Dit nummer bestaal uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRIJS Belangrijkste nieuws in dit Nummer. 7de JAARGANG WOENSDAG 29 SEPTEMBER 1920 NUMMER 1938 COÜRANT ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal1 2.50 Per week I 0.19 Franco per post per kwartaal f 2.90 V Commissies van toezicht. Zooals wel als algemeen bekend mag worden verondersteld, wordt het toe zicht op de verschillende onderwijsin- richtitngen, in een gemeente van §eni- gen omvang, uitgeoefend onder meer door Commissarissen van toezicht of Curatoria. Zoo bestaat er in onze stad een Cu ratorium van de Rijksuniversiteit, dat wij alleen volledigheidshalve noemen, een Curatorium van het Openbaar Gymnasium en Commissies van toe zicht op het middelbaar en lager on derwijs. Voorts is er nog een commis sie voor de openbare bewaarscholen welker leden evenwel ook tot de bijzon d'ere bewaarscholen toegang hebben. Langen tijd was de invloed der recht sche partijen in liet algemeen, en die van onze partij in het bijzonder, in de ze colleges óf absoluut uitgesloten óf uiterst gering. Als eerl, onbetwist do mein van het vrijzinnig intellect wer den ze jaren lang, tientallen jaren door uiltsluitend vrijzinnige heeren sa mengesteld. Een bres van beteekenis in dit link- sche bolwerk werd geschoten door de invoering van de Lager Oderwijswet 1920, welke ten aanzien van de Com missies van toezicht op het lager on derwijs voorschreef, dat op iedere vijf leden ten minste één ouder van Óen leerlibg eener bijzondere school en éen bijzonder onderwijzer moeten gekozen worden. Daarvoor kregen èn de r.k. en de prot. chr. voorstanders van bijzon der onderwijs behoolijk plaats en stem in dez,e commissies en konden zij ook niet meer worden uitgeworpen. Ook te dezer stede is zulks liet geval en in goede harmonie, naar wij wel eens hebben vernomen, werken voor- stander van openbaar en bijzonder on derwijs in deze commissie samen. Geheel* anders staat het met het cu ratorium van het openbaar gymnasi»- um en met de commissie van toezicht op het middelbaar onderwijs (hoogere burgerscholen) Geen enkel wettelijk voorschrift dwingt tot opname in die colleges van personen van andere over tuiging dan de vrijzinnilge. Niettemin moet het als een eisch van politiek fatsoen en van erkenning van den in vloed der rechtsche partijen worden beschouwd, dat ook in die colleges aan niet-vrijzinnilgen plaats wordt inge- niimd. Dit is in het curatorium ook inderdaad geschied. In de personen van Dr. Weeters (r.k.) en mr. Briët (a.r.) is het niet vrijzjjnnig deel der be volking waardig, zij het niet in te groo ten getale, vertegenwoordigd. De Commissie van toezicht op liet middelbaar onderwijs bleef tot nu toe evenwel vrijwel voor rechts gesloten. Onder de namen der leden treffen wij als niet vrijzilnnig man alleen aan mr. Coebergh; verder is alles links wat de klok slaat. Dit is des te merkwaardi ger, omdat het protestantsch-christe- lijk deel onzer burgeren, door de stich ting en instandhouding van een christ. hoogere burgerschool, getoond heeft de waarde van het middelbaar onderwijs wel te begrijpen. Hoewel de vereeniging, waarvan deze school uit gaat, reeds ongeveer 10 jaar bestaat en" de school reeds vóór 7 jaren werd opgericht en sindsdien een eervolle plaats in de Leidsche -onderwijswereld inneemt, is tot nu toe nog nooit een man van prot. christ. huitze voorgedra gen voor een benoemüng in deze com missie. Dit is een uitsluitingspolitiek .die eigenlijk onduldbaar is. Dbt mag een voortdurende hoon voor de prot. chr. partijen genoemd worden. Dat