CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN Belangrijkste nieuws in dit Niimmer. 7d* JAARGANGDINSDAG 15 JUNI 1926NUMMER 1847 NIEUWE LEIDSCHE COURANT BUREAUHooigracht 3$ Leiden TeL 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal 2.50 Per week 0.19 Franco per post per kwartaal 2.90 Uil iiumüier beslat «n TWEE Bladen. EERSTE BLAD. Y Ssrslelsjke Middenstandsbond. De vereeniging van den Christelij ker1 handeldrijvende© en industriee- ieri middenstand zal Woensdag en Donderdag in de Stadsgehoorzaal te Leiden haar achtste jaarvergadering hondeb Wp achten het van grocte heteeke- nis .dt nu reeds de achtste jaar vergadering van deze vereeniging kan worden gehouden. Dat is op zichzelf reeds een verheu gend feit Toen nu enkele jaren geleden begon nen werd de Christelijke middenstan ders onder eigen banier te verzamelen had men niet alleen met onverschillig heid en misverstand, maar ook met beslisten tegenstand, zelfs uit eigen kring te worstelen De noodzakelijkheid van organisatie Werd nog weinig gevoeld. De middenstanders beschouwden elkaar niet in de eerste plaats als me destanders, met wie men behoort sa men te werken, maar als concurren ten die men behoort te bestrijden. De organisatiegedachte heeft slechts zeer langzaam ingang gevonden. En toen* eindelijk begrepen werd dat ook voor den middenstand geldt dat twee dracht de kracht breekt en dat een drachtig optreden niet gemist kan wor den. toen werd nog niet begrepen wat men in arbeiderskringen reeds lang had ingezien, dat Christelijke middenstanders die ook in hun zaken leven met Gods Woord en wet wen- schen te rekenen en die ook in hun dagelijkschen arbeid hun God hebben te dienen, zich onder eigen banier behooren te organiseeren. Vele middenstanders die het in Christelijke arbeiders afkeurden wan neer ze zich bij een z.g. neutrale orga nisatie aansloten, waren v^n meening dat een organisatie van middenstan ders die immers een louter za k e 1 ij k karakter draagt, zonder bezwaar de neutraliteitsgedachte kan huldigen. Zij begrepen niet dat ook het za kenleven een principieelen kant heeft en dat ook het zaken leven door de beginselen beheerscht wordt. Langzamerhand is daarin echter ver betering gekomen. En al heeft onze Christelijke Middenstandsbond nog geen reden om t<* roemen al is 't waar dat velen die bij deze vereeniging be hooren, zich nog steeds afzijdig hou den en dat vele aangeslotenen geen ander blijk van meeleven geven dan dat zij hunne contributie bétalen, de vereeniging van Christelijke Midden standers i s er dan toch en zij mag nu reeds voor de achtste maal in jaarver gadering bijeenkomen. Niet minder verheugt het ons dat deze vergadering te Leiden wordt gehouden. Leiden mag zich verheugen in een wakkeren actieven middenstand, die geen middel onbeproefd laat om zijne standsbelangen te behartigen, die zeer goed heeft begrepen dat de mid denstand, wil hij zijne belangrijke plaats in het volksleven met eere b1 ij- ven innemen, zoowel een dienende als een leidende taak heeft, en dat het standsbelang het best wordt bevorderd indien het algemeen belang niet uit het oog verloren wordt. En onder de middenstandsorganisa tie? neemt onze Christelijke vereeni ging volstrekt niet de laagste plaats in Zij moge al de jóngste zijn van de drie zusteren, er wordt terdege met haar gerekend. Voor onze plaatselijke vereeniging is het een eere dat zij deze dagen als gastvrou.we mag optreden evenals het voor Leiden een eere is dat zij deze gasten mag herbergen. Wij heeten onze Christelijke midden standers hartelijk welkom en wij