CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRIJS
71*® JAARGANG
ZATERDAG 26 JUNI 1926
NUMMER 1857
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per bwirtaali 2.50
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Dit nummer bestaat »it TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
BUREAUHooigracht 3S
Leiden
TeL 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
V Donkere tijden.
Door een onzer bladen werd er de
zer dajren, ook in verband met de
schrikbarende toeneming van het aan
tal echtscheidingen op gewezen, dat
wij donkere tijden beleven.
En er zfjn inderdaad weinig bemoe
digende verschijnselen.
Zoo heeft men b.v. kunnen lezen dat
in Amsterdam het aantal echtschei
dingen het vorig jaar bijna 500 bedroeg
of 20 pet. van de huwelijken die geslo
ten werden.
Welk een wereld van ellende en ze
delijke verwildering ligt in deze cijfers
verborgen.
En nu moet men niet meenen, dat
dit verschijnsel zijn oorzaak vindt in
de slechte maatschappelijke toestan
den, dat men hier to doen heeft met
de gevolgen van armoede en onwe
tendheid neen, deze scheidingen ko
men vooral voor in de z.g. beschaafde
♦wereld in de deftige kringen, waar
men over middelen en wegen beschikt
'om zonder met de wet in botsing te
komen, het huwelijk te ontbinden.
En zoo vallen tal van verschijnselen
Aan te wijzen dat onze mooi geverniste
samenleving toch innerlijk ziek is en
dat zooals Vondel het uitdrukte, de
schoone kleur bedekt venijn en.
De tijden zijn donker in menig op
richt.
En die somberheid komt vooral ook
hierin uit, dat er een geest der ont
binding schijnt te werken die alle te
genweer moeilijk, zoo niet onmogelijk
maakt.
Van het kerkelijk leven spreken wij
hier niet. Maar wat we op politiek ge
bied zien geeft zeker reden tot bezorgd
!heid.
Verschillende kleinere groepen, de
laatste jaren ontstaan, schijnen hun
kracht bij voorkeur te zoeken niet in
het uitdragen van de beginselen, maar
in het bestrijden vain de partijen die
'tot nu toe steeds op de bres stonden
om de Christelijke grondslagen van
ons volksleven te onderwijzen.
En alsof de verwarring nog niet
«Toot genoeg was, is er nu weer een
nieuwe groep ontstaandie „recht en
liefde" in haar vaandel voert, maar
die ook alweer - op afbraak bedacht
schijnt.
Als ernstige rampen ons volk be
dreigen, dan zien we telkens 't mooie
en bemoedigende verschijnsel, dat
"voor een oogenblik alle veeten worden
•vergeten en dat alles te hoop loopt om
de dijken te versterken.
Maar nu veel ergere, nu geestelijke
en zedelijke gevaren komen opzetten,
hu ziet men Juist het omgekeerde en
schijnt er te zijn een heilloos streven
om de tweedracht grooter te maken
met als gevolg dat de kracht tot* te
genweer gebroken wordt.
De toekomst schijnt ook in verhand
met de het volgend jaar te houden
statenverkiezingen donker.
Laten toch allen die Christus als
hun Koning erkennen de handen In
een slaan, voor het telaat is.
'We zitten in de knel.
Wij dienen nog even terug te komen
op wat „Het Leidsch ouderblad"
schreef.
De bevrediging, aldus dit orgaan,
van den een tra! en ouderraad heeft
nog geen gelijkberechtigdheid ge
bracht." Vermoedelijk is hier, al zou
men dit uit het verband niet direct
opmaken, gedacht aan de bijzondere
school ln welk geval wij dez« uit
spraak gaarne onderstreepen.
Verder betoogt het blad, dat er mooi
werk te doen Is voor het der.ei dagen
opgericht Comité van Actie.
En dat is pok zoo. De eerste aanpak
was allo ongelukkigst. Door te pogen
bet bijzonder onderwijs den voet
dwars te zetten en de stichting van
een Christelijke school, waarvoor de
leerlingen al klaar staan, te bemoei
lijken. wordt het openbaar onderwijs
niet gesteund. Er is ander en mooier
werk te doen.