onze rechtsche raad reeds zoo veel jaren dezen ongezonden toestand liet bestaan, is eigenlijk verbijsterend. Men mag nu eenmaal zich zelf niet wegcijferen b" de behartiging van pu blieke belangen. Nu geven wij toe, dat het moeiüijk is om leden van zulke commissies, die periodiek aftreden, naar huis te zen den. Beleefdheid is ook in de politiek een deugd. Maar anders staat het ais er door vertrek of sterfgeval een ge heel vrije vacature ontstaat. In dat ge val en die gevallen deden züch in de laatste jaren herhaaldelijk voor is het steeds wee* voordragen van vrij zinnige candidaten ongehoord. Ook thans is er in deze commissie weer een vrije vacature door het ver trek van mej. dr. Bolle.xZal thans op- nièuw een vrijzinnig tweetal worden aangeboden? En zal de Raad, de recht sche Raad dit opnieuw slikken? Wij hopen van niet. We hopen dat de com missie zelf het Verkeerde van haar uitsluitingspolitiek zal gaan inzien en een tweetal heeren van prot. chr. be ginsel zal aanbevelen. Dit i<s de mooi ste en voor de commissie meest eer volle weg. Maar zoo niet. dan hopen BUREAUHooigracht 35 Leiden TeL 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 wij dat de Raad, welke aan de aanbe veling niet is gebonden, van zijn recht om daar buiten te gaan eens gebruik zal maken. De vrijzinnige heeren moe ten dan maar eens voelen als ze niiet willen hooren, ;dat hun alleenheer schappij uit is, voor goed uit is. STADSNIEUWS. Jhr. de Gij3elaar. Naar wij met genogeen vernemen, is de burgemeester onzer gem ente .Jhr. de Gijselaar reeds zoover hersteld, dat hij binnen enkele dagen zijn amhtsbe- zighden hoopt te hervatten. Intreerede van proL dr. J. de Vries. Prof. fir. J. de Vries, benoemd tot opvolger van prof. Uhlenbeck, als hoog leeraar aan de Universiteit alhier, om onderwijs te geven in het Gotisch, An gelsaksisch, de vergelijkende gramma tica der Indo-Germaansche talen, het middel-Hoogduitsch en de oude talen en letterkunde der Indo-Germaansclie volken, heeft vanmiddag in het Groot- Auditorium der Universiteit zijn in treerede gehouden met het onderwerp: Traditie en persoonlijkheid in de Oud- Germaansche epische kunst. In den tijd der Romantiek werdrn, aldus spreker, de epische gedichten der Germaansche oudheid beschouwd als het resultaat van een min of meer onbewuste volksoverlevering. De ge beurtenissen, die daarin werden bezon gen, waren dus eeuwen lang in de her innering blijven leven; dit geschiedde echter niet wijl zij belangrijk waren in historischen zin maar wegens haar tragisch karakter, dat de verbeelding der dichters trof. Ook hadden de Ger manen inderdaad een sterken histori schen zin. Vragen wij, hoe die historische fei ten zoo lang bekend gebleven zijn, dan luidt het antwoord: door een langouri ge poëtische traditie, welke zich voort durend wijzigen kon, maar tot zeer vroegen tijd terugreikte. Uit verschil lende gegevens kan men afleiden, dat reeds in de eerste eeuwen onzer jaar telling een epische kunst gebloeid heeft in de DeenschDuitsche kust streken' der Noordzee. Later heeft men gewezen op het ver band tusschen de epische stoffen en de sprookjesmotieven; dit bestaat onge twijfeld; men mag zijn beteekenis echter niet overschatten ;in vele geval len is. dit verband ook secundair. Bo vendien moet men ook letten op het diepgaande verschil van karakter, dat er tusschen epische sage en sprookje bestaat. De folkloristische wetenschap zal ons daarom ook minder leeren over de bezongen stoffen, dan over' de wij ze, waarop volksoverlevringen be waard worden en veranderen. Daarnaast dient