CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN 7d* jaargang woensdag 15 september 1926 Rummer 1926 IOSCHE COURANT ABONNEMENTSPRIJS I11 Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal i 2.50 Pei week f 0.19 Franco per post per kwartaal 1 2.90 Oit nummer bestaal uit TWEE Biaden. EERSTE BLAD. V iroode Zondag. Er is in de betooging, die a.s. Zon dag 19 September van wege de Neder- Iandsche Sociaal Democratie wordt ge organiseerd iets dat ontroert. Het is niet het getal. Als we hier in onze naaste omge ving zien wat het Zatérdagsche resul taat isvvan de wekenlange opzweepen- de artikelen in het Volk, en, de flui tende redevoeringen, dan is dat poover 'te noemen. Maai' wij weten het maar al te goed, en de S.D.A.P. weet dat ook, dat het succes veel grooter zich openbaart in het stemmencijfer bij een verkiezing. Daaruit blijkt, dat het middel, van de betooging op zichzelf niet begeerd wordt, maar dat het toch wel onmis baar is als rammelend reclamemiddel. Het liberaal Utrechtsch Dagblad tee kent dit als volgt: De betoogingen 'der Nederlandsche sociaaldemocratie en moderne vakbe weging zijn geen spontane opwellingen maar registreeringen van wat er in de ziel der arbeiders leeft, of door de lei ders wordt ingedragen. De betooging is, evenals alles in de moderne Ne derlandsche arbeidersdemocratié, vol komen vreemd ja tegengesteld aan de romantiek. Ze is een periodiek toegepast strijd middel dat de parlementaire actie en de actie der vakbeweging begeleidt, haar periodiciteit en het feit dat de betooging dezelfde eischen stelt -als de grondwettelijk gevoerde parlemen taire actie, geven haar het karakter van tot de regelmaat van liet maat schappelijk leven behoorende gebeur tenis. Dit liberale orgaan meent dat hierin uitkomt hoe in breede rijen ons volk als het ware bij intuïtie reageert op "dezen oproep. Dit laatste nu komt ons onjuist voor Er is een massa beroering ongetwij feld, maar naar het ons voorkomt niet louter in de richting waarin de SDAP op 19 Sept. wijst. Ons volk is inderdaad anti-miiitai- ristisch, maar dan in den goeden zin van dat woord. Herinneren we ons echter de dagen van de mobilisatie of ook die van November 1918, dan blijkt het wel dat in de leuze der Holland- sche SDAP. nog geen nationale roep opklinkt: Maar dat is nu juist het bedroe vende. Omdat de SDAP. behoefte heeft aan een leuze, die op den klank af bij ons Volk ingangmoet vinden, daarom maakt zij er gebruik van en met een zeker succes. De breede lagen van ons volk be- roert men niet met een nu en dan lui den van de klok. Men moet integen deel voortdurend luiden en met een ijver, waaraan de onmiddellijke resul taten niet evenredig zijn, al maar door op hetzelfde thema doorgaan. Dan be reikt men wat. Kon het ons onverschillig zijn wel ke waarde het lokmiddel hesft. wij zouden ook een groot succe3 bereiken De reclame is Relaas een middel dat boeit. Wij weten maar al te goed, dat het geen de leiders van de ontwapenings- Ibetooging, met een vuur een betere zaak waard zeggen, niet leeft in het diepst der ziel; dat bewijst het buiten land wel. Maar als 'rec.'amemlddel heeft het succes. De massa komt aan het nadenken. Tot handelen, althans op de openbare wijze, zooals men zegt te bedoelen, komt het niet. De massa loopt niet mee, zelfs de overtuigde roode broederen zijn niet in vuur te krijgen. Maar diep onder al die bombast schiet het zaad wortel en dat is de vrucht van de propaganda. Voor ons een beschamend voorbeeld. Wij schie ten in propaganda tekort. STADSNIEUWS. WAALS HEROPENT. Thans is het zoover gekomen, dat de firma Waals haar nieuwe gebouw aan de Haarlemmerstraat kan betrekken. Het heeft een tijd geduurd, dat nie mand er gaarne iets op gezet zou heb ben, den datum te raden van de inge bruikneming, zóó omvangrijk was het grootsche bouwwerk. En nu, terwijl alles gereed is voor de officieele ope ning, hioeten we erkennen, dat het werk toch nog vlug is uitgevoerd, als we denken hoe het nog betrekkelijk kort geleden is, dat men achtêr de houten schutting bezig was de enorme diepte voor kelders en fundeering te graven, en behalve architect en op drachtgever weinigen een voorstelling hadden van -hetgeen langs die hooge steigers zou verrijzen. BUREAUHooigracht. 