CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRIJS 7de JAARGANG ZATERDAG 19 JUNI 1926 NUMMER 1851 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal i 2.50 Per week 0.19 Franco per post per kwartaal i 2.90 BUREAU: Hooigracht 35 Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 Gewone advertentiSn per regel 22V» cent Ingezonden Mededeelingen, dnbbel t&rieL Bi) contracts belangrijke reductie. Kleine advertentiSn bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden dage lijks geplaatst ad 40 cent dit nummer bestaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. De belastingontwerpen II. Zooals in ons nummer van j.l. Maan dag reeds werd aangetoond, kunnen tegen de belastingplannen van Minis ter de Geer zeer belangrijke bedenkin gen worden aangevoerd. Zijn bedoelen inzonderheid voor de groot© gezinnen en weinig draagkrach tigen den belastingdruk eenigermate te verminderen, moge prijzenswaard zijn, dit neemt toch niet weg, dat de middelen die tot dat doel moeten lei den, niet zonder meer kunnen worden toegejuicht. Zoo is er b.v. terecht op gewezen, dat bet zeer de vraag is of Je voorge stelde schrapping van Je Leeningsop^ centen op den suikeraccijns, waarme de een bedrag van f8 millioen ge moeid is, aan de bedoelde belasting betalers ten goede zal komen. Vermoedelijk zullen daarvan in de eerste plaats profiteeren de grossiers en de winkelier», wat opziohzelf niet onbillijk is, omdat de suiker een dei- artikelen is waaraan betrekkelijk wei- nig verdiend wordt, maar dat is toch niet de bedoeling van de ingediende ontwerpen. Bovendien is de kans zeer groot dat als de prijs iets lager kan worden gesteld, bet suikergebruik een weinig toeneemt, zoodat de gezinsuit gaven niet noemenswaard verminde ren, terwijl van vermindering van druk zeer weinig gevoeld wordt. En nu is 't wel waar, dat door een ingrijpende herziening van de R.IB. de band die in later jaren tussohen Rijks- en gemeentelijke belasting veel al gelegd is erpstig bedreigd, wordt, maar ditzelfde geldt ook van een wij ziging van de Personeele belasting. Een wijziging van de R.I.K. belas ting moge tot administratieve moei lijkheden aanleiding geven, een wijzi ging van de Personeele belasting zal zoowel voor gemeenten als voor Pro vinciën zeker niet mindere bezwaren met zioh brengen. Onze bedoeling is echter niet de voor- en nadeelen van de ingediende ontwerpen tegen elkaar af te wegen, maar wel om ©enigermate een inzdcbt te geven in de plannen van Minister de Geer, teneinde de lezers in staat te stellen de behandeling van deze voor stellen zoowel in als buiten de Ka mers, te beter te kunnen volgen. En dan verdient allereerst de aan dacht, de in de M. v. T. gemaakte op merking, dat de thans aanhangige ontwerpen, «niet onafhankelijk van el kaar zullen kunnen worden bezien. Zouden de ontwerpen betreffende de hal veering der verdedigi gingsbelas- tmg II en de schrapping der leenings- opcenten op personeel en suikerac cijns desnoods tezamen kunnen wor den aangenomen en uitgevoerd zon der dat de overige ontwerpen tot stand •kwamen, de overige ontwerpen tot verlaging van de successie- en de per soneele belasting zijn onafscheidelijk verbonden aan de ontwerpen waarin nieuwe heffingen worden voorgesteld. Al deze ontwerpen betreffen den ge wonen dienst en op een overschot, van eenige beteekenis op dien dienst mag, zooals de zaken thans staan, nog al lerminst worden gerekend. Het is wel waar dat de gepubliceer de middelenstaten geen aanleiding ge ven tot pessimisme, maar dit neemt naet weg, dat 't nog steeds zaak blijft de voorzichtigheid te betrachten, te meer waar zooals nog op 17 Maart in de