er mee nadruk op gewezen te worden, dat oen «pos ook persoonlijke kunst as, al is Ie indivi dualiteit ,van den Middeloeuwschen dichter ook anders dan die van den hedendaagschen. Het nauwe verband met de volkstraditie wordt reeds dui delijk door de anonymiteit der kunst werken. Toch zijn er in de laatste ja ren verscheiden pogingen gewaagd, de persoonlijkheid van sommige dich ters nader te bepalen: pogingen die bij zonder interessant als uitingen van den moderen tijdgeest. De oud-germaansche epische kunst vertoont een zeker evenwicht tu-sehen de traditie en de persoonlijkheid der dichters, dat tevens een verklaring is van haar blijvende waarde. Een zorg vuldig onderzoek van dit evenwicht is wellicht de taak der naaste toekomst, die niet zoo licht een enkelvoudige ver klaring van dit literairhistorische ver schijnsel zal durven geven. Spreker eindigde met de gebruike lijke toespraken, waarbij hij in het bij zonder uiting gaf aan zijn bewonde ring voor zijn voorganger Prof. Uhlen- beck en aan zijn dankbaarheid aan zijn leermeester Prof. Boer. Jubileum Zeepfabriek Sanders. Heden voor 75 jaren werd opgericht Sanders' Zeepfabriek, t.hans sinds een aantal jaren omgezet in de N.V. Stoom Zeep-Eau de Colognt- en Parfumerieën fabriek voorhen Sanders en Co Ko ninklijke Stoomzeepfabriek. Ter herdenking van dit heugelijk gebeuren stond heden het bedrijf stil en was éen gedeelte der fabriek her schapen in een lustoord van bloemen en groen. Tapisserieën eri feestverlich yng werkten nog mede om alles een feestélijk aanzien te geven. Een der zalen was op smaakvolle wijze door de firma J. de Rijk ais ont vangzaal in orde gebracht en net ge- heele personeel der fabriek ontving daar hedenmorgen omstreeks half eh' den Directeur der fabriek, den lieer J. F. K. Sanders met mevr. .'au Iers en heeren Commissarissen int hunne familie Nadat het N.V. Sanders' Gemengd Koor „De Ster" had gezongen hetGod van Arbeid" van Dr. Schaepman, sprak de boekhouder, de heer J. A. Christiaanse.een herdenkingsrede uit, waarin hij het verleden en het heden schilderde en 'n enkel woord aan de toekomst wijdde. Een «eerbiedige hulde bracht hij aan den oprichter der fabriek, die het zaad strooide, dat tot vollen wasdom geko men is, aan zijn opvolger, die het be drijf grooter maakte en aan het be stuur, dat met krachtigen wil leidend de fabriek tot de hoogte gebracht heeft waarop zij_ thans staat. Hij bood daarbij o.m. aan een bron zen plaquette, ontworpen door den kunstenaar Z.wollo te-Voorschoten. 'Deze rede werd afgewisseld door eenige liederen van het Koor. Nadat nog de President-commissaris het woord had gevoerd, sprak de Di recteur een woord van dank, daarbij den wensch uitsprekend, dat de goe de harmonie, die tusschm het perso neel bestaat, zal blijven voortleven. Van half twaalf tot half een werd een zeer druk bezochte receptie gehou- i den, waarbij velen hunnen gelukwen- schen kwamen aanbieden. Een groot aantal bloemstukken was ondértus- schen aan de fabriek bezorgd en vele schriftelijke en telegrafische geluk wenschen bereikten de Directie. Chr ZangvereeniginQ Halleluja. Reden is het 15 jaar geleden, dat de iChr. Gem. Zangvereenigilng „Halleluja' ondecafdeeling van den Chr. Nation- Werkmansbond, werd opgericht. Het bestuur meende dezen dag op waardige wijze te moeten herdenken. Er werd dan ookbesloten een Comité te benoemen om plannen te heramen tot een algeheel welslagen van dezen dag. Dit Comité is hierita ten volle ge slaagd, dank zij de algeheele medewer king der leden tijdens de Huisvlijt Ten toonstelling. Hedenavond