CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
7de JAARGANG
WOENSDAG 28 JULI 1926
'NUMMER 1884
CODRANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal 5 2.90
BUREAU: Hooigracht 35
Leiden
TcL 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS1
Gewone advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bi) contract, belangrijke reductie. I
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent
Dit nummer beslaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Bezuiniging gewenscht.
De Christelijke H.B.S. te Leiden had
over 1923 een tekort van f2231.98 of
van f26.26 per leerling.
Opzichzelf is dat zeker niet onrust
barend, maar het tekort dient te wor
den gedekt en daarom is dan ook aan
ide verschillende gemeenten waarin de
leerlingen wonen, gevraagd het ont
brekende bij te passen.
Sommige gemeenten hebben aan dit
verzoek voldaan andere weigerden
en Leiden beeft, zooals bekend, in-
plaats van de gevraagde bijdrage aJd
f 1281.37 te verleenen, een subsidie van
hoogstens f769 toegestaan.
Het pogen van het Leidsche Gemeen
tebestuur, dat hierbij tot uiting kwam,
om de zuinigheid te betrachten, kan
niet anders dan worden toegejuicht.
Men mag de weinig tegemoetkomen
de houding tegenover de Chr. H.B.S.
afkeuren, dit streven naar zuinigheid
verdient toejuiching.
Maar tevens mag er dan de aan
dacht op gevestigd, dat het bij bet wei
geren van de gevraagde subsidie niet
mag blijven.
Immers, de Leidsche Gemeentelijke
H.B.S. had een tekort van f350 per
leerling.
En dat, terwijl het aantal leerlingen
veel grooter was dan van de Chr. H.
B.S. en dus de exploitatie naar evenre
digheid voordeeliger.
Het is wel waar, dat in bepaalde
omstandigheden vermeerdering van
het aantal leerlingen verhooging der
uitgaven met zich brengt, maar in het
algemeen zijn, naarmate het leerlin
genaantal grooter wordt, de kosten
naar evenredigheid lager.
Van de zijde van B. en W. Werd er
dan ook de aandacht op gevestigd, dat
verdwijning van de Chr. H.B.S. wat
overigens niemand wenschte voor
de gemeente misschien geen meerdere
uitgaven zou beteek en en.
En toch stond tegenover het tekort
van de Christelijke H.B.S. van nog
geen f27 per leerling een tekort voor
de Gemeentelijke H.B.S. van f350 per
leerling.
Nu geeft dit voor de Gemeente geen
moeilijkheden.
Zij heeft niet als de Chr. H.B.S. aan
de betrokken gemeenten een bijdrage
te verzoeken, maar zij kan eenvou
dig de helft van bet tekort per leer
ling eischen.
En het resteerende bedrag wordt op
de belastingbiljetten bijgeschreven.
Toch verdient wel overweging de
vraag hoe het mogelijk is dat, waar
bij de Christelijke H.B.S. het tekort
slechts f26.26 per leerling bedraagt,
de gemeentelijke H.B.S. een nadeelig
saldo van f350 per leerling weet te
bereiken.
Valt hier niet te bezuinigen?
STADSNIEUWS.
Ernstig ongeluk.
Gistermiddag om ongeveer 1 uur
heeft een droevig ongeluk plaats ge
had bij de remise van de N.Z.H|.Ti.üVL
bij Rijnsburg onder Oegistgeest.
De 21-jarige H. van Nooirt, wonen-
|de Doezastraat te Leiden leerling
van de Middelbaar Technische Schooi
te Haarlem was reedis sedert gerui-
men tijd als volontair werkzaam aan
de N.Z.Hi.T:.lM. Toen hij gisteren bij)
een proefrit op de tram reed, sprong
hij er af en geraakte daarbij tusschen
de tram en dein muur van ae remise.
Daarbij werd hij1 zeer ernstig gewond.
Een dokter was onmiddellijk ter plaat
se en legde het eer3te verband. Door
een pater Jezuiet werd den jongen
man, die nog bij kennis was en zelf
om een priester had gevraagd, het H
Oliesel' toegediend. Daarna werd hij
naar het Academisch Ziekenhuis ver
voerd, waar hij bij aankomst reeds
bleek te zijn overleden.
