CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
7d* JAARGANG
DONDERDAG 26 AUGUSTUS 1926
NUMMER 1909
COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 1 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
BUREAU: Hooigracht 35
Leiden
TeL 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 227» cent
Ingezonden Mededeeiingen, dnbbel tariei
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogete 30 woorden, worden dege
lijke geplaatst ad 40 cent.
Oit nummer bestaat uit TWEE Biaden.
EERSTE BLAD.
God er buiten.
In ,,De Syndicalist" van 14 Augus
tus schrijft A. R. over „Kerk en Vak
beweging waarbij hij tot de volgende
slotsom komt:
,'O'P grond daarvan meenen wij,
dat de katholieke en christelijke
vakbewegingen overbodig zijn, om
dat zij niet bewijzen kunnen het be
staan van God, waardoor de grond
waarop zij zich stellen, hun ont
zinkt.
Zij is een door henzelf voortge
brachte schim en geen wezen, geen
realiteit.
Evenals tevoren verwijzen wij de
ze schim dus naar kerken, synago
gen of kathedralen en zullen ons te
allen tijde niet alleen tegen derge
lijke waandenkbeelden, maar ook
tegen hen blijven keeren. welke ze
op handige wijze tusschen de voor
haar ontvoogding strijdende arbei
dersklasse als twistappel willen wer
Zóó scherp en kras drukken andere
j.g. neutrale organisaties zich gewoon
liik niet uit.
Maar practisch is er geen verschil.
De moderne vakbeweging staat pre
cies op hetzelfde standpunt.
God er buiten, dat is de leuze zoo
wel voor het politieke als het sociale
leven.
En dat is juist de reden waarom
Chrieteliike arbeiders zich van al die
organisaties verre hebben te houden.
Want het ideaal van den Christen
moest zijn en het is ook het ideaal
van de Christelijke arbeidersbeweging
heel het leVen, ook het leven van den
arbeid te doen beantwoorden aan den
wil van God in Zijn Woord ons ge
openbaard.
7 61—18.
Uit een opsomming in een der bla
den bleek ons dezer dagen dat er in
ons land 36 Roomsche dagbladen zijn
en bovendien 25 bladen die twee- of
driemalen per week verschijnen.
In totaal dus 61 bladen.
Naar aanleiding daarvan zijn wij
eens op onderzoek uitgegaan en daar
bij bleek ons, dat het aantal Protes-
tantsch Christelijke dagbladen in ons
land 8 bedraagt, en dat er daarnaast
nog 10 bladen zijn die twee- of drie
maal per week verschijnen.
In totaal dus 18 bladen^
Het verschil in sterkte tusschen de
Protestantsch Christelijke partijen en
de R.K. Staatspartij is niet zoo heel
groot.
4 Maar de verhouding tusschen het
aantal bladen is 6118.
Men klaagt over den grooten in
vloed en de geweldige krachtsontwik
keling van Rome.
Over het „Roomsche gevaar" raken
velen nooit uitgepraat.
Gewoonlijk zijn 't menschen, die 't bij
hun z.g. neutrale krantje opperbest
kunnen vinden.
Voor de ontwikkeling van de Chris
telijke pers hebben zij zich nooit ge
ïnteresseerd.
Maar ze roepen wel ach en wee, om
dat Rome zooveel invloed heeft en
zich op elk gebied laat gelden.
Laten ze zich maar kalm houden.
't Zal nog wel erger worden.
Wamt een groep die over 36 dagbla
den beschikt en 25 kleinere bladen
de weekbladen niet meegeteld is
wel in staat invloed uit te oefenen en
een woordje mee te spreken.
Meer in elk geval dan partijen wier
aanhangers de neutrale bladen koes
teren die in, totaal slechts over 25
bladen de beschikking hebben.
V Gedeputeerden-toezicht.
Wij hebben er onlangs de aandacht
op gevestigd, dat de circulaire van
Minister Kan aan de Gedeputeerde
Staten inzake het toezicht op de ge-
meentefinanciën, wel een eigenaardi-
gen indruk moest maken.