spre ken de hoop uit, dat zij een vrucht bare en gezegende vergadering mogen hebben. De onderwerpen die in 't bijzonder de aandacht vragen, missen de beko ring van het nieuwe, waar ook hier geld, dat het oude geschiedenis sen zijn, die, helaas, altijd nieuw blij ven. Moge de vergadering een rijk geze gende zijn en worde het verstaan, dat het geven van een Christelijk cachet aan een organisatie meebrengt, de drukkende verantwoordelijkheid om zorg te dragen dat de richting, die ge kozen wordt, een werkelijk Chris te 1 ij k e richting zij. STADSNIEUWS. De Jan Steen-tentoonstelling. Ter gelegenheid van den SOOslon ge boortedag van Jan Steen wordt mor gen, Woensdagmiddag, in tegenwoor digheid van Prins Hendrik de tentoon stelling van werken van Jan Steen, Welke tot September in het Stedeliik Museum „De Lakenhal wordt gehou den, officieel geopend. De juiste geboortedatum van dezen grooten meester op het gebied der Schilderkunst is niet bekend. Jan Steen behoorde tot den.Ro,>msch katholieken godsdienst en ten tijde van Jan Steen waren er te Leiden, zijn geboorteplaats, tien parochiekerken. Van enkelè dezer zijn de archieven be waard gebleven en nog zeer onlangs is er van een dezer kerken nog een ar- chivale gevonden. De archieven van de parochie, waartoe Jan Steen heeft behoord, bestaan echter niet meer, al thans van hun bestaan is niets be kend, zoodat we den juisten dag van zijn geboorte niet weten. Wel weten we, dat hij te Leiden is geboren in 1626. Dit is gebleken uit zijn inschrijving als student aan de Leidsche Hoogeschool, waar hij in 1646 is ingeschreven in het album stu- diosorum als zijnde 20 jaren oild, of, zooals daarin wordt vermeld, „aetate XX". Gistermiddag is de pers uitgenoo- noodigd om alvast deze tentoonstel ling, die is saamgebracht door prol. Martin, dr. Overvoorde, den heer Coent, adj.-dir. van De Lakenhal en dr. J. J. de Gelder, directeur van s Rijks Pren tenkabinet, in oogenschouw te nemen. In den catalogus, die bij A. W. Sijt- hoff's Uitgeversmaatschappij van üe- se tentoonstelling is verschenen, beeflf dr. J. J. de Gelder een inleiding ge schreven. „Jan Havicksz. Steen, zegtdiij daar in, is na Rembrandt de meest geniale schilder der 17de eeuw. Te zijner e ere wordt thans in de stad, binnen welker veste hij 300 jaar geleden het leven zag, een ruime, zeer verscheidene keur van werk samengebracht,waardoor, beter dan eenige beschrijving Let ver mag, de veelzijdigheid van ziin talent voor een ieder, die zien kan, open Jigt Jan Steen is niet moeilijk te begrij pen. Wat hij wil zeggen, dat is steeds duidelijk gezegd, in zijn klare, geweldig levendige beeldingskracht. Zijn bedoelingen als kunstenaar zijn bovendien steeds ondergeschikt aan die van den grooten verteller, den dichter van het dagelijksch leven, die hij is geweest. Zijn groote schrander heid, zijn diepe levensaanvoeling, zijn beweeglijkheid van geest vormden hem tot een uitnemend waarnemer van de menschen in zijn omgeving. Met dezen, de steeds wederkeeren- de spelers in tooneelen, die hij met verbazingwekkende vlijt ons voor oogen tooverde, leefde hij mee vol har telijke belangstelling; telkens weer schilderde hij zichzelf erbij, rustig toe schouwer, ook ofider veel luidruchtig heid, gaarne lachend of mede-tooneel- spelend. Maar zie zijn deftiger portret uit het Rijksmuseum,waarin hij zich geeft in ernst tegenover zichzelf 1 Die kleine, scherpe oogen keken, en zijn enorm geheugen voor details onthield gebaar, lijn, kleur en stemming met bijzondere duidelijkheid. En die half- sarcastische, half-joviale plooi om