Een droeve slag voor de familie.
Begrafenis J. Roem.
In allen eenvoud heeft gistermiddag
op de begraafplaats aan de Groene
Steeg de begrafenis plaats gehad van
den heer J. Roem, oud-hoofdopzichter
van de rijksonderwijsgebouwen en oud
lid van den gemeenteraad.
Aanwezig waren o.m. de waarnemen
de burgemeester, de heer Aug. Reimo
ringer, en vertegenwoordigers van het
bestuur der Remonstrantsche gemeente
alhier.
Ds. van Lingen uit Velp, heeft een
herdenkingsrede en een troostwoord go-
sproken, waarna de heer Verhey van
Wflk namens de familie dank betuigde
voor de betoonde belangstelling.
De broodprijzen.
Gisteren hebben wij een bericht op
genomen, waarin sprake was van ver
laging der broodprijzen, terwijl ver
hoog ing bedoeld was. In een adver
tentie werd trouwens reeds de noodige
correctie aangebracht. Gelukkig zijn
vele huismoeders gewoon eerst de ad
vertentiën door te zien, zoodat ze met
'de verhooging reeds op de hoogte wa
ren eer ze liet door het drukfouten-
duiveltje verminkte berichtje onder ,de
oogen kregen.
Sumatra-comité.
Bij het Sumatra-Comité zijn reeds de
volgende giften ingekomen:
W. Eh f6, Penningm. Comité Gem.
Werklieden f 12.66, Mevr. R. M. f 25,
O, f2.50, A. M. T. f25, Mevr. H. v. W.
S. f5, Mr. H. v. W. f5, Dr. H. J. M.
R. f10, G. L. D. f5, Prof. Dr. L. v. I.
f 10, H. v. d. W. f 2.50, Prof. Dr. S. van
P. f 15
Giften worden nog gaarne inge
wacht bij den Penningmeester, den
heer F Muys van de Moer, Plantsoen
29 Leiden, gironummer 57471.
Bezoek uit Roemenië. 4
Naar wg vernemen, zullen Maandag
a.s. ongeveer 30 Roemeensche profes
soren en studenten een bezoek brengen
aan de Leidsche Universiteit, waar zij
door den rector magnificus en den se
cretaris van den Academischen senaat
zullen worden
Van een motorboot, toebehoor en-
de aan de wed. V. te Zaandam, is gis
termiddag een dekzijl ontvreemd, ter
waarde van f 18.
Op verzoek van dien directeur van
de tuchtschool te Ginneken is alhier
aangehouden de 19-jarige J. v. E., die
na een jaar in genoemde inrichting
verpleegd te zijn geweest, weggeloopen
was.
Door Mevr. B. is bij de politie
aangifte gedaan, dat haar 13-jarig
dienstmeisje N. v. G. den laatsten tijd
uit een trommel in een muurkast,
welke zij met een kram opende, gelei
delijk een bedrag van ongeveer f 100
heeft ontvreemd, dat zij versnoept
heeft.
Gistermiddagkwart voor 6 moest
op den hoek van de Heerenstraat en
die Witte Singel de motorrijder van K.
uit Hilligersberg voor eenige dames
uitwijken, doch dit had ten gevolge,
dat hij J. de R. aanreed, die kwam te
vallen en daarbij een vleeschwond
kreeg aan zijn linkerhand, terwijl hij
ook klaagdie over pijn in de rechterzij.
Hij werd in de Doeza-apotheek verbon
den.
Op den hoek van de Kraaierstraat
en de Hoogewoerd had een botsing
plaats van twee auto's. Een ljixe auto
reed achter re tram aan en wilde toen
de tram bij de halte stil stond haar
voorbijrijden. Tegelijk kwam uit de
de Kraaierstraat een vrachtauto, die
langs' de tram been scheerde, docch
toen in botsing kwam met de luxe
auto. Beide voertuigen werden ernstig
beschadigd.
