CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRIJS 7a8 JAARGANG DONDERDAG 24 JUNI 1926 mJWWER 1839* COURANT ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal 2.50 Per week 0.19 Franco per post per kwartaal f 2.90 Oil nummer bestaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. BUREAUHooigracht 35 Leiden TeL 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 Oe Hederlandsche Souvereiniteit In het verdra# met België komen nog andere bepalingen voor, in ver band met het Scheldevraagstuk, die de volle aandacht verdienen. De Schelde is Nederlandsch gebied, staat dus orator Nederlandsche sou vereiniteit, evengoed als Limburg en Zeeland. Alléén Nederland heeft daarover zeggenschap. Dit souvereine recht werd intus- sclien door het verdrag van 1839 reeds eenigermatp verkort, door de Instel ling van een gemeenschappelijk toe zicht van Nederland en België op het loodswezen, de betonning en het on derhoud der zeegaten aan de Schelde. Inplaats echter dat nu van de wij ziging van het verdrag gebruik wordt gemaakt, om onze rechten te beves tigen, wordt aan die rechten opnieuw getornd. Wordt het nieuwe verdrag aange nomen, dan zal er van de Nederland- s-che souvereiniteit over de Schelde weinig overblijven. Volgens dit verdrag toch zal een commissie van beheer worden inge steld, bestaande voor de helft uit Bel gen, welker beschikkingen en veror deningen voorrang zullen hebben, bo ven de Nederlandsche beschikkingen en verordeningen. Het optreden van deze Commissie zal ten doel hebben de behartiging van de belangen der scheepvaart, gaknde 'de belangen van.de scheepvaart uiter aard boven de andere belangen, welke 'op den waterweg betrekking hebben en met name beheerschen de beton- ning, hebakening, verlichting, plaat sing op de oevers van alle inrichtingen voor de scheepvaart noodig, het onder houd en de verbetering van den wa terweg, waaronder verleggingen en doorsnijdingen, zelfs landwaarts van de band ij ken, het stopzetten van werken rivierwaarts van de ban- dijken, de politieverordeningen. Dat is een diep ingrijpende bepaling. Maar toch nog niet het ergste. Wanneer n.l. deze commissie niet tot eenstemmigheid kan komen, wat gezien de gewichtige belangen die hier >p het spel staan,'meermalen zal voor komen, dan is er een „Scheidsrechter lijke Commissie" van vijf leden van wie één Nederlander mag zijn, die met een vreemdeling, door Nederland mag worden aangewezen. x Zoo wordt het Nederlandsche be- Huur dus tenslotte volkomen uitge schakeld en blijft er van onze rech ten zelfs geen schijn of schaduw over. Maar dit is nog niet alles. In het verdrag is tevens bepaald, dat aan de Nederlandsche autoritei ten op de Schelde en hare toegangen uit volle zee verboden wordt de schepen gedurende hun doorvaart aan eenig onderzoek,oponthoud of be lemmering op welken grond ook, te onderwerpen. Dat is wel een heel zonderlinge be paling, vo^omen in strijd met wat in 1919 door de vijf Groote Geallieerde en Geassocieerde Mogendheden werd bepaald, n.l. dat de commissie die zich met de maatregelen welke uit (ton nieuwen toestand voortvloeien zal hebben bezig te houden, geen voorstel len zou mogen indienen, welke over dracht van territoriale bevoegdheden of internationale servituten bevatten. Geen internationale servituten dus. Maar wat het nieuwe verdrag be paalt is ;n werkelijkheid niets aniers Wijlen Prof. Struycken heeft er reeds eenige jaren geleden ie aan dacht op gevestigd, dat op deze wijze ten bale 'van België het Nedenand- sche staatsgezag ten aanzien van