CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN 7de JAARGANG WOENSDAG 4 AUGUSTUS 1926 NUMMER 1890 COURANT ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal 2.50 Per week 0.19 Franco per post per kwartaal I 2.90 Uit nummer bestaat uit TWEE Biaüen. EERSTE BLAD. 7 Amelink. In de „Nederlander" werden aan het niet herkozen lid van de Eerste Kamer deh heer Amelink de volgende sympathieke beschouwingen gewij l; „Met groot leedwezen namen wij kennis'van het feit, dat de heer II. Amelink niet was herkozen als lid dei- Eerste Kamer, en wij weten dat dit' leedwezen wordt gedeeld door velen in de Christelijk-Historische Unie, ook door hare leden, die in de Eerste Ka mer der Staten Generaal zitting heb ben. Dat de rechtsche meerderheid met één lid verminderde is op zichzelf reeds een oorzaak van teleurstelling; maai* bovendie: de heer Amelink was in deze Kamermeerderheid een bemind man; en hij nam onder de protestantsche leden dier meerderheid een bijzondere plaats op waardige wij ze in. Als straks Minister Slotemaker de Bruine komt met het voorstel, in Tal ma's wetten enkele wijzigingen aan te brengen, die aan de invoering der ziek teverzekering moeten voorafgaan of als op andere wijze de sociale wet geving ter sprake komt, dan zal in de Eerste Kamer de voorlichting van den heer Amelink worden gemist, een ge mis, dat zeker niet het minst zal wor den betreurd door zijne medeleden, wier opleiding en vorming geheel an ders waren, dan die van den heer Amelink. De zeer teleurstellende niet-herkie- zing van den heer Amelink wijst bij vernieuwing op de noodzakelijkheid voor alle politieke partijen, zich ie hoeden voor eenzijdigheid, bij het sa menstellen barer candidatenlijsten Met instemming maken wij van de ze beschouwing melding. Vooral in een college als de Eerste Kamer is het gewenscht, dat de can- didaten-lijsten niet eenzijdig woruen samengesteld, maar dat met de belan gen,, van de verschilende volksgroepen ook land- en tuinbouw zooveel mogelijk wordt rekening gehouden. Beter verloren dan gewonnen Het valt te betreuren, dat een der anti-revolutionaire leden van de Eer- 'ste Kamer, de vorige week niet Werd herkozen Toch is het niet de anti-revolutio naire partij die hier de meeste reden heeft om te treuren. Het is beter een zetel te verliezen, dan zooals dat door de Herv. Gerefor meerde en Staatk. Gereformeerde Sta tenleden gedaan werd, tot het verlies van zulk een zetel mee te werken, en de partijen van het ongeloof reden te geven om te juichen. En het is beter een zetel te verspelen dan zooals de Vrijheidsbond een zetel te winnen door met een man als den heer Braat te gaan sjacheren. Oogenschijnlijk is hier iets gewon nen, maar in werkelijkheid beteekont zulke winst verlies. Want de handhaving van het begin sel en het ongerept bewaren van de politieke eer is toch altijd nog meer waard dan een zetel in de Eerste Ka mer. Uit verlies kan nog winst worden geboren. Maar de winst hier door den Vrij heidsbond behaald is niet anders dan verlies. In dit geval is het beter verloren dan gewonnen. STADSNIEUWS. Leidsch Jaarboekje. Bij de firma P. J. Mulder en Zn. is verschenen het Leidsch Jaarboekje, voor geschiedenis en oudheidkunde van Leiden en Rijnland. Tevens orgaan van de Vereen ie, ijng „Oud Leiden" 1925 —1926. (Twintigste deel.) Dit als altijd keurig uitgevoerde jaar boekje geeft allereerst een verslag van de Vereeniging „Oud Leiden" over de jaren 1924 1925, enkele mededeeiliin- gen omtrent deze