Eindelijk betoogt het blad, jn dat
i? nee! merkwaardig, dat de openbaro
scholen noodig hebben, in navolging
van de bijzondere, een schoolbestuur
gekozen uit den gemeenteraad, van
voorstanders van het openbaar onder
wijs, welk bos+,'ur ook het recht vr.n
benoeming en ontslag zou moeten heb
ben.
Dat is een goede gedachte.
De uitwerking is wel verkeerd, want
als men de openbare school wil, dan
moet men ook het bestuur door de pu
blieke organen willen, maar de bedoe
ling is blijkbaar om te komen tot vrij
making van het openbaar onderwijs
En dat is een uitnemend idee, ook
van Antirevolutionaire zijde meerma
len beo lelt.
Practisch komt men dan tot wat
men zou kunnen noemen de neutrale
bijzonder» schelen.
Zoo is deze ridder voor de openbare
school, zonder dat hij het bemerkte,
terecht gekomen in het kamp van de
genen die hij bestrijdt.
tDoet ietwat eigenaardig aan deze
denkbeelden te zien verkondigd in
eenzelfde artikel waarin ook sprake is
van teekenen van reveil voor de open
bare school en van „nog meer aspec
ten."
De oplossing is echter niet ver te
zoeken.
Want, zoo verklaart de schrijver op
een andere plaats, we zitten in de
knel.
Dat verklaart veel.
V Misleidend.
Het Comité van Actie voor de open
bare school, onlangs te Leiden opge
richt om het verdere verval van die
school zoo mogelijk tegen te gaan,
heeft zich tot de ouders gericht met
een manifest, waarin ze worden opge
wekt hunne kinderen te zenden naar
de openbare school
„Naar die school aldus bedoeld
manifest, welke in plaats van gods
dienstloos, zich beijvert van dag tot
dag en van uur tot uur, de allerhoog
ste beginselen van ons Christendom
diep in te prenten in 't ontvankelijk
gemoed onzer kleinen. Naar die school
we'kt, in do hooge beteekenis van bet
woord de meest christelijke is der na
tie."
Zulk een manifest moet wel indruk
maken.
Alleen, de vraag is gewettigd of wat
hier gezegd wordt juist is.
„De allerhoogste beginselen van ons
Christendom" zijn wel 't eenvoudigst
en 't duidelijkst weergegeven in de
twaalf artikelen des geloofs, waar het
'o.m. heet:
„Ik geloof in God den Vader, den
Almachtige, Schepper des Hemels en
der aarde.
En in Jezus Christus zijnen eenigge-
boren Zoon, onzen Heere, die-ontvan
gen is van den Heiligen Geest, gebo
ren uit de maagd Maria, heeft geleden,
is gestorven, begraven, ten derden da
ge weder opgestaan van de dooden,
opgevaren ten hemel, zittende ter rech
terhand Gods, vanwaar Hij komen zal
om te oordeelen de levenden en de
dooden.
Ik geloof in den Heiligen Geest.
Deze belijdenis van den Drieëenigen
God mag zeker worden aangemerkt
als een duidelijke en juiste omschrij
ving van „de allerhoogste beginselen
van ons Christendom" die volgens bet
Comité van actie in het ontvankelijk
gemoed der kleinen diep worden in
geprent.
Wij weten niet of deze voorstelling
Juist is.
Indien ja, dan is de openbare school
te Leiden, in strijd met de duidelijke
'bedoeling der wet, een uitzondering.
Want dan hebben we hier niet te doen
met een neutrale, maar met een Chris
telijke school.
En indien niet, en wij gelooven voor
alsnog dat deze opvatting, de juiste is,
dan maakt het Comité van actie, dat
volgens het Leidsch Ouderblad zulk
mooi werk heeft te doen, zich schuldig
aan schandelijke misleiding van de
ouders.
Omdat bet „in den knel" zit mis
schien.
Maar daarom is toch nog niet alles
geoorloofd?
V Verlaging suikeraccijns.
In de Eerste Kamer heeft Jhr. de
Gijselaar' de vrees uitgesproken, dat
de voorgenomen verlaging van den
suikeraccijns niet aan de bevolking
zal ten goede komen en ook in ons
blad is daarop reeds de aandacht ge
vestigd.