een bepaald gebied, volkomen wordt uit geschakeld. Onze souvereine rechten worden prijsgegeven. Wij komen in een toestand van af hankelijkheid ongeveer als het over wonnen Duitsch'anrl. En nu is het wel waar dat op dit punt eenige verbetering is verkregen, doordat in het Additioneel Protocol is bepaald, dat ook rekening zal wor den gehouden met andere rechtmatige belangen dan die der scheepvaart, en dat de kosten van baggerwerk boven la millioen kub. M. in een tijdvak van ^0 jaar niet door Nederland behoeven te worden betaald, maar dit neemt toch niet^ weg dat hier aan Nederland verplichtingen worden opgelegd, die van verstrekkende beteekenis zijn. Verwacht mag worden dat de Sta ten-Generaal, voor zij aan het verdrag hunne goedkeuring schenken, deze bezwaren ernstig zullen overwegen. V De openbare school. In het „Leidsch Ouderblad" het or- gaan van den Centralen Ouderraad, worden voor de openbare school gun stige pei spectieven geopend. Met de decadentie van de openba re school, zegt dit blad, is het nog niet zoo dreigend gesteld. „Er zijn teekenen van reveil (her leving) die moed geven. Sinds de splijtzwam, die inhaerent is met de Nederlansche mentaliteit haar wer king volbracht tot in de gelederen van onze kinderen, nauwelijks den zuigelingenstaat ontwassen, schijnt zich de openbare meening weer meer en meer te verklaren voor ons open baar onderwijs met zijn eenig mooi program, van eenheid en saamhoorig- heid. Zal ons volk eindelijk eens ge noeg krijgen van de doorgetrokken differentiatie, die hoopen geld kost, niet aan leergeld dat noodig is doch aan onnoodigen scholenbouw. Menig ouder, niet afkeerig van Pro- testantsch Christelijk onderwijs, als tegenwicht tegen het Roomsche, dat altijd min of meer apart gestaan heef en zich bij de huidige wet geheel af gescheiden heeft, is bij de voortgaan de splijting het spoor bijster geraakt en maakt mede front voor het over- heidsonderwijs". Deze langdradige zinnen zijn niet in alle opzichten even helder. Zoo is het ons h.v. niet duidelijk, wat we onder „doorgetrokken diffe rentiatie" hebben te verstaan, en ook hebben wij nooit gehoord, tenzij mis schien in enkele zuidelijke streken, van een verlangen naar Christelijk Protestantsch onderwijs als tegen wicht tegen het Roomsche. Onjuist is voorts, dat de openbare meening zich weer meer en meer voor het openbaar onderwijs gaat verkla ren, om de eenvoudige reden, dat de openbare meening zich altijd tegen de openbare school heeft uitgespro ken. Ons volk was nooit aan de open bare school gehecht, Wel werd met allerlei volstrekt niet altijd onschul dige kunstmiddelen de openbare school aan de natie gehecht, Overigens zijn wij verlangend te we ten, wélke teekenen van reveil het Leidscke Ouderblad heeft opgemerkt. In Leiden is het openhaar onder wijs door het bijzonder onderwijs over vleugeld. En schier geen dag gaat voorbij, of we lezen van openbare scholen, die gesloten moeten worden. Men moet wel over heel wat opti misme beschikken om onder derge lijke omstandigheden van moedgeven de teekenen van reveil te kunnen spre STADSNIEUWS. Prof. Hazen. Naar Aneta uit Indië b.ericht, zou Prof. Hazeu, hoogleeraar in de Javaan- sche taal en totter kunde aan de Uni versiteit alhier, wegens gezondheidsre denen naar Indië, waar hrj vroeger advi seur van Binnenlandsche Zaken is ge weest terugkee,ren. Volgens jbrj bevoegde kringen inge wonnen inlichtingen, is hiervan hoege naamd niets bekend en men acht hel om verschillende reden uitgesloten. ..Prof. Hazeu vertoeft sedert eenigen