Oit nummer bestaat uit TWEE Bladen EERSTE BLAD. CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIEPRIJS Belangrijkste nieuws in dit Nummer. 7de JAARGANG DONDERDAG 23 SEPTEMBER 1926 NUMMER J9331 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal i 2.50 Per week i 0.19 Franco per post per kwartaal 1 2.90 Misdadige woelingen. Het gebeurde in de kazerne te Ede en te Assen is een uiting van een ge vaarlijke gisting, welke allerwege in ons leger merkbaar is. Het is bekend, dat een café niet zon der efnige aanleiding voor de soldaten verboden wordt. Eerst dan wanneer zich verschijnselen vertoonen. dat het bezoek van zoo'n inrichting ernstig ge vaar op kan leveren, wordt tot een dergelijke maatregel overgegaan. Elke garnizoens-plaats kent ze, die verboden huizen. Niemand, die het wel meent met pnze jonge menschen, zal durven beweren, dat onze legerleiding er verkeerd aan doet om 'n dergelijken maatregel te treffen en zoo noodlg met geweld te handhaven. Dat het mogelijk is een massabetoo- ging daartegen samen te roepen, tee kent de stemming. Evenzoo te Assen, waar de soldaten in de cantine stemming maakten te gen het niet meer verkoopen van bier, hetgeen toch zeker ook een goede maat regel genoemd moet worden. Dit feit ging voorop. Het wordt niet weggeredeneerd met te zeggen, dat de zware marsch de --moederen in be weging had gebracht. Ieder die zelf gediend heeft weet, dat na een vermoeien den marsch een voet bad en een flinke rust op den stroozak veel meer 't vermoeide lichaam sterkt dan groote hoeveelheden drinken met rust op een bank of stoel. Reeds daar om valt het af te keuren dat een zoo groot aantal in de cantine gevonden werd. Maar bovenal, de cantinebeheerder zal wel gemerkt hebben, dat doorgaan met bierverkoop nog om /We rede nen ongewenscht was. Doch hoe dit zij. het feit dat deze weigering van bierverkoop de aanlei ding kon zijn tot een massabetooging, teekent alweer de stemming. Maar er is nog iets anders. Het be richt luidt ook. dat er scherpe patro nen gemist werden. Nu willen wij dadelijk opmerken, dat dit vermissen van patronen wijst op een onnauwkeurigheid in de con trole. Was die controle volgens de voorschriften gehandhaafd, dan wist men waar en ongeveer bij wien die ge vaarlijke dingen zijn zoekgeraakt. Doch alweer het wijst de stemming aan. Bij meerderen en bij minderen Wordt in dat vermissen van die 'ge vaarlijke voorwerpen gevaarlijk in handen van ondeskundigen. in handen van een soldaat moesten die niet ge vaarlijk zijn een gevaar zien van geestelijke strekking. Ieder gevoelt dat de stemming wel zoodanig geweest is, dat men over en weer zich bewust was, dat zoo'n scher pe patroon in een of ander critiek mo ment een over het leven beslissende rol kon spelen. Is het niet vreeselijk om onder zo nen van hetzelfde volk te moeten den ken. idat de mentaliteit zoo laag ge zonken is ,dat men voor het leven moet vreezen. Maar aan de andere zijde Is het ook waar, dat wie wind zaait, storm oogst. W^ek aan week en dag *aan Vlag heeft Het Volk de partij-genooten tot anti militairistische actie opgezweept. Het geval met het 13e isv uitgebuit, niet om onrecht dat daarin was te ver oordeelen en in het vervolg te voor komen. maar met de duidelijk uitge sproken bedoelipg, het leger af te ma ken. Niet alleen Majoor Froeling, maar de geheele legerleiding, geheel onze weermacht, zijn op schaamteloo- ze wijze gehoond. Zelfs nog i.l. Zondag ontzag men zich niet om te spreken van het ontketenen van massabetoo- girigen in het oogenblik van ernstig va erl an d-gevaar. Deze wind is door de SDAP. gezaaid, de gevolgen ziet men in Assen en Ede en in elke garnizoensplaats. Dat zijn misdadige woelingen waar tegen