CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
"ff JAARGANG
ZATERDAG 7 AUGUSTUS 1926
NUMMER 1893
COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
la Leiden ea buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
Oit nummer bestaat ui! TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Sociale perspectieven.
Er is in de sociale actie, evenals in
de actie op velerlei gebied veel wat
teleurstelt en ontmoedigt.
Wat na moeizamen arbeid vaak met
veel opofferingen werd gebouwd,
wordt soms in enkele oogenblikken ai-
gebroken en vernietigd.
Men meent iets bereikt te hebben tot
verbetering van sociale toestanden en
een stap verder gekomen te zijn tot
den socialen vrede en moet dan plotse
ling ontwaren dat het alles slechts
schijn is.
De ontwikkeling van het sociale le
ven werd enkele jaren geleden op
wreede wijze gestoord door den grooten
wereldoorlog, die ook op sociaal ge
bied ontzaglijke verwoestingen aan
richtte.
De snelle groei van de Christelijke
vakbeweging gepaard met verbetering
der loonen en vermindering van het
leed van den arbeid werd gevolgd docr
een periode van inzinking op elk go-
bied die velen met moedeloosheid ver
vulde.
En al was nadien hier en daar weer
eenig opleven te bespeuren, zóodat
van 'n betrekkelijk bevredigenden toe
stand kon worden gesproken, wie het
geheele terrein overziet kan niet an
ders dan tot de conclusie komen, dat
de sociale toestand, en de sociale ver
houdingen nog schier alles te wen-
schen overlaten.
De sociale nood is nog groot.
De sociale ellende is nog volstrekt
niet weggenomen.
De sociale strijd woedt nog al
tijd voort en de sociale vrede is nog
ver te zoeken.
Van een naderend vrederijk zijn zelfs
de eerste omtrekken nog niet te be
speuren en ze zijn te tellen degenen,
die niet alleen over den komenden heil
staat bazelen, maar die ook werkelijk
in de komst van den heilstaat geloo-
ven.
De toekomst schijnt donker, hope
loos zelfs.
En het is te verstaan, dat velen den
moed verliezen en dat ze nergens so
ciale perspectieven vermogen te ont
dekken.
En toch is er voor wie vasthoudt aan
Gods Woord geen reden voor ontmoe
diging.
De tijden mogen ernstig zijn en de
toekomst donker schijnen in de verte
is toeh merkbaar het gloren van den
nieuwen morgen.
Er is nog hoop; er zijn nog sociale
perspectieven.
Aan de söciale ellende za! eenmaal
een einde komen; de sociale strijd zal
eenmaal worden beëndigd.
Op onvergelijkelijk schoone wijze
wordt dit uiteengezet in het boek van
Ds. K. Schilder „De Openbaring en
het sociale leven" waarop wij reeds
vroeger de aandacht vestigden.
Aan de hand van Gods Woord wordt
eerst aangetoond, dat door al de socia
le ellende heen, tenslotte de ./ereld-
ruïne komt.
Babel, de zondige wereld- en cul
tuurmacht, gaat onder.
In het Babel, zooals het in Openba
ring van Johannes wordt geteekend.
zijn opgetast, al de schatten lie de wer
reld zich koos en al de gaven an cul
tuur, die buiten de sfeer der waarach
tige religie gewonnen en gehouden
zijn.
En wijl cultuur zonder God den
dood in zich draagt, daarom liing over
Babel reeds de broeiing van Gods
toorn, de werking van ontbinding, die
tenslotte zich naar boven wringt in
Babels ondergang.
De ineenstorting is volkomen.
De economische ontreddering is uni
verseel.
„Vernietigd is wat bet delfstof
fen rijk opleverde: goud, zilver, kos
telijk gesteente, paarlen, koper, ijze,
marmersteen.
Verdwenen is wat van het plan-
t e n r ij k op de markt aangevoerd
werd: fijn lijnwaad (linnen) purper,
zijde, scharlaken, kaneel, reukwerk,
welriekende zöif, wierook, wijn, vaten
van het kostelijkste hout, olie (hars),
meelbloem, tarwe.