te 8 uur komt het Be stuur met de ledén in het gebouw Na- thanaël bijeen, en zullen er zeer vele afgevaardigden van bondshestuur, di verse zangvereenigingen, rilngbestuur en verschillende onderafdeelingen van den Bond aanwezig zijn. Ook de Chr. Resiteerclub UVK. zal haar medewer king verleenen. Het geheel, belooft een schitterende avond te worden. Openlucht uitvoering D.O.S. Naar wij vernemen is de datum der Openlucht Uitvoerilng thans definitief vastgesteld op Zaterdag 9 October a.s. Het is de vereeniging tevens mogen gelukken de bekende athletiekploeg „de Stormvogels" uit den Haag te krij gen tot het geven van een demonstra tie op het gebied van Athletiek. Be a.s. 3 Octofoerfeesten. Bij al de drukte die aan de organi satie van de herdenking is verbonden, vergeet het bestuur der 3 October-ver- eeniging ook de minder bevoorrechten niet. Ter eere van het 4C'-jarig jubileum der 3 October-vereeniging heeft het be stuur, zoo vernemen wij, de kinderen der verschillénde weeshuizen ter plaat se uitgenoodigd tot bijwoning van en kele feestelijkheden. Zoo zullen de kin deren tot ongeveer 12 jaar in de gele genheid worden gesteld te profiteeren van dq, opvoering van Tvl Uilenspiegel de komische kinderklucht, in den Schouwburg op Zaterdagavond terwijl de ouderen een plaats wordt gegeven voor de generale repetitie van 't Open luchtspel op Zaterdag 2 October. Een sympathieke gedachte, die veel waardeerihg zal wekken. Generaal Snijders. Oud-Opperbevelhebber van Land- en Zeemacht, herdenkt heden zijn 74-sten verjaardag. Zijne Excellentie werd 29 Sept. 1852 te N. Tonge geboren. De Ond. Off. Sdhietvereeniging „Ge neraal Snijders" te Leiden wensch Ie Zijn Excellentie per expressen bri'ef ge luk, welke méde onderteekend is door den Eere-voorzitter, den Weled. Gestr. Heer Lt. P. H. Steenhauer. Het Rijksopvoedingsgesticht. Van lipt Rijksopvoedingsgesticht voor jongens alhier zijn thans alle ver pleegden vertrokken. Niet één der jon gens is naar een ander gesticht overge plaatst; allen zijn met voorwaardelijk ontslag weggezonden, t zij naar hun ouders, hetzij naar elders, waar voor hen geschikt werk was gevonden. Het personeel is gedeeltelijk overge plaatst, deels op wachtgeld gesteld of gepensionneerd. Slechts zijn nog werk zaam gebleven de directeur en eenige ambtenaren en beambten om den in- vehtaris over andere gestichten te dis- tribueeren. Omtrent de nieuwe bestemming van liet gebouw, dat het Rijk nog langen tijd van de gemeente Leiden in huur heeft, is nog niets met zekerheid be kend. Mogelijk zal hieromtrent iets worden vernomen bij de behandeling van de begrooting van Justitie, waar bij gelden zijn aangevraagd voor de inrichting van een psychopatenge- sticht. Medische Faculteit. Wij ontvingen van de fa. S. C. van Doesburgh het jaarboekje voor het stv die jaar 1926-1927, uitgave van de Me dische Faculteit der Leidsche Studen ten. Dit boekje, dat thans reeds zijn 20sten jaargang beleeft, bevat alles wat voor de studenten in de medische faculteit met het oog op hun studie wenschelijk en noodzakelijk is om ken^ nils van te nemten. Van groot belang zijn vooral de mededeelingen der pro fessoren, lectoren en privaatdocenten, betreffende colleges, practica, aanbe volen boeken enz. Het werkje is niet in den handel. Burgerlijke Stand. Geboren: Johannes Franc.i9cus z v A. Pikart en E. Jansen; Gerardus Franciscus, z v H. Sloothaak en H. v. Veen; Lena, d v J. de \Volf en L. Cra nia; Htrmanus, z v A Gerrits en J. M. v. Rijssen; Cornelia, d v N. J. v. Vliet en I Vink; Jacoba Susanna, d v K Ol denburg en K. Pater; Adrian us, z v H. J. C. Bourgonje en C. M. jC. Dolkema: 'de; Ferdinanda Maria, d v II. C. v. Noort en F. J. v. Velzen; Johanna Geer truida. d v M. Overdujjn en J. G. Plomp Johannes, z v H. J. v. Meteren en K. M. F. Patzsch; Cornelis Leonardus, z v L. Vlieland en M. C. Rozjer; Johan nes Anne, z v D. Parmentier en E. Roorda; Cornelia Adriana, d v A. J. v. d. Krogt.en C. M. van Bemmelei.