Interessant en opmerkenswaard te
vens is. wat hieromtrent in „De Maat
schappij" door den heer L. Bückmann
wordt opgemerkt.
„De voorgestelde verlaging van den
accijns, zoo schrijft hij, bedraagt 4&
cent per kilogram; de winst op suiker
voor grossiers en winkeliers is thans
reeds nihil, zoodat, waar in het alge
meen de bevolking de suiker per pond
en per half pond, maar niet per kilo
gram koopt, van de 4H ct. verlaging
noodgedwongen aan de bevolking in
het algemeen niet meer dan 4 cent
ten goede zal. kunnen komen.
Maar pok van die 4 cent gaat nog
een stuk af. Het is éen feit, dat tijdens
en na den oorlog het verbruik van
suikerhoudende goederen buitenge
woon is toegenomen, en dat het ver
schil van 0 o 7 K.g. in het gemiddeld
hoofdelijk suikerverluruik van vóór
den oorlog en thans voor een goed
deel is toe te schrijven aan het ver-
groote gebruik van suikerhoudende
goederen. Op den productieprijs dier
goederen oefent de suikerprijs weinig
en in geen geval een oveheerschenden
invloed uit, en zelfs met den besten
wil ter wereld zal dé fabrikant zijn
„ons" koekjes of zijn chocoladoroep
niet met een halven oent kunnen af
slaan, indien de suikeraccijns met 4X
cent per kilogram wordt verlaagd.
Voor wat suikerhoudende goederen
betreft profiteert de bevolking van de
accijnsverlaging niet, of zoo goed als
niet; 't voordeel der prijsverlaging go-
niet eo ipso de fabrikant, de grossier
of de winkelier.
Hoe groot het bedrag is, dat op deze
wijze zijn uiteindelijk doel niet be
reikt, kan ik niet bepalen; er bestaan
nu eenmaal geen statistieken, die uit
maken, hoe groot het z.g. huishoude
lijk verbruik der suiker is, en hoeveel
suiker de bevolking verorbert In don
vorm van koekjes, cakes, biscuits, cho
colade, jams enz. Ook onder deskun
digen loopt het oordeel hieromtrent
zeer uiteen; ik hoorde schattingen,
dat het industrieel veibruik 5 pet
zou uitmaken van het totaal-verbruik
naast ramingen, die dat verbruik op
25 pet. stelden.
In allen gevalle het industrieel
verbruik zij groot of klein niet uit
te schakelen blijft de omstandigheid,
dat een deel van de accijnsverlogi ag
niet aan do bevolking in haar geheel
ten goede kan komen.
Intusschen, ook dit acht ik nog niet
het ergste. Zal een accijnsverlaging
inderdaad ten volle sociaal nut stich
ten, dan moet met de consumptiever-
hooging, die de prijsverlaging vermoe
delijk met zich zal brengen, ook een
productieverhooging gepaard gaan
Die productieverhooging nu is ten
eenenmale buitengesloten.
De suikerproductie ten onzent toch
wordt in geenen deele bepaald door
'tbinnenlandsche suikerverbruik, doch,
hangt uitsluitend af van den wereld-
prijs. De Nederiandsche suikerproduc
tie van omstreeks 3.000.000 zak zinkt
n.l. in het niet tegenover de wereld
productie, die 250.000.000 zak bedraagt.
Men kan dan ook aannemen, dat de
Nederiandsche suikerproductie zoo
groot is als zij in verbana met den
wereldprijs der suiker zijn kan. Een
verhooging van het suikerverbruik in
Nederland met 10 of 20 pet. beroert
den wereldprijs der suiker niet in het
minst of geringst.
Er zal in Nederland geen enkele biet
meer uitgeplant worden, indien de sui
keraccijns verlaagd wordt; het eenige
gevolg ten aanzien van 't buitenland,
dat de accijnsverlaging kan hebben,
is dat de uitvoer van suiker uit Ne
derlamd iets terugloopt, tengevolge
een vermeerderde inlandsche consump
tie. Van een vermeerdering der pro
ductie, d.i. vermeerdering van werk
gelegenheid en daardoor verhooging
.van mogelijkheid van welvaart, kan
geen sprake zijn."
Deze opmerkingen zijn niet zonder
beteekenis.