Meermalen waren het toch de col
leges van Ged. Staten, die pogingen
van gemeentebesturen om de uitgaven
te verminderen, belemmerden.
Iets dergelijks zien we nu weer in
Arnhem.
De gemeenteraad besloot de jaar
wedden van B. en W. met 5 pet. te
verlagen.
Maar Ged. Staten van Gelderland
besloten, dat aan de jaarwedde van
den burgemeester niet mag worden
getornd.
En dat niet omdat daartegen zake
lijke bezwaren bestaan of omdat ver
laging niet zou zijn In 't belang van
de gemeente, maar omdat nu eenmaal
een algemeene regeling voor geheel
Gelderland is vastgesteld.
Niet het gemeentebelang, maar de
„regeling" gaf den doorslag.
Precies hetzelfde wat we meermalen
ill Zuid-Hfolland beleefden.
De gemeenten onder curateele ten
einde ze tot zuinigheid te dwingen.
Maar als ze uit zichzelf bezuinigen,
dan komen de curators met hun „re
geling" waaraan onder geen voor
waarde geraakt mag worden.
STADSNIEUWS.
Bijdrage Tuinsiadswijk.
In verhand met een vroeger gedane
toezegging, dat te zijner tijd een voor
stel zou worden gedaan om de verei
niging „Tuinstadswijk" 'n ex tra-bij dra~
ge in de betaling van de annuiteit te
verleenen voor het bedrag, waarmede
de aanlegkosten van de Koninginne-
laan die van een normalen hoofdweg
overtreffen, stellen B. en W. thans
voor, aan de vereeniging een tegemoet
koming te verleenen die een gekapi
taliseerde waarde heeft van f71107.50
f41182 is rond f
Deze restitutie kan het best geschie
den door het verleenen van een extra~
bijdrage in de betaling der annuiteit
over het grondvoorschot, hetgeen der
halve voor de vereeniging neerkomt
op de verlaging der door" haar ver
schuldigde annuiteit. Terwijl de ge
meente de volle annuiteit betaalt aan
het rijk, ontvangt zij netto van de ver
eeniging jaarlijks een annuiteit, die
5.132 pet. van f 32925 f 1689.71 lager
is. Laatstgenoemd bedrag vertegen
woordigt dus den «jaarlijkschen last,
dien de gemeente wegens de grootero
breedte van de Koninginnelaan heeft
te dragen.
Tengevolge van een en ander kan
de bouwvereeniging de huren gemid
deld met 11 cent per week en per
woning verlagen.
Keerplaats „Rijn- en Schiekade."
Indertijd werd door den heer Groe-
neveld een motie ingediend, waarbij
B. en W. werden verzocht „alsnog de
noodige maatregelen te nemen, ten
einde te bereiken, dat on ongeveer het
midden van de Rijn- en Schiekade 'n
keerplaats voor voertuigen wordt ge
maakt" welke motie om praeadvies
in hunne handen werd gesteld. Te
vens werd toen op voorstel van den
heer Huurman besloten, de verdere
behandeling van het genoemd prae
advies inzake het maken van een
keerplaats tot een volgende vergade
ring aan te houden.
Bij onderzoek is ons gebleken, zeg
gen B. en W. dat tegen het maken van
een keerplaats ongeveer in het mid
den der Rijn- en Schiekade ernstige
bezwaren bestaan. De eenige geschik
te gelegenheid voor het maken van
zulk een keerplaats toch doet zich
voor tusschen de perceelen Nos 65 en
66. Evenwel zou dan het Oostelijk ein
de van de aanwezige scheidingssloot,
welke particulier eigendom is, gedeel
telijk moeten worden gedempt, terwijl
verder het maken van een beschoeiing
noodig zou zijn. De kosten hiervan,
gevoegd hij die van verharding en
van het rooien van een tweetal hoo
rnen en bijkomende werkzaamheden,
2ouden naar raming rond f700 beloo-
pen. Bovendien is de eigenaar van de
Zuidelijke sloothelft niet bereid tot de
demping mede te werken, zoodat, om
daartoe te geraken, de weg van ontei
gening zou moeten worden gevolgd.
