CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
De uitkeerïngen volgens de
wet van 1897.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
7de JAARGANG
WOENSDAG 25 AUGUSTUS 1926
-NUMMER 1908
CHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal I 2.50
Per week I 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
üit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Een vorig maal wezen wij op het
enorme verschil in belastingdruk in
de verschillende gemeenten.
Tevens $oonden wij aan dat dit vol
strekt niet altijd ligt aan de meer of
mindere zuinigheid der gemeentebe
sturen, maar voor een zeer belangrijk
deel afhangt van de grootte van het
gezamenlijk belastbaar inkomen der
ingezetenen.
Omdat het nu eenmaal zóó gelegen
is, dat de directe belastingen en voor
namelijk die op het inkomen, de
hoofdbron vormen waaruit de gemeen
te haar geldmiddelen verkrijgt.
Het Rijk heft ook i n directe belas
tingen en de schatkist vaart daar wel
bij. Zoo brachten bijv. de invoerrech
ten over de eerste zeven maanden van
dit jaar niet minder dan elf m i 11 i-
oen gulden meer op dan over het
zelfde tijdvak van het jaar 1925 en de
tabaksbelasting gaf drie en een
half millioen meer.
Doch deze bron van inkomsten is
voor de gemeentebesturen gesloten.
Daarvoor in de plaats is in 1897 ge
komen een uitkeering uit de Rijkskas,
tot een vast bedrag per inwoner,
welk bedrag voor elke gemeente in
het bijzonder, naar den in 1897 be-
staanden toestand werd bepaald en
sinds onveranderd bleet.
Merkwaardig zijn de beide gronden,
die toen maar voor die regeling wer
den aangevoerd.
Het motief Waarom de staat "'uitkee
rïngen doet aan de gemeenten, vloeit
voort uit tweeërlei omstandigheden''
zegt de Memorie van Toelichting van
het toenmaals ingediende wetsont
werp.
„Eensdeels toch noodzaakt de Staat
de gemeenten tot het doen van uitga
ven in het algemeen belang. Ander
deels wordt aan de gemeenten belet
door accijnsheffing alle ingezetenen
in hare lasten te doen bijdragen»."
Zoo staat er letterlijk.
Maar wat is nu geschied?
Laat ons met het eerste maar begin
nen. Zijn de uitgaven, waartoe de wet
in het algemeen belang de gemeenten
verplicht, op gelijke hoogte gebleven?
Feitelijk behoorde dat zoo te zijn,
want de uitkeering, die op den in 1897
bes taanden toestand werd berekend,
is nog steeds dezelfde.
Maar ieder weet dat de lasten door
het Rijk aan de gemeenten opgelegd,
In o n t z a <g 1 ij k e mate zijn toegeno
men. Bijna geen wet of algemeene be
stuursmaatregel was er of zij bracht
direct of indirect verhooging mede
van de gemeentelijke uitgaven.
Denkt maar aan de woningwet, de
ongevallenwet, de pensioenwetten, de
werkloosheidsverzekering, de waren
wet, de arbeidswet, de verschillende
onderwijswetten, enz. Telkens kwam
een nieuwe maatregel van hooger
hand de verplichte uitgaven voor de
- gemeente vermeerderen.
Had de gewone billijkheid nu niet
geëischt, dat men ook de in 1897 vast
gestelde uitkeering per inwoner, die
immers volgens de eigen, plechtige
verklaring der Regeering, verband
houdt met de uitgaven waartoe het
Rijk de gemeente verplicht, had ver
hoogd? Dat spreekt toch van zelf, zou
men zeggen. Daaraan kan geen twij
fel bestaan.
Toch heeft het Rijk dit niet ge
daan.
Het uitkeeringscijfer ln 1897 vast
gesteld is nu, na 30 jaren, nog precies
hetzelfde.
Ja het Rijk heeft zich, uit zuinig
heidsoverwegingen, niet ontzien om
zelfs de jaarlijksche rijksbijdrage van-
f60 voor ieder krankzinnige die in *n
gesticht wordt verpleegd, die ln 1897
zeker als vaststaande mocht worden
aangenomen, in te trekken niet
tegenstaande, mede door de rijksvoor
schriften de verplegingskosten ongev.
verdriedubbeld zijn.