ons ernstig protest opklinkt. Maar niet alleen ons protest, ook on ze oproep aan alle iopge mannen, die ffproeren worden te dienon doet uw plicht, omdat nu eenmaal een leger het onmisbare verdedigingsmiddel van ons Vaderland is. De Overheid roept ons. Omdat zii Gods dienares is. zul len wii gehoorzamen. Laa! tegenover elke misdadige woe ling. ook in ons leger, onze mannan getuigen van den eerbied die zii heb ben voor het gezag, omdat het van God is. LEIDSCHE COURANT BUREAUHooigracht 35 i Leiden TcL 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 STADSNIEUWS. Juliana van Stolberg-avond. Dank zij de go-ede voorbereiding, waarvoor de Leidsche afdeeling van «.en Ciir. Vrouwenbond en de Leidscho Clir. Oranievereeniging hadden ge zorgd, is de Juliana v. Stolberg-avond gisteren goed geslaagd. 'Het is nog vroeg in het vergadersei zoen, en er was gisteravond ook weer genoeg concurrentie, maar in weerwil van dat alles gaf de groote zaal der Stadsgehoorzaal een opwekkend beeld te zien. De galerijen waren flink bezet en beneden was het op enkele rijen na vol. Het podium, waarvan dfc voet schuil ging achter een haag van Oranje, was voorzien van een smaakvolle stoffee ring, terwijl vooraan de vaandels prijk ten van de LCOV., ANU. en den Chr. Vrouwenbond. Het geheel maakte een hehagelijken indruk. Op de eerste rijen werden o.a. opge merkt Z. Ex. Oud-minister Dr. J. Schokking, Z. Ex. Gen. Ph. W. Weber, en de vertegenwoordigers van het ge meentebestuur, de wethouders J. B. Meynen en Aug. L. Reimeringer. De leiding berustte bij den voorzitter der LCOV. Ds. H. Thomas. Nadat ge zamenlijk gezongen was Psalm 77:7, 'k Zal gedenken, hoe voor dezen.... ging ZijnEerw. vopr in gebed om ver volgens een hartelijk woord van wel kom tot de aanwezigen te richten. Tot. ons leedwezen, aldus spr. kun nen wij onzen burgemeester niet ver welkomen, daar deze door een lichte ongesteldheid is verhinderd. Moge hij spoedig herstellen. Spr. richtte zich daarna tot de andere autoriteiten, als mede tot de afgevaardigden van „Pro Rege" en het Chr. Mil. Tehuis. Bij zijn toespraak tot Generaal Weber uitte spr. den wensch, dat we weer een le ger mochten krijgen, mogelijk veel klei ner dan het huidige, maar dat onge deeld en in het besef van zijn roeping en van zijn liefde is tot het Vaderland. Na ook de medewerkenden te heb ben verwelkomd richtte de voorz. zich tot Mevr. Schokking als spreekster voor dezen avond. Daarmede kwam spr. tevens -tot 't doel van den avond: een bate voor het fonds tot oprichting van een monument voor Juliana van Stolberg. Nederland is niet rijk aan stand beelden. Nog minder aan mooie stand beelden. Om een fatsoenlijk standbeeld te krijgen, moet men hier ziin: goed, dood, en goed dood. Het laatste ook, want wij Hollanders bekijken de din gen die dichtbij zijn, altijd onder onze microscoop. Het oprichten van een standbeeld voor Juliana van Stolberg is een Hei lige zaak. Voor wie in haar eischt het vasthouden aan God als den God van Nederland in den weg van Wiens ge boden alleen, ook voor ons, nog een ze gen is te verwachten. De troon van Oranje staat gelukkig vast. Maar in 't algemeen rijdt de trein van onzen tiid niet meer over een vas ten weg. Daarom niet slechts gestaard op de historie maar ook gebouwd aan de fundamenten van ons volksbestaan De openingsrede werd met een- warm applaus beantwoord. Direct daarop zette „ANU." het Wil helmus in, waarvan staande twee cou pletten werden gezongen. ANU. liet dit volgen door nog twee geslaagde mu zieknummers. waarna het z.g. dames- dilettantenkoor optrad met penige wel luidende karakteristiek Hollandsere liederen: Het werk van deze dilettan ten mocht in alle opzichten worden gehoord en