Bij bovengenoemd bedrag van f'700
moeten dus nog de kosten worden ge
voegd, voor de gemeente uit de ontei
gening voortvloeiende.
Met de Commissie van Fabricage
zijn B. en W. van oordeel, dat een der
gelijke uitgave voor het maken van
meer keerplaatsen niet gewettigd is,
te'minder, nu de toestand r-- de Rijn
en Schiekade voldoende verbeterd
kan worden door de maatregelen, in
het praeadvies van 5 Juni j.l. vporge-
steld. Mitsdien geven zij den Raad in
overweging de motie van den heer
Groeneveld niet aan te nemen en als
nog overeenkomstig hetr voorstel van
5 Juni j.l. te besluiten.
Instelling rechtsvordering.
Eenigen tijd geleden werd een aan
de gemeente toebehoorende lantaarn
paal met gaslantaran in de Siebold-
straat door een automobiel van den
garagehouder K. L. van Duuren Lzn.
alhier, aangereden en dientengevolge
ernstig beschadigd. De kosten van her
stel en vernieuwing van een en an
der hebben f 68.16 bedragen.
Intusschen weigert genoemde van
Duuren deze kosten te betalen, niet
tegenstaande zij door het onvoorzich
tig rijden van een in zijn dienst zijn-
den chauffeur veroorzaakt zijn.
Ouder overlegging van het te dezer
zake door hen ingewonnen advies van
den rechtsgeleerden raadsman der ge
meente, Mr. E. A. Cosman, geven B.
en W. den Raad in overweging, te
besluiten tot het instellen van een
rechtsvordering tegen K. L. van Duu
ren Lzn. tot vergoeding van de schade
der gemeente door de bovenvermelde
aanrijding veroorzaakt.
Toezicht op de straatmakerij.
Het is B. en W. gebleken, dat in het
belang van de bestratingen in deze ge
meente met het tegenwoordige toe
zicht op de straatmakerij niet langer
mag worden volstaan. In de laatste
jaren toch is het straatoppervlak der
gemeente nagenoeg verdubbeld, is liet
aantal straatmakers, helpers en leer
lingen tot bijna .40 man gestegen en
zijn de bemoeienissen, ook op admini
stratief gebied, dermate toegenomen,
dat het voor één opzichter niet wel
mogelijk is, een deugdelijk en doel
treffend toezicht op* de straatmakers
uit te oefenen. Dat dit aan de bestra
tingen niet ten goede komt, behoeft
geen betoog.
Met de Commissie van Fabricage
achten zij het dan ook dringend noo
dig, dat een tweede opzichter wordt
aangesteld.
Met het invoeren van een eventu
eel© verdere reorganisatie der straat
makerij kan dan worden gewacht, tot
dat dé nieuwe opzichter eenigen tijd
in dienst is. Hem zal n.l. ook worden
oogedragen in I ui Directeur van
Genje./meverksL ks ui; te bren
gen inzake bedoelde reorganisatie,
zoowel wat betreft mogelijke techni
sche veranderingen, als wat de samen
stelling van het corps straatmakers
aangaat.
Het is duidelijk, dat de gemeente
voor dit doel de beschikking over een
bekwaam en flink man moet verkrij
gen en het ligt dan ook in het voor
nemen van B. en W. om, indien de
Raad zich met het onderhavige voor
stel vereenigt, den te benoemen func
tionaris in den rang van technisch
ambtenaar le klasse (wedde f3000—
f 3400 's jaars) in te deelen.
Voorgesteld wordt de betrekkelijke
verordening in. dien zin te wijzigen.
Woningbouw.
B. en W. deelen aan den Gemeen
teraad mede, dat bij de Regeering
reeds geruimen tijd geleden een plan
werd ingediend voor den bouw van
gemeentewege van een 40-tal wonin
gen, aansluitende aan het bouwplan
hij den Haagweg "die speciaal bestemd
zijn voor de bewoners van onbewoon
baar verklaarde woningen, terwijl de
Minister van Arbeid hoven.Man reeds
in beginsel zijn medewerking heeft
toegezegd tot den houw voor hetzelf
de doel van een aanzienlijk aantal
woningen door de Vereeniging tot Be
vordering van den Bouw van Werk
manswoningen.