vereeniging en een korte kroniek van Leiden en Rijnland. Dan volgen een aantal levensberich ten en wel van J. P. J. Driessen door H. J. J. M. Damen; Dr. J". J. Hartman, doorDr. P. H. Damsté; Mr. J. C. van der Lip, door Jhr. Mr. N. C. de Gijse- laar; F. Gordon door Mir. Dr. J. C. Over voorde; W. Pera, door R. Zuidema; C. TT.. Nijkamp door Dr. J. E. Kroon; P. J. van Hoeken door J. P. Mulder; G. Ja- pikse door W. A. Kriest: J. F. Teunis door P. II. van Thiel; J. E. Kikkert door A. W. J. van Drieten; W. Haan- stra door Dr. W. van Everdingen; W. A. Leembruggen door J. C. A. Binnen BUREAU: Hooigracht 35 Leiden TeL 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 ADVERTENTIE-PRIJS Gewone advertentiSn per regel 22V» cent Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief. Bij contract, belangrijke redactie. Kleine advertentiSn bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden dage lijks geplaatst ad 40 cent dijk; Dr. K. H. Roessin-gh door Dr. L. Knappert; J. Idzerda door Dr. H. J. M. Boonacker; C F. Kouw, door K. Sytsma Onder de geschiedkundige bijdragen trekt allereerst de aandacht de rede bij het 50-jarig doctoraat van Prof. Dr. H. A. Lorentz, door Dr. H. Kameriingh Onnes gehouden. Zeer interessant is een bijdrage van M. van Wijk over Leiden In het begin der 17e eeuw, bewerkt naar een manuscript van Ernst Brinck (1583 1649) eerst secretaris van het Nederl. Gezantschap te KonstantinoneIlater burgemeester van Harderwijk. Belangrijk is ook een opstel van A. Llollema: „Uit de geschiedenis van de Gevangenis en het Tuchthuis blnn n Leide.n r. Uit een door S. J. Le Poole L. Gzn. vermeld rekwest o>p 15 April 1782 door een aantal Leidsche Fabrikeurs en koopbeden aan de Groote Vroedschap verzonden, omme te obniteeren het aan gaan van commercieele verbintenissen met het Vereenigd Noord-Am erica, blijkt, dat verschillende thans bestaan de firma's toen ook reeds bekend wa ren. Orider de namen der onderteeke naars komen o.m. voor: Paulus Glos en Leembruggen, N. S. van der Steen, Joh. Lisman, Hub.zoon, Jacob en Ab. HLe Poole, Alb. Vlasvelt, Hendrik de Graaf, Karei Lebrecht Weyer, uit naam vah deszelfs Huisvrouw L. Holswil- ders, Pieter Meyer en Zn., Joh. La Lau en Gomp., Aarnout Parmentier enz. Voor hen, die belang stellen in de geschiedenis van Leiden biedt dit jaar boekje heel wat interessants. Aan de fa. Mulder mag een woord van lof voor de uitvoering niet worden onthouden Onze winkelstand. Het hoofdmagazijn van de fa Cahsn in de Breestraat is door de fa. Vroom en Dreesman gekocht. Naar wij ver nemen, ligt het in de bedoeling dezer firma, hier haar magazim te vestigen aangezien het tegenwoordige, dat op den Ouden Rijn staat, te ver verwij derd is. Het nieuwe perceel is voor dit doeil bij uitstek geschikt, omdat' de achter uitgang er van uitkomt in de poort naast „In den Vergulden Turk", welke poort voor 't grootste dee'l door de fa. Vroom en. Dreesman wordt ingenomen De voorzijde van het pand za! voor etalages gebezigd worden. De Leidsche Universiteit. Ingediend is een wetsontwerp tot vast Stelling van de begrooting, betreffende het Bouwfonds voor de Dep. van Binn Zaken en Landbouw en van Ond., K. en W. voor 1926. O.m. wordt uitgetrokken voor: de Rijks Universiteit alhier f 937.750. De voortzetting van den douw van het complex ziekenhuisgebouwen zal vol- fens, het eenige jaren geleden aanvaaï e plan in_ 1926 700.000 vereischen Voorts dient in dit jaar een aanvang met de eigenlijke