CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
7de JAARGANG
ZATERDAG 25 SEPTEMBER 1926
NUMMER 1935*
ABONNEMENTSPRIJS
1b Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
BUREAUHooigracht 35
Leiden
TeL 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone adTertentiSn per regel 23"/» cent
Ingezonden Mededeeiingen, dubbel Uriel.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiSn bij rooraitbetaling
▼an ten hoogste 30 woorden, worden dage»
lij ka geplaatst ad 40 cent
Oil aumer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSiE BLAD.
Ons opmaken en bouwen
®r zijn van die enkele woorden, ciie
heel een persoon en de geschiedenis
die zich om hem weeft als het ware
teekeneu.
Als we lezen: Ga uit uw land en uit
uw maagschap naar een land, dat Ik
u wijzen zal, dan weten wij in eens
Abrahams geschiedenis en lotsbestem
ming.
Ga heen, in deze uwe kracht en gij
zult Israël verlossen van de hand der
Midianietery stelt u in eens den per
soon van Gideon voor de aandacht.
.Zoo is het ook met Nehemia als we
lezen: God van den hemel zal het ons
doen gelukken en wij zijne knechten
zullen ons opmaken en bouwen. Gij
ziet als het ware den edelen Jood
Nehemia in zijn ijver voor Israels God
en zijn stad en tempel tegen de laste
rende bende van Tobia en Sanballat,
voor u.
'Gods Woord geeft ons telkens van
deze korte samenvattingen. Bij hon-
'derdtallen zijn ze aan te wijzen.
Geen wonder dus dat wij. indien we
nauw leven, d.i. een leven naar den
regel dien God in Zijn Woord ons geeft
zoo vaak troost putten uit zoo'n kern
beschrijving. Geen wonder ook dat wé
in onze landshistorie en in onze eigen
geschiedenis die kerngezegden of kern
beschrijvingen opzoeken.
Wie onder ons kent niet het woord
van den Vader des Vaderlands: Ik heb
met den potentaat aller potentaten een
verbond gemaakt.
Hoe menig bemoedigend woord heb
ben we niet van Groen van Prinsterer,
van Kuyper, van Lohman en anderen.
Zij zijn als prikkelen en nagelen diep
ingeslagen van deze meesters der ver
zamelingen. Maar dat niet alleen, zij
zijn ons ook tot handwijzers.
Vooral op politiek en maatschappe
lijk terrein hebben wij deze wegwij
zers zoo noodig. Als er ergens verwar
ring is, dan wel daar.
Vooral op politiek terrein zijn we
als reizigers, die den weg nog hebben
te zoeken. Zoolang we in bekönd ter
rein gaan, zijn de wegen vast en veel
beloopen; daar is verdwalen niet zoo
spoedig te verwachten, indien we ons
maar hoeden om geen weg in te slaan
die de onze niet is. Hoe verder wij ko
men, boe minder gebaand de wegen
zijn. Toch hebben we kenteekenen ge
noeg. De wegrichting is ons bekend
Maar ook de bebouwing. Ook de ge
plaatste handwijzers zijn duidelijk.
Maar we hebben ook terreinen waar
nog geen duidelijke weg gebaand is.
Een enkel paadje, een kielspit, oon
enkele lijn soms, dat is al.
Het is ons daar vaak als wandelaars
in bergterrein. Zoolang het pad loopt
over effen baan, dan geen zorg, het
doel kennen wij, ons kompas is
goed dus de juiste richting is gemak
kelijk genoeg te bepalen. Maar als het
terrein heuvelachtig wordt als, het pad
niet meer in rechte lijn naar boven
gaat maar zig-zags-gewijze. dan wordt
bet oriënteeren moeilijk. Wij prijken
ons gelukkig als we dan een handwij
zer tegenkomen.
Hoe kan het hart jubelen als in het
onherbergzaam oerwoud, de wande
l-aar een duidelijk kenteeken ziet, dat
een voorman ook' dat pad reeds liep.
Wanneer op boom of rotswand een
merkteeken is gesneden, waarin als
bet ware een eeuwendurend richtings-
merk is aangegeven.