De kustwacht te Leiden.
Naar aanleiding der geruchten hebben
wij te bevoegder plaatse geinformëerd
Daarbij vernamen wij dat van over
plaatsing der marinekustwacht geen
sprake is. Het is mogelijk, dat er wel
eens over gedacht is. Reeds eerder
heeft een gerucht van dezen aard de
ronde gedaan, en is toen tegengespro
ken. Wij hebben sterk den indruk ge
kregen, dat het bericht in het Hbld.
richtgever, waarschijnlijk dezelfde die
onlangs het onjuiste berichtomtrent
de overplaatsing van het 4de Regi
ment infanterie heeft gelanceerd,
in de wereld gezonden is om den in
druk te wekken dat overplaatsing
een bezuiniging van f 37000 zou geven.
Dit is echter hiet juist, want bedoelde
f37000 bestaan in de salarissen van
enkele officieren, koks en ander per
soneel, dat in elk geval in dienst van
de marine zou blijven en derhalve een
offer van denzelfden omvang zoü blij
ven vragen.
Tot 1933 geldt de overeenkomst tus
schen het Rijk en de commissie voor
de Kweekschool voor Zeevaart waar
in thans dë kustwacht is onderge»
bracht. Het Rijk geeft daarvoor een
jaarlijksche vergoeding van f18000.
Een en ander in aanmerking geno-»
men mag dus wel met zekerheid wor
den aangenomen, dat het bericht in
het Hbld. minder voortkomt uit een
werkelijk bestaand plan dan uit een
vooropgezette bedoeling van den be
richtgever.
A.R. Kiesveieeniging.
Woensdag 1 September 's avonds te
8 uur zal de Antirevolutionaire Kies-
vereeniging vergaderen in de hoven-
zaal van „Amicitia."
Belangrijke punten komen dien
avond aan de orde.
G.m. zal gesproken worden over de
te voeren- actie voor de het volgend
voorjaar te houden Staten- en raads
verkiezingen, terwijl mede door het
bestuur een andere wijze van candi-
daatstelling voor de Prov. Staten aan
de orde zal worden gesteld. Bij de vo
rige verkiezing heeft het n.l. ontstem
ming gewekt, dat daarbij door de
Leidsche Kies vereeniging zoo weinig
invloed kon worden uitgeoefend.
Verder zal een viertal leden van
het bestuur der Statencentrale geko
zen moeten worden, alsmede een be
stuurslid in de vacature Zuidema.
Vervolgens zal de verkiezing van
een voorzitter plaats hebben.
Vooral ook in verband met de ko
mende verkiezingen, rekent hef be
stuur op een flinke opkomst.
Als de eerste inzet goed is, dan is
reeds veel bereikt.
Laten daarom allen die daartoe In
de gelegenheid zijn, niet verzuimen
deze vergadering bij te wonen.
Posterijen.
Bij gelegenheid van den verjaardag
van H. M. de Koningin zal bet post
kantoor geopend zijn tot 2 uur nam.
Het kantoor zal den geheelen dag
gesloten zijn voor den postchèque- en
girodienst, behalve voor het aanne
men van stortingen, waarvan spoed-
hehandeling of spoedbericht gevraagd
wordt, en voor het uitbetalen van
chèques, waarvan de adviezen voor
zien zijn van de aanteekening „Spoed-
behandeling."
Voorts zal het kantoon gesloten zijn
voor de behandeling van postwissels
(met uitzondering van telegrafische),
postbewijzen en quitantiën, alsmede
voor de distributie van pasmunt.
Bestellingen zullen plaats hebben te
7 uur 's morgens en te 6 uur 's avon
en de lichtingen der bijbussen te 7.50
m. 12 m. 4.35 a. en 10 a.
De le pakketposLbestellmg wordt
niet uitgevoerd.
Kinderfeest.