ziekenhuisinrichting te worden namaakt, waarvoor de eerste termij a van f 50.000 wordt uitgetrok ken. Met de voltooiing van de verbouwing van het natuurkundig laboratorium zal in 1926 nog een bedrag van f 120.500 gemoeid zijn, terwijl voor de aanschaL fine: van de machinerieën en andere onderwijshulpmiddelen nog f 57.800 zal noodig zijn. Door de besteding yan deze gelden zal de totale raming van kosten ad f 1.375.000 niet overschreden worden De Jan Steententoonstelling. Gisteravond was voor het eerst d'o Jan Steententoonstelling tegen den vei a ^r^-s van C6n* k°e£? is van deze gelegenheid een vrii goed gebruik gemaakt. Het aantal bezoekers, dat gisteren tas schen half 6 en half 8 de tentoonstel ling bezocht, bedroeg 353. Het aantal andere bezoekers is gis teren gestegen tot 19.320. Het ongeluk op de Haarlemmerstraat. Uit een door de politie ingesteld on derzoek, aangaande net droevig ongeluk gisteren met het knaapje E. G. S., is uit de verschillende getuigenverklarin gen komen vast te staan, dat den bestuut der van de H. T. M. geen schuld trefv Er zal dan ook geen gerechtelijke schou wing van het lijkje plaats hebben. Tot volontair ter Griffie van het Kantongerecht alhier is benoemd Mt J. Dros te Oegstgeest, die de volgende week als waarnemend griffier zal won den beëedigd. BINNENLAND. CHR. KRANKZINNIGEN VERZORGING De stichting BIocmeudaaL Naar gemeld wordt lieeft het be stuur van de vereeniging tot Chr. ver zorging van Krankzinnigen in Neder land voor noodzakelijke uubreiding aangekoccht een groot terrein van de Mij. „Ockenburg" gelegen aan den Mcnsterschenweg tegenover den be- r taanden ingang van 1e stichting „Bloemendaal" te Loosduinen. Naar Dr. H *ap, de geneesheer-di recteur van Blo.mïèhdaal, mededeelde is dit terrein bestem l voor .le vesti ng van een z-g. ,.op©n afdeel in geen inlichting tot opname van die patiën ten waarvoor machtiging van kanton- iechter of off'c.or van justitie niet noodzakelijk is De stichting Vogelenzang. Tot directeur van de stichting „Vo gelenzang" te HillegomBloemen- daal is benoemd Dr. A J. de Blinde, geneesheer van de stichting Bloemen- daal te Loosduinen Ter toelichting diene, dat het be stuur van de vereeniging tot Ghr. ver zorging van Krankzinnigen in Neder land, onder Hillegpm en Bioemendaal een terrein heeft aangekocht, teneinde daar haar vijfde, stichting (buiten lie kliniek) te doen bouwen. Naast de directeurs benoeming heeft nu dezer dagen ook d= benoeming van een architect plaats gehad, zoodat met den bouw kan worden aangevangen. Koningin en Prinses. De Koningin en Prinses Juliana zijn gisteren niet van Soestdijk naar den Ruygenlïoek vertrokken De Koningin wandelde zoo nu en dan een oogenblik- in den tuin, doch de Prinses houdt voortdurend haar kamer Vandaag komt Dr. de Jong ten paleize, die be slissen zal of en wanneer het vertrek naar den Ruygenhoek zal piaats hebben. Gezant van Japan. Naar de „Times" mededeelt, wordt uit Tokio semi-officieel de benoeming aangekondigd van den heer L. Yoshi- da legatie-raad te Londen, tot gezant van Japan te 's-Gravenhage. De Duitsche doorvoertarieven. Evenals de vorige maand zijn ook thans wederom de doorvrachten op Duitsch parcours voor sommige goe deren, die der 1ste serie een 40-tal ar tikelen, genoemd in het Duitsch door- voertarief naar Zwitserland zoowel voor loco, als voor transiet-goe- ö'eren, om welke laatste goederen het hoofdzakelijk gaat, voor de maand Au gustus aanmerkelijk verlaagd. In totaal bedraagt deze