Op ons politiek en maatschappelijk
pad hebben we vele van deze rich-
tingsmerken. Wanneer het gaat om de
heiliging van 's Heeren naam, dan tas
ten wij niet zoo spoedig mis. Eveneens
de heiliging van 's Heeren dag. Op on
derwijsgebied zetten we onzen voet met
een zekere gerustheid neer.
Daarentegen wanneer het gaat over
het verdedigingsvraagstuk, of over me'
cJezeggenschap in het maatschappelijk
leven, dan waart onze blik zijwaarts
of we geen handwijzer zien.
Wanneer vraagstukken, als die wel
ke ontstaan uit internationale aanslui
ting, ons verontrusten, als 'verdragen
met nabuurtaten moeten gesloten wor-
-len, dan merken wij maar al te goed
dat walen mogelijk is.
Eindelijk wanneer het gaat om *v r-
dore uitbouw van het stel sociale maat
regelen, zooals nu weer de ziek fever
zekering, of wanneer vragen v^n fi
nancieelën aard in het staatkundig l
ven zich voordofen, dan wordt het zoo
ken. Wij weten niet zoo dadelijk of
het nuttig en noodig is dat de verze
kering op deze of die wijze geregel 1
wordt Het Is ons niet dadelijk duide
lijk welk soort belastingen het meest
doeltreffend en het minst drukkend,
vooral het minst ons nationhle wel
vaartsleven aantastend, zullen zijn.
In al die vraagstukken betreden wij
e<m pad, dat we nog niet of slechts ten
deele kennen.
Maar toch, wij zien hier en daar een
handwijzer.
Ons kompas is goed. Het doel is
onveranderlijk, de eere Gods op elk
terrein.
Maar wij. moeten ons oefenen in het
vinden van den juisten weg. Het is
niet een vanzelf ons aanwaaiende ken
nis. Wij moeten leeren kaartlezen en
kompaslezen. Maar ook ons harden te
gen moeilijkheden, ons oefenen in het
nemen van hindernissen. Ons oefenen
ook in het vinden van de aanwijzingen
van de merkteekenen door voortrek
kers gesneden.
Dat is ons komende winterwerk.
Bovenal moeten wij van God afsmee
ken hulp en voorlichting van den H.
Geest. Wanneer die Geest niet in ons
werkt en ons pad verlicht, zullen wij
noch tegen de vermoeienissen bestand
zijn noch ook de vingerwijzingen die
wij noodig hebben kunnen vinden.
Daarentegen wanneer wij in dat
licht wandelen, mogen wij jubelen:
God van den hemel zal het ons doen
gelukken. Maar ook: wij zijne knech
ten zullen ons opmaken en bouwen.
STADSNIEUWS.
Gemeenteraad.
D© Gemeenteraad van Leiden ver
gadert op Maandag 27 September 1926,
des namiddags te 2 uur.
De vergadering zal, zoo noodig, des
avonds worden voortgezet.
Te behandelen onderwerpen:
le. Benoeming van een lid der Plaat
selijke Schoolcommissie.
2e. Benoeming van een Secretaris
van het College van Curatoren van het
Gymnasium.
'e. Benoeming van een leerares in
het Nederlandsch aan de Hoogere Bur
gerschool met 5-jarigen cursu9, voor
den cursus 19261927.
4e. Idem als voren van een leerares
in het Duits ch.
5e. Idem als voren van een leeraar
in het Nederlandsch.
6e. Idem als voren van een leeraar
in het Duitsch.
7e. Begrooting, dienst 1927, van den
Keuringsdienst van Waren, in het dis
trict Leiden.
Se. Voorstel tot het verleenen van
vergunnng aan Regenten van het Cor
nells Spronghof, tot het uitbreiden van
het aantal gebouwen in dat hof.
9e. Voorstel tot verhuring van den
winkel met bovenwoning aan de Visch
markt No. 18, aan M. Laman.
10e. Voorstel tot overneming in eigen
dom en onderhoud bij de gemeente
van verschillende strookjes grond.
11e. Voorstel tot aankoop van de per-
ceelen Lange Agnietenstraat No. 17 en
19 en tot beschikbaarstelling van de
voor dien aankoop benoodigde gelden.
12e. Voorstel tot het geven van na
men aan eenia-e straten.
