CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN 7de JAARGANG^ VRIJDAG 20 AUGUSTUS 192® NUMMER ItrfO-r CHE COURANT ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal i 2.50 Per week f 0.19 Franco per post per kwartaal 1 2.90 Oit nummer bestaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. Zijt niet bezorgd Het getal dergenjn die op weten schappelijke gronden de leer van Mal- t'hus aanhangen neemt gelukkig af. Dat beteekent nier. dat liet kwaad, clocr de moedwillige bevolkingsbeper king gesticht, de zedelijke verwilde ring daaruit voortgekomen, ook gaan deweg overwonnen zo me worden. In tegendeel, dat wreekt zicli mog. Indien God het niet verhoedt, dreigt dit de ondergang van het We-A;n te worden. Maar door de zed mverwildering, welke de leer van Mailbus heeft ge bracht, is men over liens grondprin cipe gaan nadenken. Meer en meer is gebleken dat er zeer veel banen zijn om bet dreigende cotif iet tusichrn bevolkingsaanwas eri bodemproducti- Vïteit af te leiden. Vooral het weder veld winnen Van de geloovige wetenschap heeft ban. r: gewezen, welke in Gods voorzienig besle! ons niet alleen van een drei gen»! conflict bevrijden, maar die ook den m en schel ijk en geest prikkelen tot krachtsontwikkeling in de richting van verbeterde productiewijze. Toch zijn er nog telkens weer man nen en vrouwen die de oude leer open .lijk voorstaan. Mr. Molhuijzen te War mond was er xkort geleden een voor beeld van. Opmerkelijk is din in hun redenee ring, dat zij zoo vaak de gegevens, welke zijzelf aangeven, om het vraag stuk langs anderen weg op te lossen, loslaten en in de verkeerde richting ,d oorreden eer en. Nog kort geleden kwam in „Brif- tish Association" dë Engelsche ge leerde Sir Daniël Ha]] met de oude theorie van liet naderende gevaar. Sir Daniël stelt het probleem als volgt: De bla: ':e bevolking der wereld al leen al neemti per jaar met vijf mil- lioen zielen toe. Elk lid van deze be volking heeft, bij den bekenden le vensstandaard van het blanke ras, volgens schatting van Sir Daniël tacb tig a honderd are bebouwd land noo- dig om te voorzien in zijn voe.iselbe- hoeften. Deze verhouding tusschen be volking en bebouwde oppervlakte werd tusschen de jaren 1870 en 1925 ongeveer gehandhaafd, toen het zie lental der blanke bevolking met naar schatting 225 millioen toenam en de bebouwde oppervlakte met 182 milli oen hectare. De vermeerdering van de bevolking met vijf millioen zielen oer jaar zou elk jaar bijna vijf mil lioen hectare nieuw bouwland vorde- »ren, en aangezien de voorraad ge schikt bouwland ten einde loopt, is tc verwachten dat men biïmen korter of langer tijd staat voor een voedselte kort. Wel zijn er nog uitgestrekte boschgebieden, moerassen en heide, doch het proces om deze in cultuur te brengen zou uitgaven met zich mede brengen ,die in geen verhouding staan tot de opbrengst, die zij zouden ople veren. Sir Daniël Hall voorziet daar- iom een tijd, dat de wereld den «rond, die thans wordt gebruikt als gras land ten behoeve van het vee, tot bouwland zal moeten bestemmen en overgaan tot het vegetarisme, dat, naar hij meent, gebiedend noodzake lijk zal zijn. Hiermede zou hand in nand moeten gaan een intensiever productie van voedingsmiddelen dan tot nog toe, waarvoor de wetenschap zou moeten zorgen. Ook deze geleerde igeeft middelen aan om door wijziging in de productie wijze het evenwicht te bewaren. Roeping is het om dagrin verder te 'gaan. ^Weest vruchtbaar en vermenigvul digt u en vervult de aarde