Opzichzelf valt de afschaffing van
de opcenten op den suikeraccijns ze
ker toe te juichen, maar 'tziou veel
meer aanbeveling verdienen deze f 8
millioen te gebruiken voor de verla
ging van de al te zwaar drukkende
inkomstenbelasting.
STADSNIEUWS.
Gemeentelijke Reiniging- en Ontsmet-
tingsdienst.
Den lsten Juli a.s. zal de Gemeente
lijke Reinigings- en Ontsmettings-
dienst 12 jaar als gemeentebedrijf
hebben bestaan.
Voor 1 Januari 1024 waren enkele
onderdeelen van dien dienst verpacht,
terwijl andere werden uitgevoerd door
werklieden en onder toezicht van Ge
meentewerken.
Thans is de Gemeentereiniging een
geheel afzonderlijk bedrijf en neemt
het onder de verschillende gemeente
bedrijven een voorname plaats in.
Zonder stoornissen is de.dienst ge
leidelijk gebracht onder een Directie,
die getoond heeft de belangen van de
gemeente en in het bijzonder van de
inwoners op een behoorlijke wijze te
behartigen.
Met voldoening kan hef Gemeente
bestuur terugzien op den zeer goeden
maatregel om dien dienst in eigen ex
ploitatie te nemen en geen verpach
ting meer te wenschen.
Verschillende inwoners zullen zich de
toestanden, die bij verpachting voor
komen nog wel herinneren.
Een 20tal schuiten voor de verzame
ling van huisvuil lagen o.a. op ver
schillende plaatsen in de gemeente en
gaven een niet bepaald gunstig en in
druk van een Academiestad.
Het reinigen der straten werd uit
gevoerd door eenige straatvegers, die
dikwijls voor auuere-diensten werden
aangewezen, zocdat aan dien dienst
niet altijd de i tcdige aandacht weri
geschonken, hetgeen nu> rekening hou
dende met bot tegenwoordig verkeer
in geen enkel geval meer voldoende
zou zijn.
De bereiding van compost uit bagger
en huisvuil evenals de sorteering, dat
voor de werklieden, belast met die
werkzaamheden, onaangename bezig
heden waren, behooren tot het verle
den. Thans woedt de dienst uitgevoerd
door 1 Directeur, 3 opzichters, 1 kas
sier-boekhouder, 1 klerk en 67 werk
lieden. Het vervoerwerk heeft plaats
met 16 paarden en 2 motor-wagens.
De 1ste Juli zal door het personeel
worden beschouwd als een jubileum.
Op dien dag wordt de dienst eenigs-
zins beperkt; de Directie zal van 2 tot
4 uur receptie houden in het admini
stratiegebouw der Gemeentereiniging
aan de Noorderstraat, terwijl te 8 uur
n.m. een feèstvergadering in de Ge
hoorzaal zal worden gehouden waar
't geheele personeel aanwezig zal zijn
Gemeenteraad.
De eerstvolgende vergadering van
den Gemeenteraad zal waarschijnlijk
worden gehouden op Maandag 5 Juli
a.9.
Damespoloclub.
Gisteravond is als dochtervereeni-
ging van de Zwemvereeniging „De
Zijl" opgericht met 21 leden een
damespoloclub, waarvan het bestuur
is samengesteld als volgt: Mej. J. Ouds
hoorn, voorzitster, mevr. M. Mark
v. Duuren, penningm.esse; Mej. M.
Broekisema, secretaresse.
Gereformeerde Kerk.
Verschenen is het verslag van de
Geref. Kerk alhier over het jaar 1925.
Hieruit blijkt dat het aanbal 'eten
der gemeente met 23 vooruitging en
eind 1925 was gestegen tot 2212 belij
dende en 1996 doopleden.
De winst- en verliesrekening sluit
in ontvangst èn uitgaaf met een be
dragvan f 30943.99 V-iAan contribution
werd ontvangen f 15812,99, aan collec
ten f9715.84, aan giften f463.25. De
rekening sluit met een tekort van
f 1267.13 y», dat inmiddels reeds met
ruim f300 is verminderd.
De rekening van de diaconie sluit
in ontvangst en uitgaaf met een be
drag van f 20227.95. De opbrengst der
collecten bedroeg f 14613.43.
