DE TROONREDE
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
7de JAARGANG
DINSDAG 21 SEPTEMBER 1926
NUMMER 1931
IDSCHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zifn
Per kwartaal 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
BUREAUHooigracht 35
Leiden
TeL 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
Bij de opening der Vereenigde zitting van de Staten-Generaal
hield H.M. de Koningin de volgende rede:
In Uw midden verkeerend, Leden
van de Staten-Generaal, verheug Ik
Mij, dat de toestand van ons Volk in
menig opzicht tot dankbaarheid stemt,
al ontbreken de schaduwen niet.
Niet dan zeer geleidelijk voltrekt
zich het economisch herstel. Inzinkin
gen blijven daarbij niet achterwege.
Handel en Nijverheid, evenals een
deel der scheepvaart, ondervinden nog
steeds de ongunst der tijden. De on
standvastige waarde der munteenheid
in verschillende landen vertraagt de
gezondmaking van het internationaal
ruilverkeer.
De land- en tuinbouw wordt in ver
schillende van zijn takken bedreigd
door ongewone, naar gehoopt mag. wor
den tijdelijke, belemmeringen in den
afzet van ziin producten elders.
Er wordt met kracht naar gestreefd,
•dit euvel een einde te doen nemen.
'Sedert Ik de laatste maal in Uw mid
den verkeerde, is een ernstige beproe
ving over een deel van ons land geko
men. Een vriendelijke zonnestraal is
in dit leed gevallen door. de groote
deelneming in het lot der slachtoffers,
die zich in wiiden kring in woord en
daad heeft geopenbaard. Deze uiting
van nationale saamhoorigheid heeft
Mij met dankbaarheid vervuld, even
zeer als de toewijding, zoowel van bur
gerzijde als door het personeel van
land- en zeemacht in de ure van het
gevaar betoond. s
De financieele toestand van het land
blijft voortdurend zorg eischen. Ver
lichting van de lasten, op de bevolking
gelegd* is een onmisbare voorwaarde
voor een duurzame verbetering van
den econbmischen toestand en is
slechts mogelijk bij een zuinig beheer.
Op politiek gebied zal, in afwachting
van het herstel van normale verhou
dingen, de lijn,* in den loop van het
achterliggende zittingjaar uitgestip
peld, blijven gevolgd.
De betrekkingeii, welke wij met de
andere "Mogendheden onderhouden,
zijn van den meest vrien<l$chappelij-
ken aard. Het verheugt Mij, dat de
Volkenbond door de toetreding van
Duitschland aan beteekenis heeft ge
wonnen. Met verschillende Mogendhe-
den worden besprekingen gevoerd
over het sluiten van arbitrage- en ver
zoeningsverdragen.
Naast de in den loop van dit jaar
aangekondigde maatregelen cn wets
voorstellen worden nog eenige andere
voorbereid.
Daartoe behooren voorzieningen op
het gebied der iustitieele wetgeving;
een wijziging van de Provinciale wet;
een partieele herziening van de wette
lijke bepalingen op de forensen; en een
"wettelijke regeling van het handeis-
oiiderwijs.
Voorstellen tot het wegnemen van
enkele onnoodige beperkingen van Je
vrijheid op het gebied van het lager
onderwijs zullen U binnenkort berei
ken. Eeri wetsontwerp zal worden in
gediend ten einde de niet binnen het
Rijk wonende Nederlanders, die daar
voor in aanmerking komen, naar bil
lijke régelen te 'doen bijdragen in de
inkomsten-, vermogens- en verdedi
gingsbelastingen, en de nalatenschap
pen van dezelfde personen te betrek
ken in de successiebelasting.
Tot bevordering van het behoud van
natuurschoon zal U een voorstel wor
den aangeboden om zekere fiscale ver
zachtingen te verbinden aan een' vrij
willige beperking van het 'beschik
kingsrecht over bepaalde landelijke
eigendommen.
Voorstellen zullen v/orden gedaan
tot wijziging en aanvulling, onzer so
ciale wetgeving, ten einde te geraken
tot ratificatie van sommige ontwerp
verdragen der Internationale Organi
satie van d.en Arbeid.