35 Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 ADVERTENTIE-PRIJS Gewone edvertentiên per regel 22'/» cent Ingezonden Mededeelingen, dobbel tarief. Bij contract, belangrijke redactie. Kleine adrertentiën bij roornitbetaling ▼an ten hoogste 30 woorden, worden dage lijks geplaatst sd 40 cent Het gebouw is thans voltooid. Wie het uitwendige nog niet zelf mocht hebben gezien, kan het-bewondérd heb ben toen we verleden week geheele advertentiepagina wijdden aan dq gliché ervan, maar die zullen èr wel weinig zijn. Daarvoor lag de bouw van het nieuwe koophuis te zeer in het centrum der publieke belangstelling. Wij meenen het oordeelen van de meest bevoegden slechts te onderschrij ven wanneer wij het gebouw als zoo danig vdor de Haarlemmerstraat en daarmede voor de stad een aanwinst van beteekenis noemen uit. architecto nisch oogpunt. Door en door modern, is de stijl toch niet te forsch. Steekt hij niet grof af bij de omgeving, maar doet hii door de fijne onderverdeeling, dè eigenaar dige constructie vpm ramen en kozij nen veeleer mild aan, met strikte» hand having evenwel van' 't eigen karakter. Wat de architect,, de heer P. J. Waals uit Dordrecht er vooral in heeft willen uitspreken is_ de bestemming van het gebouw als'uitsluitend koop huis, zonder de inmenging dus van de kantoor- of pakhuis-idee. Nam het amoveeren der benoodigde panden in October 1924 een aanvang, gedurende den bouw is er ook nog het voormalig magazijn van den hfcer v. d. Stok bijgetrokken. Het nieuwe pand is circa 20 Meter hoog en 20 M. breed. Achtereenvolgens treffen wij in het front, ter weerszijden van de royale portiek een vijftal étalages-afdeelingen aan, n.l. een meubel-, een tapijtafrlee- ling een afdeeling heeren- en kinder- kleeding en heerenmodes, 'een afdee ling dames- en kinderkleeding en een stoffenafdeeling. Do expositiegelegen- heid is hier schitterend. Vooral komt dit uit in de afdeeling meubelen en de afdeeling damesmodes, in -welke laatste het verschil van diepte en hoog te in de étalage het effect helpt vol maken. Daarbij werkt de moderne ver lichting met schaduwlooze parabool- lampen niette om vooral bij avond dc exposities een bijzonderen glans te ge ven. De motieven voor hét glas-in-lood bovenlicht en de eiken betimmering, die overal zulk 'n deftige achtergrond biedt, zijn mooi gevonden, en de afwer king is ook fijn. In de portiek kan men vrij rondwan delen en zonder vanuit den winkel te worden gezien, rustig zijn keus maken De geheele omgeving dwingt als het ware tot aandachtig bezichtigen. Een aangename, fijne vorm van reclame. De in zwaar brons gevatte vitrines aan den ingang, de étalages buiten en in de portieknemen een expositie breedte in van niet minder dan 45 M. Reeds in de etalages ontmoeten we kenteekenen van de uitbreiding, die de fa. Waals aai} verschillende afde.e- lingen heeft gegeven. Speciaal noemen wij die voor hand werken, dames-modes, zijden en wol len stoffen, dames-confectie, heeren- mode-artikelen en koffers, en de ge heel nieuw ingerichte baby-afdeeiing. Die uitbreiding zien we door de ge heele zaak heen. Het betreden vaij de nieuwe verkoop ruimte maakt even indruk op den be zoeker. De ruime en toch mooi evenre dige verhoudingen, bij