Afgenomen is, wat de dierenwe
reld aanbracht: ivoren vaten, vaten
van elpen beau. lastdieren, schapen en
paarden.
Verdwenen van het tooneel is zelfs
wat uit de menschenwereld tot
den opbouw van het verfijnde weelde-
leven werd gebruikt, de koetswagens,
de staatsiekoetsen, rijden niet meer en
de „lichamen en zielen der men9chen'
do slaven, geli]k ze in lohannes' da
BUREAU: Hooigracht 35
Leiden
TeL 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
gen nog gekend werden, staan niet
meer ter nescnikking van den groot
vorst aer weeldestad".
De wetreldruïne is volkomen
Maai* daar blijft het niet hij.
Bij ruints staat God niet stil. God
heeft het leven lief
Hij gaat steeds au de ruïne tot den
opbouw; van den bouwval tot de res
tauratie.
De cultuur die in Babel bloeide, zal
niet spoorloos vergaan. Gods oordeels
dag is niet een woedende beelden
storm, en blinde, totale, niets sparen
de afbraak van wat is.
Als Gods nieuwe Jeruzalem neder
daalt van God uit den hemel, dan zal
de cultuur, nu van zondesmetten ont
daan, haar vruchten afstaan aan het
Koninkrijk Gods.
>#Hlet goud van de gekroonde hoof
den in de wereldstad, komt op de
straten der hemel stad dus onder de
voeten van Gods kinderen, wier sie
raad lag in den geest."
En als het ornament van de we
reld in de stad het fundament
wordt, dan zal daarin ook eeuwig de
bevestiging zijn van deze gedachte,
dat Gods Jeruzalem rechtstreeks op
bloeit boven de wereldafbraak.
Waar de wereld eindigt, daar zal
God beginnen .De trans van den to
ren van Bebel zal de voetbank zijn
van zijn voeten, de schemel van zijn
troon.
Ornament en fundamentChris
tenen, niets is voor niet, alles is uwe,
idoch gijzijt van Christus en Chris
tus is Gods."
En zoo wordt tenslotte de heilstaat
gevonden.
In de stad die paarlen poorten
heeft, zal de sociale strijd tot volko
men vrede uitgestreden zijn.
Want in die stad zal staan het ge
boomte des levens, dat zijn vrucht zal
geven van maand tot maand.
De stad, met haar veile menschen,
maar weinig vruchten, komt tot den
hof met zijn veelheid van vruchten
en de luittelhoid der eters.
„De hof i n de stad
En niet buiten1 het verkeer ligt hij,
do oh ,-in het midden van de breed e
straat." Waar de menschen komen,
daar wacht het geboomte."
Zoo is dan dit bet einde van den
strijd dezer dagen: hof en stad komen
tot elkaar.
Dat is te zeggen, productie en con
sumptie, kapitaal en verbruik, aan
bod en vraag, wat zich geeft en wat
voor zioh neemt, objectief bezit en sub
jeotief bezit, vrucht en genieten, spij
ze en eter, zoetigheid en sterkte, ze
hebben elkaar gevonden, van nu aan
tot in eeuwigheid.
Dat is het heilig, eeuiwig evenwicht.
Op dit kostelijke werk vestigen
wij gaarne bij vernieuwing de aan
dacht. Voor onze al deelingen van Pa
trimonium en andere sociale organi
saties is het een bron van leering en
troost, die niet ongebruikt mag blij-
V Een sprookje van elders.
Onder dit opschrift wijdt de „Ne-
derl. Werkgever" enkele beschouwin
gen aan het pas gesloten handelsver
drag tusschen Zwitserland en Duitsch
land.
Ei* is een groot verschil, zegt het
blad, tusschen de door Nederland be
reikte resultaten en die door Zwitser
land verkregen.
Een verschil, dat des te opvallender
mag worden genoemd, waar Nederland
en Zwitserland ongeveer terzelfder tijd
met de onderhandelingen een aan
vang maakten en ongeveer in dezelf
de machtspositie tegenover Duitsch-
land staan.