Grenst het niet aan machtsmis
bruik, om tegenover de gemeenten
zóó te handelen als is geschied?
Waarlijk, de uitdrukking dat het
Rijk met de gemeenten speelde als de
kat met de muis,'is niet te sterk. Als
de gemeente om steun aanklopt bij
bei Rijk, wordt, plotseling de gemeen
te Hik»1 autonomie te voorschijn ge
haald en gezégd, dat de gemeente zich
zelf moet leeren helpen. Maar als las-
ten op de gemeentelijke kassen wor
den gelegd, wordt de autonomie op
geborgen in een der kelders van het
gebouw voor Binnenlandsche Zaken
Is dit niet ten eenenmale in strijd
met ons rechtsgevoel?
I aat ons nu eens nagaan hoe het
i-» met de tweede rader
BUREAUHooigracht 35
Leiden
TeL 1278, Postgiro 58936
i Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertent!&n per regel 22"/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bi) contract, belangrijke radactie.
Kleine advertentiSn bi) vooruitbetaling
▼an ten hoogate 30 woorden, worden dege
lijke geplaatst ad 40 cent
de Regeering in 1897 als rechtsgrond
voor de Rijksbijdrage opgaf.
De gemeenten werden belet accijn-
sen te "heffen, waarin alle inwoners
bijdragen, en daarom zou voortaan
een bedrag per inwoner haar door
het Rijk worden uitgekeerd.
Het heffen van accijnsen en indi
recte belastingen behield het Rijk aan
zich. Maar ook hier weer hetzelfde
verschijnsel.
De opbrengst der indirecte belastin
gen nam sinds 1897 per hoofd der
bevolking gestadig toe. In belangrijke
mate zelfs.
De accijns op de suiker bijv. bracht
in 1897 op f2.16 per hoofd der bevol
king en in 1924 per hoofd f 6.39, dat
is dus bijna driemaal zooveel. Stel
dus dat de som in 1897 wegens het
derven van accijnsen aan de gemeen
te toegekend, in goede verhouding
stond met wat toen aan accijnzen had
kunnen zijn verkregen, dan is ze nu
veel en veel te laag.
Uit de eigen verklaring der Regee
ring in1 1897 afgelegd, vloeit Jus
voort dat het uitkeeringscijfer per in
woner dat toen werd vastgesteld, be
langrijk moet worden verhoogd.
Is dit met bet oog op de staatsfi
nanciën ook mogelijk?
En is het genoeg?
Hierover in een slotartikel nog en
kele opmerkingen.
STADSNIEUWS.
Raadsvacature.
De heer R. Zuidema heeft thans, in
verhand met zijji a.s. vertrek naar
Goes ontslag genomen als lid van den
Gemeenteraad. De vergadering van
Maandag 30 Augustus zal nog door
hem worden bijgewoond.
Dp zan tier smid dan in „Zomexlust."
Betreffende den zangersmiddag,
dien de Ring Leiden van Chr. zang
verenigingen op 8 September in den
tuin van „Zomerlust" houden zal,
vernemen we, dat er niet minder dan
15 van de 19 aangesloten vereenigin-
gen aan zullen deelnemen. De muziek
vereeniging „De harpe Davids" uit
Noord wijkerhout zal muzikale mede
werking verleenen.
Wordt de kust wach topleiding kier
opgeheven?
Men schrijft aan minister Lambooy
het voornemen toe, aldus het Hbld.
om bij de voortgaande bezuiniging op
marine ook de te Leiden bestaande
opleiding voor de kustwacht binnen
kort op te heffen, waarmede een be
zuiniging van f 37.000 zal worden ver
kregen. De plannen daartoe moeten al
in vergevorderden staat van voorbe
reiding zijn.
Van andere zijde meldt men aan
het blad:
De opleiding van zeemiliciens tot
martnekusltwachiter, thans gevestigd
in de voormalige kweekschool voor
zeevaart te Leiden, zal in het begin
van het volgend jaar worden overge
bracht naar het marine-etablissement
te Amsterdam.
Tentoonstelling van Egyptische schil
ders en tekeningen.
