CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
JAARGANG
DONDERDAG 7 OCTOBER 1926
NUMMER 1944"
COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Lelden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2.50
Per week f 0.19
Franco per post per kwartaal I 2.90
Door een ernstige storing in
het Electriciteitsbedriji te Leiden
waardoor al onze zetmachines
heden werkeloos stonden, moest
ons blad geheel met de hand
gezet worden.
Daardoor kunnen wij onze
lezers slechts een courant van
4 pagina's aanbiedenen
konden we tal van dofpen,
oi in 't geheel niet, ol slechts
zeer laat bereiken.
DE DIRECTIE.
V Bedrijfsrekeningen.
Het is bekend, dat het doel, dat
Minister Colijn zich op financieel ge
bied gesteld had, tweeledig was.
In de eerste plaats moest er komen
evenwicht in de uitgaven en ontvang
sten.
In de tweede plaats moesten beide
omlaag gedrukt worden. De totaalcij
fers moesten een kleiner bedrag aan
geven, of, zooals men het ook wel
noemde, de begrooting moest op een
lager peil gebracht worden.
Wij betreuren nog altijd, dat het
hem niet gegeven is ook "dien tweeden
eisch tot werkelijkheid te maken, want
wij vermoeden, dat het heel wat snel
ler gegaan zou zijn dan nu.
Toch stemt het bemoedigend, dat
enkele lijnen, door Colijn uitgestippeld,
door de Geer gevolgd worden.
Zoo was Colijq, een voorstander van
het brengen van de begrootingen en
rekeningen van een Staatsbedrijf bui
ten de gewone staatsbegrooting. In '25
deed hij daartoe het voorstel met be
trekking tot het Mijnbedrijf.
Het was toen de Tweede Kamer,
die verzet aanteekende, omdat zij be
vreesd was een deel van haar begroo-
tlngsrecht te zullen verliezen.
Opzichzelf is die vrees beprijpelijk
en goed. Een van de duurste rechten
der Volksvertegenwoordiging is dat zij
waakt bij de schatkist.
Maar dat mag niet gaan ten koste
van een nuttigheidsmaatregel want dan
gaat het ook ten koste van de schat
kist en is het dus een wijsheid die de
zuinigheid bedriegt, om dit bekende
spreekwoord hier eens omgekeerd te
gerbruiken.
In de eerste plaats toch behooren
die twee soorten van begrootingen en
rekeningen niet bij elkaar, omdat zij
eigenlijk tegengesteld van principe zijn
In de gewone begrooting van een
Overheidslichaam behoort de taak die
dit lichaam als Overheid heeft voorop
te staan. De Overheid is b.v. verplicht
rechtspraak en veiligheid te waarbor
gen. Al zou ons land ook nog zoo arm
worden die moeten behartigd blijven.
Men kan daar streven naar gepaste
zuinigheid en het is de dure plicht
der volksvertegenwoordiging daarop te
letten^maar in elk geval gaan de
uitgaven voorop, de middelen moeten
daarna gevonden worden. Winsfc of
verlies komt daar niet ter sprake.
Geheel anders is het met een be
drijf. Welk doel met een bedrijf ook
beoogd wordt en ook dat kan
staatszorg zijn steeds mag niet
uit het oog verloren worden dat winst
of verlies duidelijk tegen elkaar opge
wogen worden.
Nu zijn er bedrijven waaarvan het
karakter moeilijk is vast te stellen.
Zoo heeft in den loop der jaren b.v.
de Post en Telegrafie een bepaald
Staatsmonopolistisch karakter gekregen
wat, ook om internationale redenen,
niet meer is ongedaan te maken.
Maar er zijn ook wel andere be
drijven, neem b.v. het straks genoemde
Mijnbedrijf, waar dit Overheidsmono-
polie niet zoo noodzakelijk is.
Terecht werd dan ook door Minister
Colijn getracht dit bedrijf uit de ge
wone begrooting te lichten.