zijn mond drukt wel uit, hoe hij, in het diepst van zijn wezen, boven dat wereldje zijner dwaasheid stond, maar.er toch nooit van vervreemd de. Want Jan Steen is vóór alles mensch en: diep kenner van de wis selingen in het gemoedssleven, in in welke hij zich gaarne vermeide. Opmerkelijk ook, hoe hij, wiens „huishouden" in den mond van ons volk nog steeds geen goeden naam heeft,huiselijkheid en gezelligheid met uitnemende fijnheid heeft uitgebeeld en boe daarbij de vrouw en het kind middelpunt der aandacht zijn. De alom-bezigheid van zijn geest komt ook in deze tentoonstelling uit: bezoeken van den dokter, vrijages, on gelijke paren, een vermaning, kwak zalver, alchimisten, waarzegger en be delaar, ,musiceerende, teekenaars en teekenlessen, enz., in meer eenvoudige composities vertoond; drukker van allure en vol figuren in de meest onge dwongen houding zijn de bruilofts gasten, het Driekoningenfeest, kermis sen en dorpsfeesten, vroolijke gezin nen bij zang en scherts, „soo d'ouden songen.Ongebonden overgaaf aan spel, drank, vraatzucht en vecht lust geven andere stukken te zien, ter wijl verder verscheiden a ndere onder werpen hier mede vertegenwoordigd zijn. Een minder algemeen bekenden kant van zijn werk leert men kennen in vele bijbelsche tafereelen, welke hier aanwezig zijn. En dat alles is voor het grootste ieel zoo voortreffelijk geschilderd, van zulk een persoonlijk coloriet, en van zulk een meesterlijke teekeningl De meester heeft ons ongeveer 700 schil derijen nagelaten". In het geheel vermeldt de catalogus 77 schilderijen. De schilderijen zijn zoo opgesteld, dat zij de belichting ont vangen, die zij noodig hebben. Uit dien hoofde kon tot een chrinologische ra ngschikking of tot een rangschik king naar het genre niet worden over gegaan. Al is hier en daar niet die be lichting, die men wel zou wenschen, toch is in dit opzicht veel bereikt. Het gaat niet aan alle werkoiv van -den meester hier afzonderlijk to ver melden, laat staan ze te beschrijven Wie de tentoonstelling mocht willen bezoeken,'doet verstandig zich een ca talogus aan te schaffen. Niet alleen vindt bij daarin een beschrijving dei schilderijen, doch ook een aantal keu rige reproducties, waardoor deze cata logus een blijvende waarde heeft. Wanneer we tenslotte eenige wer ken van Jan Steen vermelden, dan zul len we ons bepalen tot die uit bet bui tenland. Van het Kaiser Friedrich Mu seum te Berlijn zijn geëxposeerd een Herbergtuin en Vechtende spelers; Baron A. van Goldschmidt Rotschild te Berlijn stond af een Volkskennis, de Gemalde Galerie te Cassel een werk voorstellende Driekoningenavond en die te Göttingen een schilderij: Anto- nius en Cleopatra. Van den heer R. Koeber te Harburg is er een schilderij, voorstellende De School, van het Wall- raf Richartz Museum een schilderij voorstellende Simson in de handen der Filistijnen; en van den heer S. Buchenau te Niendorf een boerenvecht partij. UitEngeland hebben ingezonden: C. Gerald Agnew, Londen, de Muziekles; Sir Otto Beit, Londen, De gebroken eieren en de bruiloft van Kana; Earl of Crawford and Balcarres, Londen, Soo d'ouden songen, zoo pypen de jon gen; Colonel Stephenson Clarke, Lon den, Het doktersbezoek en Het Naai stertje; A. th. Loyd, Londen, De alchi mist; Earl of Northbrook, Londen, Een Zelfportret; Lord Swaihling, Londen, De oude vrijer en Hon. Walter H. Sa muel M. C., Londen, De vermoeide rei ziger. Uit Frankrijk hebben ingezonden: J. J. M. Chabot, Clarens, Het aalmoes; Kunsthandel F. Kleinberger, Parijs, Ahasverus in woede; en A. Preyer, Versailles, De