Invoering der Ziektewet ligt in het
voornemen, nadat deze gewijzigd zai
zijn in het bijzonder in 'dien zin, dat
meer plaats wordt ingeruimd aan voor
zieningen, welke uit het maatschappe
lijk leven opkomen.
De droevige ramp, die Nederlandsch-
Indië heeft getroffen, heeft Mij met
deernis vervuld. De gevoelens, die ook
daarbij velen tot leniging van nood
hebben bewogen, waren Mij een oor
zaak van blijdschap. De steun, in don
kere dagen wederzijds verleend, heeït
Jen band tusschen het Moederland er.
Nederlandsch-Indië versterkt.
In het aanstahnde voorjaar zal de
nieuwe Indische Staatsregeling ten
volle in werking treden. Het streven
zal zijn de grootere zelfstandigheid in
inwendige aangelegenheden, welke zij
aan Nederlandsch-Indië geeft, zoo spoe
dig en zoo volledig mogelijk tot haar
recht te doen komen. De ook in dit ge
biedsdeel ter hand genomen welvaarts-
politiek zal krachtig worden voortge
zet, inzonderheid ten bate van de in-
heemsche bevolking. De te vérwachten
opening van een derde inrichting van
hooger onderwiis, de medische hooge-
school te Batavia, zal van groot belang
blijken voor de geestelijke ontwikke
ling van ïndië.
Suriname eischt nog steeds de bijzón
dere aandacht der Regeering, al is
eenige verbetering in den economi-
schen toestand van llat gewest te be
speuren. In Curagao blijft die toestand'
gunstig.
Moge Gods milde zegen -op Uwen ar
beid rusten!
Ik verklaar de gewone zitting der
Staten-Generaal geopend.
De Troonrede.
De troonrede staat dit jaar geheel in
het teeken van de Regeeringsverkla-
ring van 11 Maart j.l.
In soberder bewoordin^^ wordt nog
eens herhaald, wat de Minister-presi
dent toen zeide n.l. dat op politiek ge
bied het herstel van normale verhou
dingen zal worden afgewacht.
Daarbij zal, zoo heet het, de lijn in
het afgeloopen' iaar uitgestippeld wor
den gevolgd.
Eenigszins onjuist komt ons voor dat
het geheele zittingsjaar aldus samen
gevat wordt. Er is toch een hemels
breed verschil tusschen de liin welke
tot November 1925 gevolgd werd en
die welke op 11 Maart werd uitgestip
peld. voor zoover'de politieke betee
kenis van het Kabinet betreft.
De troonrede begint nu niet met de
ramp, die de overstrooming in den af
geloopen winter bracht, maar met de
geleidelijke verbetering van het maat
schappelijk leven.
Daarna volgt deernis met de ramp
en dank voor de hulp toen geboden.
Scheiding wordt gemaakt tusschen
de ongunst der tijden, waaronder*
handel, uijvorheid en scheepvaart nog
lijden u de zorg welke land- en tuin
bouw, door ongewone, maar naar ge
hoopt. wordt tijdelijke, belemmeringen
in den afzet, ontmoet. Mededeelihg
van krachtige maatregelen tot wegne
ming van dit euvel besluit dit deel.
Met betrekking tot hetgeen de Re
geering wil doen om den belastingdruk
te verminderen, is de troonrede al bij
zonder sober. Wil vinden alleen dat
verlichting van lasten noodig is voor
een duurzame verbetering van den,
maatschaimeliiken toestanden dat dé
ze verlichting alleen mogelijk is bij
een zuinig beheer.
Waar de troonrede verwijst naar de
dit iaar uitgestippelde lijn, weten wij
dus in welke richting dat gaan zal.
Als nieuwe regeling wordt alleen
aangekondigd, dat ook de buiten liet
Rijk wonende Nederlanders voortaan
betrokken zullen worden in sommige
belastingen.
Op Wetgevend gebied is het lijstje
ook kort.