tijd tot herstel van zijn gezondheid in Veto (G. "Vermoedelijk is dit bericht te wijten aan een misverstand en moet in plaats van Prof. Hazeu Dr. Raden Ng Joer* batiaraka bedoeld zijn. Deze was hutoleeraar in het Ja vaansch aan de Leidsche Universiteit en heeft gedurende de laatste maanden Qplleges van Prof. Hazeu waarge nomen. De tijd, voor welken Dr. Poerbatja- raka als hutoleeraar was aangesteld'ia thans verstreken en reeds zeer spoedig keert hii naar Indië terug. Prof. Mr. E. H. Meyers. Prof. Mr. E. M Meyers, hoogleeraar in het burgerlijk recht en het interna tionaal privaatrecht, die eenige maan den gelpden naar Chili is vertrokken in verband het arbitrale aangelegen heden, heeft thans zijn taak volbracht. Alvorens naar ons land terug te kee- ren zal de hoogleeraar, die vergezeld is van zijn echtgenoote, verschillende universiteiten van Amerika en Enge land bezoeken. Den 26sten Juli wordt prof. Meyers hier te lande terugverwacht. Soc.-Dem. Wethouders. Dinsdagavond heeft, naar ,.Het Volk" meldt, een vergadering der afdeeliug Leiden van de S.D.A.P. plaats gehad, ter bespreking van de eventueele aan vaarding van wethouderszetels na de raadsverkiezingen van 1927. Na zeer geanimeerde besprekingen werd in principe tot aanvaarding be sloten, evenwel onder de navolgende voorwaarden: g 1. Er moet in den Raad aanwezig zijn een meerderheid, die zich bereid verklaar^ haar medewerking te ver- leenen tot het verwezenlijken van ee nige punten van ons gemeentepro gram en wier gezindheid den waar borg oplevert, dat zoo krachtig moge lijk zal gepoogd worden dit doel te be reiken. 2.Er moeten twee sociaal-democra tische wethouders worden verkozen, die uitdrukkelijk de verklaring afleg gen, hun functie te zullen waarnemen in zoo nauw mogelijk contact met de raadsfractie en de afdeeling en voor het wethoudersambt te zullen bedan ken, zoo spoedig als zulks door de af deeling wenschelijk wordt geoordeeld. In een bericht in een ander blad werd hieraan nog toegevoegd, dat men er op rekent het volgend jaar het aan tal Soc.-democr. raadsleden op 9 of 10 te kunnen brengen. Hoog bezoek. Gistermiddag .heeit de commissaris der Koningin in Zuid-Ho^iaad, Baron Sweerts de Landas Wvborgh, Leiden be zocht en daarbij den burgemeester, Jhr De Gijselaar een bezoek gebracht in diens woning aan het Rapenburg. Wielerwedstrijd. De Nederlandsche Wielerbond heeft de leiding óp zich genomen van Ie voorbereidende wedstrijden voor de Olympiade, die in 1928 te Amsterdam staat te worden gehouden. Onder de auspiciën van deze orga nisatie zijn dan ook dezer dagen de wedstrijden aangevangen om de Natio nale wegkampioenschappen Een daar van is vandaag gehouden op het tra ject Amsterdam—AlphahLeiden Den HaagOegstgeestAerdehhout— SantpoortVelzen—DriehuizenHaar lemHeemstedeHoofddorpAmster dam. Aan den wedstrijd werd deelgeuomen door professionals, amateurs, nieuwe lingen en veteranen. Gestart werd aan het begin van den Hoofdweg in de Haarlemmermeer onder Sloten hij tusschenpoozen van een kwartier. Tusschen 9.25 en 10.15 waren hier al le groepen gepasseerd. De Controle post was geplaatst op den voetbrug bij den spoorwegovergang aan den Rijns- burgerweg waarvan de deelnemers ook allen gebruik moesten maken om wachten voor de afsluitboomen "te voorkomen en toch de eenheid in het traject te bewaren. Het was'den sprinters, die met hun karretje op den rug tegen de brug opklauterden om daar een controle stempel op den nummerband te krij gen wel aan te zien, dat zij al een heel eindje achter zich hadden. Er