opoffering van Iphige- nia en Vrijages. Uit Italië is aanwezig: De jonge vio list, van het museum der Uffizi te Flo rence; uit Oostenrijk: Bathseba, van den heer W. Duschnitz, te Ween en; uit Zwitserland: Het morgentoilet, van den heer J. de Bruyn, te Spiez; en uit Denemarken, De teekenles, van den heer A. Reimann. Uit ons land zijn de volgende schil derijen aanwezig: uit het Rijksmu seum te Amster^pm 2; het Maurits- huis 2; het Haagsche gemeentemu seum 2; het Bredius Museum 1; het sted. Museum „De Lakenhal", Leiden 3; het Frans Halsmuseum, Haarlem i; van particulieren in Den Haag 8; in Delft 1; in Rotterdam 4; in Amster dam 6; in Haarlem en omstrekeD 5; in Utrecht 2; en in Eindhoven 2. Tenslotte zijn nog vermeld, dat in een vitrine ook nog verschillende ar chivalia zijn geëxposeerd, o.a. het hu- welijksregister waarin het huwelijks contract van den schilder met zijn tweede vrouw, dóór Jan Steen onder teekend; zijn eerste inschrijving in het St. Lucasginlde; het doopboek, waarin de naam van zijn zoon Dirk voorkomt; een schets van de plaats aan de Lange brug te Leiden, waar indertijd de wo ning van den schilder heeft gestaan, wat blijkens de laatste onderzoekingen moet zijn geweest in den tuin van het perceel in de Nieuwsteeg, thans be woond door de familie Thorbecke, en nog andere bijzonderheden, bijna alle afkomstig uit he} gemeente-archief te Leiden. Jhr. De Gijselaar. Onze burgemeester, Jhr. Mc. N. C. de Gijselaar, is lijdende aan een lichte hartsaandoening. De geneesheer heeft hem volslagen rust voorgeschreven. Het* zal geruimen tijd 1ui .ii, voor hij zijn ambtsbezigheden zal kunnen her vatten. Prins Hendrik. Prins Hendrik, die, zooals gemeld, morgenmiddag de tentoonstelling van de werken van Jan Steen ter gelegen heid van de herdenking van diens 300sten geboortedag officieel zal ope nen, zal reeds in den voormiddag te Leiden aankomen. Aanvankelijk zou de Prins bet noen maal gebruiken ten huize *an den burgemeester, Jhr. de Gijselaar. We gens de ongesteldheid van dei burge meester zal de Prins nu het noenmaal nuttigen ten huize van den loco-bur gemeester, Wethouder A. L. Roimerin- ger. E.M.B.C. Bovenstaande letters zijn de begin letters van de spreuk „Eet-Meer-Brood Campagne." Deze „eet-meer-brood-campagne" is opgezet door een aanta! handelaren en fabrikanten, welke bij het meelbe- drijf betrokken zijn, en die elk op hun wijze het eten van meer brood bij het publiek trachten te animeeren. Er is op grond van statistieken uit gemaakt dat het brood verbruik bij ons volk in verhouding tot 1914, aan merkelijk is gedaald. Om dit verminderde brood verbruik weer op peil te brengen is deze „eet- meer-brood-campagne" ingevoerd. Hedenmorgen hadden we het genoe gen- voor dat doel een speciale recla me-auto te zien, eigendom van de fa. Doeleman te Zierikzee (vertegenwoor diger de fa. P. J. Couvêe en Zn. alhier) Op de auto is een gedekte tafel aan gebracht, waarop een groot boterham bord staat met een paar sneden brood er op. In een daartoe aangebrachte beugel hangt een kolossaal groo-t brood' dat den eetlust van het publiek moet prik kelen. De bedoeling der firma Doeleman is, dezen wagen door het geheele land, van stad tot stad en van dorp tot dorp te vertoonen. Ook Leiden krijgt straks een beurt, des avonds zal de wagen verlicht wor- len. Wij komen daarop later nog wel terug, maar meenden toch reeds nu op deze pakkende reclame, voor meer der broodverbruik, de aandacht te moeten vestigen. Daar begin ik niet aan. Voor het Leidsche kantongerecht is gister behandeld een zaak tegen een autobestuurder