TweedeKamer werd uiteengezet, op verschillende onafwendbare stijgin gen in sommige uitgaven, (o.n. die voor het inval i d it ei tsfon d sen dalin gen in sommige inkomsten gerekend moet worden. Van de ingediende ontwerpen trek ken uitteraard het meest de aandacht die ontwerpen die het instellen van nieuwe belastingen beoogen. Men moge al van oordeel zijn, dat beter andere belastingen verlaagd kon den worden, dan door de Regoering werd voogesteld, tegen de verlaging van de Verdedigingsbelasting, de ver mindering der Successiebelasting en der Personeele belasting en de schrap ping van de opcenten der Personeel© belasting en den Suikeraccijns, zal op zichzelf weinig bezwaar worden ge maakt Anders echter staat het met de aan vulling der Zegelwet waardoor verte ringen in hotels enz. worden belast en met het voorstel tot heffing eener Weeldeverteringsbelasting. Wat het eerste ontwerp betreft is met de bezwaren die sinds de ver schijning van het oorspronkelijke ont werp werden ingediend, terdege reke ning gehouden, zoodat de voorgestelde belasting zoo weinig mogelijk zal druk ken op hen die gebruik maken van de goedkoopere hotels, pensions en koffie huizen. Overigens is het niet duidelijk dat wat overal in het buitenland moge lijk is en tot niet de minste moeilijk heden aanleiding geeft, hier niet mo gelijk zou zijiï. Ook inzake de belasting op sommi ge weeldeuitgaven is rekening gehou den met de bezwaren die daartegen door belanghebbenden werden aange voerd. Om aan die bezwaren tegemoet te komen heeft reeds Minister Coljjn en de heer de Geer is hem daarin ge volgd besloten niet meer den ver koop in het klein te belasten, doch de aflevering door den vervaardiger of wel den invoer. De heffing zal nu geschieden b ij d e bron, wat .mede het toezicht verge makkelijkt, daar bij fabrikanten enz. een goede boekhouding wordt gevon den. die bij defoitanten nog maar al te vaak ontbreekt. De groote strijdvraag is hier wat al dat niet onder weeldeartikelen moet worden geangschikt. Toen (jnlangs door Minister de Geer aan een deputatie van belanghebben den gevraagd werd een iuiste defini tie te geven, moesten zij het antwoord schuldig blijven. Hun ideaal zou,zijn dat het geheel© ontwerp werd inge trokken. Dat is ongetwijfeld gemakkelijk en eenvoudig, maar door dat te doen wordt ook de weg afgesloten om tot verlaging van inderdaad zwaar druk kende directe belastingen te geraken. Vertrouwd mag daarom worden dat de Kamers deze ontwerpen, zij het dan niet ongewijzigd, zullen aannemen. De tegenwoordige toestand, dat zij die sparen extra zwaar belast worden, terwijl zij die zorgeloos leven naar verhouding weinig bijdragen, mag niet bestendigd'1 blijven. Y Off'cieren van geestelijk welzijn Evenals het Nederlandsche leger krijgt thans ook bet leger in Nederl. Indië zijn leger- en vlootpreJikanten, of zooals Minister Koningsberger het gisteren in de Tweede Kamer uitdruk te, zijn officieren van geestelijk wel zijn. Er is voor dit instituut in Inlië, waar de geestelijke verzorging der mi litairen wel veel te wensohen over moet laten allicht iets te zeggen, al blijft een bezwaar dat wel bij de be noeming, maar niet bij de ver zorging met de verschillende rich tingen op geestelijk gebied rekening kan worden gehouden, terwijl ook het feit, dat de „geestelijken" den hoofd officiersrang bekleeden een goede „ver zorging" niet zal bevorderen. Het lijkt wel heel mooi dat op dit gebied van Regeeringswege iets ge daan wordt, maar wij vreezen dat de resultaten beneden de meest matige verwachtingen zullen blijven. Is er in Indië voor het instituut van „Officieren van geestelijk welzijn" al- ftcht nog