Voor onderstand werd uitgegeven
f 16501.02, verpleging f 1667.40, voogdij
kinderen enz. f 1487.91, verpleging in
sanatoria, f 157.49, diversen f463 51.
De rekening van bet rusthuis sluit
in ontvangst, en uitgaaf met f 12661 14,
w.o. een verlies van f 470.51.
De kosten van de stadsevangelisa
tie bedroegen f 3055.44
De Leidsche Winkelstand.
Hedenmiddag zijn' door de Eiectri-
citeit- en Gas Mij. De Vries en Ste
vens, Breestraat 24, de gerestaureerde
toonzalen heropend.
In de voorste der beide toonzalen
zijn voortaan geëxposeerd verlichtings
ornamenten en electrische vorbruiks-
artikelen, in de achterste sanitair en
radio. Zoowel wat de artikelon der
eerste als dei' tweede afdeelmg be
treft, kan hier .terecht wie slechts over
een kleine beurs heeft te beschikken,
maar ook wie zich wat meer luxe kan
veroorloven.
In de sanitaire afdeeling zijn baden
en wascbtafels van de eenvoudigste
.tot de meest luxueuse, van zwaar mar
mer vervaardigd. Een deel van den
achterwand dezer toonzaal is met zin
ken tegels bekleed: een buitengewoon
practische en tevens goedkoope bad
kamer bek leeding, die zeer hygiënisch
is omdat er niet, zooals bij gewone
tegelbekleeding, naden tusschen de te
gels zijn, waar zich stof kan ophoopen.
In de voorste afdeeling is een uitge
breide stand met verbruik9artikelen,
waaronder de meest moderne, als b.v
een damesfriseeriangwarmer en een
electrische eierkoker.
Voor de étalage is uitgestald een
Fön haardroger, door den luchtdruk
waarvan een ballon in de lucht blijf:
zweven, alsmede e^n zeer nieuw type
radiotoestel (V 4) met den Philip»
loudspeaker. Deze loudspeaker komt
zoo dicht mogelijk de volmaaktheid
nabij omdat daardoor het gramophoen
achtige dat radio-muziek nog maar al
te vaak vertoont, wegvalt. De loud
speaker, die een zoo zuiver geluid
weergeefty eischt evenwel ook een bij
zonder toestel, n.l. een met hooge ne
gatieve roosterspanning, een voreisch-
te waaraan de V. 4 voldoet.
Zoo heeft de fa. De Vries en Stevens
gezorgd voor een rijke collectie artike
len op haar gebied, op smaakvolle wij
ze gearrangeerd. Een bijzonder3 attrac
tie in de komende weken 19 dat van
af 26 Juni tot 15 Juli iedere 25ste koo-
per een electrisch strijkijzer, compleet,
iedere 106ste kooper een vloei-lamp
met zijden kap cadeau krijgt.
Gistermorgen om 11 ur is op den
hoek van Binnenvestgracht en St^en-
straart een met een paard bespannen
waigen van J. F. R. uit Valkenburg
aangereden door een luxe-auto, waar
van bestuurder en no. onbekend zljo
gebleven.
Het paard werd gewond aan de
voorpooten, borst, hals en schouder,
terwijl van den-wagen 't lemoen brak.
Gistermiddag is van een onbe
heerd staande fiets op de Aalmarkt
het rijwi^lbelastingplaatje ontvreemd.
Gisteravond tusschen 8 en 9 zijn er
twee gestolen van fietsen in hot ge
bouw „Patrimonium."
Gewone advertentlln por regel 2>/« cent
Ingezonden Mededeelingen, dobbel Uriel.
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advert ent! in bij vooroitbetaHng
van ten koogete 30 woorden, werden dage
lijks geplaatst ad 40 oent
Belangrijkste nieuws ii dit Hummer.
Binnenland.
De reis van de Koninklijke familie.
Het Grand Hotel Versepnt te Middel»
borg gedeeltelijk afgebrand.
Buitenland.
In Spanjo is een oompiot tegen hel
directoire ontdekt.
Aan Frankrijk is de taak toegekend,
verder het lot van Abd-el-Krlm te be
palen.
De Luxemburgsche kabinetscrisis.