Voorzieningen op het gebied der jus-
titieele wetgeving worden aangekon
digd. Welke dat ziin echter niet. Wei
iammer, omdat nu óf elke kleine rege
ling daaronder valt óf de kans groot
is, dat deze mededeeling slechts een
vlag zonder lading i«.
Een wijziging der Provinciale wet,
partieele herziening van de wettelijke
bepalingen op de forensen en wette
lijke regeling van het handelsonder
wijs laten hetzelfde niet omlijnde beeld
zien.
Voorstellen tot wegneming van
enkele onnoodige beperkingen van de
vrijheid van het lager or de;'wijs wor
den aangekondigd. Uit deze bewoor
dingen valt af te leiden dat deze vallen
buiten den kring van de pas ingestel
de Commissie. Wij mogen dus aanne
men, dat het inderdaad slechts weinig
beteekenende wijzigingen zullen zijn.
Nieuw is £e zorg voor natuurschoon.
Inderdaad een onderwerp voor een in
termezzo-kabinet. Dat dit gezocht
wordt in den zjn van vergoeding door
fiscale verzachtingen (wat ziin dat; be
lastingvrijstellingen, minder zware be
palingen bij overgang of iets anders)
getuigt van practischen zin. Maar dat
zal wel niet zonder ernstig verzet lot
stand komen.
De ziektewet in gewijzigden vorm
wordt nogmaals aangekondigd. Zeide
de troonrede van verleden jaar ook
in den zin van inruiming van plaats
aan voorzieningen uit het maatschap
pelijk leven opkomende, ditmaal luidt
het in het bijzonder. Is dit een
toevallig verschil, of duidt dit op een
beperkter wijziging dan in 1925 in de
bedoeling lag?
De sociale wetten, welke wijziging
behoeven tengevolge van internationa
le organisatie zullen worden gewijzigd
Korter kan het al niet.
Ten aanzien van de overzeesche ge
bieden geen enkele nieuwe gedachte.
Alleen doorvoering van de nieuwe
staatsregeling. Een krachtige wel-
vaartspolitiek. De te verwachten ope
ning van de Medische hoogeschool te
Batavia.
Dat is al.
Gelukkig is de wel noodzakelijke,
maar toch veelszins veel te
streng doorgevoerde bezuiniging, die
vooral in Indië hier en daar belang
rijk nadeel bracht, achter den rug.
In het geheel genomen is onze In
druk, dat' deze «troonrede, meer dan
eenig tot heden gezien gegeven, aan
toont. dat het kabinet zich van niets
zoo vast overtuigd weet dan van eigen
zwakheid.
7 Een voorbeeld.
De heeren Alberda en Stenhuis. en
met hen het heele Socialisme, hebben
zich krachtig doen hooren voor Ont
wapening.
Spoedig zal de ontwapeningsgedach
te in de daad worden omgezet, want,
zoo zegt Alberda, de tijd is dichtbij, dat
achter deze voorhoede het geheele roo-
de leger op,sthat en de ontwapening
eischt.
Wij zullen in de mobilisatie massale
betoogingen ontketenen, welke oorlog
onmogelijk zullen maken, roept Sten
huis.
'tls altijd nog gelukkig-, dat de hec
ren geen kans hebben om in daden om
te-zetten wat ze met-woorden beweren.
Het is inderdaal een gevaarlijke theo
rie!
Laten we voer een oog^nblik eens
aannemen, dat in 1914 de Socialisti
sche idealen eens werkelijkheid waren
geweest. Dan was ongetwijfeld ons
land mede in den oorlog^ betrokken
geworden.
Toen is echter wel gebleken, dat het
slechts theorie is, v^pnt ook de sociaal
democraten hebben, de verdediging
onzer neutraliteit met onze wapengli
goedgekeurd.
Maar er zijn nog andere voorbeelden
dat woorden en daden elkaar niet dek
ken. Menigmaal is gewezen op België,
waar een socialistische regeering
krachtige militaire bewapening onder
houdt.