die, toen hij van rich ting wilde veranderen, geen teeken gaf, waardoor een motor wielrijder ach terop tegen de auto is aangereden. In deze zaak werd als getuige ge hoord de losse werkman H. H. Op een vraag van den kantonrechter, of hij bereid was onder eede de waarheid en niets dan de waarheid te zeggen, ant woordde hij, onverschillig het hoofd schuddend: „Daar begin ik niet aan." De kantonrechter zeide, dat hij ver plicht was hier getuigenis af te leggen Of hij dan gemoedsbezwaren had, vroeg de kantonrechter, dan moest hij een formulier teekenen. Weer antwoordde getuige: „Daar kan ik niet aan beginnen." U moet het zelf weten, hernam de kantonrechter, doch als u ook dat niet wilt, dan komt de zaak voor den rech ter in den Haag. Weer schudde getuige het hotfd. Even dacht hij nog na en toen toen zeide hij: „Nou, vooruit dan maar" en in een minimum van tijd vertelde hij, na eerst den eed te heb ben afgelegd, hoe de zaak zich had toegedragen. Chr. Comité voor Winterlezingen. Het Chr. Comité voor Winterlezin gen heeft dit jaar een klein batig sal do. Daarvan heeft het comité de dia conieën der Ned. HeTv. Gem. Geref. Kerk, en Chr. Geref. Kerk ieder een gift van f10 gezonden. Wij hopen, dat de sympathie voor dit comité onder het chr. publiek ook hierdoor grooter mag worden. Immers naar twee kanten werkt dit comité. Allereerst tracht 't eiken win ter de beste lezingen te geven en in de tweede plaats worden de batige saldo's onder de armer, verdeeld. Jubileum. Heden herdenkt de heer N. Siljé aen dag, dat hij 40 jaar geleden als kleer maker in dienst trad bij de fa. D. Hak kenberg alhier. Vanmorgen werd hij op hartelijke en waardeerende wijze toegesproken door zijn patroon, die herinnerde aan den langen tijd, dat hij bij hem werk zaam is geweest. In aanmerking geno men dat de jubilaris vroeger een wan kele gezondheid genoot, is er thans te meer reden tot dankbaarheid. De heer Hakkenberg wenschte den jubilaris, die hem steeds op trouwe en plichtvolle wijze gediend had, nog tal van jaren toe en waar hij thans 52 jaar telt, is menschelijkerwijze gespro ken de mogelijkheid niet uitgeslo ten, dat hij over tien jaar zijn gouden jubileum zal vieren. Na deze toe spraak ontving de heer Siljé van zijn patroon de gebruikelijke enveloppe met inhoud. De jubilaris werd vervolgens nog toegesproken door den oudsten knecht den heer I. de Moed, die hem namens het personeel bloemen aanbood. Ook in de woning van den jubilaris waren tal van gelukwenschen inge komen, waaronder van clienten der firma zoowel in als buiten de stad. Deze dag is alzoo voor den jubilaris wel een onvergetelijke geworden. Het bekende café-rcstaarant t Posthof" aan den Rijnsburgerweg al hier, is met de daarbij behooren W ten nisbanen aangekocht door de N.V Beperkt Bezit. Vermoedelijk zal deze inrichting nu verdwijnen. Gistermiddag half 1 is in de Morschpoort de wielrijder A. K. aan gereden door een automobiel, welke bestuurder onbekend is. Het rijwiel is gedeeltelijk vernield. Op ilëti hr.ek van den RijnCiur ger eg en le MsriGnpoClstmat n 2 wieHiid. met elkaar in botsing ge- kon 11. dit Ceest po \V. J v ei V J'V 'Vu - :,o van uen e»* rate word ernstig beschadigd. ADVERTENTIE-PRIJS Gewone edvertentiën per regel 22'/» cent Ingezonden Mededeelingen, dobbel tad ei Bij contract, belangrijke redactie. Kleine adrertentiSn bij Tooroitbetaling ▼en ten boogete 30 woorden, worden dege lijke geplaatst ad 40 cent Binnenland. Jhr. de Gijselaar, de burgemeester van Leiden, ongesteld. De Jan Steententoonstelling te Leiden. Buitenland. Brazilië zegt