CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Godsdienst en Staatkunde
JAARGANG
ZATERDAG *1 AUGUSTUS 1926
♦NUMMtR 1905
CHE CODRANT
ABONNEMENTSPRIJS
Ia Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per weekf 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
BUREAU: Hooigracht 35
Leiden
TeL 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advert «n tiën par regel 22"/» cent
Ingezonden Mededeellngen, dobbel tarief.
Bi) contract, belangrijke reductie.
Kleine advert en tiën bij vooruitbetaling
van ten hoogete 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent
Dit nummer bestaat uit TWEE Biarien.
EERSTE BLAD.
Het is een oude dwaling, dat gods
dienst en staatkunde eigenlijk niets
met elkaar hebben uit te staan.
Het liberalisme heeft voortdurend
gepoogd de religie naar de binnenka
mer te verbannen en het socialisme
heeft zich in dit opzicht een echte
{dochter van het liberalisme getoond.
De bekende leuze ^.godsdienst is pri
vaatzaak" beteekent niets anders dan
dat het socialisme officieel met den
godsdienst niets te maken wil hebben,
dat de religie voor haar niet de min
ste heteekenis heeft en dat zij ]ret die
nen van God hoogstens als een per
soonlijke uiting kan waardeeren.
Nu moet men echter niet meenen,
dat alleen en uitsluitend in deze
'kringen het verband tusschen goJs-
dienst en staatkunde wordt geloo
chend.
Was dit het geval,' dan zou het er
op politiek gebied voor ons nog vrij
gunstig uitzien.
Wanneer allen die den Christus be
lijden en die Gods Woord in waarde
houden, van het nauw verhand tus-
•schen godsdienst en staatkunde over
tuigd waren, dan zou niet alleen de
beteekenis van den godsdienst in het
politieke leven meer tot uitdrukking
komen, maar dan zouden we ook over
weinig belangstelling in het politieke
leven, waardoor thans onze. kracht
wordt verslapt, niet hebben klagen.
Dan zou er zijn een opgewekt poli
tiek leven en zou er geen enkele re
den zijn ons voor de toekomst, met
name wat betreft de komende staten-
en raadsverkiezingen, bezorgd te ma
ken.
Dan zouden de propagandisten toe-
stroomen van alle kanten, over ge
brek aan financieelen steun zou geen
klacht rijzen en onze Christelijke pers
zou een invloed kunnen uitoefenen,
als nooit tevoren werd aanschouwd.
Maar zoo is 't niet, helaas.
Velen, voor wier godsdienstig leven
men niet anders dan eerbied kan heb
ben, gevoelen niet de minste roeping
ook op staatkundig gebied hun in
vloed te doen gelden.
Zij doen niet, zooals 't dan heet', aan
politiek.
De staatkundige actie laat ben be
trekkelijk koud.
Nu Ja, zij zien niet graag, dat de
partijen des ongeloofs triumfeeren,
maar van een krachtig pogen om dit
te verhinderen is bïï hen geen sprake.
Aan het brengen van offers van per
soon lijk en en geldelijken aard, zjj den
ken er niet aan.
Hun tijd achten zij te kostbaar voor
de politiek en hun geld kunnen ze
beter voor andere doeleinden gebrui
ken.
En wat de Christelijke pers betreft,
ie weten precies wat er aan mankeert
en welke fouten de personen die daar
aan hunne krachten geven aankleven,
maar verder hebben ze daarvoor niet
de minste interesse.
Komt het niet voor, dat zelfs voor
aanstaande mannen, kerkelijke ambts
dragers, verklaren in de z.g. neutrale
of liberale pers niet het minste ge
vaar te zien?
Komt het niet voor, betrekkelijk
veel zelfs, dat in Christelijke gezin
nen, bladen als „De Courant" en an
der, die door het .ontplooien van het
neutrale vaandel reeds eiken band tuis
schen godsdienst en staatkunde loo
chenen, vrijwel de eenige lectuur vor
men?
Dit zijn treurige feiten die er op wij
zen, dat men niet beseft de hooge be
teekenis en het allesomvattende ka
rakter van den godsdienst en dat men
evenmin oog heeft voor de eigenlijke
beteekenis van de staatkunde.