waren eenige bij, die onderweg gevallen waren. Een gevaar, dat voor al bij wedstrijden op onze wegen nogal groot is. De renner Paymans uit Tii- hurg kwam om deze reden 5 minuien na zijn hoofdgroep door de post, en even later kwam er een andere ren ner, die er zelfs een pedaal bij verlo ren, en zich aan knie en arm bezeerd had. Hij werd door een controleur ver gezeld naar het Acad. Ziekenhuis, waar eerst eens een goed verband werd gelegd. De politie had onder leiding van in specteur de Bock gezorgd voor een goede regeling op de kruispunten van de Mare- en de Rijnsburgersingel, zoo wel als bij het station, waar de deel nemers alles gereed vonden om met een minimum oponthoud de controle post te kunnen passeeren. De eerste professionals en amateurs die hier aankwamen passeerden in de volgende orde: v. Wijk (B. op Zoom), Verhegge (Eindhoven), G. v. d. Berg (A'dam), P. Straat (idem), Dijk (Vin- keveen), Klaas v. Nek (A'dam), v. d. Wiel (R'dam), Ikelaar (A'dam), Bonte koe (Den Haag). 2e Groep: J. C. v. d. Berg (A'dam) Franssen (Ubachsberg), Kloppenburg (A'dam) en Melis (Helmond). Met Splinter naarZwitserland. Gelukkig voor de vele ongeduldigen, die de firma Splinter gedurig lastig vielen met een telefoontje om te vra gen of hun lot er nog niet „nit" was, zijn nu toch de nummers bekend ge worden van de tien boffers die voor haar rekening een reisje naar Zwit serland kunnen gaan maken. Serieus als altijd, werd in tegen woordigheid van de dagbladpers de uitslag bepaald door volgens een goed gekozen methode de fa. Splinter is ervaren in het uitdeelen van verrassingen uit iedere vooraf vast gestelde hoeveelheid eenige candida- ten bij loting aan te wijzen. Het was geen kleinigheid om elk der talrijke deelnemers een kans te geven, maar niettemin is dit toch bereikt. Ieder heeft zijn kans gehad. Ons woord er op als pers. Waarschijnlijk zal men nieuwsgierig zijn naar het verder verloop van deze reclame. Mochten er onder de geluk kigen zijn die niet geheel de gave van het woord en de pen missen, dan zul len zij natuurlijk gaarne hun reiser varingen te boek stellen, om de firma Splinter gelegenheid te geven ook an deren ervan te laten genieten. In de advertentierubriek vindt men de nummers van de a.s. reizigers. Het zijn 00106, 03206, 0g387, 07919, 09003, 11412, 13781, 19419, 16991 en 14812. Het Noordeinde. Het in het Noordeinde toegepaste sy steem van asphalteering, waarover wij bereids een en ander mededeelden, blijk" er in elk geval een te zijn dat zee; snel viF-'-kt. Was gisteren nog pas het bovenste dek gereed en ingewalst. na een dag rust is het vanmorgen met scherp maas zand bestrooid en werd het Nchrdeindo ontdaan van z'n staketsels om het ver keer weer door te laten. Reeds den ;e- heelen" dag snorren er de auto's :-y rustig overheen. Toch schijnt het laatste gedeelte, n.l van de "Varkenmarkt tot aan het Kort Rapenburg gelqker te zijn- dan het.eer ste, waarbij net dek van de Wittepoorte brug is infeegrepen. Of hier reeds spra ke is van perfectie van het eene sy steem boven het andere dan wei ol het tweede gedeelte na het verdwijnen van het zand ook moo.er zal zgn4 zul len we spoefig kunnen conscateeren. Onze zorgvolle verkeerspolitie heef: van de geLgenheiu gebruik gemaal om hei rijdend pubLek het rechtskciu- den I»g leeren, ctoor op de middenlijn hier en daar een schraag te laten staan Overbodig lijkt ons deze maatregel intusschen niet, want onget\ifQie.