een en ander te zeggen, om dat het daar voor de Kerken zoo goed als onmogelijk is aan de geestelijke verzorging der militairen aandacht te schenken, in ons land zou, naar het ons nog altijd wil voorkomen, dit in stituut'gevoegelijk kunnen worden af geschaft. De militairen hebben daaraan be halve misschien in den tijd dat de kampementen worden betrokken niet de minste behoefte. Zij hebben alle gelegenheid de gods dienstoefeningen bij te wonen, de ca techisaties te bezoeken enz. Er is geen enkele reden waarom de toch al korte oefeningstijd telkens zou moeten wor den onderbroken, voor het bezoek van een legerpredikant, met wie het groot ste deel der militairen vaak niet het minste geestelijke contact heeft. De bedoeling die bij het organisee- ren van dezen „geestelijken dienst" voorzat valt te prijzen. Het kan niet anders dan worden toegejuicht, dat de regeering niiet alleen voor het stoffe lijk, maar ook voor het geestelijk wel zijn der soldaten wil waken. Maar meer dan de bedoeling kunnen wij hier toch niet waardeeren. V De totalisator. Toen onlangs de Tweede Kamer een voorstel van den heer Van Rap- pard tot heffing van het total Lsator- verbod verwierp, gaf naar de meening van de vrijzinnige pers de rechterzijde weer een blijk van haar dornporstac-' tiek. Niet alleen de ontwikkeling van de sport werd op deze wijze bedreigd tn dat beteekent wat in onzen sport- Ijevenden tijd maar ook Je hoog geroemde vrijheid zou onder dezen maatregel Iijlden. Gelukkig blijken er in vrijzinnige kringen tocb ook nog, althans enke len te zijn, die oog hebben voor de werkelijkheid en die den moed heb ben van hunne overtuiging blijk te geven. Zoo schrijft b.v. de heer Hans In .„De Olympiade" dat er niets is dat de sport onzuiverder maakt dan bet wedden en gokken. De belangstelling voor de rennen, zoo zegt hij, was toen de totalisator nog bestond, geen belangstelling voor de sport, maar voor het gokken. Daar om kwam de groote massa naar de rennen. Het was eea zuiver specula tieve liefhebberij. De heer Van Rappard had overigens nog wel zulke goede bedoelingen. In de Kamer deed bij de toezeggiDg, dat de Nederlandsohe Harddraverij en Renvereeniging er borg voor zou staan, dat als de totalisator weer in gevoerd werd, „er geen bookmaker meer zou worden toegelaten." Welnu, schrijft de heer Hans: „Be grijpt de beer Van Rappard niet, dat deze woorden een scherpe aanklacht inhouden tegen de Nederlandsche Harddraverij- en Renvereeniging? Immers, de bookmaker is op het oogenblik verboden, en uit het boven staande blijkt, dat de Vereeniging dit bedrijf toch opzettelijk tolereert. Want als zij gelijk de heer Van Rappard zegt er borg voor staat, dat bij in voering van den totalisator geen book maker meer wordt toegelaten, dan be wijst dit dat zij de macht heeft, de boogmakers te weren. Maar waarom doet zij het dan op dit oogenblik niet? Waarom laat zij dit sinistere bedrijf stil zijn gang gaan?" Dat is zeer juist opgemerkt. Uit wat de heer Van Rappard mee deelde is geen andere conclusie mo gelijk, dan dat de Nederlandsche Hard draverij- en Renvereeniging opzettelijk en stelsel-matig een wettelijk verbod saboteert. De Regeering is nu gewaarschuwd. Verwacht mag worden dat zij een ernstig onderzoek zal instellen en te gen deze clandestiene gokkers en hun begunstigers krachtig zal optreden. STADSNIEUWS. Mathesis Scientiarum Genitrix. Gisteravond bad in den foyer der Stadsgehoorzaal de 144ste algemeen© vergadering van 't Genootschap „Ma thesis Scientiarum Genitrix" plaats. Aanwezig waren behalve de leden, ouders van leerlingen, terwijl het Da- gelijksch bestuur der gemeente was vertegenwoordigd door