Maar ook Denemarken heeft een so
cialistische regeering. Daar een voor
beeld van zuiver socialistische prac
tijk. Denemarken is niet zooals België
door verdragen gebonden aan militaire
regelingen. Daar heeft het socialisme
dan ook de. theorie zuiver in practijk
kunnen.brengen.
In Denemarken is het leger en de
vloot dan ook afgeschaft.
7.oo is het in theorie.
Maar nu de practijk. Denemarken
heeft daarvoor in de plaats gekregen
een volledig bewapende reserve politie
en een zeepolitie, welke leger en vloot
vervangen.
En de kosten. Deze zijn in verhou
ding tot de grootte van het land zeker
niet kleiner dan hier.
Denemarken kan ons een voorbeeld
zijn.
V Nog een voorbeeld.
De tweede "eisch van het Socialisme
was „Medezeggenschap."
Nu weten wij nog steeds niet wat
met dat woord wordt bedoeld.
Maar het is af te leiden uit enkele
uitlatingen en uit de opstelling der
groepen. De achturige arbeidsdag moet
wettelijk vastgelegd, zoo dat onder
geen voorwaarde daarvan afgeweken
kan worden.
De bakkers en inijnwerkers in hun
werkkleeding eischten hun recht op
het zonlicht op.
Alles uitnemend als het kan.
Maar over de mogelijkheid spreekt
men liefst niet.
Medezeggenschap zal zeker evenals
in Rusland moeten zijn dat alleen be
zit, uit arbeid verkregen, geoorloofd is?
Het gevolg daarvan is overal ter we
reld nog steeds geweest achteruitgang
van het arbeidsvermogen.
I-Iet kan ook niet anders. De zonde
openbaart zich ook, en zeker niet op
de minst laakbare wijze, in het onge
oorloofd streven naar een maximum
genot voor, een minimum arbeid.
Wanneer medezeggenschap dus al
leen beteekenen moet het toekennen
van het recht aan den arbeider to
streven naar dit ideaal, dan weten wij
wat. het gevolg daarvan is.
Maar ook nationalistisatie van nij
verheid en bedrijven meet in verkeer
de richting drijven, ook daarvan zijn
bewijzen te over.
In geen bedrijf gaat dit gemakkelij
ker dan in het landbouwbedrijf. Bo
vendien zou het inderdaad een mooie
gedachte zijn, dat de grond het eigen
dom van allen was.
Maar ook leert ons Rusland al weer
dat het niet gaat. In Rusland ging de
bebouwde oppervlakte in 6 jaar tijds
met 50 pet. achteruit. De graanprijzen
liepen met sprongen achteruit omdat
ze kunstmatig laag gehouden werden,
omdat de Regeering als opkooper fun
geerde.
Het gaat met de nijverheid evenzoo.
Ook daar achteruitgang zoodra men
het particulier initiatief uitschakelt.
Rusland is ons een voorbeeld.
STADSNIEUWS.
„Patrimonium
Morgenavond zal in het gebouw
„Patrimonium" een radiosamenkomst
worden gehouden, die voor alle be
langstellenden toegankelijk is en
\taardoor men als 't ware zal kunnen
tegenwoordig zijn bij de vergadering
die in de Nieuwe Zuiderkerk te 's-Gra-
venhage zal plaats hebben.
't Belooft een mooie avond te wor
den: solo- en koorzang; orgelspel van
den begaafden organist van die kerk,
den heer C. Vos; mededeelingen van
den secretaris der jubileumcommissie,
den heer W. Heins; en last not least
redevoeringen van twee onzer voor
mannen: den heer Ji Schouten, lid der
Tweede Kamer en Dr. K, Dijk.
Laten inzonderheid onze arbeiders
met hun gezinnen dezen avond present
zijn, opdat wij tegenover werkgevers
en werknemers, die den klassenstrijd
prediken en/of voeren, stellen net „Toe
nadering eischt Gods orde e.n dezer tij
den nood", dat immers hec parool is
der Christelijke arbeidersbeweging.
Licht en Leven.