Door bet springen van een voor
band ontglipte op den Haagweg den
bestuurder J. A. v. d. H. het stuur,, zoo
dat hij tegen een boom aanreed. De
auto werd zoodanig beschadigd, dat
zij haar weg niet kon vervolgen, doch
naar de garage moest gesleept worden
Gistermiddag half 6 reed F. de G.
met een vrachtauto tegen die afsluit-
boomen bij den Rijnsburgerweg. Hij
meende dat bij nog net kon passseren,
doch kwam met de carrosserie tegen
de boomen aan; zoowel de auto als de
afsluitboomen leden ernstige schade.
BINNENLAND.
De gezondheidstoestand van H. M. de
Koningin.
Gisteren is< het volgende Hofbericht
uitgegeven:
H. M. de Koningin is beden op het
Paleis Soestdijk aangekomen en beeft
de vermoeienissen van de reis uit
Zwitserland goed doorstaan.
H. M. heeft geleden aan een bron
chitis, die in den beginne gepaard
ging met temperatuursverhooging er-
afmattende hevige hoestbuien.
De temperatuur is nu normaal en
het hoesten neemt af.
H. M. zal nog eenigen tijd rust moe
ten houden alvorens volledig herstel
is ingetreden.
Betreffende de aankomst van H. M,
de Koningin, gisteren op Soest, lijk,
wordt nog het volgende gemeld:
Hedenmorgen ruim half twaalf is de
Koningin per extra-trein aan de halte
Soestdijk aangekomen.
Een talrijk publiek was daar aan
wezig om de Koningin te verwelko
men. Even vóór de aankomst van den
trein kwam de Koningin-Moeder met
gevolg, in drie auto's. De begroeting
van moeder en dochter was zeer nar-
telijk.
De Koningin, die een grijzen hoed
en een beige mantel droeg, zag er zee,r
vermoeid uit.
Officieele begroeting door autoritei
ten had niet plaats.
Met auto's Werd naar het paleis ge
reden, waarbij liet publiek de vorste
lijke familie hartelijk toejuichte.
In verband met de vermoeienissen
van de reis werden persfotografen
streng geweerd.
Om ruim twee uur kwam prinses
Juliana per auto uit Amersfoort ten
paleize Soestdijk aan.
Het kabinet der Koningin is in hel
Badhotel te Baarn ondergebracht.
Het album voor prinses Juliana.
Onz,e gezant te Bern lieefl den voor
zitter der „Société d'histoire et d'ar-
ohéologie" te Genève, in opdracht van
de Koningin, de groote waardeering
van prinses Juliana en haar ouders
overgebracht voor het geschenk, dat
haar enkele weken geleden te Sankt
Beatenberg was toegezonden in den
vorm van een album, waarin zich o.a.
een authentieke acte van staatsburger
schap der prinses bevond, die haar o.a.
het recht geeft zich te allen tijde en
zonder eenige formaliteit te Genève te
vestigen.
De vriendelijke attentie van genoem
de vereeniging aan prinses Juüana, ter
herinnering a-an de diensten, die Ne
derland Genève door de eeuwen lieeft
bewezen, wordt, naar uit den brief van
onzen gezant te zien is, op hoogeu prijs
gesteld en de gevoelens van wear dee
ring der koninklijke familie gaan ook
uit naar hen, die in en buiten de ver
eeniging daartoe op de een of andere
-manier hebben meegewerkt.
Het doodelijk ongeval te Borculo.
Het eerste Kamerlid De Muralt,
beeft de volgende vragen gericht j tot
den minister van Waterstaat:
Is het den minister bekend, dat dezer
dagén te Borculo een ongeval heeft
plaats gevonden waarbij twee men-
schen en een koe het leven lieten
ten gevolge van het feit, dat een stalen
tuidraad, bevestigd aan een hoekmast
van een bovengrondsch electrisch net
waaraaan sterkstroomdraden waren
opgehangen, onder stroom geraakte?
Is liet den minister bekend, dat be
doelde tuidraad van boven met een
lus tussclien de sterkstroomdraden,
volgens de regelen der kunst, aan den
mast was bevestigd, welke wijze van
bevestiging in den lande wordt toege
past, door onvoorziene omstandighe
den heeft medegewerkt tot bet doen
ontstaan van het ongeval?