en onder werpt haar is voor ong het goddelijk gebod. De aarde te onderwerpen. Het is een zware taak geworden. Al het schep sel zucht, ook de stoffelijke wereld. Tot die taak zijn we dan ook alleen in Gods kracht bekwaam. Maar hoe kunnen we Gods zegen verwachten, indien wij 't gebod Gods dat aan het onderwerpen van de aar de vooraf gaat, het vruchtbaar zijn en vermenigvuldigen moedwillig met voe ten treden? «Tot de wet en tot de getuigenis" ook in dit opzicht. Dan mogen wij ook op de hulpmid delen welke God geeft, in vertrouwen het oog vestigen. Tegenover de eenigszins pessimis tisch klinkende theorie van Sir Da niël Hall staan optimistische verkla ringen, die juist in dezelfde dagen zijn afgelegd in het „Institute of Politics" te Williams town, in Massachusetts. Sir James Irvine, de president van St. Andrew's University, zedde daar, dat hij een gunstig verschijnsel zag in BUREAUHooigracht 35 Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 het feit, dat de productie van graan toenam in verhouding ^tot den'aanwas der bevolking en dat' de productivi teit van den bodem nog steeds kan worden opgevoerd door het wegne men van de plagen van insecten en zwammen. Dr. Harrison, uit Washington, zag het vraagstuk nog van een anderen kant: het veranderen van de voedsel gewoonten van alle volken, zoo be toogde hij, was een argument tegen voedselgebrek, terwijl hij voorspelde dat nieuwe methoden van het conser- veeren van levensmiddelen het moge lijk zouden maken, geweldige voorra den voedingsmiddelen voor geval van nood aan te leggen. Voor ons is er nog grooter zeker heid, n.l. dat God oips beloofd heeft al het noodige voor dit leven. De psalmdichter mocht immers roemen dat hij zelfs in zijn ouderdom noch den rechtvaardige noch diens zaad verlaten heeft gezien. Zoo is het ook nu nog. Alle onge- loofstheo"'-' ten spijt is dat onze steun Tn die kracht gaan wij voort. Zijt niet bezorgd., zoo vermaande or 7e Heiland. Dan zoeken we met ernst naar mid delen om warneer de nood komt uit komst te vinden. God zal ons die ze ker geven. STADSNIEUWS. Prof. Keesom op Texel. Op initiatief van prof. Keesom wer den op Woensdag den I8en dezer ve len uitgenoodigd door het comité, dat den eminenten geleerde deo 3en Augustus zoo hartelijk huldigde tot het bijwonen eener lezing, waarbij de natuurkundige' op populaire wijze een en ander in verband met zi.ïti/labora torium-arbeid en juist behaald succes zou uiteenzetten. Een groote schaar belangstellenden gaf aan deze uitnoodiging gehoor, zoo- dat phm. 350 personen de zaal van ho tel Texel vulden. De heer W. B. Oost, burgemeester van Texel opent met een kort woord, waarin hij zijn groote ingenomenheid betuigt met de idee van prof Keesom hier iets omtrent het helium-probleem en .wat daarmee verband houdt te wil Itn meedeelen. Prof. Keesom het woord verkrijgen de spreekt als volgt: Dames en Heeren, De avond van den 3en Augustus is door de vriendelijke hulde van Texel's burgerij voor mij en mijn familie een avond geweest, dien we niet licht zul len vergeten. Ik heb mij toen afge vraagd: wat kan ik nu doen om te toonen hoezeer ik die vriendelijkheid o.p prijs heb gesteld. En ik besloot u te vertelicD van mijn werkkring en dus van het na tuurkundig laboratorium te Lelden. Spreker gaat daarop in kort,» trek ken de geschiedenis na van dit labo ratorium en zet vervolgens op dui delijke wjjze uiteen, op welke wijze nieri vloeistoffen uit gasvormige of v'oeibare toestand in vaste- aggregatie toestand brengen