13e. Prae-advies op het voorstel van
Mevr. van Itallievan Embden, om de
Steenstraat te verdoopen in „Jan Steen
straat."
14e. Voorstel om te besluiten dat de
gemeente tegen den door A. van Veen
Wzn. ingestelden eisch, inzake de uit-
keering van de ontvangen schadeloos
stelling wegens onteigening van een
keldergang, aan het Steenschuur, ver
weer zal voeren.
15e. Voorstel öm daarvoor in aanmer
king komende werltlooze hoofden van
gezinnen en kostwinners een reductie
op den prijs der brandstoffen te ver
leenen, tevens prae-advies op het des
betreffend verzoek van den Leidschen
Be s tuur d er sbon d
16e. Voorstel inzake het afbreken
van het voormalige Invalidenhuis c.a.
aan den Middelweg, het ter plaatse
inrichten van een kaasmarkt en het
beschikbaar stellen van de voor een en
ander benoodie-de gelden.
17e. Vaststelling van een tarief van
bijdragen, te voldoen wegens zieken-
huisverpleging van wege de gemeente
Leiden.
Drirtal-vacature-Dr. Plooij.
In de gisteravond gehouden verga
dering van het Kiescollege der Nederl.
Herv. Kerk werd het volgende drietal
geformeerd:
Pr. W. Lodder te Doorn.
IX A. D. Meeter te Loosduirvn.
f L H. Komijn te Workum.
IV predikanten, voorgesteld door
■'e i- in en*, erkend* kiesve'oeni-
p vrvkregen respectievelijk 194,
7f t-n - 92 stemmen.
TTit .dit drietal zal over fwee weken
*on he-ze worden eedaan.
den ingane der kerk werd nog
pr-seteekondp aanbpvrMnr» uitge
reikt, waarop de namen voorkwamen
van Ds. Klomp te Aarlanderveen, Ds.
Tak te Zevenhoven en Dr. Woldendorp
te Warmond. Deze verkregen alle 11
stemmen.
V aka vondschool.
Evenals vorige jaren zal 1 October
a.s. de vakavondschool, verbonden aan
de Ambachtsschool te Leiden, weder
aanvangen.
Blijkens de advertentie in dit blad
is de aangifte voor dezen cursus geo
pend op 27, 28 en 29 September 1926,
telkens tusschen 7 en 9 uur bij den Di
recteur der school.
Wij makeh belanghebbenden nog
eens attent op bet groote nut van een
dergelijke instelling. Velen kunnen
hier hun vakkennis vermeerderen en
de zoo hoog noodige theoretische ken
nis van het vak opdoen.
Wendt u daarom eens tot den Direc
teur, die op genoemde avonden gaarne
bereid is alle gewenschte inlichtingen
te verstrekken.
De bakkers en Leiden's Ontzet.
Het Hoofd van het He dictrict der
Arbeidsinspectie, vergunt ingevolge ar
tikel 42 der Arbeidswet 1919, dat in de
broodbakkerijen te Leiden in afwijking
van het bepaalde bij de artikelen 35
sub 2 en 40, en indien door de betrok
ken hoofden gebruik wordt gemaakt
van het bepaalde in artikel 36, 2e lid
onder b. van genoemde Wet, dat van
Vrijdag op Zaterdag, 1 en 2 October
1926 door het hoofd of den bestuurder
of de gezellen bakkersarbeid verricht
wordt onder voorwaarde:
le. ten hoogste 13 uur, en bij niet-
inzending van een coupon als bedoeld
in artikel 35, 2e lid onder b der Ar
beidswet 1919 ten hoogste 10 uur;
2e. dat niet voor 12 uur nam. wordt
aangevangen en bovendien in brood
bakkerijen, aan welke een vergunning
als bedoeld in artikel 37, sub 1 der
Arbeidswet 1919 is verleend op 1 Oc
tober 1925 niet voor 10 uur nam. met
iiet gereedmaken van deeg en ovens;
3e. %dat op Vrijdag 1 October 1926
door de gezellen tusschen het eindig
uur van den arbeid voor het op dien
dag benoodigde brood en het aan-
vangsuur in den nam. een onafgebro
ken rusttijd wordt genoten van ten
minste 10 achteenvolgende uren.