den heer J. B. Meynen. De voorzitter, de heer li. jA. M. Touw opende de vergadering ei "gaf daarna het woord aan den secretaris Mr. Syp- kens tot het voorlezen var de notulen der vorige algemeen© vergadering, die onveranderd werden vastgesteld. Narpens de commissie ot het na zien der boeken verklaard» Dr. J. C. Schalkwijk, dat de boekei van den penningmeester in orde bevmden zijn. De ontvangsten over het afgeloopen jaar bedroegen f74.698.91 ai de uit gaven f58.987.60. De penningmeester werd van zijn beheer gedeihargeerd. Hierna had bes-tuursverkiezng plaats. Aan de beurt van aftreding warm de heeren Prof. v. d. Woude, Dr. S. P. Holst Weber, J. Steringa enJ. Zitman, waarvan de eerste niet wedir herkies baar was. De aftredenden verden her kozen en in de plaats van Prof. v. d. Woude werd gekozen de neer G. A. van Klinkenberg, directeir der Ste delijke Lichtfabrieken. Aan den Burgemeester die bericht van verhindering had goonden. werd een telegram gezonden, waarin hem voorspoedig en voliedig herstel werd toegewensoht. Nadat de leerlingen ;e zaal waren binnengetreden, hield le voorzitter zijn jaarlijksdhe rede ex er de lotge vallen der school. Spr. heette de aanwezgen hartelijk welkom; hij richtte zich n 't bijzonder tot wethouder Meynen en getuigde met voldoening, dat hel genootschap zelden een vergeefsch broep op het Dag. Best. van de gemeeite doet wan neer de belangen dit nodig maken. Vervolgens gaf spr. ouór gewoonte een verslag van de mees belangrijke gebeurtenissen, die in 1916 ten opzich te van het Genootschap n zijn onder wijsinrichting zijn voorgevallen. Hij noemde allereerst de herden king van het 140-jarig beta an in Sept. 1.1. Een tweede belangrjke gebeurte nis was de herdenking van he»t 25- jarig bestaan van den electrisohen cursus, die toevallig sanenviel met den 140sten verjaardag van het Ge nootschap. Deze curas vormt een hoogst belangrijk ondedeel van het onderwijsprogramma er school. De cursus heeft gedurene dit 25-jarig tijdvak rijkelijk goede 'ruohten voort gebracht. Ter herdenking van lit zilveren ju bileum heeft het besuur een prijs vraag uitgeschreven, waaraan alle leerlingen kunnen deeïemen eri waar voor prijzen van f400 n f2C0 zijn uit geloofd. Het bestuur beft gemeen on deze wifze dit jubdlevn waardig tv kunnen herdenken en ziet met groote i belangstelling de beatwoording de zer prijsvraag tegemot. Toen in het begin van den vorigen cursus bekend werd, dat de Indische Posts chool zou worden opgeheven, beeft bet bestuur stappen gedaan bij de gemeente om de beschikking te krijgen over het geheel© schoolge bouw. Deze stappen hebben tot een goed resultaat geleid en de betrokken Minister beeft de schikking goedge keurd. Zoo beeft dan het Genootschap nu de beschikking over een eigen ge bouw en biermede is een lang gekoes terde wenscih in vervulling gegaan. Geheel bevredigd zal bet bestuur ech ter eerst zijn, wanneer óf bet bestaan de gebouw geheel is 'gemoderniseerd óf wanneer het een nieuw gebouw beeft gekregen. De verlichting iaat evenals de sanitaire inrichtingen op de bovenverdiepingen nog veel te wen sohen over. Men zal nogmaals de aan dacht der autoriteiten op deze niet meer houdbare toestanden vestigen. Het Genootschap telt thans 5 leden van verdienste, 5 buitengewone leden en 304 leden. Spr. herinnert vervolgens aan de zooeven plaats gehad hebbende ver kiezing. Hij roept Prof. v. d. Woude een tot weerziens toe en wenscht de anderen geluk met bun herbenoeming In het corps leeraren hadden eenige mutaties plaats. Aan N. H. Middelbeek werd op zijn verzoek eervol ontslag verleend. In zijn plaats werd benoemd Ir. C. Qlokhuys w.i. Op 1 Februari