werd blijkens de krachtige instemming dan ook op hoogen priis gesteld. De dirigente en de begeleidster wér den onder applaus bloemen aangebo den. Hierna hield Mevr. Schokking Metelerka-mp haar rede over Juliana van Stolberg. We kunnen deze schoon e en rijk ge documenteerde rede, die bovendien talentvol werd uitgesproken, in slechts korte trekken weergeven. De spreekster verklaarde allereerst de eere die wij de nag^darM^nis van Juliana van Stolberg brengen. Wii eeren haar. aldus «r>r. niet en kei als de moeder van Den Zwiiger maar ook om haar groote persoonlijke be teekenis in 'de historie. Bekend is haar invloed op den Prins gedurende diens optreden in de Nederlanden. Zii is niet ten onrechte genoemd het ge weten van drn Prins, en voor ons. die gelooven in do kracht van ho+ gebed des rechtvaardigen, is het duidelijk, welken overwegenden invloed z.ii heeft uitgeoefend in de worsteling om onze geloofsvrijheid. Zelf heeft zij in haar eigen omgeving ieder vriigplaten in zijn ovortuieing en heeft zii een dankbaar gebruik van de nieuwe bijbeluitgaven gemaakt, die zelfs door haar werden verspreid. Uitvoerig schetste spr. de omstan digheden waaronder en den tiid waar in Juliana geboren wend (12 Februari 1506, genoemd naar de kalenderbeilice van dien dag. een christen;o*fVvrouw in Macedonië die om h»t. geloof onder Julianus was gedood), haar verloving on 14-iarigen leeftijd, haar huwelu'k op 17-iariVen leeftijd met Graaf Willem van Nassau. Spr. beschreef Juliana van Stolberg als een vrouw van zeer goede ontw'k- keb'ne en groote gaven van hart «n karakter. Haar hooge eigenschappen hebben 's Prinsen moeder in staat gesteld om vooral na den dood van Graaf Willem tot in haar ouderdom te fungeeren als het middelpunt van alles wat op Dillenburg gebeurde en met betrek king tot allerlei actie werd voorbereid. In het vervolg van haar rede ging de spreekster meer in het bijzonder in op de persoonlijke betrekking tusschen Juliana van Stolberg, en haar zoon, Prins Willem, waarbij treffende bijzon derheden werden genoemd aangaande den invloed dien Juliana op het leven en handelen van al haar kinderen, maar in het hijzonder op Prins Willem heeft geoefend. Hem heeft zii door haar krachtig geloof voortdurend geinspi- reerd tot de groote daden, die hij in Nederland heeft verricht en door haar verstandige, doordachte leiding in cri- tieke dagen,'wanneer de gebeurtenis sen elkaar snel opvolgden, mogelijk voor feilen bewaard. Na een korte pauze, waarin Ds. Tho mas alle meisjes en jongens van 15 jaar en daarboven opriep voor de de zer dagen te houden straatcollecte, ver volgde mevr. Schokking haar rede. In de moeilijkste tijden* die Oranje heeft doorgemaakt, aldus spr. toen al zijn plannen verijdeld schenen, hij zijn waardigheden had ^ergelegd, zijn goederen verbeurd verklaard waren, en hij van zijn. vrouw het tegengestel de ondervond van den noodigen steun, was de nabijheid van Juliana 't eei>ig lichtpunt in zijn toestand. Van groo- ten invloed is in dezen tijd de nabij heid van Jul. van Stolberg geweest op 'js Prinsen geloofsleven. Het slot van haar rede wijdde dfi spreekster aan de laatste levensjaren van Juliana van Stolberg. Het innig medeleven met elk van haar kinderen met de zaak van het protestantisme en het lot der bedreigde Nedèrlandsche steden, de pijnlijke onzekerheid soms, dan weer de vreeselijke werkelijkheid waarin zij verkeerde, moesten wel elk vervullen met bewondering voor déze geloofsheldin, die tot op hoogen leef- tiid, toen de lasten des ouderdoms haar reeds -uegonnan te kv\ ellen, ipl-eel aetjiiieuien aan dfe leiding en ook aan nel lijden. Ik heb u. aldus spr. aan het slot van haar rede, getracht u een indruk te ge