dag het natuur- licht, dat in onbelemmerde weelde van boven binnenvalt, door de sierlijk afge zette luchtkokers de helderblanke pij lers en daarbij voornaam afstekend do eiken betimmering met in bet centrum een 'eenvoudig blokmotief en bronzen hekwerk op -de breede trappen, de met smaak gerangschikte goederen-collec ties, de fraaie vitrines, de keurige, so- liede asbest-vloerbedekking in hard bruine uitvoering, het is alles door den architect bijeengebracht tot een mach tig geheel. Evenwel, wie er komt om te koopen, en dat zullen de meesten wel zijn, behoeft hij dat uiterlijke niet te blij ven staan. Artistiek geschilderde opschriften „wijzen dén weg naar de afdeeling die men zoekt. E,n nu komen.we weer op de uitbreiding terug. Met een gemak kelijkheid waarvan de outsider niets begrijpt, toont men u in een oogwenk het beste en het nieuwste, om het even of 't het echte Iersohe linnen geldt van John Fosters te Belfast, dat sedert den oorlog niet meer is te kriie^n geweest, of het 'u te doen is om de allernieuwste dessins in kanten en shawls of nou- veauté's op het gebied van garneering. Dagenlang zou men hier kunnen fond- zien, zonder er genoeg van te krijgen. Naast de hoofdafdeeling op de par terre, die geheel is ingenomen door den manufacturenhandel in den ruim- sten zin, vinden we de baby-afdeeling met o.m. een prachtcollectie moderne wiegen en laqué ledikanten. Nevens de nieuwste dessins in wollen dekens. Voorts zijn hier de af deelingen parfu merieën en huishoudelijk artikelen. Even boven de parterre ligt de afdee ling dames-confectie, jongeheeren- en jongedameskleeding, waarvan de óu- tillage o.m. bestaat in een aantal ge riefelijke paskamers. Ook deze afd. is belangrijk uitgebreid, zoodat men er nu ook al voor bonten en peignoirs te recht kan. Nu verlaten we de parterre, die oen oppervlakte heeft van ongeveer 300 vierk. M. om dan met een soliede per sonenlift, een degelijk Hollandsch fa brikaat van Stork, naar de 1ste étage te gaan. Met het ontsluiten van de lift opent zich hier een heel andere wereld, daar we nu midden in een kolossale afdee ling staan, die geheel is gewijd aan de woninginrichting. Alles wat daartoe behoort is hier te vinden, de slaapka mer-meubileering 'uitgezonderd, waar voor de helft van de 2de étage is ge reserveerd. De afdeeling woninginrichting is vooral belangrvk om haar volledigheid Men kan er 'den kooper direct een be grooting voorleggen voor elke meubi leering zooals die gewenscht wordt en in elkecombinatie. Dit geeft voor den kooper voordeel en voldoening fvant men' is altijd zeker een goed pas send geheel te krijgen. Van het streng-klassiek tot het ul tra-moderne naar de ontwerpen van bekende stylisten, kan men hier mo dellen aantreffen. Zooals gezegd, is rle 2e etage voor het grootste deel gewijd aan de slaap kamer-meubileering. Ook hier zijn prachtvolle combinaties van ledikan ten, bedden, mati%ssen, dekens enz. te zien, de eerste in laqué en eiken en alle keurig afgewerkt. Opvallënd zijn hier de ruime vitrines, waarin de kost bare dekens en kleeden stofvrii wor den bewaard. Wat niet door'de slaap- kamer-afdeeling is ingenomen, is op deze étage besteed aan de afdeeling kinderwagens en -stoelen. Ook hier dps uitbreiding. Een bezoek aan de afdeelingen wo ninginrichting op de 1ste en slaapka- mermeubileering op' de 2de étage is zeer aan te bedelen, wat de eerste be treft ook om de fraaie collecties tapij ten en kleeden die er te zien zijn. De derde étage we bespreken ze bier in 't kort, doch het zijn wat den omvang betreft ..'Achzelf heele za ken wordt niet door het groote pu bliek betreden. Daar is de engrosafdee- ling gevestigd. Daar liggen de enorm groote en veelzijdige voorraden manu facturen, een