CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN 7d® JAARGANG WOENSDAG 2 JUNI 1926 NUMMER 1836 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaalf 2.50 Per week 0.19 Franco per post per kwartaal f 2.90 BUREAUHooigracht 35 Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 ADVERTENTIE-PRIJS Gewone advertentiën per regel 221/» cent Ingezonden Mededeeiingen, dubbel t&riei. Bij contract, belangrijke redactie. Kleine advertenties bij vooruitbetaling ▼an ten hoogste 30 woorden, worden dage* lijks geplaatst ad 40 cent Oil nummor bestaa» TWEE Bladen. EERSTE BLAD. De vrijheid bedreigd? In Amste flam is iets verschrikke lijks gebeurd Ruruenioes er en Wethouders heb ben n.l aan de venters op het stations plein verboden onzedelijke geschriften als „Pan" en „De Zwarte Kat" ten ver koop1 aan te bieden. Een maatregel, waarvan men zou denken! dat ze door ieder, die prijs stelt op zedelijkheid en fatsoen, zou worden toegejuicht. Waarom zou men wel de menschen tegen het straatvu;l beveiligen en niet het zedelijk vuil, dat veel ergere be smetting teweeg brengt van de stra ten verwilderen? De „Telegraaf" het blad dat ook in duizenden Christelijke gezinnen als huisvriend wordt beschouwd, denkt daarover echter anders. De beroemde Raedemakers teekende een plaat om het gevaarlijke van het optreden van B. en W. in het licht te stellen en de redactie, bezorgd .als ze is voor de vrijheid van drukpers, acht het noodig de volgende opmerkingen te maken: „Het gaat hier niet om „De Zwar te Kat" en nog minder om „Pari maar om de principieele vraag, of B. en W of eenig ander o-verheids orgaan, het recht hebben om den verkoop van een periodiek, welk het dan ook zij, onmogelijk te maken, •ja, dan neen. Legt men zich vandaag neer bij een dergelijke boycot van blaadjes, aan het verschijnen waar van niemand eenige reëele beteéke- nis hecht, dan hebben wij ons bege ven op het hellend vlak, dat tot eer. volledige censuur leidt en waarop morgen de tweede stap gedaan kaD worden." Geheel nieuw is deze beschouwing niet. 't Ls het oude liedje, dat altijd weer gezongen wordt zoodra de Overheid ook maar een kleine poging doet om de publieke eerbaarheid te beschermen en het geestelijk vuil, dat met name op de jeugd zulk een verderfelijken invloed kan hebben, van de publieke straat te weren. Dan ziet men plotseling de „vrij heid" bedreigd en wordt de Overheid ter verantwoording geroepen. Met de „Maasbode" vragen wij: „Wat te zeggen van de houding van een blad, dat, als de overheid de bur gerij en de openbare zedelijkheid poogt te beschermen tegen het eer loos bedrijf van uitgevers die specu- leeren op de laagste instincten van het mensohdom, als de overheid niet anders doet dan haar plicht vervullen van zedelijke straatreiniging, geen woord van sympathie voor zulk een overheid heeft, maar enkel een ver wijt van onduldbare bemoeizucht", enkel een beschuldiging van „aantas ting van de geestelijke vrijheid in de •drukpers?" Waarlijk, het staat er. Uit gesproken en opzettelijke straatporno graf''e is voor de „Telegraaf" een dier sublieme uitingen des geestes, tot be scherming waarvan de grondwettelij ke drukpersvrijheid in het leven' is geroepen. Zou misschien ook de „Telegraaf" aan de blaadjes in kwestie nog wel eenige „reëele" beteekenis hechten? Wii vreezen het ergste. Wij vreezen het vooral voor die le zers en medewerkers van het blad, die nog maar steeds niet schijnen in te zien, welk een monument de „Te legraaf" is van de moreele en geeste lijke ontaarding der huidige samen leving en welke gevaren uit de ko lommen van dat blad het geestelijk en zedelijk welzijn van ons volk bedrei gen V De algemeene staking. De algemeene werkstaking in Enge land, die op een Volslagen fiasco en een smadelijke nederlaag van de sta kende organisat'es is uitgeloopen, heeft heel wat pennen in beweging ge bracht. Ook in het socialistische kamp. Zoowel wat betreft de doel matigheid ais de toelaatbaarheid. Omtrent de doelmatigheid bestaat weinig verschil van meening. Ja, toen de staking pas was afge kondigd en overal de gebruikelijke overwinningsbulletins werden ver spreid, sprak een man als Stenhuis van de algemeene staking als „het eenig doeltreffend verweermiddel" en waren er anderen die het aftreden van de regeering en een onte'gening van de miinen in uitzicht stelden. En andere, meer bezadigde elemen ten als de heer Henri Polak, die later de algemeene staking als een grove fout, een staaltje van volslagen ver keerde vakvereenig'ngstactiek en een politieke flater karakteriseerde, deden er aanvankelijk het zwijgen toe, ten einde de strijders niet te bemoeilijken. Vrij algemeen wordt thans echter de doelmatigheid van een algemeene sta king in twiifel getrokken. Zoo verklaarde Cramp, de industri eel e secretaris van den national en bond van spoorwegpersoneel, dat geen algemeene staking