In de Keik van den H. Petrus (Lan-
gchrug; hield gisteravond de Zeerc-er-
waarde Pater F. Hend'richs S. J. de
eerste der Vijf conferenties, getiteld
„Licht en Leven'waarin hij de grond
slagen van den Roomschen godsdienst
zal uiteenzetten.
„Vae ponentihus tenebras luoein, et
lueem tenebras Wee hun, die duis
ternis voor licht uitgeven en licht voor
duisterpis, met deze woorden van den
profeet Isaïas of Jesaja (5 20) ving de
spieker zijn lezing aan. Het schijnt of
deze waarschuwing speciaal voor on
zen tijd bestemd is, want velen maken
thans het licht tot duisternis en de
duisternis tot licht.
Hoewel God zich op duidelijke wijze
in de natuur openbaart, zijn er talloo-
zen, die Hem daarin niet zien. Het zjjn
de atheïsten en de. materialisten, die
zeiven geen verklaring van het ont
staan en het bestaan dei wereld kun
nen geven doch de eenige mogelijke
verklaring verwerpen, hetgeen zeer on
wetenschappelijk is.
Spr. kwam vervolgens tot de tegen
werping, dat de groote geleerden, voor
al de natuurkundigen, allen ongeloo-
vig zouden zijn. Dit is niet juist; juist
de grootste geleerden -hogen de knie
voor den Schepper van het heelal, Spr.
noemt als voorbeelden, sterrenkundi
gen als Keppler, Copernicus en Her
schel 1, wiskundigen als Gauss, natuur
kundigen als Boyle, Volt, Ampère, Gal-
vani en vele anderen.
Er zijn ook menschen, vooral hier te
iande, die wei eens gehoord hebben
van de theorie van Einstein en die al
tijd zeggen: „Och, alles is toch maar
betrekkelijk" De relativiteits-lheorie
is evenwel 'u zuiver wiskundige theo-
re, die nog niet door 1 pet. van Ie men
schen, die er over praten, begrepen
wordt; bovendien gaat het hier over
dingen die niet in de practijk van het
dagelijksch leven ingrijpen, en de men
schen, die zeggen dat alles betrekke
lijk is, geven zelf in de practijk blijk,
er rekening mee te houden, dat vele
dingen niet betrekkelijk zijn.
Men voert het pleidooi voor wat de
dezer dagen overleden Duitsclie wijs
geer Eucken genoemd heeft een „vor-
aussetzungslose Wissenschaft", een
^wetenschap die ni©t aan voorwaarden
gebonden is. Dit is evenwel een onmo
gelijkheid, omdat ons verstand gebon
den is aan de wetten van het denken.
Een van die wetten is, dat alles wat
bestaat, een oorzaak moei hebben bui
ten zich zeiven, zoo komen we tenslot
te tot de eerste Oorzaak, die het be
staan heeft in zichzelven en die wij
God noemen.
Zoo kunnen wij met ons denken het
bestaan van God vaststelleu, doch wij
kunnen niet met ons beperkt, eindig
verstand het wezen van den Oneindige
begrijpèn. Er zijn twee scholen, wier
fout het is, dat zij God wi'nen beperken
binnen de grenzen vaa het mensche-
lijke. in de eerste plaats de rationalis-
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiSn por regel 227t cent
Ingezonden Mededeelingen, dnbbel tarief.
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine adveiientien bij Toornitbetaling
ran ten hoogete 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent
Binnenland.
De Troonrede.
Buitenland.
De cycloonramp aan da kust van
Florida.
Het bestuur van den Britschen mijn-
werkersbond komt heden weer bijeen.
ten, die alleen maar gelooven wat zij
begrijpen, en vervolgens nog een ande
re wijsgeerig-theologische richting, als
wier vertegenwoordigers spreker o a.