Is de minister bereid zoo noodig
in overleg met zijn ambtgenoot van
Arbeid aangezien wettelijke voor
schriften omtrent aanleg van electri-
sche geleidingen (buiten installatiën
van fabrieken en werkplaatsen) nog
ontbreken, den leiders van onderne
mingen, die dergelijke electrische net
ten bouwen of onderhouden, te doen
wijzen op het gevaar van de toepas
sing van tuidraden op deze wijze?
Geref. Ver. voor Drankbestrijding.
Verschenen is de agenda van de
jaarvergadering en het jaarverslag
van de Geref. Vereen, voor Drankbe
strijding
De 24ste jaarvergadering zal Woens
dag 25 Aug. a.s. te Amsterdam gehou
den worden in het gebouw „Liefdadig
heid naar vermogen" en aanvangen
's morgens om 10)4 uur.
Aan de orde komt p.m. behalve de
verslagen enz. de verkiezing van een
drietal leden van het hoofdbestuur
wegens periodieke aftreding van de
heeren C. Buitendijk, te Amsterdam,
en Ds. J. v. Herksen, te Hillegom. Ook
moet voorzien worden in de vacature-
wijlen Dr. J. C. de Moor, die juist aan
de beurt van aftreden was en voor
welke plaats gecanidijieerd zijn door
liet hoofdbestuur de heeren Dr. W. G.
Harrenstein te Amsterdam, en Dr. S.
O. Los te 's-Gravenhage; door de afd.
Amsterdam en Haarlem P. Loof te
Middelburg, en door de afd. Arnhem
H. J. ten Hoeve, aldaar.
Verder komen aan de orde voorstel
len van Arnhem en Middelburg, 0111
in 1927 daar te vergaderen, terwijl
Arnhem ook voorstelt het jeugdwerk
ter hand te nemen, waarbij het rap
port van de commissie Dr. Los, Dr."
Marmelstein, Dr. de Moor, aan de jaar
vergadering in 1923 te Groningen ge
houden uitgebracht, mede zal ter spra
ke komen.
Assen stelt voor, de financieele ver
houding tot den propagandist gahee?
en al te herzien, dan wel deze functie
op te heffen.
De prov. Z. H. Bond stelt voor, zich
inzake den omvang van het alcoholis
me en de roeping van het Geref volk
te wenden tot de Gen. Synode der Ge
ref. Kerken.
Tevens zal op deze vergadering aan
de orde komen het ontworpen regle
ment inzake de verhouding tot de
prov. bonden en een voorstal van bet
hoofdbestuur om over te gaan tot de
benoeming van een reclasseeringscom
missie.
De droogmaking van de Zuiderzee.
Aan de driemaandelijksche meide-
deelingen, betreffende de werkzaam
heden voor de afsluiting en droogma
king van de Zuiderzee, is het volgen
de ontleend:
In hoofdzaak werd geboord lang^
de Noord-Hollandsche kust tusschen
Aartswoud en het ontworpen boezem-
meer bezuiden den afsluitdijk van het
Amsteldiep, in verband met het op
maken der ontwerpen voor het zui
delijk gedeelte van net afwaterings- en
s cli eepvaartkanaalwaarvan de aan
leg in verband met de droogmaking
van die LWieringernieer noodzakelijk
wordt.
Bovendien werden nog eenige na
dere boringen verricht, in verband
,met het ontwerpen van den proefpol-
der nabij Andijk en voor den meer-
dijk van den noordwestelijke!! polder
langs het boezemuieer.
Ten slotte werden eenige boringen
verricht bij Den Oever, in Verband
met het ontwerpen van den toegang
naar de schutsluis in den afsluitdijk
der Zuiderzee en van enkele andere
werken.