zijn lidmaatschap van den Volkenbond op. De Kleine Entente is voor drie jaar verlengd. Ontevredenheid onder de .Fransche ambtenaren. Hedennacht is opgevangen on Duitsche herdershond, met lederen halsband; het dier is voor den eige naar ten politiebureele terug te beko men. BINNENLAND. Nederland en België. De commissie voor Justitie en Bur gerlijke Wetgeving heeft, naar de cor respondent van de „N. R. Crt." te Brus sel verneemt, in de Kamer een wees- ontwerp ingediend tot ratificatie van de Belgisch-Nederlandsche conventie betreffende de territoriale rechterlijke bevoegdheid. Het invoerverbod van versch vleesch in Engeland. Naar een Reuter-telegram mede deelt, heeft Baldwin Zondag ver klaard, in verband met het invoeivev bod van versch vleesch uit Nederland en België als gevolg van mond on klauwzeer, dat hij het betreurde, dat dergelijke maatregelen tegenovci na ties, met welke Brittannië zulke goede betrekkingen onderhoudt, moesten worden genomen. Een andere mogelijk heid zag hij echter niet. Vliegtuigen voor Ned.-lndië. Zooals korten tijd geleden werd ge meld was de Commissie van proclai ming voor vliegtuigen der Kon. Ned. Marine, bestemd voor Ned. indië, naar Italië, en wel naar Marina di Pi9a ver trokken, ter keuring van de eerste twee voor Indië bestemde vliegtuigen van het type-Dournier. Dezer dagen zijn die beide, voor Ne- derlandsch-Indië aangebouwde vlieg tuigen door onze Marine overgenomen, daar zij uitstekend aan de eischen vol deden. Het Vaderlandsch Verbond. In een Zaterdag te Amsterdam ge houden druk bezochte vergadering werd gesticht Het Vaderlandsch Ver bond. Na een inleiding van mr. J. G. Schürman en dr. K. H. E. de Jong werden de concept-statuten meteen acclamatie goedgekeurd. Het bestuur ennkele redactioneele wijziging bij werd samengesteld als volgt: uitvoe rende raad: mr. J. G. Schürmann, voor zitter; R. W. Dahme von Bruchhoiz, secretaris; dr. K. H. E. de Jong; dr. P. M. N. de Stadt en Simon A. Maas, vice- voorzitters en Kuijper, jhr. J. H. von Schmidt auf Altenstein; algemeenen raad J. C. Bondam, mr. dr A. Fontein, mr. J. W. Frowein, G. A. Frowein, G. J. A. Hafkamp, G. B. J. He Hermann, G. Jöbsis Sr., A. J. Korthals Altes, mr. J. van Löben Seis, Nurandolle, Ir. J. W. Nierstrasz, W. G. Nieuwetikamp, jhr. W. C. van Panhuys, L. A Ruys, mej. L. Schneller, J. H. Schuurkamp, J. Tersteeg, jhr. mr. Quarles van Uf- ford, F. H. Umbgrove en B. Wilton Een vriend der Javaansche cultuur herdacht. Het tijdschrift Djowot het orgaan van het Java Instituut, blijkt te beseffen welke beteekenis die merkwaardige fi guur pastoor Van Lith. kortelings over leden, voor de Javaansche cultuur ge- haa heeft. „Pastoor vaji Lith, zegt het talschrift had hart voor de Javaansche cultuur inzonderheid voor de Javaansche t al Bjj herhaling spoorde hij de Javanen aan hun taal te verzorgen en te ont wikkelen. Hij beschouwde de taal als het belangrijkste cultuurelement en ont wikkeling van de taal als eerste voor waarde voor een algemeenen culture© len vooruitgang. Nog in zqn voor het laatste congres van het Ja va-instituut uitgebrachte prae advies over de vraag» „óp welke wijze b© de opvoeding yah de Landskinderen ife Inheemsche cultuur meer tot haal recht (kan) komen", handelde hn pvei ..De nationale spraakkunst" en nep hp de Javanen toe: Jullie afstammelingen an Modjopahit. is er onder u niet een Gndjah Mada, die belooft geen palapa te eten, voor te Solo een cursus 1* op gericht tot vorming van Javaansche aalgeleerden, voor een goede Javaan*

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1