waarde die niet te becij feren is, die door het geheele land hun weg vinden. Een zestal reizigers zorgt dat er orders zijn, en nooit wordt er iets besteld, dat er niet is. Met de lin- geriefabriek is deze afdeeling een der hoofdzaken van het bedrijf, dat door den massajen omzet goedkoop werkt. Hard gewerkt wordt hier in het ge heele gebouw, ook achter de coulissen in de afdeelingen ontvangst, controle, sorteering en expeditie. Aan den ingang in de v. d. W-erff- straat worden de gqederen ontvangen, gecontroleerd en uitgezocht en vervol gens met de goederenlift naar de en gros-afdeeling of op wagens naar het winkelmagazijn benedenvloers ge bracht. Hier bezagen wij ook nog even de modern uitgeruste kelder voor de cen trale verwarming. Wonderlijk, dezelf de radiateur, die 's winters versche lucht van buiten verwarmt' en naar binnen jaagt, dient 's zomers als ven tilator. In het eerste geval is de druk op de zalen zoo groot, dat wel warme lucht naar buiten, maar geen koude lucht naar binnen kan komen. Voor de gezondheid van hét personeel is dit van veel beteekenis, terwijl het sys teem als zoodanig ook voor de artike len beter werkt. Slechts de kleinere, zelfstandige localiteiten zijn er door stoom verwarmd. Met genoegen vertelde de heer A. Waals Jr. die ons rondleidde, dat op de lampen en eenige kleine dingen na alle materialen en installaties waren geleverd door Nederlandsche firma's en dat hij over de levering zeer tevreden was. We bezochten meteen d© linge- riefabriek en het atelier, waar de af werking plaats heeft, in h#t laatste waarvan o.m. 60 stikmachines staan met een productie 'van 600 dozijn per dag, de bovengelegen behangerii en stoffeerderij, de matrassen- en bedden makerij, en namen toen afscheid. Over de voortreffelijke organisatie van de zaak zou nog veel te zeggen zijn, maar we moeten eindigen. We hebben een hoogen indruk gekre gen van de wijze,- waarop deze fa. de artikelen, 'die zij niet zelf vervaardigt, distribueert. Ieder fabrikaat, en daar in weer iedere variatie, is zoodanig ge registreerd, dat de firma onvoorwaar delijk kan ipstaan voor de deugdelijk heid van de leverantie, terwijl door een systeem, dat ons uitgelegd werd, de verkoopprijzen in de zaak zoo se cuur zijn aangegeven, dat vergissen uitgesloten is. Het beteekent heel wat, iederen dag leiding te geven aan een pev-^neel van pl.m. 175 personen. Maar die leiding is bij de heeren Waals Sr. en Jr. in goede handen. Wij spraken nog even den heer A. Waals Sr. die' reeds zijn geheele leven in het vak heeft doorgebracht en als zoodanig over veel ervaring beschikt. De eerlijkheid,, aldus deze, is het ee nige geheim van mijn vak. Men moet kunnen instaan voor wat men ver koopt. Dat is alles. Overigens is het zoo, dat men ook voordat het woord malaise uitgevonden was, klaagde over slechte tijden. Maar wie hard werkte is er altijd gekomen. Wij hopen dat de grijze stichter nog lang van den huidigen bloei zal genie ten en dat zijn opvolger met evenveel zegen en in het belang van het pu bliek zal arbeiden. Leidsch Univeisiteits Fonds. Aan het jaarverslag van het Leidsch Universiteits Fonds over het acade miejaar 19251926 ontleenen wij het volgende: De door deh Universiteitsraad be noemde bijzondere hoogleeraar in de wijsbegeerte van het recht, dr. L. Po lak, aanvaardde zijn ambt op 30 Sep tember 1925. Gedurende d^z-en cursus waren 5 door den raad benoemde hoogleeraren aan de Universiteit^werk zaam, n.l. de heeren Einsteinn, Koole mans Beynen, de Tosselin de Jong, Co- hen (die inmiddels tot gewoon Hoog ten aar te Amsterdam is benoemd) en. Polak, terwijl bovendien de oud hoog leeraar Loréntz opnieuw eni reeks we tenschappelijke lezingen hield na ver kregen machtiging van de