Sedert de vorige opgaaf werd nog
1500 M3 zand in den nieuwen zeedijk
gebracht, waarmede dit onderdeel der
uitvoering was afgeloopen; de afwer
king van het zanaprofiel kwam over
3600 M. lengte geheel gereed. Ook
het aanbrengen der kleibekleeding vor
derde goed; de kleitransporieur bracht
sedert het begin van April 61.400 M3
klei op den dijk, waarvan 29.670 M3
uit het kanaalprofiel ,zelfy gebaggerd
werd en de rest aan de in het kanaal
gestorte depots werd ontleend.
De steenglooiing op'het buitenloop
van den zeedijk kwam over ongeveer
3200 Ml. geheel en over 600 M. tot
2.00 M. -f N.A.P., gereed: de klinker
glooiing op het binnenbeloop werd
over ongeveer 1400 M. lengte aange
bracht.
In verband met de voltooiing van
de uitwateringssluis bij Oostoever werd
een aanvang gemaakt met het afgra
ven en doorbaggeren van den om-
ringdam van den bouwput van die
sluis, terwijl de buiten den dam ge
legen, reeds voltooide, gedeel en der
leidammen langs de buitengeul van
die sluis aan de sluiswerken werden
aangesloten.
Het bovenvermelde terrein langs de
Koegraszeedijk werd voorzooveel iioo
dig, aangevuld en geëgaliseerdde
kavelslooten werden gegraven, terwijl
een begin werd gemaakt met het plaat
sen der damhekken en het aanbrengen
van de klinkerglooiing langs het be
loop aan de kanaalzijde.
De tijdelijke dam, welke het reeds
voltooide gedeelte van het afwa.erings
kanaal afscheidt van het in uitvoering
zijnde vak, werd gedeeltelijk afgegra
ven; 'de afkomende specie werd in
den zeedijk en in de aarden baan van
den verkeersweg langs het kanaal ver
werkt.
De bouw van de uitwateringssluis
bij Oostoever (Helder) werd voltooid
na opruiming voorzzoveel nr.odig van
den omringdijk van den bouwput, zal
,de sluis derhalve in gebruik Kunnen
worden genomen.
Het voor de verhooging en verzwa
ring van den Rinkewiels- en den Mars-
kedijk in uitvoering zijnd werk werd
krachtig voortgezet en grootendeels
voltooid.
Het ontwerp Wegenbelasting.
Uit het verslag der Commissie van
rapporteurs over de provinciale be-
grooting van Noord-Brabant, blijkt,
dat in de afdeelingen het eenstemmige
gevoelen heerschte, „dat voor den
gezonden toestand der provinciale fi
nanciën een groot gevaar dreigt in de
indiening bij de Staten-Generaal van
het wetsontwerp op het heffen eener
Rijksbelasting en het treffen van ver
dere voorzieningen ten behoeve van
openbare verkeerswegen te land".
„Immers wordt door 's lands regee
ring bij art. 40 van dat ontwerp van
wet voorgesteld:
„Behoudens de heffing van tol wordt
ter zake van het rijden met motorrij
tuigen op den openbaren weg geen an
dere belasting geheven, dan krachtens
deze wet te heffen belasting".
„Hierdoor zal toch, krijgt dit wets
voorstel kracht van wet, aan de pro
vincie komen te ontvallen het weggeld
dat zij van de motorrijtuigen heft, hef
welk voor het jaar 1926 is geraamd op
f 380.000, welke opbrengst in de toe
komst nog veel grooter zal worden, om
dat het gebruik van deze soort van
voertuigen binnen haar gebied steed,
toeneemt".
Weliswaar bepaalt art. 36 van het
wetsontwerp, dat een zeker deel aan
de provinciën uit het wegenfonds zal
worden uitgekeerd, maar dit nam
de vrees niet weg, „dat onze pro
vincie het kind van de rekening zal
worden en alzoo voor hot onderhoud
van haar zeer groot wegennet veel
minder van de opbrengst voor het ril-
Binnenland.
De gezondheidstoestand van H, M. de
Koningin.
De verdachte van den bankroof te
Bussum naar het huis Van bewaring
overgebracht.
Buitenland.
De regeeringsverklaring van het ka-
binet-Poincaré.