De tentoonstelling der schilderijen
en teekeningen van de Fransche schil
deres Marcel 1 Baud, betrekking heb
bende op grafschilderingen uit Oud-
Egypte, zal Maandag 30 Augustus a.s.
des namiddags om vijf uur worden
gesloten.
Het bezoek aan deze tentoonstelling
heeft aan de verwachtingen geheel
voldaan. Er bleek zeer veel belangstel
ling voor te zijn. Er zijn dagen ge
weest waarop het aantal bezoekers
170 beliep.
'Wie nog van de gelegenheid ge
bruik wil maken om het interessante
werk van de Fransche schilderes in
oogenschouw te nemen, stelle een be
zoek aan de tentoonstelling niet lang
meer uit.
„Ex Animo."
Gisteravond is in de ledenvergade
ring der Chr. Zangvereen. „Ex Ani
mo" (gemengd koor) tot dirigent be
noemd de heer Piet Mostert uit 's-Gra
venhage. De benoeming geschiedde
met algemeene stemmen uit een acht
tal soliciitanten.
Na de vacantia zal in studie geno
men worden „Morgen" comp. Fred. J.
Roeske.
De wederaanvang der repetitie zal
per advertentie in ons blad bekend
gemaakt worden.
ConcieTge Kantongerecht.
Bij Kon. Besluit is benoemd tot con-
cierge bij het Kantongerecht alhier
de heer Ph. de Vries, ambtenaar op
wachtgeld bij het voormalig rijksop
voedingsgesticht alhier.
Prof. Van Vollenhoven.
Prof. van Vollenhoven is Maandag
naar Amerika vertrokken in verband
met de regeling der Mexicaansche
Amerikaansche geschillen, waarvoor
hij arbiter is. De hoogleeraar zal dit
maal geruimen tijd in Amerika ver
blijven en vermoedelijk eerst in Janu
ari naar ons land. terugkeeren.
Sempre Crescendo.
He<t oudste Leidsche studentenmu
ziekgezelschap Sempre Crescendo be
staat 8 December 95 jaar. Het voor
nemen bestaat dit 19de lustrum op
feestelijke wijze te vieren, o.a. door
een concert in de Stadsgehoorzaal,
waarbij eenige beroemde solisten zul
len optreden.
Op denzelfden dag herdenkt de heer
P. Bleekstem zijn 40-jarig jubileum
als Jjode van Sempre. Ongetwijfeld
zal deze dag voor dezen ouden ge
trouwe niet onopgemerkt voorbijgaan.
Snmatra-Comlté.
Bij het Sumatra-Comité zijn nog de
volgende giften ingekomen:
Dr. en Mevr. v. W. f2, J. H. V. W.
f 10, Leidsch Dagblad ontvangen gif
ten f 24,79 H, M W. d. V. f2.50, J. M.
M. B. f10,
Giften worden nog gaarne inge
wacht bij den Penningmeester, dei:
heer F. Muy9 van de Moer, Plantsoen
49 Leiden, postgiro 57471.
Waarschuwingen.
Op 12 August. 1926 zijn gevonden
een paar zwarte heeren sokken met
gele strepen en een ..Heydes Aktino
Photo Meter" in zeemlederen étui.
De brig.-comm. Kon. mar. te Moer
dijk verzoekt te worden bekend ge
maakt met de herkomst dezer voor
werpen.
De burg. der gemeente Epe (G.)
waarschuwt tegen een persoon, ge
naamd Geert Hóekstra, geboren te
Zwaag-Westeinde 25 Augustus 1884,
koopman, wonende te Epe G.) Hij vent
met zeep, enz. en verspreidt daarbij
circulaires, welke zijn te rangschik-"
ken onder bedelbrieven met gefin-
geerden inhoud, ten doel hebbende
het medelijden van het publiek op te
wekken. Hij heeft zijn vrouw en drie
kinderen onverzorgd en zwaar ln de
schuld in Epe achtergelaten. Het wa
re zeer aan te bevelen, hem geen ver
gunning te verleenen tot venten Hij
vertoeft momeniteel in de omgeving
van Eindhoven.