regeering en ae lector dr. C. de Boer weer een ,cursus gat in elementair Latijn, die fevolgd werd door een groot aantal el angst el 1 end en Op verzoek van de Commissie vanj Uitvoering heeft mej. W. Rijke te Lei den zich bereid verklaard den stu denten in -de Romeinsche le.t-erkunde, lessen in de practische booefening van het Fransch te geven. De Universiteitsraad kende den Ka- nakaprijs toe aan mr. Hadi. Sut>si-ic3 werden toegekend aan de leeszaal Bosscha f400; aan den pen ningmeester van het Lorentzfomds f200; aan dr. Gerth voor zijn onder wijs in de geologie f300; aan prot. Escher voor zijn onderwijs in de geo logie f1000; aan mej. dr. Grutterink voor haar onderwijs in de phaimacie" f250; aan de Vereeniging voor tropi sche Geneeskunde f750: aan de filo sofische faculteit van Leidsche studen ten voor onkosten van het door haar, uit te geven jaarboek f30; aan het in stituut Kern f50; aan dr. Gans voor het onderwijs in de neurologie f25; aan dr. Stiasny voor zijn onderwiis in de marine-biologie f20; aan prof ihier ry voor lantaarnplaatjes f50; aan dr. Korevaar voor hetzelfde doel 1100; aan de Vereeniging tot Bevordering van opleiding tot 'Instrumentmaker f 100; aan de firma Sythoff tot onder steuning van de uitgaven van het Al bum Studiosorum f 300; voor afgeno men exemplaren aan mr. F. M. ba ron van Asbeck voor zijn practicum voor indologische studenten f 180; aam den senaat ter tegemoetkoming in het honorarium der typiste f750; voor het schenken van een geïllustreerd boekje over de Leidsche Universiteit aan 2.- Afrikaansche studenten f 100; aan dem directeur der Universiteitsbibliotheek voor de aanschaffing van medische werken f540. Onder den naam van Acta Leideinsial werd een biografie der Universiteit! f)e commissie van uitvoering hoopt, "dat uit de belangstelling voor deze publicatie de wenschelijkhedd van een geregelde voortzetting zal blijken,.zoo als ait het geval was met de Gids vopr studeerenden aan de Rijksuniver- teit te Leiden. Het Legatum Visseranum verklaar de zich op verzoek van de Commissie van Uitvoering bereid' tot het organi- seeren van lezingen over Nederland! en het Indonesische vraagstuk, met! het begin van den cursus zijn deze le zingen gegeven 'door de heeren prof. .Colenbrander, generaal Tonnet, prof. (Van Blom en prof. Van Eysinga, Op verzoek van de Vereenigde Facultei ten heeft de Commissie van Uitvoering een voorziening getroffen te|n behoeve van het onderwijs in de Indische eco nomie, waarover mr. J. Gerritzen te 's-Gravenhage, daartoe uitgenoodigd, eenige lezingen gaf. De Universiteitsdag werd op o Oc tober te 's Hertogenbosch gehouden. De professoren £)e Sittert en Y urtheimi zijn zoo welwillend geweest, de viering op te luisteren door lezingen. Zilveren Jubileum. Vandaag was het 25 jaar geleden dat d© heer H. v. d. Schaft, agent 1st© klasse, zijn loopbaan bij de politie aanving. Dit feit wer^i hedenmorgen herdacht in den kring van superieuren en colle ga's, die voor zoover niet verhinderd door dienstverband, vanmorgen voor dit doel naar de groote wacht waren gekomen. Wij merkten o.m. op den hoofdinspecteur en de inspecteurs van politie, van de recherehe en de afdee ling bijzondere wetten. Het Leidsch politiemuziekkorps, on der leiding van den heer W. Bolder- dijk, verwelkomde den Jubilaris met zijn echtgenoot© en familie met een Belangrijkste nieuws in dit Nummer. Binnenland. De schorsing van Ds. van Duin 4oor de classis-Haarlem opgeheven. Kantonrechter Ten Sokkel Huinink herdacht. Buitenlands Er is sprake van een gemeenschap pelijke interventie van Engeland en Japan in China. Een rede van Jhr. Loudon in de Voikenbondsvergadering. De ratificaiie-ocrkonden van de ver dragen van Locarno zijn bij het