Wij verheugen er ons over dat ook
Minister de Geer dat voorbeeld heeft
gevolgd,
Wij hopen dat de Tweede Kamer nu
gfeen bezwaar zal, maken tegen deze
afzonderlijke wet.
Deze afzonderlijke begrooting geelt
ons nog een voordeel van dit stelsel te
zien. Np het geheele Mijnbedrijf uit de
gewone begrooting is gehaald, leek het
zoo alsof de begrooting inderdaad dit
jaar op een lager plan was gekomen.
Van f 625 millioen in 1926 op f 591 mil-
lioen in 1927, Maar omdat het Mijnbe-
BUREAU: Hooigracht 35
- Leiden
TeL 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
drijf ook een goede f 30 milioen om
vat, is dit slechts schijn. Men begrijpt
wat dit beteekent. Wil men komen tot
een overzichtelijk geheel, dan moet elk
bedrijf afzonderlijk komen te staan,
opdat niet verborgen bedrijfswinsten
beletten de geheele begrooting tot het
normale peil omlaag te drukken.
STADSNIEUWS.
Groote electriciteitsstoring.
Dat was vanmorgen een heele con
sternatie. Ruim 'n kwartier over ne
gen, alle bedrijven waren in vollen
gang, -weigerde plotseling de centrale
van de S. E. F., die de geheele stad,
ook de tramlijnen en een zeer groot
aantal buitengemeenten van stroom
voorziet, haar medewerking. Opeens
stond alles stil.
Voor ons eigen bedrijf, dat voor
het courantzetsel geheel op electrische
kracht is aangewezen kwam de stag
natie al heel ongelegen, Al gauw bleek
dat eenige van de kostbare morgenuren
als.verloren moesten worden beschouwd
en we in elk geval zonder bijblad
zouden moeten uitkomen.
Naarmate meerdere gegevens bin
nenkwamen werd het duidelijker van
welken grooten omvang de storing
was.
Aanvankelijk stonden op de lijnen
die op het gewone stadsnet waren
aangesloten ook de trams stil.
De eerst voor de hand liggende ge
volgtrekking was, dat de oorzaak van
de stagnatie moest worden gezocht in
de Centrale zelf. Dit bleek inderdaad
het geval te jéijn, en in de Centrale,
waar nog slechts één van de vier tur
bo-generatoren werkte, haastte men
zich, die in te schakelen op de kabels
die speciaal de stroom aan de beide
tram-maatschappijen leveren, waardoor
althans het verkeer verder geen hinder
ondervond.
De talrijke bedrijven die zonder
stroom zaten, waren echter niet ge
holpen, en bleken voorloopig ook nog
niet te kunnen worden geholpen. Mo
gelijk zou tegen 1 a 2 uur weer stroom
kunnen worden geleverd, maar dan
nog niet aan de'grootste bedrijven, die
op hoogspanning zijn aangesloten.
Wij hebben ons dadelijk om inlichtin
gen gewend tot de S. L. F., waar de
directeur, Ir. G. A. van Klinkenberg,
ons welwillend te woord stond.
In normale omstandigheden, zoo ver
namen wij, is de stroomopwekking ver
deeld over de- drie groote turbo-gene
ratoren.
Daarvan is er drie weken geleden
één defect geworden door een gebrek
aan den rotor, die o.m. opnieuw zou
moeten worden bewikkeld. Dit werk
zou over eenige dagen zijn klaar ge
komen, en tot heden liep met de overige
generatoren alles perfect.
Tot dat juist in dezen critieken tijd
vanmorgen bij het kleine ongelukje een
grooter is gekomen, doordat n.l. in het
inwendige van den tweeden generator
een defect ontstond, waardoor ook deze
geen stroom meer kon leveren.
Waarschijnlijk is op dit oogenblik de
derde generator even overbelast ge
worden, waardoor bok deze een defect
kreeg, n.l. een breuk in de stang van
de regelklep, dus van mechanischen
aard.