^ Martinus Ants. Johs., z v M. Gordijn en W. S. J. de Romijn; Petrus, z v J. Paauw en A. M. Reijken; Jacobus, z v P. Azier en M. Stavleu; Susanna, d v A. Zandvliet en H. C. Lens; Johanna Wilhelmina, d v W. Teske. en J. Stok- kel; Elisabeth Susanna, d v A. v. d. Zeeuw en M. A. Noilenberg, Anna Ma ria, d v W. W. Kriek en W. J. Steen man; Jacobus, z v J. Keereweer en .W. K. Muller; Suzanna, d v J. Heymans en J. I. v. d. Bos; Johanna, J vL. van Es en J. Gordijn; Elisabeth, d v P. J. v. Dam en S. W. v. d. Zaal; George Ja cobus, z v F. J. Cornelisse en C. Draais- ma; Elizabeth Catharina, d v I.. J. Hen- zing en E. v. Lunzen Cornelia Petro- nella, d v J. Kluivers en J. S. *v. d. Klaauw; Henricus, z v J de Bie en J. Gelens; Johan, z v G. van Diennm en M. Mostert; Adriana Margaretha Jo hanna, d v C. J. T. Hosman en A" J. A. M. Langezaal; Dirk, z v D. Mieremet en J. Owe; Geertruida, <1 v H. Pijnna- ken en M. v. d. Kaaij. Gehuwd: G. J. Prinsen, jm en C. F. Bakker, jd; A. v. d. Waals, jrn en A. W. van Iterson, jd; T. J Verhoevtn jm en A. A. M. Vlekke, jd; A. J. Ser- vaas, wedr. en J. Vrijmoetji. wed.; J. van Teylingen, jm en M. M. v. d. Heemst, jd; P. Bol, jm en J. M. Kruis, jd; J. P. Josgbloed. jm en J. P. Questroo jd; J. P. Langezaal, jm en C. H. van Duuren, jd; A. D. Mossel, jm en A. A. Hövelmeyer, jd; J. Gijsman, jm en j. van As. jd; S. v. Weeren, jm cn G. van Putten, jd; J. Bey, jm an M. Anneeg, jd; W. S. Laman, jm en J M. Onvlee, jd. O v er 1 e d e n: W. de Wit. :n., 66 j.; J. Kreft, m, 49 j; T. Brandt, m, 25 j; J. P. van Leeuwen, m. 38 j; J. Cornelisse wedr.. 62 j; J. Chrispijn, wear., 75 j; T. C. Woltersv. d. Wilk, wed., 62 j Aan het bericht betreffende de opening der nieuwe zaak van den heer Luyken in ons blad van gisteren, kan nog worden toegevoegd, dat de verbou wing van het pand geschiedde onder leiding van en architect, den heer B. E. Spijker Hzn. BINNENLAND. Toen de Koningin les kieeg. Uit eea „sprekend portretvan Prof Mr. J. de Louter in de Haagsche Post- „Ik gaf de Koningin los in de Indi sche Staatsinrichting, later in 't Ned. Staatsrecht. Alleen le Koningin-Moe moeder was bij het ■locoeren tegen woordig. Zij maakte zelf aanteeekenin gen. In de volgende les mocht ik me vergewissen of de Koningin me be grepen had. Zij was buitengowoon vlug en belangstellend; zeer gepronon ceerd in hare sympathieën. Ja, wat mag ik zeggen? Het was de tijd van den Transvaalschen oorlog. De Konin gin voelde sterk mee". „Gaf uw „gehoor" nooit moeilijkhe den?" „Die heeft zij met gratie genegeerd. Eerst vlak voor de inhuldiging werden de colleges beëindigd. Ik ontving ten afscheid dit bureau." In liefdevolle aandacht overschouw den de oogen het monumentale meu belstuk. „Maar wat gebeurt? Ik word weer ontboden: de Koningin wilde ook na de inhuldiging de lessen _n het Gewone edvertentlên per regel 22*/, cent Ingezonden Mededeelingen, dobbel tarief. Bi) contract, belangrijke redactie. Kleine adrertentiën bij Tooruitbetaling ▼an ten hoogste 30 woorden, worden dage» lijks geplaatst ad 40 cent Binnenland. De Leidsche tuinderskwestie voor de Haagsche rechtbank. Buitenland. De buitengewone bevoegdheden der Engelsche