De Commissaris van Politie te
Alkmaar geeft belanghebbenden in
overweging, alvorens handelsrelatiën
aan te gaan met M. Bivor. wonende
89 Rue Marcadet, Parijs, opgevende
thans voor eenige maanden verblijf
te houden aan de Willemstraat 108 a
te Utrecht, en zekeren A. Knoop, op
gevende te wonen Kerkstraat 367 te
Amsterdam, handeldrijvende in een
preparaat onder den naam „Guta-Po-
liche" hetwelk bijenwas moet vervan
gen, eerst inlichtingen bij genoemden
C.V.P. omtrent deze personen en hun
zaak in te winnen.
Burgerlijke Stand.
Geboren: Nicolaas Jean, z v K. O.
de Vries en J. A. A. v. d. Werff; Al-
bertine, d v C: L. van Dam en S. M
Stolze; Petronella Hendrika, d v G.
Schouwenaars en H. Wolfsen; Catha-
rina, d v J. Vermeer en A. J. van Put
ten; David, z v D. Leugering en C.
Duym; Adriaan Marinus, z v P. Blok
zijl en J. W. Lezwijn; Margaretha, d
v J. 1' Ecluse en M. Pelt; Jacobus, z.
v J. Verhoeven en M. C. van Vliet;
Elisabeth, d v N. Stouten J. M. v d
Biezen; Frederik, z v J. R. Offerman
en E. E. van Went; Christina Maria,
d v C. G. Martijn en J. Chaudron; An-
thonie, z v P. A. v d Bogaard en J.
Mier e met; Johanna, d v C. Bey en J.
Ouwerkerk; Elisabeth, d v C. Ponsen
en E. Keijser? Johanna, d v P. J. Vijl
brief en J„ E. Holverda; Johannes, z
v C. Nieboer en J. C. H. van Halm;
-Quirina Marg.a Joh.a d v P. N. v Vel-
zen en C. H. de Jong; Gerardus Jo
hannes, z. v. J. J. van Goozen en T.
C. van Leeuwen; Johanna, d v P. J.
Hakkaart en A. B. Schuurman; Geer-
truida, d v H. V. Vogelezang en C.
Simons; Apolonia Theresia, d v W. II.
J. Zwetsloot en C. C. van Adrichom;
Louiza, d v H. G. Janssen en S. E.
Hannaart; Adrianus Joh.s Ger.s z v
J. G. Bergen Henegouwen en E. C. J.
van Tilburg.
Overleden: J. J. de Visser, dr. 75 j.
M. Vledder, wedr. 82 j. C. CramaLa-
terveer, vr. 69 j. P. Blansjaarden Os
vr. 37 j; A. C. Velt in g. zn. 28 j: B. J.
Verdamvan Ketwich, wed. 85 i; J,
v d Berg, zn. 22 j; J. Prins. zn. 30 j;
A. C. Tavenier, zn. 1 mnd; M. M. v 1
Heijden, dr. 64 j.
Geslaagd te 's-Gravenhage voor
de akte Nijverheidsonderwijs de heer
A. N. Zakveld alhier.
De politie heeft gisteren naar dc
ouderlijke woning terugebracht een
minderjarig meisje, C. K. uit Hazers-
woude, dat hier blijkbaar tegen
wil harer ouders all n vertoefde.
Gisteren zijn we r 'we* rijwiel
in beslag genomei vin i!'
vereischte belast'»: waren
voorzien-
- Op de Maresingelbrug kwamen
gistermiddag twee wielrijders, B. van
M. en L. beiden Leidenaars, met el
kaar in botsing. Het rijwiel van v. M.
werd ernstig beschadigd.
Over de kwestie van schadevergoe
ding werd men het niet eens, daar
de beide betrokkenen elkaar de schuld
gaven.
De heer A. uit Leiden reed gis
teren met zijn auto door de Papelaan
onder Voorschoten, toen een buksko
gel door de ruiten van den wagen
drong. Hij heeft de Voorschotensche
politie met het feit in kennis gesteld.
De melkhandelaar M. V. van het
Levendaal vermist een melkwagentje
dat vermoedelijk is ontvreemd. Een
onderzoek is ingesteld.
Aangehouden zijn twee zwervers
H. A. N. en J. S. die ieder nog 10 da
gen hechtenisstraf moeten ondergaan
wegens openibare dronkenschap.