ven van deze geloofsheldin. Maar wij zien ook. op onze Prinses Juliana, die het H. M. de Koningin behaagd heeft naar Haar te noemen. Geve God ook ue prinses iets van dat karakter, van uien moed, van dat geloof van uie vol- haruing, waardoor Juliana v. Stolberg zooveel invloed op haar tijd heeft uit geoefend. Dan zal dit den hand ver sterken, die ons bindt aan al baar ge- eermedigcfe voorouders, den band, uien God geve het, nog lang moge blijven bestaan. Langdurig en herhaald applaus volg de op de rede van Mevr. Schok king. Het dameskoor vertdlkte nu met be zieling nog een schoon en bij uitstek toepasselijk vaderlandscli d en een „Gebed" van F. Abt. Ook nu weer be hoefden de zangeressen aan de dank baarheid van het publiek niet te twij felen. Ds. Thomas gaf ten slotte het woord aan Z.Ex. Generaal Weber. Spr. gaf de verzekering, dat het hem een vreug de. was in deze Leidsche vergadering aanwezig te ziin en nog een enkel woord te spreken als voorzitter van het Juliana van Stolberg-comité. Wij hebben, aldus spr. in den laat- sten tijd vel ondervonden in HHMM. Koningin Emma en Koningin Wilhel- mina, wat een Oranjevorstin voor Ne^ uerlahd kan zijn. In Koningin Williel- mina is hét mooiste en beste geïncar neerd, dat in ons Nederlandsche volk leeft. Om in korte rekken de figuur van onze Koningin te kenschetsen, bracht spr. in herinnering het slotmo ment van de huldiging in Sept> lihld: de aanbieding van het huldebiiik in de Nieuwe Kerk te Delft. Daar, aldus spr. stond onze Koningin bij het mausole um der Oranjes als een beeld van le vende Oranjetrouvv, terwijl zij zeide: door deze huldiging" toont het Ne derlandsche volk een eenig besef te hebben van wat mij verbindt aan Wil leen van Orante, Wiens geesteskind ik in meer dan één opzicht ben. Een groütsciie hulde zou niet in zijn geest zijn. Onze historie is Gods werk. In dat licht heeft hij haar steeds gezien. Hier reikt het verleden de hand aan het henen Zóó, aldus spr., beschouwt onze Ko ningin haar taak: het v erhani te on derhouden met het heerlijk verleden. En God gaat door dit te doen door de zegeningen die Hij ons volk bewijst al heeft het die door zijn lakschheid en slechtheid reeds lang verbeurd. Uit dit besef heeft H. M. stee ls de kracht ge put om in moeilijke dagen de omstan digheden het hoofd te hieden. Dien ban d met het verleden willen wij versterken door een monument voor Juliana van Stolberg. Een stand beeld is de bedoeling nooit geweest. Het wordt een gedenkteeken met het portret van Juliana v. Stolberg in bus te of relief. Het comité heeft veel tegen werking ondervonden, maar de nage dachtenis aan Juliana van Stolberg is te*heilig om over het bestaansrecht van ons comité in een openlijke pole miek te treden. Voor ons blijft het: Oranje boven! blijft de leus. In nood en dood, in lief en leed, Geen andere gaat daarboven, Dan waar wij God mee loven. (krachtig applaus). Nadat „A. N. U." onder leiding van den heer Smolders zich nog eens had' laten hooren, sprak Ds. Thomas het sluitingswoord. Z.Eerw. dankte hartelijk de afd. v. d. Chr. Vrouwenbond die eigenlijk het initiatief tot dezen avond heeft geno men en in het bijzonder de presidente voor haar leerzame, schoone rede Mét het oog daarop had spr. gaarne ook de laatste rijen vol gezien. Verder dankte spr. generaal Weber, «lames-zangkoor, „A. N. U.", en allen die op eenige ma niet hadden medegewerkt, om ten slotte in dank aan den Heere voor te gaan. Voor het uiteengaan werd nog eens het Wilhelmus gezongen. Mevrouw Schokking verzocht ons nog mede te deelen, dat aan haar adres, Pieterskerkkoorsteeg 15, gaarne aanmeldingen worden genoteerd van meisjes en jongens boven 15 ^aar, die willen collecteeren voor