Ofschoon hierdoor de stroomverwek-
king niet geheel kwam stil te staan,
werd toch onmiddellijk last gegeven de
derde generator uit te schakelen. Wat
maar heel goed was ook, want anders
zou de machine op hol hebben kunnen
slaan en het herstellingswerk van veel
grooter omvang zijn geworden
Thans kon gelukkig worden volstaan
met het uitnemen van enkele deelen
uit den derden generator en het ver
vangen hiervan door reserve-deelen,
die in voorraad waren.
Terwijl werden de trams op gang
gehouden door een vierden generator
van kleiner capacitêit.
Maar al kwam de derde machine
vandaag gereed, aangaande de tweede
was dit niet met zekerheid te ver
wachten, zoodat heel zuinig met den
stroonf moest worden omgegaan. Dit
klopt ook met hetgeen wij boven op
merken betreffende het hoogspannings
net waaraan de grootere bedrijven zijn
aangesloten.
O, jiet stadsnet nu zooveel moge-
l'j i - ontlasten, zou de strooml e vering
dj Haagsche tram voor een ge-
- worden overgelaten aan de
Daagsclie Centrale Daarbij werd reeds
vat)morgen het Oostelijk deel van het
net van de buitengemeenten w.o. ook
Alphen valt, overgeschakeld op oude
leiding vanuit Noord-Holland, die vroe
ger dit gebied van stroom voorzag.
Zoo hoopte men dus voor vandaag
nog een minimum stroomlevering te kun
nen waarborgen. Maar de groote be
drijven zouden heden nog wel niet
kunnen werken, en ook kon niet ge
heel worden ingestaan voor de kwali
teit van het licht op hedenavond.
Hoewel in minder sterke mate, be
gon op het net waarbij ons bedrijf is
aangesloten, de eerste stroomlevering
weer om kwart over twaalf. Slechts 15
minuten konden de machines loopen,
toen opnieuw storing intrad.
Leidsche Duinwater-Maatschappij.
Onder verwijzing naar de in dit nr.
voorkomende advertentie, brengen we
nogmaals het verzoek van de Leidsche
Duinwater-Maatschappij, om zoo zuinig
mogelijk met water om te gaan, aan
onze lezers over.
Men lette er vooral op, dat 's avonds
alle kranen gesloten zijn, want 's avonds
en 's nachts is er een aanzienlijke ver
hooging van druk, omdat dan de groot
waterverbruikers niet zooveel gebruiken,
't Gebeürt wel dat men overdag de
kraan open laat staan, teneinde af te
wachten of er misschien nog water uit
zal komen en dan vergeet haar te
sluiten, zoodat men 's morgens alles
onder ziet staan, omdat de kraan
's nachts is gaan loopen. Wat water
verspilling en waterschade beide be
teekent.
Winterlezingen.
Wij ontvingen van den Voorzitter
van het Chr. Comité -voor winterlezin
gen onderstaande opgave van de in
dezen winter te houden lezingen,
Van de eerste tot de laatste is de
titel zoo belangwekkend en de keuze
der sprekers zoo gelukkig, dat we
kunnen verwachten dat de Hooigracht-
kerk telkens weer stampvol zal zijn.
Telegenertijd komen wè zoo moge
lijk op elk der lezingen nog terug.
18 Nov. Ds. R.. E. van Arkel. Geref.
pred. te Utrecht over „Galilea."
14 Dec. Ds. A. M. Berkhof f, Chr.
Ger. pred. te Amsterdam, over „Kun
nen we op onzen Bijbel nog aan
26 Jan. Ds. L. D. Poot, Ned. Herv.
pred. te Haarlem, over „Wat is waar
heid
18 Febr. Ds. G. R. Kuyper, Geref.
pred. te Den Haag, over „Hosea, de
profeet der beleedigde liefde."
18 Maart. Ds. D. A. v. d. Bosch, Ned.
Herv. pred. te Den Haag, over „Het
Gebed."
Politieagenten naar Berlijn.