Dat de godsdienst een universeel
karakter draagt, welks invloed van
geen enkel gebied geweerd kan wor
den, moest eigenlijk geen betoog be
hoeven.
Het volgt toch regelrecht uit het
wezen van den Christelijken gods
dienst.
Gods Woord spreekt ons van eei.
almachtig God, die alles heeft gescha
pen om zijns zelfs wil en leert ons,
dat het dienen van God hierin bestaat
dat wij God den Heere liefhebben met
geheel ons hart, met geheel ons ver
stand en met alle krachten.
De godsdienst werpt ook een zegen
af voor den mensch, zoowel in dit als
in het toekomende leven, maar ze be
staat niet om den mensch, maar
om God.
Niet God is er om zijn schepping,
maar de schepping is er om Gods wil
Vandaar, dat alles wat adem heeft
to Gods Woord wordt opgeroepen Jee.
Heere eere te geven, en dat alle schep
sel wordt opgewekt den naam des
He eren te loven.
Allereerst en allermeest dient ge
zocht het Koninkrijk van God, uit
Wien, door Wien en tot Wien alle
dingen zijn.
Er is daardoor in het leven mets,
dat aan den invloed van den gods
dienst kan worden onttrokken.
Er is geen enkel levensterrein waar
van gezegd kan worden, dat de gods
dienst daar geen invloed heeft uit te
oefenen.
En niet anders is het op 'tgebiod
van de staatkunde.
Het is God die de Overheden heeft
ingesteld om der zonden wil. Er is
geen macht dan van God. Door Hem
regeer en de Koningen.
Hij is het die de natiën het aanzijn
heeft geschonken. Ze bestaan alleen
om en door Hem. Ze zijn Zijn eigen
dom.
Daarom hebben deze volken te be
staan voor Zijn eer en te vragen naar
zijne ordinantiën.
Zoo alleen is goed beschouwd, een
ordelijk staatsleven mogelijk.
Als de Overheid niet wordt erkend
als door God ingesteld, maar als zij
beschouwd wordt als slechts een men
schelijke vinding, dan is ook geen
Overheidsgezag bestaanbaar. Want
waarom zou een mensch zich buigen
voor het gezag dat anderen zich aan
matigen?
Maar 't wordt anders als wij erken
nen dat de Overheid regeert bij de
gratie Gods; dat zij door God is inge
steld als zijn dienaresse om het woe
len der zonde te beteugelen en het
recht onder de menschen te handha
ven.
Alleen met deze belijdenis is eert
goed geordend staatsleven mogelijk
Daarnaast echter legt deze belijde
nis ook hooge verplichtingen op.
Zij is absoluut onvereenigbaar met
onverschilligheid ten aanzien van het
staatkundige leven.
Als de Overheid waarlijk is een in
strument Gods, dan hebben wij al het
mogelijke te doen om dit instrument
aan haar heilig doel te doen beant
woorden.
Dan zijn we niet klaar met de be
tuiging, dat de politiek ons niet inte
resse ert en dat bet ons koud laat wat
er op dit gebied voorvalt, maar aan
zien we de staatkunde als een deel
van onzen godsdienst.
Dan zullen we trachten God te»die
nen/, door ook het staatkundige leven
aan zijn heiligen wil te doen beant
woorden.
Dan zal het onze bede zjjn, en die
bede zal prikkelen tot activiteit: „Uw
naam worde geheiligd. Uw koninkrijk
kome, Uw wil geschiede", ook in het
staatkundige leven.
Ctomeenterekening 1925.
Verschenen is de rekening der in
komsten en uitgaven van de gemeen
te Leiden voor den dienst 'van 1025.
De eindcijfers hebben wij reeds eeni
gen tijd geleden medegedeeld; thans
laten wij hier enkele bijzonderheden
volgen.
Allereerst blijkt uit deze rekening
dat van vroegere diensten werd ont
vangen een bedrag van f 1043977,12 K,
waarvan echter f225000 op den dienst
1926 werd overgebracht.