het Juliana v. Stolbergfonds. De Voordorp bazar. Zooals we nog met een enkel woord gisteren konden melden, vond des middags in „Prediker" de officieele ope ning plaats van den Voordorp-Bazai Een groote kring van bekende Voor dorp-vrienden (wij begrijpen hieronder de dames nu ook maar) was daar bij een. In de eerste plaats de Commissie der Ned. Herv. Kerk voor de stichting Voordorp met verschillen ie leden der diakonie. De predikanten Ds. J. G. W. Goedhard, Dr. J. C. S. Loclier en Dr. G. H. Beekenkamp, de Directrice van „Voordorp", Mej. Fliehc en niet te ver geten de dames en heeren der hulp- vereeniging „Rhode"lie met elkander den Baz^r hadden georganiseerd. Zij hadden ook voor de theeschenkerij, waar de opening plaats vond, een pret tige omgeving geschapen met behulp van mooie kentia's, terwijl een strijkje en zelfs een dameskoortje niet ontbra ken. De heer Jac. v. Riet sprak als voor zitter van „Rhodé" het openingswoord Hij dankte de Voordorp-Commissie, de predikanten, de directrice en de ande re aanwezigen voor hun belangstel ling en sprak hen afzonderlijk toe. In opgewekten toon releveerde spre ker het verloop deir voorbereidende werkzaamheden. Op zooveel steun van particulieren en firma's, zoowel in als buiten de stad had men niet durven rekenen. Maar ook de leden van Rhodé hebben prachtig werk gedaan. Zij hebben in de drukke dagen die achter ons liggen weer krachtig getoond dat zij „Voor dorp" liefhebben en dat hun lidmaat schap van de hulpvereeniging' hun hoogen ernst is. Het dames-zangkoortje bracht hier na eenige schoone iederen ten gelioore, waarna Ds. J. G. W. G o e d h a r d den katheder betrad. Ook spr. zei een beroep te willen doen op de liefde voor het Voordorp kind. Want die is het to«'h welke ons allen hier heeft bijeengebracht. Het mooie werk van „Rhodé" geden kende zei spr. het echt dienend karak ter van deze vereeniging in baar wel het meest sympathieke te vinden. Meermalen heeft het spr. getroffen, dat de leden dezer vereeniging zooveel voor Voordorp over hebben. De func tie van de „hulp in de huishouding" schijnt tegenwoordig meer te worden begeerd dan die van le dienstbode. Maar Rhodé geeft blijk lat zij wel bet werk van de dienstbode wil doen. En daardoor is zij tevens een flinke hulp in de huishouding. Met het openen van dezen bazar heeft zij de eerste stap gedaan, en hu zegt zé tegen de loden der gemeente die hier zuilen ko men: en mogen het er velen zijn helpt ons een handje. Men zegt van den bazar, dat hij al zoo'n oud middel is. Maar Rhodé heeft /<ich herinnerd, dat vodrheen met dit middel prachtige resultaten bereikt zijn, en daarom heeft zij ook ditmaal tot Imt gebruik ervan durven ^besluiten. „wie waagt die wint". Het is opmerkelijk, dat zooveel win keliers met blijmoedigheid voor den Bazar hebben gegsvea. Zij durven dus blijkbaar de concurrent ie met dezm „viiegende winkel" wel aan. Laat de gemeente, aldus spr., liét nu ook aan durven om zoo noodig meer dan één bazar te steunen. Spr. zegt dit mot het oog op den Staalwiik bazar, die bin nenkort in den Foyer der Stadsge- hoor wordt gehouden en waarvoor spr. als voorzitter reeds een aanbeveling heeft geschreven. Sommigen schijnen daar een soort tegenstrijdigheid in Gewon* advertent!Sn per regel 2>/i cent Ingezonden Mededeeiingen, dnbbel tarief. Bij contract, belangrijke redactie. Kleine advertentiSn bij vooruitbetaling ▼as tan hoogst* 30 woorden, worden dege lijk* geplaatat ad 40 cent Binnenland. Dr, De Hartog is benoemd tot bijx, hoogleeraar in de Apologie van het Christendom te Utrecht De Koningin woont de legermanoen- vres bij. Weer een doodelijk ongeluk bij de Leidsche Lichtiabriekcii. Buitenland In het Britscho mijn conflict