Dezer dagen wordt in Berlijn een
groote internationale politieteütoonstel-
ling gehouden.
In verband hiermede heeft de Ned.
Chr. Politiebond een excursie naar
Berlijn georganiseerd, waaraan door
afgevaardigden der verschillende afdee-
lingen wordt deelgenomen.
Namens de af deeling Leiden bevin
den zich in het gezelschap de heeren
C. v. Es en B. v. d. Veen. De agenten
P. J. E. Poortman en J. Gort, afge
vaardigden van de Leidsche afdeeling
der modern georganiseerden maken ook
de reis mede.
Het gezelschap is Dinsdagavond om
10 uur in goeden welstand in Berlijn
aangekomen. Nadat een maaltijd aan
geboden was, is het gezelschap ver
deeld en ondergebracht in verschillende
Christelijke hotels, waar goed logies
beschikbaar was. Gistermorgen werd
de tentoonstelling bezocht, waar de heer
Reder van den Chr. Bond een toespraak
zou houden.
Hengelsport.
Het Centraal Nederl. Hengelaars
Verbond, -secretaris de heer F. C. Haa-
lebos, Haven 3, alhier heeft zich met
een adres tot den Minister van Bin-
nenlandsche Zaken en Landbouw ge
wend om te protesteeren tegen de voor
genomen wijziging der visscherijwet.
Een breede memorie van toelichting,
waarin de hengelsport wordt verde
digd, eindigt me\ de volgende punten
ter overweging aan te bieden:
I. Geen akte oni met netten of eenig
want te mogen visschen worde ver
strekt aan hem of haar, die minder
dan vier maanden in een .calenderjaar
de visscherij als bedrijf uitoefent.
a. geen akte worde verstrekt, aan
personen die niet in het bezit zijn van
vischwater, waarvan zij eigenaar of
pachter zijn, of gerechtigd zijn daarin
te mogen visschen.
b. geen akte worde verstrekt aan per
sonen die niet ter goeder naam en
faam bekend staan.
II. Het uitvaardigen van een verbod
om met den zegen te visschen in wete
ringen, kanalen, vaarten etc., smaller
dan 25 Meter.
III. Een verbod om met fleuren, den
lepel of blinkert en ander kunstvisch-
tuig te visschen, alsmede een verbod
uit te vaardigen om te visschen met de
lichtbak.
IV. Het visschen met keernetten
streng te verbieden.
V. Een verbodsbepaling op te nemen
waarin het verboden i9 van de uit
monding naar het doode eind* te vis
schen.
VI. Het visschen met de gebbe te
verbieden in polderwater en alleen on
der voorbehoud toe te staan om in
blank water er mede te mogen vis
schen ter verkrijging Mn de benooJig
de aaschvischjes ten behoeve van cie
palingvisscherij.
VII. Een verbod, om bij het visschen
kaaskip (in Friesland genaamd rols-
jert) gebruik te maken of van eenig
voorwerp dat deze kan vervangen en
voor een gelijk doel gebezigd wordt.
VIII. Een verbod tot uitvoer of han
del in vischschubben, en het vangen
van eenigerlei ondermaatsc.hz visch-
soort door het bedrijf.
IX. Geen visch in den handel bren
gen met bestemming voor het leveren
of -verwerken tot eenden-, ganzen- kip
penvoer etc.
X. Het oude verbod, waarbij het ver
boden is om de netten op het land te
slee-pen teneinde daaruit de gevangen
visschen te halen, weder op te nemen;
deze moeten, ter voorkoming van het
verloren gaan van honderdduizenden
jonge visschen, in het water worden
geledigd en de zich in het net bevinden
de planten en kleine visschen weder
in het water worden overgestort.
XI. De grootte der mazen van de ze
gen voor het binnenwater te' bepalen
op 0.06 M., op de rivieren vjor zalm
en elftzegen of fuik op 0.07 M. min
stens, ongeacht de klaagliederen der
visschers over het aanschaffen van
nieuwe netten.