Het blad wijst er dan op, dat de
Zwitsersche onderhandelaars voor een
175 posten van het Duitsche tarief aan
zienlijke reducties hebben verworven,
terwijl de onze er 152 hebben verkre
gen.
De „Nederl. Werkgever" heeft ge
lijk; het klinkt als een sprookje.
Hoe dit verschil te verklaren?
Wij kunnen niet aannnemen dat de
Nederlandsche onderhandelaars zoo
veel minder voor hun taak berekend
waren dan hun Zwitsersche collega's.
En er is ook geen reden om te ver
onderstellen,, dat Duitschland tegen
over Nederland minder sympathiek
zou staan dan tegenover Zwitserland.
De oorzaak zal wel hierin geizooht
moeten worden, dat terwijl Nederland
door zijn huldiging van het stelsel van
den eenzijddgen vrijen invoer in de
onmogelijkheid verkeerde om werke
lijk te onderhandelen, de Zwitsersche
onderhandelaars in de gelegenheid wa
ren tegenover de wenschen en eischen
van Duitschland. hunne wenischen en
eischen te plaatsen en waar noodig,
faciliteiten aan te bieden.
Onze onderhandelaars kwamen on
gewapend en met leege handen; geen
wonder, dat ze ook zoo goed als met
leege handen terugkeerden.
Opnieuw is gebleken, welk een du
re liefhebberij wij er met ons van het
liberalisme geërfde „vrijhandelsstelsel
op na houden.
STADSNIEUWS.
De ramp te Padang.
Naar wij vernemen, heeft het Dage-
lijksch Bestuur van het Sumatra-Co-
mité-Leiden besloten de voorgenomen
schaalcollecte, wegens uitstedigheid
van een groot aantal ingezetenen,
eerst te doen houden in het begin der
maand September.
Prof. Van Vollenhoven.
Naar wij vernemen zal prof. C. van
Vollenhoven in de tweede helft dezer
maand opnieuw voor geruimen tijd
naar Amerika vertrekken in verband
met de regeling der Amerikaansche-
Mexicaansche geschillen, waarvoor hij
arbiter is.
Prof. Hazen.
Naar wij vernemen is prof. dr. G. A.
J. Hazeu, hoogleeraar in de Javaan-
sche taal- en letterkunde, die wegens
ongesteldheid geruimen tijd geen col
leges heeft kunnen geven, hoewel nog
niet geheel hersteld, thans zoozeer in
beterschap toegenomen, dat hij bij den
aanvang van den nieuwen cursus zijn
colleges hoopt te hervatten.
De Jan Steententoonstelling.
Naar wij vernemen, zal deze tentoon
stelling ook gedurende die volgende
week Dinsdag- en Vrijdagavond tus
schen half 6 en half 8 te bezichtigen
zijn tegen den prijs van 25 cent.
Gisteren de tweede maal dat de ten
toonstelling tegen verlaagde entree
prijzen toegankelijk werd gesteld be
droeg het aantal bezoekers 363.
Conferentie tegen den Oorlog.
De conferentie werd gisteravond,
voortgezet. Een klein koortje zomg bij
dan aanvang de bekende liederen van
Kees Boeke, ze werden door de tal
rijke aanwezigen geestdriftig meege
zongen. Een persbureau deed opna
men.
De heer Ververs laat Ps. 119 1 en
2 zingen, spreekt een kort inleidend
woord, waarna Ds. Wartena spreekt
over: „Kerk en Oorlog:".
Spr. vindt het moeilijk het begrip
„Kerk" in dezen scderp te dc/inieeren.
We zullen hier onder Kerk verstaan,
de zichtbare geïnstitueerde v ven
schap in haar pluriforme openbaring.
Christus bracht geen kerk, maar het
Koninkrijk Gods, welks trage en feil
bare getuigen de elkaar bestrijdende
kerken zijn.
Spr. zal hier niet om een bepaal
de format ie, maar om de Kerken dan
ken, die in Augustus 1914 even weer
baar greep op de massa herkregen,
toen de wereld weg te zinken dreigde
en men greep naar des Eeuwigen hand.
Niet lang duurde deze „opwekking".