Vol- Lenbondssecretariaat gedeponeerd. Eet aantal typnuslijders te Hanno ver boven de duizend gestegen. opgewekte marsch, waarna achtereen volgens verschillende heeren hem toe spraken. Mede namens den commissaris en de inspecteurs nam eerst de hoofdin specteur der recherche, de heer W. Balfoort het woord. Gij zijt er, al dus spr. nog een van de oude garde met de oude dienstopvatting. Daarme de kunnen, wij, ouderen het altijd nog maar het beste vinden. Gij zijt een voorbeeld voor al ur collega's. Laat dat vandaag uw trots zijn. Opge wekt en vol ijver hebt ge steeds uw dienst gedaan waarin ge al de deug den van een goed politieman toonde. Wees namens de inspecteurs hartelijk gefeliciteerd en worden u nog vete goe de jaren geschonken, zoo besloot de heer Balfoort. De heer J. Zwart bracht vervol gens de hartelijke gelukwenschen over van het geheele Leidsche politiecorps. Ook wij, aldus spr.. waardeeren u als een goed politieman, maar hebben u speciaal leeren kennen als een goed kameraad. Vooral de beginnende agen ten waart ge tot steun; „Oome Hein" was altijd klaar om te helpen. Het was spr eenen eer op dezen dag uitihg te kunnen geven aan die waardee- rfng, en niet slechts in woorden. Daar mede bood spr. den heer v. d Schaft namens het corps eenige cadeaus aan een fraaie kachel, een moderne kap stok met kleed, en een rookgarnituur. Hierna was het woord aan den heer B, G. Bruins. Als, voorzitter der afd. Leiden van den Alg. Bond van Pol. personeel sprak hij zijn waardeering uit voor hetgeen de jubilaris in de or ganisatie had gedaan om de rechts positie van hem en zijn kameraden te helpen verbeteren, waaraan hij den wensch verbond dat v. d. Schaft ook voortaan zijn steun zou blijven geven. Spr. boo"d ten slotte een fraai cadeau aan: een tafel met bijbehoorende stoe len voor de zitkamer. Inspecteur K .W. W ij k herinnerde met eenige, hartelijke woorden er aan dat v. d. Schaft een van de menschen is, die niet hebben meegeloopen aan het lijntje van "derden, dat hij zich nooit heeft laten wijsmaken, dat de verbetering van zijn positie verwijde ring van zijn chef eischte en dat hij in dit opzicht zelfstandig blijvende, altijd "de goede bedoelingen van zijn superieuren is blijven waardeeren. Je deed dat hiet, aldus spr., om een wit voetje te halen, maar je deed het omdat ie hart het ingaf als mensch. Dat zullen wij altijd blijven waardee ren. Inspecteur L. Du val bezegelde de ze woorden, door voor het front te treden, en met zijn hand op den schou der van den jubilaris te zeggen: dat is een man waar niets aan mankeert. Nadat de heer N. C. Uitendaal namens de L. Pol. Schietver. „Bur gemeester de Gijselaar" den jubilaris had toegesproken, vertolkte de heer W. Post als voorz. van het L. Po1. Muziekgezelschap de waardeering van dit corps voor het vele, dat v. d. Schaft er als oprichter en secretaris voor ge daan heeft. Met vreugde heeft hij inder tijd de oprichting gezien en nog heden is hij de ziel van het administratieve gedeelte. Ook v. d. Schaft heeft het al tijd zóó gezien 'dat het muziekkorps ondergeschikt moet blijven aan het dienstbelang. Voor den goeden geest in het corps is de muziek reeds van veel beteekenis geweest, en in dat opzicht Leeft hij groote verdiensten. Als een bewijs van waardeering bood spr. een mooie electr. hanglamp aan. met den wensch dat de jubilaris nog lang het corps zal dienen. Als vriend sprak ten slotte de heer J. v. d. He yd en, die speciaal Mej. v. d Schaft hulde bracht voor den steun, haar man in moeilijke tijden ge boden. Het muziekkorps liet de verschillen de speeches volgen door een krachtige fanfare. De heer v. d. Schaft dankte harte lijk de superieuren en ooikouk* voor de

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1