werd aan Ir. G. H. Meerburg op zijn verzoek eervol ontslag verleend en als zijn plaatsvervanger gedurende den loopenden cursus werd aangesteld de beer Ir. F. van Teutem, Den Haag. Den amanuensis voor de natuur- en scheikunde P. C. v. d. Nat werd met ingang van 1 Jan. 1926 wegens bet bereiken van den pensioengerechtig den leeftijd eervol ontslag verleend. Tot opvolger werd benoemd Je heer J. Kukler. Op 1 Jan. 1926 bedroeg bet aantal leerlingen der dagschool 20 en der avondsobool 386, tegen 21 en 378 op 1 Jan. 1925. Het Genootschap ontving van de vereeniging van oud-leeriingen van M. S. G. f*100. Verder k^vamen van firma's en particulieren geschen ken in den vorm van boekwerken, platen, toestellen enz. in. Verder deed de voorzitter eenige mededeelingen over de uitgeschreven prijsvragen en wenschte de prijswin- ners met hun onderscheiding geluk. Met groote warmte getuigde de voor zitter ten slotte van de toewijding en ijver van den directeur der school, Ir. Verwijs en van de overige leerkrach ten, terwijl hij ook met genoegen ge drag en vorderingen van de leerlin gen prees. Hierna had de uitreiking der diplo ma's plaats. De voorzitter wees er de vertrekkende leerlingen op, dat de toe stand op maatschappelijk gebied verre van schitterend is, doch hij twijfelde niet of zij zouden de moeilijkheden kunnen overwinnen. Onder applaus werden vervolgens de bekroningen uitgereikt. De voorzit ter wenschte de bekroonden geluk met hun succes, inzonderheid «ten heer van Weeren, die van het onderwijs net volle profijt heeft getrokken. Bij de rondvraag vroeg de heer Si- rag, lid der jury, het woord, die zich m waardeerende woorden tot het be stuur richtte en verklaarde dat het onderwijs aan Mathesis niet behoeft onder te doen voor dat aan Middel bare Technische Scholen. Namens de leerlingen, die de school verlaten, voerde de beer Hermans bet woord, die dank uitsprak voor het ge noten onderwijs en de verzekering gaf dat de oud-leerlingen steeds den naam van Mathesis zullen hoog houden. Spr. eindigde met Mathesis nog tal van bloeiende jaren toe te wenschen, waarna door alle leerlingen staande het Math es is lied werd aange heven. De voorzitter sloot hierna de verga dering en opende de tentoonstelling die vervolgens door de aanwezigen be zichtigd werd. Beantwoording der Prijsvragen. Inde groote Stadszaal wordt de jaarlijksche tentoonstelling van werk stukken en teekeningen van leerlingen gehouden, die dit jaar bijzondere be langstelling verdient, ornaat hier ook zijn tentoongesteld ae antwoorden in gekomen op de vijf jaarlijksche prijs vraag van „M. S. G." t.w. voor bouw kunde, voor (decoratief teek enen en voor boetseeren. Op de eerste prijsvraag^ „Het ont werpen van een naltegebouwtje op 'n modern stadsplein" waren vijf ant woorden ingekomen, welke op een kleine uitzondering na aan de gestel de vragen voldeden. In haar rapport zet de jury, be staande uit de neeren ir. P. Hoogen boom, R. M. J. van Oerle, M. Si ra v, IT. Sutterland en C. v. cl. \Vili:, ui' voerig haar raeeniug over cb ant woorden uiteen en zij nucne stjmnlen t t d cun>.lusi:. aan do inzending ondei nc. mo'1 „Rustpunt" de< eerste prijs, zijuc.e .