kan. Bereikt men somwijlen den vloeibaren toestand door afkoeling van de damp, soms moet deze afkoeling van druk verge zeld gaan, wil men het gewenschte resultaat bereiken. In snelle verdam ping eener vloeistof vind:, men vaak het middel deze vloeistof in vasten toestand te brengen. Doch niet'altijd Kdn hierbij hooge druk gemist wor den. Door een eigenaardig toeval vangt dr geschiedenis van het vloeibaar ma ken niet alteen aan iri Nederland, ze eindigt er ook: In 1798 wist van Marum te Haar lem ammoniak in vloeibare vorm te verkrijgen. ïn 1923 maakte Garaday 'chloor (gas) vloeibaar, in 1835 bracht Thilo- rier groote hoeveelheden koolzuur in vloeibare en vaste toestand 90 gr. C.) In 1845 wist Faraday met behulp van vast koolzuur en aanwending van druk „alle gassen "op de zes perma nente na in vloeibare vorm te bren gen. In 1877 brachten vrijwel gelijktijdig Cailletét en Picket resp. te Parijs en Genève zuurstof tot vloeistof. In 1822 werd prof. Kamerlingh Onnes be noemd tot hoogleeraar in de natuur kunde te Leiden, waar hij weldra het terecht wereld-beroemde Cryogeen- laiboratorium inrichtte. Uitvoerig staat spreker stil bij de wijze waarop verscheiden gassen tot vloeistof werden gebracht, waarbij hij zich bedient van lantaarnplaatjes die een en ander aanschouwelijk weerge ven. Spreker gewaagt van de moeilijk heden, welke de natuurkundige heeft te overwinnen, wil hij zijn arbeid met eenlgszins bevredigend resultaat zien beloond. Wijdt spreker zijn rede voor de pauze grootendeels aan proeven en resultaten van zijn grooten voorgan ger prof. Kamerlingh Onnes, na de pauze maakt hij meer het vastmaken van helium tot onderwerp. Ten slotte beantwoordt spreker de vraag,welke beteekenis zijn ontdek king heeft om daarop de beteekenis van het cryogeen laboratorium te re- leveeren. Een luid applaus is zijn loon. De heer W. B. Oort dankt prof. Kees om voor .zijn belangwekkende rede. Het verheugt hem prof. Keesom be reid te hebben gezien anderen van zijn groote kennis te laten meege nieten. Geief. Schoolvei^eniging. De installatie van den heer W. G. Aldershoff Jr. het nieuwbenoemde hoofd der U.L.O. school aan de Hoogl. Kerkgracht, zal plaats hebben in een samenkomst van bestuur, ouders cn leerlingen en autoriteiten op Maan dag 23 Augustus a.s. des avonds te 8 uur, in het schoolgebouw (ingang Kerkgracht). Ook belangstellenden zijn hartelijk welkom. Tuinconcert. In den prettig -verlichten tuin van „Oud Hortuszicht" hebben gisterav. de Chr. Zangvereeniging „L.E.D.A. GOH" en het Chr. muziekgezelschap „Polyhymnia" gezamenlijk een tuin concert gegeven. Het weer was de uitvoerende ver- eenigingen nogal gunstig. De tempe ratuur was heerlijk, er was geen wind en het bleef gedurende den geheelen avond droog. De theetuin was dan ook goed bezet. Het concert, dat niet officieel geo pend werd, ving aan met het optreden van „Polyhymnia" dat gedirigeerd' door den heer M. Kouprie, een ope- ningsmai'sch en eenige fantasienum mers ten gehoore bracht. De compo nisten ervan waren op het overigens uitvoerige, programma niet vermeld. Het deed er ook weinig - toe .blijkens het gemeende applaus, dat de diri gent na elk nummer in ontva>.'0st ne men mocht. Het viel ons op dat dit muziek korps, dat de beginsels heeft van een goede ontwikkeling, niet noemens waardig in sterkte vooruitgaat. Wil het zich werkelijk naam maken, dan zal het tijdig moeten worden ver sterkt met eenige goede krachten. De toon is over het algemeen niet heel, zuiver en mist bijna