Een groote meerderheid voor de mo
tie van vertrouwen in het kabinet-
Poincaré.
den met motorrijtuigen zal ontvangen,
dan zij nu reeds doet.
r,Met groot© voldoening bad men
daarom vernomen, dat Ged. Staten de
zer provincie, evenals die van Gronin
gen, bij 's Lands regeering reeds krach
tig zijn opgetreden om dit onheil voor
de provinciale financiën af te weren.
In hun antwoord erkennen Ge dep u
teerde Staten, die reeds op 16 Juni
j.l. hunne bezwaren aan den Minister
inzonden, volkomen de hier geuite
klachten. Zij leggen derhalve aan d©
Staten ter nadere goedkeuring een
ontwerp-schrijven voor, waarin o.a
wordt gezegd:
„Immers als de provincie met de
heffing van haar weggeld voor motor
rijtuigen moet gaan ophoudei^ zai
daaruit voor de provinciale kas een
groot verlies ontstaan. Zooals Ged.
Staten hebben becijferd, is dit verlies
te schatten op f 380.0U0 per jaar, onge
rekend nog het jaarlijksch accres, dat
op het weggeld voor de motorrijtuigen
blijkens de ondervinding der laatste
jaren te verwachten was".
En dan wordt er nog op gewez n,
dat liet juist in de bedoeling van de
wet ligt, om aan „de provincies meer
inkomsten te verschaffen, ten eii-lu
haar in staat te stellen, d© reconstruc
tie der provinciale wegen, noodig ge
worden door de eischen van het mo-
derne verkeer, te bekostigen
„Dit doel zal inderdaad ook voor liet
overgroote deel der provincies bei-i-ikt
wofden, want voor haar zal de Rijks-
wegenbelasting wel een nieuwe bron
van inkomsten openen. Voor Noord-
Brabant echter wordt geen nieuwe
bron van inkomsten geopend; integen
deel aan onz epro vincie worden be
staande inkomsten ontnomen. Een
dubbel nadeel derhalve",
De verboden vleeschinvoer in Engeland
Men meld. van bevoe de zijde aan
de „Maasbode":
Bekend is, dat tot hand :aving van
het invoerverbod van vleesch in En-
eland, de Engehche Rc oerinj he:
esmettingsgev. ar van mo d en klauw,
zeer thans nog slechts vreest \an hét
vleesch van dieren, geslacht in het
incubatiestadium der ziekte.
Afgezien van bet feit, da' 'foor de
maatregelen, genomen krachtens da
Veewet, aan mond- en klauwzeer lij-
'dend en daarvan verdacht vee niet
naar de exportsia h erijen mag wor
den vervoerd en er derhalve geen ge
vaar is, dat dieren'in het incubatie
stadium voor uitvoer zullen worden]
geslacht, rees bij den Ve?ar senijkundi-
gen Dienst, op grond van ervaring
en wetenschappehike beredeneeriog,
ernstig twijfel, of het vleesch vaai die
ren, verkeerende in he': incubatietijd-
perk, besmettingsgevaar oplevert.
Teneinde te dezen aanzien zeker
heid te verkrijgen, droeg de Minister
van Binnenlandsche Zaken en Land
bouw den directeur van den Veeartse-
nijkundigen Dienst op, een nauwgie-
zet onderzoek in dit opzicht te doen!
instellen.
Dr. Berger heeft daarna overleg ge
pleegd met den directeur der Rijksse-
ruminrichting, waarna deze eene serie!
proeven heeft genortien. He: resultaat!
dezer proefnemingen is, dat het ge
duchte besme tingsgevaar niet bestaat.
De Minister voornoemd heeft thans
den directeur van den Veear seoijkun-
digen Dienst, dr. Berger, en den di
recteur der Rijksseruminrichting, dr.
Lourens, ongedragen deze aangelegen
heid met de Engelsche autoriteiten te
gaan bespreken.
RAAL.I
STATEN-GENE
EERSTE KAMER.
Vergadering van gisteren.
Aan de orde zijn:
1. Gemeentelijke indeeling van Zul.
derzeegebied;
2. Wijziging en verhooging van hoot4
stuk V der Staatsbegrooting voor 1925
(verschillende onderwerpen);
3. onteigening van eigendommen..