BINNENLAND.
Sterkstroomnetten eu het gevaar voor
het publiek.
Op de schriftelijke vragen van het
Eerste Kamerlid, den heer De Muralt,
betreffende de gevaren verbonden aan
bovengrondsche sterkstroomnetten,
heeft de Minister van Waterstaat ge
antwoord, dat hem bekend is, dat half
Juli te Borculo een ongeval heeft
plaats gehad, waarbij twee menschen
en een koe het leven lieten, tengevol
ge van het feit, dat een tuindraad van
in elkaar gevlochten ijzerdraden, be
vestigd aan een houten hoekmast van
een bovengrondsch electrisch net,
waaraan draden eener sterkstroom-in
stallatie voor lage spanning waren op
gehangen, onder stroom geraakte. Be
doelde tuidraad was met een lus zoo
danig verbonden, dat hij bij normalen
stand van den mast op voldoenden
afstand onder den ondersten sterk-
stroomdraad doorliep.
Door een toevalligen samenloop van
omstandigheden is echter het boven-^
gedeelte van den mast zoodanig ge
draaid, dat de onderste stroomraad in
aanraking kwam met den tuidraad,
betgeen de oorzaak is geworden van
het ongeval.
Een waarschuwing aan de leiders
van ondernemingen van electrische
leidingnetten, in verband met dit on
geval achte. de minister voorshands
overbodig, daar door het ongeval
reeds in voldoende mate de aandacht
op deze aangelegenheid is gevallen.
Intusschen wordt door hem over
wogen in hoeverre bepaaldelijk ook
voor sterkstroomgeleidingen voor la
ge spanning wettelijke voorzieningen,
die thans nog ontbreken, zullen be-
hooren te worden getroffen.
De weeldeverterlngsbelasUng.
Op initiatief der Nederlandsche Han
dels vereeniging is dezer dagen te
Utrecht een vergadering gehouden
van afgevaardigden der Nederland
sche Vereeniging van han del sag eaten
te Amsterdam. Nederlandsche vereen!
ging van vertegenwoordigers van han
delaren en industrieelen Hermes te
Amsterdam, Zwolsche handelsreizi
gers vereeniging te Zwolle, Onderlinge
Meierijsche handelvereeniging te Eind
hoven, Bergen op Zoomsche handels-
reizigersvereeniging te Bergen op
Zoom en de Nederlandsche handels-
reizigersvereeniging te Fotterdam ter
bespreking van het voeren van een ac
tie tegen het wetsvoorstel tot heffen
van een belasting van 10 pet. op ver
teringen in hotels, restaurants enz.
Ten eindede besprekingen te ver
gemakkelijken, was een concept adres
met memorie van toelichting door d£
N.H.R.V. ontworpen, welk concept als
uitgangspunt der besprekingen werd
genomen.
Na ampele bespreking is het voor-
loopig adres met memorie van ant
woord vastgesteld, hetwelk aan den
minister van financiën zal worden
aangeboden en waarvan afschrift zal
worden gezonden aan de leden der
Eerste en Tweede Kamer.
Het adres betoogt, wanneer het
wetsvoorstel niet kan worden inge
trokken, het daarheen te leiden
dat handelsreizigers en -agenten, die
kunnen bewijzen dat zij als zoodanig
werkzaam zijn, van het betalen der
voorgestelde belasting worden vrijge
steld of zoo ook dit niet mogelijk blij
ken mocht, in elk geval de minima.
•:e in het wetsvoorstel voor vrijstel
ling van belasting worden aangege
ven, zoodanig te verhoogen dat
hotels, die in doorsnee door handels
reizigers en -agenten worden bezocht,
r. Ie t onder de bepalingen der wet zul-
1 !re bomen te staan.
v r 17V. C7te Scheveninqen.
I1 programma van het laatste
vui.: work, af te steken op Schtvenin-
j oil op Donderdag 26. Augustus a.s.
volgt:
Binnenland.
Een predikantenconferentie te
Utrecht in verband met de kwestie-
Geelkerken.
Buitenland.
De Grieksche dictator Pangalos is
naar het eiland Aegina overgebracht.