De Lagerhuis-debatten over den Ru»
sischen steun aan de Britsche stakers.
Gister is aangifte gedaan van de
vermissing van een zwartbonte koe,
gemerkt J. V. S., eigenaar J. V. S. te
Haarlemmermeer.
Gisteren rijn op de markt achter
gebleven een koe en een zwartbonte
schram. De koe is inmiddels door den
eigenaar afgehaald.
Inlichtingen omtrent het varken zijn
bij de politie te verkrijgen.
BINNENLAND.
De Koninklijke familie op reis.
De Züricher correspondent van het
„Hdbl." schrijft:
Reeds voor eenige weken had de
Koningin den wensch geuit, om ook
dit jaar weer eenigen tijd met vacan-
tie naar Zwitserland te gaan Twee
nummers stonden op het piogramiua,
en onze 'consul in Ziirich, de heer Ph.
Osieck, kreeg- opdracht om onder de
strengste geheimhouding beide plan
nen uit te werken.
Aldus geschiedde, en niet lang daar
na kwam het bericht, dat de keuze ge
vallen was op Sankt-Beatenberg. Na
moesten de eigenlijke voorbereidingen
voor het verblijf ter plaatse getrofi -n
worden, alweer onder de streng>te
geheimhouding van derden. De eik -
naar vnn Regina Palace hoi. b ,»al: ecz
gentleman te zijn; tot vandaag weet
nog niemand aan de Thumersee van
het vorstelijk bezoek!
In Holland liep het andeis, vyat trou
wens hij den historischen speurzin der
vaarders om den Noord en den Zu\1
wel te wachten stond. In zooverre ui
len de krantenberichten voor de Ko
ninklijke familie geen teleurstsi.mg
zijn.
Doch men moge in Holland bedec-
ken, dat de Koningin, die geduren 'c
twaalf maanden van het jaar „om
ringd is van de belangstelling ha er
beminde onderdanen", het recht en do
behoefte heeft om althans g°duien !e
luttel dagen in het Zwitsersclie va»
tie-land een „no-body" te zijn. Wat
door verknochte orangisten maar al ie
veel vergeten wordt!
Zoo heeft 'zich enkele jaren geleden
in Zürich het geval voorgedaan, dat
een hier toevend jongmeisje, dat ui.
het gilde der padvinsters behr.vr.lc, -v;
haar uniform blijkbaar staag bij zich
droeg, tijdens het verblijf van Z. K H.
den Prins eiken morgen oa n ai;e
vroegte op post stond op de stoei* \ta
de hoteldeur, om den hoogen ga>t bv t
verlaten van de hall te kunnen saluee-
ren. Bij vekloefeningen of parade zeer
te-pas, doch zeker niet-gewenscht op
een -incognito-reis. Met voor de betref
fende padvindster liet onaangename ge
volg, dat zij den tweeden of derden dag
door den hoteldirecteur beleefd doch
beBlist ,hinausbegeleitet" moest wor
den.
Om te besluiten. Het lijkt niet on
mogelijk, dat dank de keuze der ko
ninklijke familie voor Sankt-Beaten
berg zijn oude spreuk weer tot geld1 -g
zal komen: „Beate me dicent onnes ge-
nerationes". Dat, als weleer de pel
grims van de Sint-Beatuskluis le
Hollanders In dichte drommen naar
het wondermooie „Bödeli" zullen ko
men. Dan mogen zij, die meenen reeds
in de eerstvolgende weken te moeten
reizen, wel weten, dat hier voor de
hotels geen parket van „kleine stee-
nen" ter afweer ligt, doch dat in Zwit
serland een eeuwrenoude traditie leeft,
volgens welke ook keizers en koningen
in de vrije bergen ,frei wie die Vögel
slnd".
Ptov. Staten van Overijssel.
Notaris T. Plantenga lid van de Pr.
Staten van Overijsel en buiten.- \v..»u
Md mn Ged. Staten heeft, naar de
„Ned." meldt, voor die functies, als
mede voor zijn wethouderschap der
gemeente Kampen bedankt, en zal
zich te Scheveningen vestigen.
Vijf en twin tin 1*ox Statenlid.
De heer H. van Andel, A.R. lid van
Provinciale Staten vnn Utreobt to de