A.s. Dinsdag zal ter gelegenheid
van den verjaardag van H. M. de Ko
ningin in de Stadsgehoorzaal weder
een kinderfeest gehouden worden,
waaraan zullen deelnemen de leerlin
gen der verschillende lagere scholen
in onze gemeente. De uitvoering be
gint te 2 uur en omvat: gymnastiek,
muziek, zang, poppenspel, buikspre
ken en goochelen.
Te voren zal door alle leerlingen n
kleine wandeling door de stad wor
den gemaakt, opgeluisterd door mu
ziek van het muziekgezelschap E,Ur
terpe.
Op een zestal verzamelplaatsen zul
len de kinderen samenkomen: Plant
soen, school Langebrug, school Rapen
burg, van der Werffstraat, school Ou
de Vest en Maresingel, en vandaar
wordt opgemarcheerd naar de Gehoor
zaal.
Leidsche Politie-Muziekgezelschap.
Gisteren heeit het Leidsche Politie-
Muziekgezelschap op het Nationale
Muziek- en Zangconcours te De Lier
een 2den prijs in de 2de af deeling be
haald., Het aantal punten bedroeg 250.
1 Was de eerste maal dat het korps
in de tweede afdeeling speelde, alzoo
wel een mooi succes.
Onder groote belangstelling mar
cheerde het gezelschap gisteravond
met volle muziek naar de Burcht.
BINNENLAND.
WIJZIGING LAGER-ONDERWIJS-
WET 1920.
De toelating tot het hoofdakte-examen
Bij de Tweede Kamer zijn een drie
tal wetsontwerpen ingediend, strek
kende tot wijziging van eenige artike
len der Lager Onderwijswet-1920.
Het eerste ontwerp geldt de reeds
aangekondigde wijziging met betrek
king tot de toelating voor het examen
als hoofdonderwijzer. Toen bij de
wet van 30 Juni 1924 het instituut der
assistenten als tijdelijke maatregel in
het leven werd geroepen, is aldus
de minister van Onderwijs, K, en W.
niet tevens bepaald, dat ook de
dienst van een assistent, die in het
bezit van de onderwijzersakte is, me
de zal tellen voor het bewijs, noodig
voor het hoofdakte-examen.
Doch ook om andere redenen acht
de minister herziening van het betrek
kelijke voorschrift noodig. De over
vloed van bezitters der onderwijzers
akte maakt het voor velen onmogelijk
om als vast of tijdelijk onderwijzer
of waarnemer aangesteld te worden,
en zelfs om als kweekeling te worden
toegelaten. Daarbij komen de bezwa
ren tegen de in art. 82 der wet van
1878 bedoelde aanwijzing van kweek
scholen als bevoegd tot het afgeven
van een verklaring van tweejarige stu
die aan die inrichtingen. Deze bepa
ling, zegt de minister, strookt niet
meer met den thans bestaanden toe
stand.
Voor een behoorlijke studie voor de
hoofdakte stelt de minister voor, in
art. 210ter te bepalen, dat de onderwij
zersakte tenminste anderhalf jaar
vóór de toelating tot het hoofdonder
wijzersexamen moet zijn verkregen.
Compensatie zou de minister ver
kregen wilen zien in den eisch, dat
niemand tot hoofd eener school be
noembaar is, die niet ten minste drie
jaren in een lagere school volledig
werkzaam is geweest. Daarvoor komt
in aanmerking de diensttijd als vast
of tijdelijk onderwijzer aan een lagere
school, als waarnemer volgens art. 41
der wet en als assistent met akte mits
tijdens den volen schooltijd dienst
doende.
De desbetreffende wijzigingen wor
den in het ontwerp voorgesteld.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
Nienwe belemmeringen voor den
uitvoer van bloembollen naar Amerika?
Een nieuwe regeling voor de rela
ting tot het hoofdakte-examen voorge
steld.
De opening van de Winkelweek te
Oegstgeest.
Buitenland
Griekenland krijgt geen coalitie-ka
binet, maar een voorloopig kabinet.
Cook verzoekt bespreking met het
kabinet inzake de uiijnwerkersstaking
MM-an ir-MiamiiiTrr i t\km
Verlaging briefport.