De vrede kwam niet, het levenswoord
werd niet gesproken, de kerken, niet
berekend voor haar taak, verd uigden
of verdoezelden de oorlogshel. Alle
„vaderlandsche" kerken, behalve de
Katholieke.
Haar faalt de kracht voor groot-
scher taak in internationaal gebeu
ren en de machthebbers overvleugel
den de kerken, die orgdnen des gees-
tes behoorden te zijn.
Eens stond de Kerk aan de spits
der cultuur, wekte Godsvrede of geest
drift van den heiligen strijd voor den
gewijden grond. Thans komt de Kerk
achteraan; dit behoeft naar Heerings
woord geen geestelijk verlies te we
zen, maar is het helaas welf Zelfs de
macht van Z.H. den Paus schoot te
kort. Men zegende vliegtuigen, er was
islechts een schuchter pogen om te
komen tot bestrijding van de oorlogs-
zonde. De ©enige vredespoging, een
verzoek, om met Kerstfeest althans
niet te vechten, mislukte.
Groot is de schuld der Kerken, die
de wapens hebben gezegend. De ver
moorde millioenen, roepen om "wraak.
Een vrouw verhaalde spr. nog dezer
dagen van de vijandschap der prole
tariërs tegen het soldatenpak, tegen
den oorlog en de Kerk, die hen naar
het slacht veld dreef. Hooger dan de
plechtig zegenende Kerk schoot de in
wanhoop razende en vloekende soldaat
Spr. hekelt dan de misdadige waan
zin der kerkelijke oorlagsbidstonden,
in bewoordingen die den schijn wek
ten, dac de Spizeil do^r oorlogswaan
zin was be\angeu.
Waarschijnlijk om zijn vredelievend
heid te demonstrceren werd volgen
derwijs tegen de herzen ten veld/e ge
trokken
Welk godsbegrip huldigde men
daar Men kreeg den „ouden Duit
schcn God" en d ens collega's in de
andere landen. Bij de neutraie was het
voorzoo ver re bekend, naar Spr. weet,
niet beter. Men kreeg alleys dei®
Synodal en, Vredes-Zondag" en een
lippensciiuldbeliidenis, maar de daden
der ooriogsvoorbereiding gingen vo rt.
De dominees sputterden amechtig
over de wereldzin en weeldedorst der
dienstboden. De kerken laten den
oorlog geworden en wie zwijgt stemt
toe.
Men krijgt de Leger- en Vlootpre-
dikanten om het moreel der troepen
te versterken maar de benauwenis van
da menschenziel die zuchtte onder oor
logswee werd niet gepeild, veel min
verholpen. Mén leerde arme jongens
zweren bij het wachtwoord van den
dominee, die de gewetens chlorofor
meerde met zalvende praatjes over de
„godzalige krijgsknechten uit Bijbel
verhalen. Wij waren hier in Holland
niet beter dan de anderen. Hier te
lande zijn 200 van de 26UÜ predikanten
actief betrokken in de ooriogsbestrij
ding. (Slechts één Synode die der
groote Amerikaansche Presbytri- aan
ische Kerk met 10 a 12 millioen le
den veroordeelden eiken oorlog,
ook de verdedigende.
De Kerk draagt de geestelijke
schat van het verleden, conservoerend
wordt z ijlioht conservatief, haar hou
ding is vreemd aan wereldbegrip., lij
densbereidheid en offerzin ontbre
ken streden ook de vrome vaderen
niet. iDe inlegkunde legde alle
anti-oorlogsteksten uit den Bijbel ave
rechts uit Kerk en Staat, eenmaal vij
andig van den elkaar in de vrees voor
het lasmaken der banden. Aandoenlijk
is de belangstelling voor het leger,
met minachting beantwoord door -de
milittaire autoriteiten. Zie het ontslag
Smith. De voormannen van het Gerei,
volksdeel ontsloegen hem, omdat zijn
zienswijze botste met traditie en be
zit der Vaderen. Ook Israels machtheb
bers smoorden de stem der profeten.