En in afwijking van het bepaalde
bij artikel 35 sub 2, onverminderd ar
tikel 40 der Arbeidswet 1919, dat op
Dinsdag 5 October 1926 de bakkersar
beid 2 uur vroeger aanvangt dan in
gevolge bij of krachtens de Arbeids
wet 1919 op dien dag voor ieder hun
ner is toegestaan onder voorwaarde,
dat door die arbeiders geen arbeid ver
richt wordt op Maandag 4 October 26.
Het Hoofd van het II© district der
Arbeidsinspectie vergunt, ingevolge ar
tikel 35 sub 7 der Arbeidswet 1919, in
afwijking van het bepaalde in, artikel
35 sub 6 van genoemde Wet, op en
5 October 1925, deeg of brood, dat na
8 uur nam. van d,en vorigen dag ge
bakken of opgewarmd is, vanaf IV*
uur. v.m. te verkoopen en vanaf 8 uur
v.m. te verkoopen of af te leveren, in
verband met de 3 October-feestviering
op Maandag 4 October 1926.
Bestemming overschot.
Ingekomen is voor „Schoolkindervoe
ding en Schoolkinderkleedng" f 16.68,
zijnde het overschot van de feestvie
ring op het 12^-jarig jubileum van de
Eerste Leidsch© Accordéon-Vereeni-
ging, Onderling kunstgenot, alhier.
Ernstig ongeluk te Vechel.
Naai* uit Vegchel gemeld wordt, is
hedenmorgen de electricien J. Arbouw
uit Leiden, werkzaam bij het aanleg
gen van een transportbaan bij de Coöp
Handelsvereniging NCB. met den elee
trischen stroom in aanraking is geko
men. De stroom werd onmiddellijk af
gesloten.
De maja werd naar het ziekenhuis
overgebracht, waar hij bij aankomst
bleek te zijn overleden.
Prof. Tendeloo.
Prof. Dr. N. Ph Tendeloo. Hooglee
raar in de pathologische anatomie al
hier is sedert eenige dagen lijden-de
aan para-typhus, zoodat hij' zijn col
leges niet kan waarnemen.
Elementair Latijn.
Op verzoek van het Leidsch Univer
siteit-Fonds zal Dr. C. de Boer, lector
in de rpmaansclie taal- en letterkunde,
oen cursus in elementair Latijn geven
aan studenten, die niet het eindexa-
mep van een gymnasium of het staats
examen hebben afgelegd. Het lesgeld,
♦en bedrag© van f10. te voldoen bij de
'Vr voor 18 Or.,ober, den dag
iesroxi aanvangen (7 uur
ouw KJokstcog).
Deskundigen artsexamens.
Als deskundigen bij bet afnemen
van het artsexamen zijn aangewezen
voor de Rijksuniversiteit te Leiden: G.
A F. ten Bosch dr. J. Bruining, Lei
en: dr. E. A. D. E. Carp, Oegstgetst;
dr C. J. van Houweninge Graftdijk, dr.
J. Munk, Leiden; dr H. P. A. Smit,
's-Gr&venhage;
Indische week.
Op 13, 14 en 16 October zullen aan
de Academie lezingen worden gehou
den, uitgaande van de Commissie voor
de Indische week.
Hoogleeraarsjublleum.
Morgen viert Prof. W. B. Kristenseri,
hoogleeraa^ aan de Theologische 'Fa
culteit, zijn 25-jarig jubileum. Zooals
reeds eerder aangekondigd, zal deze
dag stil voorbijgaan.
BINNENLAND.
DE NIEUWE POSTTARIEVEN.
De directeur-generaal der Posterijen
en Telegrafie maakt bekend, dat op 1
October a.s. in werking treedt het K.
B. van 16 September 1926, houdende
wijziging van het Postbeslult 1925,
het Pakketpostbesluit, het internatio
naal Postbesluit 1925 en het Girobe-
sluit 1924.
De voornaamste wijzigingen, welke
bij genoemd besluit in de betreffende
bepalingen woren gebracht, zijn:
Briefkaarten.