In verband met een in overweging
genomen verlaging van het port der
binnenlandsche briefkaarten wordt
aan degenen, die vóór 1 October a.s.
briefkaarten voor het binnenlandsch
verkeer koopen, in overweging gege
ven, geen grooter voorraad in te slaan
dan zij voor gebruik tot genoemden
datum noodig zullen hebben.
De zomertijd.
Den heer Braat, lid van de Tweede
Kamer, heeft aan den minister van
binnenlandsche zaken en landbouw
de volgende vragen gesteld:
Is het den minister bekend, dat in
de volgende maand de druk van don
zomertijd, wegens het korten der da
gen, weer voor menschen, die 's mor
gens vroeg naar hun werk moeten
gaan, en voor schoolgaande kinderen
zich zeer zwaar zal doen gevoelen?
Is de minister bereid, om te hunnen
gerieve den zomertijd nu nog zeer te
verkorten?
Nat. Chr. Geheel Onthouders Vereen.
De Nat. Chr. Geheel Onthouders
Vereeniging hield gisteren te Amster
dam haar 44ste Algemeene Vergade
ring.
Dooi» verhindering van den voorzit
ter Z.Exc. Dr. J. R. Slotemaker de
Bruine werd de vergadering geleid-
door Ds. D. J. v. Krevelen uit Lichte-
voorde.
In zijn openingswoord memoreerde
hij, dat het Uniehuis zijn zilveren feest
heeft gevierd. Voorts herinnerde hij
aan het overlijden van Dr. J. C. de
Moor, die zulk een belangrijke plaats
in de Geref. Ver. voor drankbestrij
ding en aan het jubileum van Dr
Ariëns, een der voormannen op het
gebied der R.-K. Drankbestrijders-ver-
eeniging. Vervolgens wekte spr. op tot
geloofsvolharding ook in den drank-
strijd. Na het benoemen van» enkele
commissies was aan de orde de be
spreking van het jaarverslag. Als
voornaamste gebeurtenis in het afge-
loopen jaar werd gememoreerd het
feit van de benoeming tot minister
van Arbeid van den voorzitter, Dr. J.
R. Slotemaker de Bruine.
Desgevraagd adviseerde het hoofd
bestuur afwijzend inzake het houden
van een nieuw volkspetionnement voor
Plaatselijke Keuze. Om financieele
redenen werd door het hoofdbestuur
noode ingewilligd in de opheffing van
het Chr. gesticht voor drankzuchtige
mannen „Het Hietveld".
Opgericht werden 17 afdeelingen, op
geheven werden er 13. Ondanks deze
stijging verminderde het ledental met
bijkans 450 en bedraagt het nu 11.300,
georganiseerd en 232 afdeelingen.
De rekening van den penningmees
ter, Ds. J. Henri Ledeboer sluit met
f 29440 aan inkomsten en uitgaven
met een saldo vaji f 9106. De jaarver
slagen werden goedgekeurd. Medege
deeld werd dat ter vergadering aan
wezig zijn 126 afgevaardigden. De di
recteur der N.C.G.O.V., Ds. A. J, Mon-
tijn deed vervolgens eenige mededee
iingen over zijn arbeid, dien hij nu 5
jaar heeft waargenomen. Hij herin
nert aan de waarneming van de vele
functies in zeep talrijke commissies.
Dat vele werk geeft ook wel teleurstel-'
lingen. Spr. noemt het ontmoedigend,
dat het aantal leden niet vooruitgaat,
dat de kerken nog niet het aandeel
nemen in den strijd, dat noodzakelijk
is, dat niet overal de intellectueele
lijn te vinden is om leiding te geven.
Toch zegt spr. is reden tot optimis
me want de volksgewoonten kenteren
ten goede.
In de middagvergadering werden
verschilende voorstellen behandeld.
De heeren Minister Slotemaker de
Bruine en Ds. Ledeboer werden als
leden van het hoofdbestuur herkozen.
Gerei, vereen, voor drankbestrijdlry.
Te Amsterdam is gisteren de jaar
lijksche algemeene vergadering ge-
vourten van de Geref. voor