alle zekerheid. De directeur' toonde ten aanzien van de bedoeling der compositie wel be slistheid. Moge hij spoedig meer steun vinden in zijn corps, dat nog ruim schoots voor aanvulling vatbaar is. Voor en na de pauze trad de zang vereeniging L.e.d.a.G,o,H, directeur de lieer J. W. Snel, op met een serie wel gekozen liederen. Wij hebben ze he laas niet alle kunnen aanhooren, en wagen ons dus niet aan eene volle dige heoordeeling. Het concert hau •trouwens ook niet de pretentie van een jaarlijksche uitvoering, die meer als de officieele thermometer mag worden aangemerkt. Er werd met élan gezongen, dat soms wel leidde tot excessen, die het meest op reke- ning van de heerenpartijen komen. Gesteund door den directeur, was 't overwicht dat zij hadden op de da mespartijen, wel eens hinderlijk. Wij meenen echter wel, dat er van den zang genoten is. Dit genot had wellicht nog grooter kunnen zijn, wanneer speciaal een deel van de jon gere generatie haar aandacht minder aan de sprookjesachtige omgeving, dan aan het concert had geschonken. Velen der talrijke bezoekers zullen gaarne nog eens de gasten zijn van de beide concerteerende vereenigin- gen. Leidsche Burgerwacht. De Leidsche Burgerwacht vijftallen, die op 11 September a.s. te 's-Graven- hage zullen deelnemen aan de Provin ciale wedstrijden zijn a's vo:gt samen gesteld: Afd. B. 1. v. Staveren Jr.. 2. v." d. Drift, Ph.; 3 Kok, C. P.; 4 Bergman, D.; 5 de Gunst, D. Afd. C.: 1 v. d. Velden, H 2 Koore man, J. P. 3 Haverkorn, D.; 4 v. Ben- tem, H.; 5 Alphenaar, W. Ie reserve Barendse; 2e res. v. Muijen; 3e res. de Lange; 4e res. Devi- leo. Kamer van Koophandel. In de zco juist verschenen maaid*- lgkscke medeueelingen van de Kamei van Koophandel komt een artikel vooi over Internationale Arbitrage, waarin na vermelding der Arbitrage Clausui.' in h^t Fransch, Engelsch en Neder- landsch een uiteenzetting gegeven wordt over de waarde en de wettelijke geldigheid der clausule. Voorts wordt gewezen op het feit, dat de clausule vaak geschillen voor komt, terwijl als de eventueele poging tot verzoening niet slaagt, de procedure finel en goedkoop tot het beoogde doeï voert. Verderwordt er nog gehandeld ovei de organisatie van de arbitrage en de tenuitvoerlegging van het vonnis. In een volgend artike! zullen nog na der in oogenschouw genomen worden de 'kosten der Arbitrage, het moreele effect en de economische draagwijdte, terwijl ten slotte gegeven zal worden een model voor het aanvragen der Ar bitrages in het Fransch, en in het En gelsen. Dwangbevelen. In de Mededeelingen vinden wij even eens vermeld, dat ter doorzending aan den deurwaarder gereed liggen een 14- tal dwangbevelen, verdeeld over de na volgende gemeenten: Leiden 11, Koudekerk 1, Noord wjjk- Binnen 2. Ingeschrevenen in het Handelsregis ter, die de kosten voor eerste inschrij ving of iaarlijksche bijdragen 1926 nog niet hebnen betaald, en daaraan reeds per aangeteekend schrijven zijn herin nerd, worden nog tot 21 Aug. 1026 in 4e gelegenheid gesteld* het verscnuldig de te voldoen. Na dien datum hebben zij de hooge kosten, welke op dwangbevelen vallen en van f 7,50t 15 kunnen bedragen, aan zichzelf te wijten. De heer J. C. Roelandse alhier is geslaagd voor het examen Nijverheids onderwijs, acte N IXa. BINNENLAND. Een groot werkgever aan het woord. De heer Ed Gerzon, de eigenaar der bekende modewinkels, heeft, naar wij in „De Volkskrant" lezen, ten behoeve van een geïllustreerd tijdschrift het een en ander meegedeeld betreffende