verlaging op het oorspronkelijk doorvoel tarief van 1 April j.l. pet 100 K.G. in Reichsmanc dat b.v. naar Bazel bedroeg van Em- rperik-grens bij wagonladingen van 5 t. 2.93,' 10 t. 2.51, 15 t. 2.43; voor loco- goederen: 1,21, 1.07, 1.05. Voor transietgoederen van Amster dam, Rotterdam, Dordrecht, Hoek van Holland en Mddelburg 1.55, 1.30, 1.23. Zoodat per 100 K.G., van Emmerik- grens naar Bazel de vracht thans be draagt: voor loco-goederen: 1.72, 1.44, 1.38; voor transietgoederen: 1.38, 1.29 1.23. De verlagingen gelden ook in om gekeerde richting, dus van Zwitser land. Een belangrijke vooruitgang is, dat thans de verlaagde transiet-vrachtprij zen gelden ook bij verzending van Am sterdam en dat thans niet, evenals hij vorige verlagingen van dit doorvoer- tarief, de vrachtprijzen van Hamburg en Mongen-Ronheide grens-Zwitser- lapd tevens zijn verlaagd, doch inte gendeel (ongeacht de houding van den franc) de Belgische vrachten met 20 pet. zijn verhoogd. Daarom beteèkent deze verlaging van de Nederlandsche havens en vooral voor Amsterdam een belangrijke verbetering. Een gelijkstel ling met Hamburg of Antwerpen is dit nog wel allerminst doch een stap in de goede richting is dit zeker. Terugbetaling van pensioenpr?mlos. DooL den heer Bulten zijn aan den minister van Binnenlandsche Zaken en Landbouw de volgende schriftelijke vragen gesteld: 1. Is het den minister bekend, dat volgens de nieuwe Pensioenwet 1922 de landbouwonderwijzers als zoodanig aanvankelijk ook recht haclid en ip pen sioen en hun deswege op hun salaris gekort werd als pensioen-premie voor den cursus 1923-24 f 46 en vcor d»«n cursus 1924-25 f 25? 2. Weet de minister, dat die gunsti ge bepaling intusschen is ingetrokken en de landbouwonderwijzers als zoo danig niet meer pensioengerechtigd zijn? 3. Is het juist, dat aan verschillen de dezer onderwijzers wel, maar aan tal van anderen onder hen d>e gestorte pensioen-premies niet terugbetaald zijn? 4. Is de minister bereid, de restitutie van die nog niet terugbetaalde te veel gestorte premies te bevorderen? Bezuiniging bij Oorlog? Er bestaat bet voornemen bij het .Ministerie van Oorlog, om voor be- róepsoficieren en onderofficieren der Landmacht een Capitulantenstelsel in te vóeren, meldt „De Avondpost". Een ontwerp van wet zou reeds zijn ontworpen en ter beoordeeiing gezon den zijn naar den Ministerriad en naar de verschilende Departementen van Algemeen Bestuur, Bedoeld ontwerp stelt zien op het standpunt, dat hij de toekomstige aan neming van officieren en onderofficie ren moet worden uitgegaan van den regel, dat officieren en onderofficieren slechts een klein aantal jaren in het leger zullen dienen, om daarna over te gaan in burger-rijksbetrekkingen. Hier door zou vermindering van pensioen lasten worden verkregen, terwijl bo vendien wordt voorkomen, dat het de partement van Ooidog personeel in be trekking heeft met veel dienstjaren, en als gevojg daarvan hoogere salari- eering. Aan het wetsontwerp ia toege voegd een lijst van betrekkingen, waar voor naar het oordeel van het depar tement van Oorlog, de officieren en on derofficieren in aanmerking zouden kunnen komen. Het blad verneemt voorts, dat tegen bedoeld ontwerp bijzonder veel verzet is gerezen bij de andere departemen ten, waar men in het Capitulauien- stelsel een soort militariseering ziet van den burgerlijken Overheidsdienst. Bovendien wordt de pensioenlast en de salarislast, die anders het Departe ment van Oorlog zou drukken, slechts