Spanje eischt een Volkenbondsman
daat over Tanger.
Ongeregeldheden bij de mijnen in
Engeland.
1. Opening van bet vuurwerk door
kanonslagen, luchtslangen, luchtwen-
telaars, tourbillons en brillantbotu
rnen.
2. Verlichting van strand en Boule
vard door roode magnesiumzon.
3. Groote brillant ecascade met ge
kleurd lichtkogelspel.
4. De electrische brillantpalmen, be
ginnende met roteerende zonnen in
brillantvuur, waarna het geheel over
gaat in electrisch vonkenspel.
5. Het Neptunvuur, beginnende met
brillantstaaf in kleuren, waarna groo
te vuurbundels ontstaan en gekleur
de straalsterren opstijgen.
6. Mechanisch nummer „De sterke
man" aan iedere hand zware gewich
ten heffende.
7. De gouden pauwenveeren, begin
nende met gekleurde rozetten, waarna
schitterende trillende vuren ontstaan.
8. Groote magnesiumwaterval.
9. De Mozaieken, beginnende met
brillantzonnen in kleuren, waarua
groote mozaieken ontstaan met .dui
zenden sterren.
10. Het electrische vonkenspel, De-
ginnende met gouden vuurraderen en
kleurzonnen; plotseling .ontstaat een
groot zilvervonkenspel.
11. Slotdecoratie, bestaande uit ee
nige clowns, aankondigende, het bal
costumé et masqué op Zaterdagavond
28 Augustus.
Dit vuurwerk wordt afgewisseld
door brillant- en kunsitbommen, vuur
pijlen, kanonslagen, tourbillons, co
bra's en zwermfonteinen.
Jaarvergadering Snppletiefonds
,De Gllndhorst."
Onder voorzitterschap van den heer
VV. Korvinus, uit Haarlem, werd
Maandag de jaarvergadering van het
S. F. de Glindhorst te Utrecht gehou
den.
Na opening door den voorzitter
werden de jaarverslagen van secreta
ris en penningmeester goedgekeurd.
Aan den penningmeester werd op voor
stel van de diaconie te Sassenheira,
die de boeken en bescheiden had nage
zien, décharge verleend.
Een breedvoerige discussie volgde
daarna, waarbij bleek, dat er voor de
Stichting verschillende lichtpunten
zijn en de hoop op haar voortbestaan
steeds grooter wordt. De diaconieën
werden tot voort^urenden steun op
gewekt.
De vergadering sprak zich uit, dat
volgens de statuten alleen Kerken bin
nen het verband lid van het Suppletie
fonds kunnen zijn, waarmede de heer
Van der Toorren verklaarde zich niet
te kunnen vereenigen.
Op grond van deze interpretatie der
statuten was de heer K. W. van der
Toorren te Zandvoort niet meer her
kiesbaar als lid van het bestuur.
In plaats van den heer J. Veenen-
daal, die als bestuurslid had bedankt,
en in de vacature-Van der Toorren wer
den vervolgens gekozen de heeren J.
Reinink te Harderwijk en Mr. de Ja
ger te Dordrecht.
Door Ds. Hagen werd onder applaus
der vergadering dank gebracht aan
den heer Van der Toorren voor het
vele werk dat door hem in het belang
van de Stichting en het Suppletiefou Is
is verricht.
Het bestuursvoorstel tot verlaging
van de minimumbijdrage werd terug
genomen.
Verder niets meer aan de orde zijn
de, sloot de voorzitter de vergadering
en eindigde Ds. Hagen met dankgebed
Ambtenaren-sleur.
De heer J. Kalff Azn. schrijft in het
„Handelsblad" het volgende:
„Onlangs begaf ik mij naar het ze
gelkantoor te Amsterdam, O.-I.-huis,
kamer No. 79, om eenige stukken te
doen zegelen.
Aldaar trof ik den inspecteur en
een ondergeschikte. De inspecteur
maakte zijn kas op, terwijl de em
ployé zat te lezen. Men nam niet de
minste notitie van mij. Nadat ik een
klein kwartier had staan wachten,
kwam een derde binnen, die ontvan
gen werd met: „Morgen mijnheer de
directeurl" Inspecteur en directeur