<l zui len, wanneer men ongelukken wil zien voorkomen, de verkeersregelen siren ger moeten worden gevolgd, nu oo*. de verbeterde wegenc ons truc tie mee werkt om het voor dit gedeelte toch reeds drukke verkeer, te versnellen. Stedelijk Gymnasium. Gesl. voor B., dames H. A. Brands, N. E. Gorter, J. C. Herfst, heeren M. J. Heering en J. F. Kek. Afgewezen 4 candidaten. Zweminrichting „De Zijl." Hedenavond 8 uur zal een vriend schappelijke waterpolo-wedstrg n ge speeld worden tusschen De Zrji I en een versterkt 7-tal van - de Goudsche Zwemclub. Tot concierge van het Gem. Ar chief alhier is benoemd de heer A. de Bruin, agent van politie te s-Graven- BINNENLAND^ Coöp. Centrale Raiffeisenbank. Onder voorzitterschap van den heer G. W. Stroink, burgemeester van Steen wijkerwold, werd gisteren de aigemee- ne vergadering gehouden van de Coop. Centrale Raiffeisenbank. In zijn ope ningswoord wees de voorzitter er op, dat de resultaten van het afgeloopon jaar tot tevredenheid stemmen, gezien de winst, die gemaakt werd. In korten tijd kon voldaan worden aan opvragin gen tot een bedrag van f 30.000.000 zon der hulp van anderen. Het verheugde spr. dat bijna alle banken hebben 'me degewerkt aan de statutenwijziging. In den landbouw is de toestand niet gunstig, voorzichtigheid bij de crediet- verleening is daarom gebóden. Vervol gens werd het reeds gepubliceerde fi nancieel verslag goedgekeurd. Bij de besprekingen' werden de op merkingen van de Nederlandsche Bank in haar verslag omtrent de coöperatie ve vereenigingen op bankgebied naar voren gebracht door de afdeeling Vin- keveen. Deze afgevaardigde waardeer de de waarschuwing van de Neder landsche Bank, doch zij was onnoodig, omdat het bestuur ze ieder jaar zclt reeds geeft. De Nederlandsche Bank miskent ons doel, verheffing van den landbouw door verstrekking van goed koop, eigen crediet. Spr. protesteert dan ook tegen de uitlatingen van de Nederlandsche Bank. (Luid applaus). Den voorzitter verheugde het, dat deze zaak thans ter sprake is ge bracht. In de 26 jaren, dat de bank be staat, is er niets gebeurd wat aanlei ding kan geven tot hetgeen in het ver slag der Nederlandsche Bank staat. Daarna voerde de voorzitter van het bestuur, de heer F. A. R. baron van Ittersum, het woord, die er op wees dat in het verslag niet gesproken worut van de Centrale Bank te Utrecht. Merk waardig is echter, dat het Raiffeissen- systeem döor onze regeering gesteund wordt. Onze bank heeft 120.000 leden. 1 pet. van hen beschikt reeds over een onbezwaard eigendom van f 135.000.000 terwijl het maximum toegestane cre diet slechts f 45.000.000 bedraagt. Er bestaat voorts 11 12 millioen aan sprakelijkheid; de reserve der boeren leenbanken is ongeveer 7 millioen en de Cenrtale Bank heeft bovendien nog ongeveer 2Y* millioen reserve. Reeds f 30.000.000 werd uit eigen middelen verstrekt en volgens onze ac countants heeft de Centrale een liqui diteit van 80 pet. Herkozen werden als lid van het be stuur mr. dr. G. F. M. baron van Hu genpoth tot Aerdt te Den Haag; als le den van den Raad van Toezicht de heerep G. W. Stroink te Steenwijker- wold en C. S. van Beuningen te Maars- Gewone ad-ertentiën per regel 22'/* cent Ingezonden Mededeeiingen, dubbel tarief. Bij contract, belangrijke reductie. Kleine adrertentiën bij Tooraitbetaling Tan ten hoogste 30 woorden, worden dage» lijk* geplaatst ad 40 cent. Belangrijkste nieuws in dit Nummer. Binnenland. De afd. Leiden van de S D. A. P. heeft zich bereid verklaard, onder zekere voorwaarden, wethouderszetels te aanvaarden. Vergadering van ambtsdragers in de Ned. Herv. Kerk inzake reorganisatie van de