cres cendo heeft zich voor het jaar 1926 1927 als volgt samengesteld: C. T. de Vries Robbé, praeses; P. A. L. van Og- trop, ah actis; G. J. A. de Ranitz, ques tor; C. M. B. Duyster, bibliothecaris en J. Croese. Arena Stndiosorum, Het bestuur van de Leidsche Stu denten gymnastiek- en chermvereeni ging „Arena StudiosoruaT' heeft zich voor het jaar 19261927 al3 volgt sa mengesteld: P. Gerritzen, praeses; D. P. Lehmann, ab actis; F. X. van Dors- sen, quaestor; J. C. Snijder van Wisse- kerke en M. K. Polano, commissarssen Morpliy. Het bestuur van de Leidsche Studen ten-schaakvereeniging ,.\lorphy heeft zich voor het jaar 19261927 als volgt samengesteld: P. ten Cate, praeses; W. G. Belinfante, ab actis; N Kol ff, qua es- tor en E. J. Roelofsema, eom^«l, ««aris. Genootschap „Kennis is Macht." Zaterdagavond had in de groote zaal van het Nutsgebouw in tegenwoordige heid van het bestuur en directeur en leeraren, de uitreiking plaats van de diploma's aan de leerlingen, die ineen of meer vakken een gunstig eindexa men hebben afgelegd. De geslaagden waren: Ne der 1. Taal en Handelscorrespon dentie: W. v d Bos, M. Faas, H. Ro- thert. Fransche taal en Handelscorrespon dentie: mej. C. C. Bink, G. W. Brands, B. J.Nagtegaal, mej. J. M. Weijer- mans. Engelsche Taal en Handelscorrespon dentie: Th. Admiraal (Noordwijk), mej B. W. de Boer, D. de Boer, mej. G. C. Mazurel, G. J. E. Poortman, mej. J. M. Weijermans. Duitsche Taal en Handelscorrespon dentie: Th Admiraal (Noordwijk, mej. E. H. M Bernard, mej. S. P. Colpa, A, Teljeur. Schoonschrijven: A. C. Bik, B. J. M. Bonnet, H. Stikkelorum. Boekhouden ea.: P. J. Eikerbout, J. Kenbeek, W. F. Maas, W. de Nie, F. Sandberg, A. H. van Vliet, «P. van Weeren, P. H. J. Winkel, Algemeene Handelskennis: Th. Ad miraal (Noordwijk), J. v d Berg, mej. E. H. M. Bernard, J. J. van Ees, P. J. Eikerbout, M. Faas, N. Kromhout, W. F. Maas, A. Martljn, W. Mulder, B, J, Nagtegaal, W. de Nie, mej. J. P. Ra- mondt, mej. J. A. Roos, Chr. Segaar. mej. J. M. Weijermans. mej. H Zui- dema (met

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1