üe groote zilveren medaille met ec.4 De* Belangrijkste nieuws in dit Numoigr. Binnenland. De 141ste algemeene vergadering van- „Mathesis Scientiarmn Genitrix" te Leiden. Buitenland. Herriot kabinetsformateur in Frank rijk. Morgen heeft in Dnitschland het volksreferendum over de schadeloos stelling der gewezen vorstenhuizen plaats. Maandag worden in het Brltsche La gerhuis de voorstellen Inzake de reor ganisatie van het mijnbedrijf ingediend Te Smyrna is een complot tegen den den president der Turksche republiek ontdekt. loaning van f100, toekomt. Deze in zending was van den heer A. vanl iWee ren Pz., Vliet 27 alhier. De inzendingen onder de motto's „Alida" en „Centrum" schat de jury van gelijke en wel zulke waarde, dat zij heeft besloten aan bedde inzenders den tweeden prijs, zijnde de kleine zil veren medaille met een belooning van f 50 toe te kennen. Deze inzendingen zijn van de heeren W. F. Broers Tzn., te Voorschoten en N. de Boer, Steijjn* laan 65 te 's-Gravenhage. pver de inzending, die den lsten prijs verwierf, zegt de jury in haar rapport: De zijdelingsche toegangen verdoe" len de wachtruimte op gelukkige wijze in twee gedeelten, beide van pretti ge ligging en' verhouding 'en met zeer goed uitzicht. Ook verder is de platte grond logisch in elkaar gezet. Het algemeen aspect laat rijkere vor men zien, waarbij ook naar buiten de beteekenis der inwendige ruimten dui delijk spreekt. De geslotenheid der toiletten komt göed uit tegenover de openheid der beide wachtruimten, die onderling weer zijn gescheiden4 door stoere, afsluitende muurdammen, noo dig voor het dragen der ver over stekende afdekking. Uit de rustige voeting, gevormd door de toiletten, ontwikkelt zich op natuurlijke wijze de ondersteuning voor de bekronende klok, geestig gevat tusschen in de lucht verijlende elementen. Het detail op ware grootte toont een wachter bij aen ingang en demon streert duiaelijk dat de inzender naast bouwkundige capaciteiten tevens be schikt over moderne omamentale vor* menkennis en over de gave om die in uitstekende techniek vaardig weer te geven» Het vlotte teekenwerk is ook verder zeer beschaafd. Op de tweede prijsvraag (decoratief teekenen): „Het ontwerpen van drie glas in lood ramen voor "de traphal van het nieuwe schoolgebouw van M. S. G." zijn t'wee antwoorden ingeko men, ondfer de motto's' „Eenvoud" en „Polychroom". Deze laatste verwierf den eersten prijs, groot. zilv. med. en f 100 en bleek eveneens te zijn vani A. van Weef en P'z., Vliet 27 alh. terwijl '„Eenvoud" van den heer P. y. van Weerlee, Haarlemmerstraat alhier, als aansporing een eervolle vermelding en f50 werd toegekend. Over Polychroom" zegt de jury, bestaande uit de heeren r. M. J. v. Oerle, J. Zitman, M. Sirag, H. Sut terland en C. v. d. Walk, in haar rap port: De drie paneel en vormen, hoewel een goede decoratieve oplossing, die niet geheel vrij van eenige conventie, mede door de delailleering en kleur hun werking niet zullen missen. Het hoofdmotief is goed gevonden, wordt echter in hare oprijzing gehin derd door de te veel als frame be handelde bovenrandversiering, die aan de staande zijden geen enkele afslui ting vindt en dus zou kunnen wor den doorgedacht, wat in strijd is met de in het ondergedeelte aangegeven verticale accenten. Jammer is ook, dat'de zijpaueelea door de staande strook gebrandschil derd glas te veel worden "erbroken. De onderrand-versiering van het lin ker paneel komt in botsing met de beide verticale accenten en uoet daar door eenigszins onrustig. Gelukkiger is de oplossing van dit gedeelte in het rechter paneel. De de tailleering en de plaatsing van hoofd motieven is keung opgelost met eeu goede, doch eenigszins monotone toe passing van gebrandschilderd glaa. ITet ontwerp zou door sterkere kleur tegenstelling aanzienlijk verrijken, wat in oen trapna 11 ruimte als de gegevene betere werking zou zijn. Het teekenwerk is zeer gevoelig, eu uiei veel Üefde behandeld, waarbit voor al dc icekr.iiug op schaal 1 k 10, uit muntend hei tinns, u ante doet aan voelen. Technisch zijn deze user

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1