regeering zijn net een. maand verlengd. Francqui op bezoek bijPoincaré. Een verklaring van Baldwin over het Britsch-Chineeschs incident. volkenrecht gaarne voortzetten. Bij het laatste onderhoud gaf jïij mij vlug bukt professor, heft een zwaar etui naar boveft lit portret „Ik lees: „In dankbare herinnering'' Met een trilling in de rtem: „Een bewijs dat ik niet veel onder mijn taak ben gebleven". Gemeentelijke opcenten dividend- en tantièmebelas ïlng. Ingediend is een wetsontwerp om in de wet van 26 Juli 1918 (Stbld. No. 502), zooals die nader is gewijzigd, hou dende vaststelling van regelen voor de heffing van opcenten ten behoeve der gémeenten op de dividend- en tantième belasting, te iezen in plaats van „30 opcenten": „de opcenten". Dit wetso uwerp is een gevolg van het amendement-Boon destijds behan deld n.a.v. een adres van B -ui W. van Schiedam. De Regeering ziet inder daad geen re i n om van le '.8 geheven wordende opeen I en er 18 van de ver deeling uit te oiuiten olgcns het oude stelsel geschicude de heffing van de 18 opcenten diet krachtens de wet, doch krachtens Gemeentelijke veror- dehing. Eventueel wordt de wet geacht t Jan. 1926 in werking te zijn getreden. •BUITENLAND^ HET BRITSCHE MIJNCONFLICT. Het Lagerhuis debat. Het debat over de verlenging van de buitengewone bevoegdheden van de re geering is gisteren in het Lagerhuis voortgezet Sir William JoynSon-Halcks, de mi nister van hinnenlandsche zaken, zei, dat er van 22 Augustus tot 22 Septem ber 309 gevallen zijn behandeld krach tens de buitengewone bevoegdheden. Het deed spr. genoegen te kunnen zeg gen, dat de rechters het slechts in 13 gevallen hebben noodig geacht, gevan genisstraf op te leggen. In 1S9 gevallen is er boete opgelegd en 61 gevallen zijn nog in behandeling. In de andere gevallen zijn de verdachten vrijgespro ken. In die periode zijn er echter een aantal gevallen van intimidatie in do mijndistricten voorgekomen, waar werkhervatting heeft plaats gehad. Het is noodilg, dat de regeering in staat is, ervoor te zorgen, dat de vreed zame overreding, die de mijnwerkers het recht hebben, uit te oefenen om hun makkers ervan te weerhotidon, het werk te hervatten, niet leidt tot intimidatie. Ramsay MacDonald beweerde, dat 309 gevallen'in een land, waar meer clan een millioen mannen niet werken, de hernieuwing van die bevoegdheden iet wettigt. Ten slotte nam het Lagerhuis met 196 tegen 95 stemmen de motie aan tot verlenging met een maand van de buitensewone bevoegdheden van de regeering naar aanleiding van de mijn werkersstakilng. De voorstellen der regeering. Te Londen heerscht de meening, dat het miinwerkersbe stuur de verzeke ring heeft besproken, die Churchill vandaag in het Lagerhuis heeft gege ven, dat het nationale hof van beroep niet alleen de bevoegdheid zou hebben om loonkwesties te regelen, maar ook om den werktijd, bii de gewestelijke contracten vastgesteld, te herzien. De ze verzekering wordt een verbetering van het standpunt der mijnwerkers geacht. Men vernacht, dat het congres van miinwerkersafgevaardigden heden zal besluiten, tegen de volgende week een referendum onder de mijnwerkers uit te schrijven over de aanvaarding van het voorstel van Baldwin nopens ge westelijke onderhandelingen en de in stelling van een verplicht scheidsge recht. DE FINANCIEELE MOEILIJKHEDEN Francqui bi] Poincaré. De Belgische minister van financiën Francqui is gilstermiddag om 3 uur door Poincaré op het ministerie van financiën ontvangen. De bespreking duurde tot 4.40 uur.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1