Sehleiermacher, Ritschi, Herrmann en
Barth noemt. Deze laatsten maken den
godsdienst tot een zaak van het ge
moed; hij is gevoel van afhankelijk
heid, van overgave. Doch van wien
men afhankelijk is, aan wien men zich
moet overgeven, daarvan heeft men
g©en duidelijke voorstelling Zeker de
openbaring moet weerklank vinden in
de ziel der menschen, doch <le zaak,
waarom het gaat, is niet de echo, doch
de stem zelve. Als er een openbaring
is* die dien naam verdient moet zij van
buiten af tot den mensch komen en dit
wil de moderne mensch niet aanne
men; daarom verdwaalt hij in het duis
ter van het subjectivisme. Daartegen
over handhaaft spr. met klem de ob
jectiviteit der openbaring, die van
Godswege tot den mensch komt.
A.s. Maandag zal Pater Hendrichs
spreken over: Het hooger licht der
openbaring. t
Jaarboek der Rijksuniversiteit.
Wij ontvingen het Jaarboelt ier Rijks
universiteit te Leiden voor 1926, uitge
geven bij de fa. S. C. van Doesburgh al
hier.
Het jaarboek is bijgewerkt tot op
heden en bevat alle gegevens, die van
belang zijn voor de Academieburgers
en anderen, die belang is onze Univer
siteit stellen. Ook zijn nog opgenomen
de redevoeringen van den rector mag
nificus, Prof. Dr. W. d e Sitter op 8
Febr. j.l, *,de eenheid der wetenschap"
en op gisteren tot overdracht van het
rectoraat.
Aan het jaarboek zijn toegevoegd de
„Acta Leidensia", Academische biblio
graphic, die voor studeerenden van
groote waarde is.
„Zomerland".
Onder den titel „Zomerland" is ver
schenen een kinderleesboek, dat door
de Erven de Wed. J. van Nelle voor de'
verbruikers van haar verpakta koffie
(tegen inlevering van 80 achter-etiket
ten van de hahpondspakjes» wordt be
schikbaar gesteld.
Dit boek, geschreven door C. M. van
HilleGaerthé, geeft eon geschiede
nis weer ergens in een gehuchtje te
midden van een prachtige natuur.
De schrijfster geeft blijk, een open
oog te hebben 'voor natuurschoon en
zich tevens uitstekend te kunnen ver
plaatsen in de omgeving en den kring,
waarin de personen uit dit boek zich
b'e wegen.
Rie Cramer teekende 12 fraaie platen
voor dit bo,e< er. deze dragen er voel
toe bij,de aantrekkelijkheid van het
boek te verhoogen.
Met dit boek beoogt de Firma een re
clame voor haar artikel ^offie on. wij
gelooven, dac zij hiermede uitstekend
is geslaagd.
Deze reclame staat zonder twijfel op
een hoog peil.
Vereen, van Oud-Mathesianeiu
In den Foyer van de Stadsgehoor
zaal heeft gisteravond de Vereeniging
van Oud-Mathesianen haar feestelijke
jaarvergadering gehouden
Voorzitter was de heer O. Knottne-
rus uit Roterdam ,die de aanwezigen
hartelijk verwelkomde. Daarbij richtte
hij zich speciaal tot mej. Jeanne Hors
ten. zangeres, en het L. Muziekensem-
ble „Bobette", die de vergadering zou
den opluisteren met zang en muziek.
Spr. toonde zich ©enigermate teleur
gesteld door het niet zeer krachtige
medeleven der oud-leerlingen en be
toogde, dat zij steeds in een verband
vereenigd moeten blijven, om de sym
pathie van het Genootschap M.S.G. aan
te kweeken en te versterken, maar
ook in hun eigen belang, omdat zij el
kander met de verworven kennis en
practische ervaring van dienst kunnen
zijn. Spr. besloot met zijn beste wen-
schen uit te spreken voor de toekomst
van het genootschap en van de ver
eeniging. en wenschte allen een pret-
tigen avond toe.
De zangeres droeg hierna bil de
piano eenige sreestige nummertje® voor
die zeer werden toegejuicht. Ook het
verdienstelijk optreden van „Bobette"
viel goed in den smaak.
Na "de pauze lieten nogmaals Mej.
.Hbjxten.zoowel al®. J3obette' zich hoo>