zijn bedrijf. Het peil van zijn personeel noemde hij daarvoor een uiterst belangrijke factor: Op het personeel rust, zoowel bij de vervaardiging van de artikelen als bij den verkoop, een groote verantwoor ding. Men moet er voor zorgen, dat de menschen met liefde en met hart voor de zaak werken. En als ze dit niet doen, ligt het niet altijd aan hun tekortkomingen. Een goed zakenman moet zijn em- ployé's als medewerkers beschouwen. Als ze goed hun best doen. moeten ze goed verdienen, en dat kan, wan neer een bedrijf goed is ingericht. Een loonsvermindering, zioals die op dit oogenblik dopr sommige onder nemers wordt bepleit, zou op der. gang van zaken in ons bedrijf niet die gun stige uitwerking hebben, die zij zich daarvan voorstellen. Van een onderneming als de onze zou niets terecht gekomen zijn zonder de plichtgetrouwe medewerking van een staf van goed geschoold personeel. Wat wij tot stand hebben gebra-'ht is ik kan het niet genoeg herhalen de vrucht van samenwerking en gemeenschappeiijk overleg. Ex-keizer Wilhelm ernstig ziek? Ex-keizer Wilhelm is sedert eenige dagen lijdende aan griep. De „Chica go Tribune" meldt thans, dat de toe stand van den ex-keizer zeer ernstig is geworden en dat. indien overbren ging nog mogelijkis, minister Kan zal trachten de reis naar pen zachter kli maat mogelijk te maken. Wij publiceeren dit beri< bt van de „Chicago Tribune" natuurlijk onder alle voorbehoud. Het PAS. vraagt erkenning te Utrecht Door het Plaatselijk Arbeidssecre tariaat te Utrecht is aan den gemeen teraad een adres gezonden met ver zoek om erkenning van deze vakcen trale. De weeldebelasting. Het hoofdbestuur van den Algem. Nederl. Textie'arheidersbond „De Eendracht" heeft aan den minister van Financiën verzocht, een zoodani ge wijziging te brengen in bet ont- werp-weeldebelasting, dat de belas ting op tafel- en beddengoed van an dere dan katoenen weefsels er op kar petten, kleeden, Lapijten, loopers, waar in wol is verwerkt, worden geschrapt. De Nederlandsche handelsbalans in Juli 1926. Het Centraal bureau voor de statis tiek deelt mede, dat de waarde (zonder goud en zilver) van den invoer heeft bedragen in Juli 1926 f206 millioen; in Juni f213 millioen; Juli vorig jaar 224 millioen; van Januari tot en met Juli f1426 millioen en van Januari tot en met Juli vorig jaar f1410 millioen gul den; de waarde van den uitvoer be droeg in Juli f141 millioen, in Juni f 183 millioen; in Juli vorig jaar f 162 millioen; van Januari tot en met Juli f983 millioen en van Januari tot en met Juli vorig jaar f)1003 mi'lioen. Het saldo-invoer bedroeg iu de maan den Januari tot en met Juli resp. f83.5 millioen, f 67.7 millioen, f 69 4 millioen f64.8 millioen; f66.1 millioen; f79.4 millioen en f64.7 millioar- totaal voor ADVERTENTIE-PRIJS Gewone edvertentiSn per regel 22V» oent Ingezonden Mededeelingen, dnbbel tarief. Bij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiëa bij vooruitbetaling ran ten hoogate 30 woorden, worden dage* lijka geplaatst ad 40 cent. Belangrijkste nieuws in dit Nummer. Binnenland. De Nederlandsche handelsbeweging over Juli: het invoersaldo afgenomen. Buitenland. De wereldhandel in Boter en Kaas. De conferentie tnsschen de Brltsohe mijnwerkers en mijneigenaren is mis lukt. Een memorandum der Mexicaan- sche katholieken aan president Galles gericht Nadere bijzonderheden ovei de spoor wegramp te Lehrte. Januari tot en met Juli f495.7 millioen idem vorig jaar f 406.6 millioen Met Maart is een wijziging gekomen