Het port der briefkaarten in het bin
nenlandsch verkeer, in het verkeer met
N.-Indië, Suriname en Curasao en in
het grensverkeer (30 K.MJ met België
en Duitschland wordt verlaagd tot 5
cent. In verband hiermede worden met
ingang van 29 September'a.s. verkrijg
baar gesteld briefkaarten met zegel-
afdruk van 5 cent, alsmede arbeids
lijsten met aangehecht briefkaartfor
mulier met zegelafdruk van 5 cent
De bij het publiek voorhanden brief
kaarten en arbeidslijsten niet aange
hecht briefkaartformulier, voorzien
van zegelafdruk van 7 V* cent, kunnen
tot 1 November 1926 bij de kantoren
Posterijen worden ingewisseld tegen
een aantal formulieren voorzien van
zegelafdruk van 5 cent, ter waarde
van de ingewisselde kaarter» en lijsten
Post naar Indië.
Het tarief voor brieven en briefkaar
ten in het verkeer met Ned.-Indië,
Suriname en Curasao per landmail is
gelijkgesteld aan het tarief, dat bij
verzending van brieven en briefkaar
ten per zeepost van toepassing is, nJ
elk volgend gew. van 20 gr. 5
Brieven de eerste 20 gram 10 cent
elk volgend gew. van 20 gr. 5
Briefkaarten 5
In het verkeer met Ned.-lndië, Suri
name en Curacao per zeepost kunnen
nieuwsbladen en bijvoegsels in den
zin van art. 1, le lid sub eend der Post
wet bij abonnement gefrankeerd wor
den verzonden tegen het tarief gelden
de voor bij abonnement gefrankeerde
nieuwsbladen in het bin nenlandsch
verkeer.
Het recht van verzekering voor brie
ven en doosjes met aangegeven waar
den in het verkeer met Ned.-Indië, Su
riname en Curagao per landmail is
verlaagd tot 5 cent per f 150 of gedeelte
van f 150.
Postpakketten.
Het port der postpakketten in het
binnenlandsch verkeer is- verlaagd
met 10 cent p£r pakket en bedraagt
derhalve voor elk pakket:
van een gewicht van niet meer dan 1
K.G. 30 cent, boven 1 K G. tot en met
3 K.G. 40 cent, boven 3 K.G. tot en met
5 K.G. 50 cent.
Expresse besteling.
Het recht wegens expresse bestelling
in het bnnenl. verkeer is verlaagd tot
20 cent voor briefpostzendingen, post
wissels en postchèques en tot 30 c^nt
voor postpakketten.
Gedrukte stukken.
Gedrukte stukken, niet in den vorm
van periodieke uitgaven, welk© onge-
adresseerd ter verzending worden aan
geboden, met de bedoeling deze stuk
ken huis aan huis in bepaalde plaat
sen te doen bestellen, kunnen bij abon
nement worden gefrankeerd, indien zij
bij tenminste 100 met elkander over-
estemmende exemplaren ten kantore
der Posterijen worden aangeboden.
Gedrukte stukken in den vorm van
periodieke uitgaven, welke ten minste
eenmaal per maand worden verzon
den, kunnen bij abonnement worden
gefrankeerd, zonder te zijn af gebun
deld. Kpriing op het port wordt in dit
geval echter niet verleend.
Het hier te lande geheven commissie
loon voor door de postkantoren gele-
v\ de abonnementen op buitenland-
ehe niet. Xbi ten en tijdschriften
wordt verlaagd. Deze verlagin" wordt
toegepast met betrekking tot de van 1
Jan. 1927 af te leveren abonnementen
Tarieftabellen en -boekjes.
Met ingang van 1 October a.s. wor
den verkrijgbaar gesteld nieuwe arief-
krijgbaar bii alle kantoren der Poste-
Belangrijkste nieuws in dit Hummer,
Binnenland.
De nieuwe posttarleven op 1 October.
Buitenland.
De Volkenbondsvergadering heeft
het voorstel tot bijeenroeping van de
ontwapeningsconferentie vóór Septem
ber 1927 aangenomen.
Een verklaring van den Chineeschen
gedelegeerde ter Volkenbondsvergade
ring over de Britech-Chineesche con
flicten.