Hoofdstuk II Algem. Beheer, wijst
een ontvangst aan van f 223247,90^,
waartegenover een uitgaaf staat van
f32.1007.38. Deze uitgaven waren be
groot op f 338894.06 J-».
De uitgaven van Hoofdstuk III Al-
gemeene veiligheid waren begroot op
f 588782.0914, terwijl uitgegeven werd
f569270.6714, wat hoofdzakelijk een gc
volg is van het feit, dat de uitgaven
voor de politie belangrijk lager waren
dan geraamd was. Tegenover deze
uitstond een, ontvangst van
Hoofdstuk IV, Volksgezondheid ver
meldt als uitgaaf f91518,22, geraamd
was f 108468.59 H. Op deze rekening is
echter nog verschuldigd een bedrag
van f 7474.00 14. Aan inkomsten kon
voor dit hoofdstuk worden genoteerd
f85784.35.
Voor Volkshuisvesting, Hoofdstuk
V werd in tot. uitgegeven f763141.34,
terwijl nog f35263.63 verschuldigd is.
Hiertegenover staat echter een ont
vangst van f684766.92.
De uitgaven voor Openbare Werken,
Hoofdstuk VI, waren geraamd op
f 670017.91 Uitgeg. werd f641737.95.
De ontvangsten voor dit hoofdstuk
bedroegen f224509.47.
De eigendommen niet voor den open
baren dienst bestemd (Hoofdstuk VII,
bedroegen f 97375.97. Geraamd was
f 98316.45 14. De ontvangsten voor dit
doel bedroegen f 90297.6314.
Hoofdstuk VIII heeft betrekking op
onderwijs, kunsten en wetenschappen.
Voor het openbaar gewoon lager on
derwijs werd uitgegeven f 608450.69,
terwijl geraamd was f 687764.57 h.
Voor dit doel werd in totaai ontvan
gen f440287.36. Aan schoolgeld werd
ontvangen f 19458.39.
Het openhaar vervolgonderwijs vor
derde een uitgaaf van f 9406.01. Ont
vangen werd v. dit onderdeel f474.63.
De uitgaven voor het openbaar uit
gebreid lager onderwijs bedioegen
f 103105.32Deze uitgaven waren ge-
raanld op f 110977.80. De ontvangsten
bedroegen f 74898.13.
Voor het openhaar buitengewoon la
ger onderwijs werd uitgegeven f 36106
Geraamd was f 36244.91. De inkomsten
voor dit doel bedroegen f 25267 20 34
Het openhaar voorbereiden i lager
onderwijs vorderde een bedrag van
f 68108,66, terwijl geraamd was een
uitgaaf van f 73947.3034. De inkomsten
Voor dit doel bedroegen f4412.5914.
De kosten van het bijzonder lager
onderwijs bedroegen f 179043.43, ter
wijl geraamd was f227452.82. Voor dit
doel werd ontvangen f37094.81, w.o.
een bedrag van f 33883,94 voor school
geld.
Het bijzonder vervolgonderwijs
eischte een uitgaaf van f 8007.35.
Voor het hijzonder uitgebreid lager
onderwijs werd uitgegeven f 19248,47.
De uitgaven waren geraamd op
f 25924.56 la. De ontvangsten voor dit
doel bedroegen f 8011.47.
Voor het bijzonder buitengewoon la
ger onderwijs werd uitgeg. f21251.01
Dn ontvangen f 273.65.
Verder werd nog voor het lager on
derwijs in het algemeen uitgegeven
f9702G,2814. Deze kosten waren ge
raamd op f 102095,70. Ontvangen werd
voor dit doel f46157.66.
v (Slot volgt).
Leidsche Winkelstand.