wordt spoedige overeenstemming verwacht. Een proclamatie der Spaansche po litici tegen de dictatuur. De jongste koersdaling vau den Bel gischen frank. te zien. Maar spr. heeft bet best aange durfd, evengoed als hij iederen Zondag op den kansel meerdere collecten tege lijk moet, en ook graag wil aanbeve len. Als des Heeren Geest, dien we toch ook hierbij noodig hebben, ons in 't hart geeft om te helpen, dan tijken wij niet op één.gave.Wij moeten allen leven van enkel barmhartigheid, en hebben eiken dag weer nieuwe gawn van God noodig. Daarom moeten wij ook iedene poging om het werk' der barmhartigheid in stand te houden van harte steunen. Spreker besloot met een harteiijkea wensch voor het slagen van dezen bazar. Moge* er in alle opzichten van gezegd kunnen worden: het was ons goed daar te zijn. Nadat zich nogmaals het dameskoor had laten hooren ging Ds. Goedhard voor in gebed, om daarna den bazar voor geopend te verklaren Nog werd medegedeeld, dat Je bur- gemeestori Jhr. de Gijselaar een har telijk schrijven had gezonden, en gaar ne tegenwoordig zou zijn geweest, in dien een lichte ongesteldheid hem daarin niet had verhinderd. Classicale Diaconale Conferentie. In de Kerkeraadskamer der Geret. Kerk alhier, kwamen de Diaconieënl der classis Leiden van de Geref. Ker ken, Woensdag 22 September ter con ferentie bijeen. Namens de roetjende diaconie der Kerk te Lisse,'opende br. H. C. v. Ginhoven op gebruikelijke wijze del vergadering en sprak een woord varu welkom tot de vele broeders, de hoop uitsprekend dat de broederband ver sterkt en ons diaconale leven er door verdiept moge worden, waartoe het te behanaelen onderwerp zeer zeker zou) 1 bijdragen. Volgens de agenda zou| br. Jac. Matze uit Hazerswoude spre ken over „De geestelijke zijde van on zen arbeid". Deze br. het woord ver.. I, wees op het nut van onze classicale confe renties, omdat daar, op mefer huislijke» wijze, gesproken kan woorden over de zaken en moeilijkheden, voorkomendl in ons dia tonaal werk. Spr. wees op het gevaar, dat niet denkbeeldig is, dat de geestelijke zijde wei eens op den achtergrond raakt, en het stoffer lijke het geestelijke oeheerscht. Ook. onze ondersteunden zien meer op deni persoon van diaken dan op Hem vau wien de gave komt en ons slechts als middel gebruikt. De liefde Gods toti de menschheid straalt er ons uit te gen en grootsch is de taak, die ons op de schouders rust, de armen te verzorgen en het diaconaat de plaata te doen innemen, dien het toekomt. Breedvoerig staat spr. stil, hoe het diaconaat in vroe0er tijden werd ber oordeeld en de plaats die het innam,, mede ten gevolge, dat de geestelijke zijde ervan ver waars loosde. Van groot gewicht is het dan ook, de geestelijke zijde an ons ambt ons steeds .duidelijk en kiaar voor oogvn te houden. Niet echter zoo, dat een» diaken het werk zou verrichten vam een ouderling, maar noch de troost rijke redenen zooals het formulier van. bevestiging het aangeeft, noch het ver maan bij wantoestanden o. afwijkingen mogen ontbreken, welke laatste wij den brs. ouderlingen moeien bekend maken. In de verzorging onzer arme broe ders en zusters door het diaconaat, ziet spreker reeds eene verhooring van) 't gebed, die in hun nooden tot God/ den toevlucht nemen. Die li- «de Goda onze arme en behoef tigan vo'or oogeu .houden is mede onze taak, hen' niet op ons diakenen, doch op Hem te doen zien, onze heilige roeping. Verschillende brs. namen doei aan» de bespreking, waarin vooral naar vo ren werd gebracht, dat iiei geestelijk) peil der brs. diakenen zeivo van het grootst® belang is voor het tot haai) recht doen komen vu i ike zijde van het ambt.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1