Die porlogspriesters kwamen om,
stand hielden alleen door de vaart
der eeuwen het profetisch woord. Van
iWereld-Kerkenbond en Stockholm ver
wachtte men met veel zij durven nu
evenmin openlijk den oorlog hekelen
als vroeger deslavernij. 100 jaar gele
den verdedigde men de slavernij to
gen een dominee die iiaar duivelsch
noemde en de synode zette hem af.
Als anderen net kwaad bannen,
komt de Kerk achteraan, maar in de
Kerk leeft en werkt het Woord van
God en ontvonkt de harten tot men-
schenliefde en haat tegen den oor
log, leert menschen en volkeren bui
gen voor Hem wiens Koninkrijk met
js van deze wereld. De Kerk brengt
haars ondanks haar Hervormers voort
Op den dag van Gods heir kracht zal
Zijn vredesvolk gewillig zijn. Wij ver
wachten door Zijn Geest een nieuwe
hemel en een nieuwe aarde. Reeds
gloort een blijde dageraad.
t Verzoeningswoord wordt omgezet in
daad,
God werkt Wie zal die keeren,
Een buigt zich 't al voor 't Wioojrd
desi H eereni
Ja nog kenden den Reddder der wie
reld,
De toekomst is Hem.
Voordorp-dag.
Zooals wij reeds vroeger meedeelden
zal op 11 Augustus a.s. in de stichting
te Leiderdorp een Voordorp-dag wor
den gehouden, waaromtrent Ds. Bee
kenkamp in het Predikbeurtenblad
o.m. het volgende meedeelt:
's Morgens om half elf (precies) be
ginnen wij met de opening, waarop wij
zullen mogen beluisteren een Voor
dorp-rede van den Weleerw. heer Ds.
Lekkerkerker van Bennebroek, die
zich bereid verklaard heeft, een op-
wékkend woord te spreken in het be
lang van onzen arbeid der opvoeding.
Hierbij worden niet alleen bestuur
en medewerksters verwacht, maar eer
groot en uitgelezen gezelschap van da
mes en heeren. vrienden en belang
stellenden. Ieder benutte dus zijn Voor
dorp-vacantiedag zoo goed mogelijk,
door tijdig present te ziin.
Dan komt de koffietafel tegen
half één; tweede punt van het pro
gram is dus: Voordorp-réunie waar
aan ieder welkom is tegen betaling
van 50 ets. per persoon. Voor ditmaal
dus zoo goedkoop mogelijk gesteld.
Vervolgens de thee-middag, die onge
veer twee uur aanvangt: waarbij ge
legenheid bestaat als gewoonlijk voor
de Voordorp-bezichtiging, om zich te
overtuigen of het ten opzichte van de
verpleging en de verzorging wel in or
de is.
Voor de jeugd is het dan de tijd,
voor de Voordorp-vermakelijkheden,
's Avonds tegen zes uur begint het
Avondfeest; dat moet een gerneen-
sehnpneliike Voordorp- dank stond zijn
waarbii verschillende personen het
woord zullen voeren: afgewisseld door
muziek (van het Leiderdorpsche fan
farekorps) en de zAng van het Voor-
dom-koor.
T>at is dus een heel program.
Fr moet heel wat afgehandeld en
verhandeld worden dien dag. Dat kan
met aller medewerking en «amenstem
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone adrertentiën per regel 227» c*nt
Ingezonden Mededeellngen, dubbel tarief.
Bi} contract, belangrijke reductie.
Kleine adrertentiën bi) roorni tb e taling
ran ten hoogete 30 woorden, worden dege
lijke geplaatst ad 40 cent
Binnenland.
De hoofdredacteur van het „Friesch
Dagblad" P. Brouwer is overleden.
Buitenland.
De regeling van de Fransche schuld
aan Engeland en Amerika ontmoet
verzet en zal waarschijnlijk niet voor
het reces in behandeling komen.
De uitvoer uit België van steenkool,
alsmede die van vee en vleescb is aan
consenten gebonden.
m.ing, zooals wij datin onzen Voor
dorpkring nu al jaren gewoon zijn.