De Britsche regeering geeft haar
eigen voorstellen aan de mijnwerkers
opnieuw in overweging.
Regelkringscrisls ln Poten.
rijen tegen den prijs van 5 cent, resp.
10 cent per exemplaar.
Op de gegevens, voorkomende op de
tarieftabellen en in de tariefboekjes
van de oude uitgaaf kan niet meer
worden vertrouwd.
De uitvoering van de Woningwet.
De minister van arbeid, handel en
nijverheid heeft op vragen van het lid
van de Tweede Kamer, den heer van
den Bergh:
1. Heeft Uw Excellentie kennis go-
nomen van de beide brieven, resp. op
25 Mei en 28 Juni jongstleden door den
inspecteur van de volksgezondheid G.
de Graeff gericht aan B. en W. van
de gemeente Beverwijk, naar aanlei
ding van een door de aldaar gevestig
de Woningbouwvereniging „Goed wo
nen" aangeboden bouwplan?
2. Is daarbij de bijzondere aandacht
van Uw Excellentie gevallen op den
passus uit het eerstbedoelde schrijven,
luidende als volgt:
„Daaraan verbindt zich de vraag, of
uw gemeente wel het volledig risico
zal kunnen en mogen aanvaarden van
een woning-exploitatie op zoo groote
schaal als hier staat tè geschieden,
welke exploitatie bovendien zal plaats
hebben door bet bestuur van een wo
ningbouwvereniging, dat 'daarbij niets
te verliezen heeft; op wiens geste ert
samenstelling de gemeente wellicht
wel op papier, maar in werkelijkheid
hoegenaad geen invloed heeft en dat
derhalve, zoolang het uwerzijds wordt
erkend, volledige zeggenschap over de
gemeente-financiën heeft en als die er
kenning niet meer plaats lieeft, de
zaak als regel in zoodanig discreUiet
heeft gebracht, dat een voortdurende
„strop" onafwendbaar is",
en op den volgenden passus uit het
tweede bovenvermelde schrijven:
Ik heb het plan in het geheel niet
belicht, maar uw college alleen de be
zwaren doen zien van het verleenen
van een overheids-voorschot ad 100
pet. voor de uitvoering van woning
bouw en van het aan de exploitatie
verbonden risico, terwijl daarvan me
de het gevolg zal zijn, dat het particu
lier initiatief weer voor langen tijd on
derdrukt wordt?"
3. Is Uw Excellentie niet van oor
deel, dat de inspecteur door bovenver
melde uitlatingen in een ambtelijk
schry^en is getreden in een beginsel-
critiek op een der grondslagen van de
Woningwet, te weten het verleenen
van voorschotten aan woningbouw
verenigingen?
4. Acht Uw Excellentie zoodaige cri-
tische aantasting van de grondslagen
eener wet door een ambtenaar, die tot
uitvoering dezer wet is geroepen, toe
laatbaar?
geantwoord:
1. D© eerste vraag wordt bevestigend
beantwoord; naar aanleiding van de
vragen is namelijk afschrift van de
brieven ingezonden.
2. De tweede vraag betreft aanhalin
gen uit de brieven van den Inspecteur,
die buiten het verband dier brieven
een verkeerden indruk wekken. Leest
men de brieven in hun geheel, dan
wordt de indruk anders. Dan blijkt,
dat de adviezen van den inspecteur
zich geheel bewegen in de lijn, die de
Woning wetgever heeft gewild en die
dooi de regeering bii de uitvoering van
die wet in de laatste jaren met nieuwe
kracht wordt gevolgd, n.l. dat van over
heidswege slechts zal worden gezorgd
voor den woningbouw, die verbetering
der volkshuisvesting op het oog heeft,
en dat de woningproductie in eerste
instantie zal worden overgelaten aan
;ie particuliere bouwnijverheid.
De bouw waarvoor steun aan de ge
meente werd gevraagd, betrof een pian
waarmede woningproductie bedoeld
werd en dat dus tot het terrein be
hoorde van de particuliere bouwnijver
heid. Daarvoor door tusschenkomst
van een woningbouwvereniging het
risico op de gemeente te leggen, zou
in strijd zijn met de door het riik ge-