in de beteekenis van land van her komst en land, van bestemming. De Zuiderzeewerken, Men schrijft aan de „N. R. Crt.": Al is het dezer dagen in enkele bla den opgenomen bericht uit Wielingen omtrent het voornemen tot onder- handsche aanbesteding van een deel der Zuiderzeewerken aan een door vier groote aannemings-firma's op te richten naamloóze vennoots-hap niet in allen deele juist, in hoofdzaak komt het toch met de te dezer zake door den minister van waterstaat genomen beslissing overeen. Inderdaad is dezer dagen een naam looze vennootschap opgericht onder den naam Maatschappij tot uitvoe ring van Zuiderzeewerken, aan welke deelnemen de Hollandsche Aanne- mibgs-Maatsckappij te 's-Gravenhage de Hollandsche Maatschappij voor Aan nemingen (voorheen de f Irma van Hattum Blankevoort) te Beverwijk, de heer L. Volker Azn. te Sliedrecht en de heer A. Bos Pzn. te Dordrecht". Met deze vennootschap bestaat over eenstemming omtrent een regeling, waarbij haar wordt opgedragen het maken van den afsluitdijk der Zuider zee tusschen Wieringen en de Friese he kust, met de daarin gelegen sluizen en andere kustwerken en van den dijk van de Wieringermeer tusschen Wieringen en MedemJjlik, zoomede van den bij Andijk aan te leggen proef polder en wel op dezen voet, dat ach tereenvolgens voor de uitvoering van de verschillende werken afzonderlij- ke aannemingsovereenkomsten zullen worden gesloten volgens door den mi nister van waterstaat goedgekeurde bestekken en dat het rijk in beperkte mate in de winst, alsmede in het even tueele verlies der N.V. zal deelen. Buiten deze overeenkomst blijven intusschen een aantal in verband met de afsluiting van de Zuiderzee en de indijking en droogmaking van de Wieringermeer uit te voeren belang rijke werken, als b.v. het verhoogen en verzwaren van de Friesche en Noord-Hollandsche zeedijken, het ma ken van den dijklangs het boezem- meer bezuiden den afsluitdijk door het Amsteldiep en van het afwate- rizigs- en scheepvaartkanaal langs de Noord-Hollandsche kus^ en alle voor de verkaveling van de Wieringermeer uit te voeren werken, al welke wec ken op de gewone wijze zullen worden aanbesteed. Voorts is aan den minis ter van waterstaat de bevoegdheid voorbenouden om te vorderen, dat de bouw van de kunstwerken in den af sluitdijk door de N.V. onder zijn goed keuring ïn het openbaar of onder hands zal worden aanbesteed, in welk geval deze voor haar bemoeiingen ter zake geen andere vergoeding za) ont vangen dan de eventueel door haar gemaaVte kosten. Voor de Nederlandsche amnemerg, die niet in .ie N.V. zijn o; genomen, zal er dus bij .le uitvoering van de Zuiderzeewerken nog werk genoeg overblijven, en de overeenkomst heeft dan ook alleen ten doel, om Vóórdat 'wordt aangevangen met de werken, waarop het in de eerste plaats aan komt en waarbij de grootste risico'9 zijn te verwachten, n.l. de afsluiting van de Zuiderzee en ie bedijking van de Wieringermeer de meert mogelijke zekerheid te verkrijgen, dat tot aan de geheele voltooiing daarvan over goede aannemershulp en voldoend ma terieel zal kunnen worden beschikt. In afwachting van de afwikkeling van de nog noodige formaliteiten der overeenkomst hebben de deelne mers reeds een begin gemaakt met den aanleg van den proefpol der bij Andijk, volgens een door de directie der Zuiderzeewerken onier goedkeu ring van den minister met hen daar omtrent getroffen regeling. Het is noodig, dat deze proefpolder zóó tijdig

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1