Die dus eenigszins kan. trekke op
11 Aug. zijn vacantiepakje maar eens
vroeg aan. 't Belooft kostelijk te wor
den.
Pontschool.
Voor het diploma Steno-tvpen (Ned.
taal 130 lettergr. p. m.), afgenomen
door de Ver. v. Dir. v. Pontscholen
slaagden de dames: Gf C. Buys, C. T.
Hanselaar, W. Momberg en de heer G.
de Kramer, allen te Leiden.
Onze winkelstand.
Onder bet flinke aantal winkelza
ken. dat zich aan den Lagen Rijndijk
en omgeving heeft gevestigd, werd tot
heden tevergeefs een drogisterij ge
zocht, hoewel zoo'n nuttige inrichting
in deze volkrijke buurt toch best op
zijn plaats is.
Het laatste was zeker ook de mea
ning van Mej. de Wed. M. Sepera,
een Leidsche dame, die in het drogis
tenvak en wat daarmede verbaid
houdt goed thuis is, en die vooral deze
omgeving goed kende.
Zij heeft op het pand L. Rijndijk no.
46 beslag gelegd, en het onder i'
kundige leiding van den lieer Mulo-
naar uit Voorschoten geheel laten v na
bouwen. Niemand zal uit bet eenvou
dige maar met smaak opgetrokken en
aantrekkelijke winkelpand 'n der oude
woonhuisjes herkennen zooals ze nu
nog in de naaste omgeving staan.
Wat liet interieur betreft, dit maakt
een prettigen. frisschen indruk, door
een overvloedige belichting, doordat
vloer en toonbank in graniet zijn uitge
voerd en ook liet verdere van den op
stand in lichte kleuren werd gehou
den.
Een opsomming van hetgeen in den
winkel voorhanden is, verwacht men
van ons niet. Het betreffende vak is
daarvoor ook te uitgebreid. Maar hoe
wel jong, is de zaak reeds goeu gesor
teerd, en bet voornemen is natuurlijK
om baar nog zooveel mogelijk uit to
brenden.
Naast den heer Molenaar als timmer
man-aannemer, zij nog de fa. Knijnen-
burgMens uit Voorschoten genoemd,
die bet schilderwerk verzorgde.
De onderneemster succes.
Op bet internationaal Studenten
congres van de C. J. E.. dat 18 Augus
tus en volgende dagen te Praag wordt
gehouden, zal de Algemecne Senaten-
vergadering welke de Nederlandsche
Studentencorpsen omvat, worden ver
tegenwoordigd door Mr. Beereinan te
Rotterdam en den heer L. L. W. van
Soest te Delft.
Mr. M. de Niet. advocaat en pro
cureur alhier, is ter beschikking ge-
rteld van den gouverneur van Surina
me, teneinde een rechterlijke betrek
king te vervullen bij het gerechtshof te
Suriname.
In de Stedelijke Werkinrichting
zijn opgenomen 194 volwassen perso
nen en 6 kinderen
De heer A. v. Weeren Pzn. alh., is
geslaagd voor het acte-examen Nijver
heidsonderwijs, acte N. b., de heer A.
A. Bartelink voor de acte N. k.
Men zal zi h erinneren, dat de eerst
genoemde cn'angs bij de door Mathe
sis Sciential urn Genetrix uitgeschre
ven prijsvraag niet minde* dan drie
prijzen behaalde.
Voor het tweede gedeelte van het
notarieel examen is geslaagd de heer
R. H. Bosman alhier.
Op de Haarlemmerstraat ter hoog
te van de R. K. U.l.o-school. werd gis
termorgen de loopknecht A. B., met
zijn transportrijwiel aangereden door
een met lammeren geladen vrachtauto
van den expediteur J. O.
Bij wien de schuld lag was moeilijk
uit te maken, daar de autobestuurder
noch de wielrijder "vrij was in zijn be
wegingen de eerste doordat hij voor
een ander voertuig moest uitwijken,
de ander om dezelfde reden.
Het rijwiel werd vrij ernstig bescha
digd.
—Een 19-jarige wielrijdster, nu i.
L„ werd gistermorgen op den hoek