XII. De gesloten tijd voor de snoek-
visscherij te doen ingaan op 1 Februa
ri ter bescherming van den snoek tij
dens diens zwangerschap.
JXIII. Onder geen beding vroeger d. 15
October met de zegen in de binnen
wateren te laten visschen.
XIV. Zwaardere straffen toepassen
op stroopers en hunne helers visschers
en vischhandelaren.
XV. Bg Dept. van Waterstaat aan
dringen, dat voorkomen wordt, dat
door te snelle bemaling, vooral in den
voortijd, schade wordt toegebracht aan
den vischstand.
XVI. Dat niet9 verzuimd wordt om
het mogelijke te doen ten einde water
verontreiniging te voorkomen.
De organisatie verwacht dat hier
mede beter de belangen van beroeps-
visschers gediend worden (hetgeen de
bedoeling der wetswijziging is) dan
met de voorgestelde bemoeilijking van
de hengelsport.
BINNENLAND.
De spoorwegramp bij de Vink.
Van de zijde der Nederlandsche
Spoorwegen wordt aan de „N. R. C."
het bericht van de „Tel." dat de door
de directie der Nederlandsche Spoor
wegen ingestelde commissie van on
derzoek van het spoorwegongeluk bij
„De Vink" haar rapport reeds heeft
vastgesteld, tegengesproken.
Het rapport isnog steeds in bewer
king, verschillende factoren worden
nog bekeken, in voorloopige beschou
wingen zijn nog wijzigingen mogelijk,
en ten aanzien van het al of niet aan
wijzen van een oorzaak staat dan ook
nog niets vast.
Aanklacht tegen den burgemeester
van Kattendijke.
De gemeenteraad van Kattendijke
heeft met algemeene stemmen een mo
tie van wantrouwen tegen den burge
meester aangenomen en besloten, bij
de justitie een aanklacht tegen hem in
te dienen wegens valschheid in ge
schriften, gepleegd in de kohieren van
de gemeentelijke inkomstenbelasting.
Verder heeft de raad den burgemees
ter beschuldigd, dat deze de gelden
der gemeente bij een andere bank
heeft uitgezet dan bij die, door den
raad aangewezen.
De gemeenteraad heeft geweigerd
de begrooting te behandelen.
De afvloeiing van Onderofficieren.
Aan het Departement van Oorlog
worden, naar „De Avondpost" ver
neemt, besprekingen gevoerd omtrent
de 285 onder-officieren, die bij het aan
nemen van de a.s. Oorlogsbegrooting
moeten afvloeien. Dazen zouden dan
dienst nemen bij het Ned. Ind. leger.
Tot een definitief besluit is het nog
niet gekomen, doch volgens het blad
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertenties per regel 2>/t «ent
Ingezonden Mededeeiingen, dubbel t&rieL
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiSn bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
wordt algemeen verwacht, dat dit plan
zal slagen.
Een klacht tegen B. en W. van Wlsfch.
De heer T. Wolters, lid van den ge
meenteraad van Wisch, heeft bij de
justitie een klacht ingediend tegen B.
en W. dier gemeente wegens beleedi-
ging en overtreding van art. 34 der ge
meentewet.
De wijziging der personéele
belasting.
De Nederl. Vereenigins „De Rijwiel
en Automobiel-industrie' heeft aan de
Tweede Kamer een adre9 gezonden,
waarin zij verzoekt het wetsontwerp
tot wijziging van artikel 31 bis, 5, der
wet op de personeel? belasting 1896,
niet aan te nemen, wijl hierdoor een
maatregel wordt voorgesteld, welke
noodzakelijk tengevolge moet hebben,
dat de handel in motorvoertuigen, wel
ke tengevolge der bestaande belemme
rende bepalingen toch reeds in een on
gunstigen 'toestau i verkeert, ernstig
benadeeld dreigt te worden en boven
dien een maatregel, als thans voorge
steld, een belemmering der norm^lt
dus wenschelijk^ ontwikkeling van
het verkeer door middel van motor
voertuigen beteekent en derhalve, in
hare toepassing, ertoe zal bijdragen
,dat de achterstand in deze ontwikke
ling welke hier te lande ten opzichte
van het buitenland bestaat, weder vei
groot zal worden.-
De Middaghoogte.