De heer J. Pontier, boekhandel J. du
Pon, Haarlemmerstraat, heeft zijn
zaak verbouwd en uitgebreid en deü
gerestaureerden winkel heden geopend
Reeds lang werd de behoefte aan
meer ruimte door den tegenwoordigen
firmant gevoeld, 'voornamelijk door
vermeerdering van artikelen, welke
rechtstreeks of zijdelings aan den
boekhandel verwant zijn. De heer Pon
tier wachtte echter met de restaura
tie zijner zaak tot de vacantie, de
stille tijd in den boekhandel daar
was om, nu zachtjes aan de tijd van
werken en studeeren weer aanbre-ikt,
voor zijn cliëntele gereed te zjjn, en,
meer dan totdusver, volledig gesor
teerd te zijn. Door bijtrekking van een
naast den winkel gelegen garg is de
ze aanmerkelijk vergroot, evenals de
etalage, welke circa een M. in breed
te gewonnen heeft.
De stofvrije etalagekast is geheel
vernieuwd en bergt een schitterende
collectie boeken, bijbels, kerkboeken,
etsen, schilderijen, enz. En wat men
mogelijk in de etalage niet vindt,
treft men in ieder geval binnen aan.
De geheel nieuwe betimmering in
eikenhout en waar noodig opnieuw
beschilderd, maakt een rustigen, dege-
lijken indruk en lokt zeer tot koopen
uit. In stofvrije kasten zijn een me
nigte van boekwerken, fijne kerkboek
jes en bijbels, benevens etsen, teksten
en schilderijen, orgel- en pianomuziek
geëtaleerd.
Mien kan bij den heer Pontier thans
te kust en te keur,en overtuige zich
daar eens van, door den jongen fir
mant met een bezoek te vereeren.
Wij wenschen den heer Pontie/veel
succes in zijn vernieuwde zaak]
Vermelden we nog dat ter gelegen
heid der heropening tal van mooie
bloemstukken werden aangeboden, en
dat het schilderwerk werd uitgevoerd
door de fa. Lezwijn en Veerman, de
betimmering door de fa. Van Dijk en
de aanleg van electriciteit door de fa.
Zwart.
Woningbouw ver. „Ons Doel."
Gisteren, Vrijdag maakten een 50-
tal kinderen van de leden van boven
genoemde Bouwvereen. een vacantie-
uitstapje.
De reis ging naar Noordwijk, waar
eenigen tijd vertoefd werd en ver
schillende tractaties plaats vonden.
Vandaar ging het door de duinen
naar Katwijk, waar verschillende spe
len werden gedaan, pootje werd ge
baad enz. enz.
Bij de verschillende gehouden spe
len werden aardige prijsjes gewonnen.
Te Katwijk werden de kinderen even
eens onthaald op limonade, versnape
ringen enz. waarna len slotte de vuur
toren werd bezichtigd.
Zeer vergenoegd en voldaan togen
de kinderen om ongeveer 7 uur huis
waarts.
Patr. Jeugd-Centrale.
De P.J.C. afd ..Hestia" heeft Don
derdag j.l. op hatr tocht naar Haar
lem, Overveen en Zeebad Bloemen-
daal ulitstekend veer getroffen.
Onder de stralen van een heerlijke
ochtendzon werd te pl.m. 8 uur per
trein naar Hatrtem gestoomd.
De stemming kwam er al direct in
en geestdriftig klonk het op van het:
„Schoon ideaal; het doel waarnaar
wij streven,
Is er het „Vaardig en 9terk tot Gods
Eer."
Wel toegerust voor den strijd van het
leven,
Zoo vind Oud-Holland zijn kinderen
weer.
Te Haarlem den trein verlaten heb
bende, was het eerste doel de Hout.
Op de Groote Markt werd voor het
standbeeld van Koster even halt ge
houden om te wijzen op de St. Bavo,
en het voormalig grafelijk kasteel,
thans stadhuis. Door de groote Hout
straat en Houtpoort werd al 3poedig
de Hout bereikt.
Wat een pracht van boomen. Daar
het nog vrij vroeg op den dag was,
stil en daarom des te bekoorlijker.
Hier werd even balt gehouden om
een kwartiertje te rusten en te genie
ten van het schoon dat een tempel
van ongekorven hout hun bieden kan
die er oog voor hebben. Onder vroolijk
gezang werd de wandelstaf weer op
genomen en ging het over Elswoud
naar Kraantje Lek, hetwelk te pl.m.