Kerk. De alg. vergadering der Coöp. Centr. Raiffeisenbank. Buitenland Het nieuwe kabinet-Eriand is ge vormd. Cailiaux is minister van ii- nanciën. De wet op de mijnindusirie is in het Eriische Lagerhuiss ingediend. De Ar beiderspartij heeft een ameudemeut tot verwerping ingediend. Portugal op weg naar de monarchie? bergen, en in de vacature-Baumaun werd gekozen de heer P. F. Veelenturf te Hazerswoude Als plaatsvervangende bestuursle den werden aangewezen de heeren F. P. E. van Dithuyzen te Baarn en C S. van Beuningen te Maarsbergcn. Daar na werden verschillende statuienwij zigingen behandeld en goedgekeurd Belastingen. Naar aanleiding van de verschillen de adressen der Kamer van Koophan del te Amsterdam inzake belastingorit werpen, zeide de heer Ch. E. H. Boisse- vain in de vergadering dezer Kamer, dat het geheele Nederlandsche voik snakt naai- vereenvoudiging der belas tingen. Wij zuchten onder allerlei 5e- lastingpapieren, reclames en futilit. i- ten. Iedere nieuwe minister van Fi nanciën schijnt als taak te hebben e. n nieuwe belasting uit te denken leg- n een dergelijke mentaliteit van dii de partement moeten wij op komen Tegen de Weeldeverteringsbelasting. De.bond van Nederlandsche vereeA- gingen in den edel-metaalhandel en -nijverheid (B.E.V.) heeft zich, naar aanleiding van het voorstel tot heffing eener weeldeverteringsbelasting tot de Tweede Kamer vfvonj met het drin gend verzoek, er niet toe mede te wer ken, dat dit voo.'stel wet wordt. De B.E.V. vestigt er de aandacht op. dat goud en zilver reeds bij do den waarborg met meer dan 30 pel. van de waarde belast zijn. Hei aantal inwoners van Zvnd-Koïtord De commissaris der Koningin in ie provincie Zuid-Holland heeft aan B. en W; der gemeenten in die piovihti® en aan verscheidene andere belangheb bende colleges, een circulaire gei'i< ht ter begeleiding van een staat, die liet cijfer der bevolking van de gemeenten in deze provincie op 31 Decern be.- 1325 aangeeft, welk cijfer van liet Centraal Bureau voor de Statistiek is opge maakt. Blijkens dezen staat was het totaal aantal bewoners der provincie op dl December 1925 1.812.890; hel aatuai mannelijke personen <s8G. en bet aantal vrouwelijke 926.788. Kelen voer Engeland. Als gevolg van de kolenstaking in Engeland komen zeer veel Britsche stoomtrawlers naar IJmuiden om hun ne bunkers te vullen teneinde het be drijf te kunnen uitoefenen. De afzet is daardoor zeer groot geworden, want meestal nemen de schepen niet alleen voldoende kolen mede voor ééne reis maar ze vullen de bunkers zoo vol, dat ze na de eerstvolgende l innenkomst in Engeland nog een tweede reis kunnen maken. Op die manier hebben zij geen tijdverlies om eerst naar Nederland te moeten komen. Bovendien hebben deze week een Britsche en een Deensche schoener te IJmuiden eene lading kolen ingeno men met bestemming naar Lowestoft, waar de kolen gebruikt zullen worden voor verkoop aan vischstoomers. Commissie voor den tabaksaccijns. De minister van financiën heeft: le. aan den heer F. Lieftinck J.H.zn. te Amsterdam, op diens verzoek, eer vol ontslag verleend als lid van de com missie van deskundigen voor den ta baksaccijns, onder dankbetuiging voor d© door hem als zoodanig bewezen diensten; 2e. benoemd als lid van de commis sie van deskundigen voor den tabaks accijns den heer W. P. de Vries, te Vel- sen, thans plaatsvervangend lid dier commissie, en tot .plaatsvervangend lid den heer F. Meerkamp van Emb den, makelaar in tabak, te Rotterdam.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1