overgebracht naar andere departe menten, zoodat feitelijk voor de schat kist geen bezuiniging wordt verkre gen. Ook de burgerambtenaren meonen, zich sterk tegen invoering van bedoeld Capitulanten-stelsel te moeten verzet ten, aangezien toch door overgang van militairen in burger-overheidsbetrek- kingen, de kans niet is uitgesloten, dat de promotie-kansen dier ambtena ren, alsmede bet verkrijgen van een vaste aanstelling door hen, dde in tij - delijken dienst zijn, door hét Capitu lanten-stelsel ernstig in gevaar wor den gebracht. Teri slotte vernam „De Avp." nog, dat men in R.-K. kringen, waar men zich steeds sterk heeft verzet tegen het Capitulanten-stelsel, zeer verbaasd is over het feit, dat juist door een R.-K. minister van Oorlog pogingen worden in het werk gesteld, bedoeld stelsel in gang te doen vinden. Hetzelfde blad wist, gelijk wij reeds meldden, te vertellen, dat op de be grooting van Oorlog reeds f 3 millioen was bezuinigd, maar dat Minister De Geer, daarmee niet tevreden, verdere bezuinigingen had gelast. Omtrent den aard der te verwachten bezuinigingen werd nog het volgende gemeld: „De vesting Holland gaat verdwij nen; d. w. z. het commando daarover zou worden samengevoegd met den ge- neralen staf Voorts zouden 237 onder officieren moeten afvfoeien met 1 Jan, a.s. en wél 50 sergeant-majoors der in fanterie, 130 sergeanten der infanterie 28 sergeanten der vesting-artillerie, 8 sergeant-majoor-tamboers, 12 trompet ters en 9 schrijvers. De militaire medewerker van het „Vaderland" merkt hierbij op: Het bericht, dat de Avondpost ont vangen heeft, lijkt ons niet graeci juist. Er loopen over den gang van zaken verschillende geruchten en meer nabij de waarheid schijnt ons voorloopig, wat wij vernamen ii.l. dat het eerste ontwerp een iets hooger eindcijfer heeft gebracht dan de vorige oorlogsbegrooting en dat financiën een vermindering met f 3 millioen geëischt zou hebben. De huurwetten en de huurcommlssles. Het bestuur van het Nederlaiidsch Werklieden Verbond „Patrimonium heeft den Minister van Arbeid, Handel en Nijverheid een adres doen toeko men, waarin Z.Exc. aan de hand van tal van overwegingen verzocht wordt: althans in de groote steden niet over te gaan tot algeheele intrekking dei- huurwetten en bij beperking van de taak der Huurcommissies te wille a re kenen met de belangen der econo misch zwakkeren, „die zonder be schermende bepalingen der wet onge twijfeld in hooge mate zouden worden geschaad", gelijk de slotconclusie van het adres luidt. De nieuwe Eerste Kamerleden. Bij besluit van het centraal stem bureau voor de verkiezing van de le den der Eerste Kamer, zijn benoemd verklaard: Voor groep II de heeren J. F. C. Arntz, te Nijmegen; H. Golijn, te Den Haag; mr. P. A. Diepenhorst, te Am sterdam; P. T. H. M. Dobbelman, te Nijmegen; L. M. Hermans, te Arnhem; J. C. L. van der Lande, te Ubbergen; mr. M. Mendels, te Amsterdam; mr A. J. baron van Nagell van Ampsen, te Lochem; E. Rugge, te Groningen; mr. H. Smeenge, te AÜnsterdam; mr. W.