11 uur bereikt werd. Gelukkig! Het
verlangen naar de ontspanning was
ook zoo groot en daarom leek de weg
zoo lang.
Heerlijk 't zitje. De boterham met
melk of limonade deed de rest De
moeheid was spoedig vergeten; het
stroomde naar schommel en wip.
Wat hebben ze genoten. De minder
vurigen onder 't gezelschap gingen de
Blinkert beklimmen, om daar te ge
nieten van het schoorie vergezicht.
Hier was het toch dat „Witte" de
zoon van der „Keerlen Goi" ie gelief
de Leeuwenbanier weer plantte in
1304 toen: „Geweld dreigde in bangen
strijd 't ontrukken wat God hen eens
door de vaderen schonk?"
Beneden, bij den bekenden hollen
hoorn, werd een kiek van de groep ge
maakt die voor allen een blijvende
herinnering zal zijn van dezen heer
lijken dag.
Te pl.m. half twee kwamen twee
toerauto's van de firma Bachins voor.
die ons gezelschap in een half uur
brachten door een prachtig duinland
schap naar Zeebad Bloemendaal. Zoo
iets als Wassenaarsohe slag, alleen
iets meer gecultiveerd.
Natuurlijk eerst pootje baden. De
leider achtte het echter raadzaam dit
spel spoedig te staken. Het werd er
niet warmer op en daarom zochten
allen een beschut plekje in 't duin,
waar door allen het bramen zoeken
in beoefening werd genomen.
Te pl.m. 4 uur zochten ze 'n zitje in
het gezellige theehuis van Dijkstra,
waar de inwendige mensch nog eens
werd versterkt en opgefrischt, de ou
dere meisjes natuurlijk het toilet gin
gen verzorgen er\ van waaruit om 5
uur de twee toerauto's „Hestia" weer
te Haarlem op den trein brachten,
zoodat te 6.30 Leiden weer werd be
reikt. Genoten hebben allen en afge
sproken werd: dat doen we weer.
Hestia, beeld uit het verre verleden,
Teeken van levensbezieling en kracht,
Onder uw vlag willen wij in het heden
't Lichaam versterken voor roeping die
wacht.
Meisjes waakt op; komt onder onze
vanen;
't Vaderland slaat op u wachtend het
oog,
Heffen wii saam, met haar golvende
banen,
Hestia's vaandel met geestdrift om
hoog!
DE BRUIJN.
De beer Ir. L. Montenius alhier
is aangesteld als ingenieur bij den
dienst der Zuiderzeewerken.
In zijn smederij aan de Doeza-
straat heeft gistermiddag de smid J.
L. A. M. een trap gekregen van een
paard, dat hij bezig was te beslaan
en daarbij plotseling met de beide
achterpooten naar hem sloeg. De smid
klaagde over pijn in den buik en een
dij. Hij werd door de knechts naar
zijn boven gelegen woning gedragen,
waar dr. Dr. van den Eerste Hulp
dienst bem onderzocht. Deze consta
teerde kneuzingen aan een rib en een
dijbeen.
Een wielrijder. W .H. H. die, van
de Haarlemmerstraat komende, naar
de Prlnse©8ekade wi'lde, werd gister
middag aangereden door een luxe
auto, met het gevolg dat zijn rijwiel
ernstig werd beschadigd. Verhaal zal
echter niet gemakkelijk zijn. daar de
autobestuurder doorreed.
Deze week werd door eenige Jon
ge kerels lood te koop aangeboden bij
den heer v. W. aan de Zijdgracht. De
politie herkende de voorwerpen, kra
nen, waterleidingbuizen enz. als af
komstig van den gepleegd en inbraak
in de villa Hobls Parkara aan den
Haagweg. Later bleek dat dezelfde
V>nooen nee md lood
Belaagrijkste aieuws ii dit Hummer.
Binnenland.
Prof. C. H. Kuhn, oud-hoogleer aar
in de geneeekundo, is overleden.
De belasting op motorrijtuigen.
De valuta-concurrentie in de textlet»
nijverheid.
Buitenland.
Bezuinigingsmaatregelen tn Frank
rijk.