Gisteren heeft de Middaghoogte" te
Den Haag haar 12de hondsjaarverga-
dering gehouden.
De aftredende bestuursleden, de hee
ren Jac. Rustige, J. Eigenhuis en ds
C. E. Hooykaas werden herkozen.
Uit het jaarverslag bieek, dat de ac
tie inzake het volkrtellingsformulier
is doorgezet en voeling dienaangaande
verkregen werd met den directeur van
het Bureau voor de Statistiek.
Besloten werd tot opriching van een
radiofonds en tot het doen drukke
eener propaganda-brochure.
Als plaats voor de volgende 'jaarver
gadering werd Rotterdam aangewezen.
Alg. beschouwingen over de
Staatsbegrooting.
Bg de algemeene beschouwingen over
de Staatsbegrooting-1927, gisteren in
de afdeelingen der Tweede Kamer aan
gevangen, bleek opnieuw, zoo weet de
„Tel." mede te deelen, dat vooral de
Minister van Arbeid, Handel efi Nij
verheid en die van Oorlog het hard te
verduren zullen hebben.
Over den eerstgenoemden bewinds
man was, naar zij verneemt eigenlijk
bijna geen enkel Kamerlid goed te
spreken. Alleen de Chr. Histonschen
en Je Vrijheidsbonders verdedigden
éenigszins zijn beleid.
Wat de verhouding der partijen on
derling betreft, schijnt het uitzicht op
een vernieuwing der coalitie nog niet
zeer groot 'te zijn. Vooral de R. Katho
lieken bleken ten opzichte der Chr. His
torischen nog weinig vriendschappelijk
gezind te wezen, al verklaren zij even
min heil te zien in een samengaan met
de democratische groepen der linker
zijde.
Laster achterhaald
Wij ontvingen, van Let bek.en.dej adredi -
uit Den Haag het volgende:
In Het Volk van Zaterdag 2 Oo
tober j.l. lazen wij het volgend bericht:
„Naar aanleiding van de protesten in)
de Proteetantsch-Chijstelijke Pers oven
onze betooging op Zóndag schrijft men)
ons uit Den Bosch:
Die protesten herinneren ons aan een
lervaring tijdens de vorige verkiezings
actie. Op Zondag 23 Juni 1925 hadi
het gewest NoordL Brabant der Partij!
een meeting belegfd op het Besterd)-
pleiü te Tilburg. De meeting; webdj
voorafgegaan door een optocht dooH
Ide stald. Daarbij werlden wij verge
zeld door eenige manman, die hand
karren duwden, waarop een verkie-
zingsreclame was aangebracht voor...
CoHjn; de bekende plaat, waarop hij
als 's lands stuurman is voorgesteld.
Aldus deden de Anti's, hoewel daar,
geschreven staat: noch uw os, nochj
uw ezel".
Wij hebben onmiddellijk na de le
zing van dit bericht naar de juistheid:
van het geval en de rechtmatigheid
van de daaraan door den Volk-carrés
pondent verbonden commentaar gein-
iormeerd. En ontvangen dit antwoord:
„In antwoord op Uw schrijven van
4 Oct. j.l. kan ik u het volgende be
richten
I. dat werkelijk op een Zondag, emj
dat zal clan wel Zondag 23 Juni 192ÖI
geweest zijn, met een of meer (datj
weet ik niet) handkarren propaganda!
is gemaakt voor Z.Exo. Colijn.
n. dat wij van zalf die propaganda)
niet hebben georganiseerd en we er!
verbaasd van waren, toen we er vani
hoorden.
Naar wat ik bij e»n door ons inge
steld onderzoek vernam, is het waar*
schijnlek, dat deoe propaganda van)