-L. baron de Vos van Steenwijk, te Wijhe; mr. D. J. E. baron van Wassenaar van Catwijck, te Den Haag; J. B. Wester- dijk, te Uithuizermeden. Voor groep IV de heeren A. Anema, te Haarlem; P. J. Briët, te Leiden; F. Danz, te Amsterdam, jhr. N. C. de Gij zelaar, te Leiden; A. van der Hoeven, Belangrijkste nieuws in dit Nummer. Binnenland. Geruchten omtrent bezuiniging bij Oorlog. Het Zangconcoor8 te Alphen aan den Rijn. Buitenland. De Fransche Senaat heelt de flnaa- cieele ontwerpen aangenomen. Hevige aardschok te Tokio. De Poolsche Landdag heeft de grond wetswijzigingen aangenomen. De Pan Aziatische conferentie. te Rottefdam; J. Koster, te Heerlen; F. L. Ossendorp, te Amsterdam; P. Rink, te Den Haag; M. Slingeberg, te Haar lem; A. N. H. H. Steger, te Den Haag; J. J. G. baron van Voorst tot Voorst, te Arnhem; en A. B. de Zeeuw, te Rot terdam. Het weer in Juli. Het Kon. Ned. Meteor. Instituut in de Bilt publiceert het volgende voor- loopige overzicht van het weer in Juli. Gemiddeld over de 5 hoofdstations was de ochtendtemperatuur 0 gr. 5 te hoog, te Maastricht 0 gr. 5 te laag; in de eerste en tweede dekade waren de afwijkingen respectievelijk 0 gr. 7 en 2 gr. 0. Het warmst waren 14 en 15 Juli met 5 gr. 0 afwijking boven normaal. De derde dekade was te koud, gemid deld 1 gr., Maastricht 2 gr. 5. De ge middelde maxima waren 0 gr. 5, de ge middelde minima 1 gr. 5 boven nor maal. De regenval wa9 over het algemeen normaal, in het Noord-Westen bene den normaal, in het Zuiden van Lim burg belangrijk boven normaal; op 5 Juli werd daar meer dan 60 milime- ters regen afgetapt. Te De Bilt werden 198 uren zonne schijn geregistreerd tegen 196 normaal BUITENLAND. DE FRANSCHE FIN AN CIEELE CRISIS. Poincaré in den Senaat. In den Senaat gaf Poincaré bij de discussies over zijn financieel wetsont werp een overzicht van den tegenwoox, digen toestand. In verband met de stijging van pond sterling en dollar en de op elkaar vol gende waardedalingén wees bij erop, dat een nieuwe krachtsinspanning vol strekt noodzakelijk was. Hij verklaar de, dat het onvermijdelijk was, dat da franc zich herstelde alvorens tot sta bilisatie werd overgegaan. 'loor het opheffen van de ondersi,aatsecretaris- sen had de regeering haar wil tot spaar zaamheid gemanifesteera. Ten slotte nam de Senaat met 250. tegen 13 stemmen het financieel wets ontwerp ongewijzigd aan. De Fransche schuld aan Engeland. Minister Churchill deelde gisteren in het Britsche Lagerhuis mee, dat Poin caré hem heeft laten weten, dat hij de Kamer zal verzoeken de schuldregeling met Engeland zoo spoedig mogelijk goed te keuren, uiterlijk zoodra de Kamer in het najaar weer bijeenkomt. AARDSCHOK TE TOKIÖ. Een spoorbrug beschadigd. Gistermorgen om halfzeven verwek te een hevige aardschok te Tokio een paniek. De bevolking verliet de hui zen en vluchtte de straat op. De aard schok, die over een groote uitgestrekte heid werd waargenomen, beschadigde een in aanbouw zijnde spoorbrug bij* de hoofdstad. Te Yokohama zou een aardverschul- ving hebben plaats gehad. De telefoni- sche verbinding met deze stad is vei* broken. DE KERKVERVOLGING IN MEXICO, De betooging der arbeidersfederatie. De „Times" meldt nog omtrent dé demonstratie der arbeidersfederatie v. Zondag dat president Calles omringd door al zijn ministers, de betoogers aan zich liet voorbijtrekken. Afwezig was alleen de minister van financiën Senoz Pani, die met de kerkelijke wet ten niet instemt. Door de betoogers werden plakka ten gedragen met opschriften als: „De priesters zijn parasieten", „Do geest©-** lijken zijn rijk en het volk is arm „Volgens de priesters is het zonde le, bioscopen te bezoéken of gom te kan wen ,Het Eucharistisch Congrea t Chicago heeft het zaad gezaaid voc* den toestand in Mexico". Bij het voorbijgaan van den presi^ dent juichten velen, maar overigen was er van enthousiasme weinig t

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1