De economische crisis in Denemarken
in verband met de deflatie.
Het Britsche parlement is tegen 34
dezer bijeengeroepen.
Nieuwe koers in den handel tussc&e»
Italië en Sovjet-Rnsland.
hadden verkocht bij Gebr. P. aan het
Levendaal, eveneens van diefstal af
komstig. Het tweetal, de 22-jarige
bankwerker J. F. alhier en de 24-ja-
rige varensgezel J. K. uit Rotterdam,
is aangehouden en in bewaring ge
steld. De Rotterdammer is trouwens
pas uit de gevangenis ontslagen.
Den tramconducteur J. C. M. al
hier is gisteravond te Oegstgeest een
vrij ernstig ongeval overkomen. Ter
wijl hij uit de tram keek, stootte hij
met het hoofd tegen een lantaarnpaal
waarbij bij ernstige wonden opliep.
(Men zie ook: Oegstgeest).
BINNENLAND.
De opstalrechten in den Haarlommer-
meerpolder.
In den Haarlemmermeerpolder werd
opgericht een vereeniging van opstal-
houders en erfpachtnemers in den
Haarlemmermeerpolder welke ten
doel beeft de belangen van deze groep
van personen die wonen langs den
Ringdijk van dezen polder te beharti
gen en voor te staan. Men kwam tot
de oprichting van deze vereeniging
naar aanleiding van het besluit van
bet bestuur van den Haarlemmer
meerpolder om de opstalrechten aan
merkelijk te verhoogen zoodat deze
voor vele personen bezwaarlijk en niet
dan met groote moeite kunnen wor
den opgebracht.
Door genoemde vereeniging werd
dan ook spoedig besloten om het ver
zoek te richten tot het polderbestuur,
om het genomen besluit tot verhoo
ging der opstalrechten weder in te
trekken.
Toen dit niet het gewenschte ge
volg had, heeft men zich tot Ged. Sta
ten gewend, die de toezegging deden
om de vereeniging binnenkort met
hun zienswijze op de hoogte te stellen
Naar aanleiding hiervan werd in
hotel „De Landbouw' te Hoofddorp
weder een ledenvergadering van ge
noemde vereeniging gehouden, om de
belangrijke zaak nader onder de oogen
te zien. De gehouden besprekingen
konden echter in de gegeven omstan
digheden nog slechts een voorloopig
karakter dragen en hebben geleid tot
het besluit om een nieuwe ledenver
gadering uit te schrijven.
De ex-keizer weer hersteld.
Naar aanleiding van de geruchten,
die in buitenlandsche bladen schijnen
te loopen, dat de ex-keizer tijdens zijn
jongste onderhoud met minister Kan
verzocht zou hebben naar een streek
met milder klimaat te mogen ver
trekken, heeft de „Tel." getracht na
dere inlichtingen te verkrijgen.
Noch op het Departement van Bin-
nenlandsche Zaken, noch op het De
partement van Buitenlandsche Zaken
kon men inlichtingen verstrekken.
Bovendien is minister Kan tot a.s.
Maandag afwezig. Evenwel achtte
men het uitgesloten, dat een dergelijk
verzoek zou zijn gedaan.
Omtrent den gezondheidstoestand
van den ex-keizer verneemt het blad
nader, dat de „Heer van Doorn", die
de vorige week een lichte verkoud
heid had opgeloopen, wederom geheel
hersteld is. Gistermorgen deed de ex-
keizer, als gewoonlijk, zijn wandeling
door het dorp. Ook zijn bezigheden in
den tuin heeft hij hervat.
De Gooische gemeenten.
In welingelichte kringen verluidt,
volgen* de „Tel.", dat, nu de dage-
lijksche besturen van Naarden, Bus-
sum en Huizen een afwijzend stand
punt omtrent de eventueele samen
voeging hebben ingenomen, het dage-
lijksch bestuur van Bussum ernstig
overweegt pogingen aan te wenden de
voor enkele jaren aanhangig gemaak
te samenvoeging van Naarden en
Bussum, welke toen niet is doorgegaan
opnieuw Ie