van lien aard meer plaats zal hebben Hii geloofde niet, dat een algemeene staking in de industrie ooit met effect zou kunnen worden uitgevoerd, omdat, als zij tot haar logische conclusies wordt ge voerd, zoo'n staking hen (de arbei ders) evenzeer zou uithongeren en ver lammen als ieder ander. Gebleken is, dat in verband met het groot aantal automobielen enz. de spoorwegen slechts een ondergeschik te plaats in het verkeerswezen inne men. De tijd is voorbij dat heel het ra lerwerk siilstaat als de machtige arm van den leider der spuorwegar- neiuers dat wil. Voor deze feiten kan men nu een maal de uogen niet sluiten. Maar al moet worden toegegeven, dat de algemeene staking een weinig doeltreffend strijdmiddel is, uaaruit volgt nog niet dat men ze ook als ontoelaatba'a r afwijst. Slenhms sprak net opemijk dit, dat in de periode van den klassenstrijd, nie omstreeks 192U is aangevangen het woord is aan de actie der massa eri dat de strijd voor hooger levenspeil zich niet kan blijven beperken tot de partièele actie der afzonderlijke groe pen en de normale politieke actie. De bourgeoispers mag dan in stin kende oprechtheid zulk een staking als revolutiona r veroor ieelen, „de waarheid is, dat deze staking 't eenig doeltreffend verweermid lei leek, dat de arbeiders hadden, om te voorko men dat zij van de door liet kapita- lishie gestichte desorganisatie de dupe zouden worden." En „Het Volk" dat overigens nogal eens met den heer Stenhuis van mee ning verschilt, kwam feitelijk tot de zelfde conclusie. Ons oordeel, zegt het blad, wordt uitslu tend bepaald duur de mogelijk heid van goed resultaat. Wij zijn vol strekt niet vooringenomen tegen zul ke Gierke middelen. „Wij willen ze niet om het middel, maar willen ze alleen als ze in het be lang der arbeiders-klasse blijken te zijn. Dan ook alleen kunnen ze in ons oog revolutionaire beteekenis hebben. Want het revolutionaire steekt niet in de middelen, maar in de behaalde re sultaten. Komt de arbeider .klasse er mee vooruit? Dat en dat alleen is de vraag." Gewelddadige middelen als ie alge meene staking, worden dus niet prin cipieel afgekeurd. Eet doel heiligt hier de middelen. En dat is het juist wat de S.D.A P. tot zulk een gevaar maakt Het is over 't geheel een uiterst mak ko partij' wier leiders zich in de kapi talistische verhoudingen wonderwel kunnen schikken en waar de meeloo- pers van de Soc. Dem. beginselen zelfs niet het flauiwste besef hebben. Maar als daar andere, concurreeren de partijen opstaan, die voor revoluti onair geweld niet terugdeinzen, dan heeft zij niet de kracht zich daarte gen te verzetten. Dan volgt men al te gemakkelijk de revolutionaire leiders, dan stort men zich mee in het misdadig avon tuur of in het gunstigste geval (Po lak) houdt men zijn ongunstig oor deel binnen, zoolang de botsing er is. STADSNIEUWS. Verlaging Posttarieven. De Kamer van Koophandel en Fa brieken voor Rijnland heeft tot den Minister van Waterstaat het volger de schrijven gericht: De vele ingekomen klachten over de te hooge tarievën voor het verzanden van poststukken, geven de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Rijn land aanleiding, de aandacht van Uwe Exellentie eerbiedig te vragen voor het navolgende: Vooraf merkt de Kamer op, dat deze klachten in het bijzonder worden ge uit tegenover onze Kamer, daar d°ze in sterke mate er toe heeft medege werkt om de invoering van elke bezui niging, welke zonder te ernstige scha de voor het bedrijfsleven mogelijk was, te bevorderen Deze medewerking werd echter daar om zoo bereidwillig verleend, omdat officieus in uitzicht werd gesteld, dat er mede door deze bezuinigingen be gin 1926 eene belangrijke verlaging der, tarieven zou komen. Zeer tot haren spijt meent de Kamer van Koophandel echter uit de Memo rie van Antwoord op de regeling van de inkomsten en uitgaven van de Pos terijen, Telegrafie en Telefonie voor 1926 (Bijl. 20k 156.6), ingezonden bij brief van 23 Maart 1926, te moeten op maken, dat de toezegging tot verla ging der tarieven in de eerste helft van het jaar 1926 niet verwezenlijkt zal worden. Zelfs meent de Kamer te moeten constateeren, dat in deze Me morie van Antwoord een veel minder optimistische to 'i doorklinkt dan in de Memorie van oelichting. Zoo wordt b.v. in de bovengenoemde Memorie van Antwoord getracht aan te toonen, dat de tarieven in Engeland hooger zijn dan hier te lande, terwijl uit de vergelijking van de Nederland- sche en Eneelsche tarieven, zooals de ze in de onderhavige Memorie van Antwoord voorkomt, bij nauwkeurige beschouwing blijkt, dat zulks niet het geval is. Vooreerst toch moet niet vergeten worden, dat de poststukken in Enge land voor hetzelfde porto over een ne gen maal grooter gebied verzonden kunnen worden dan in Nederland. Vooral dient echter het volle licht te vallen op de tarieven voor brieven en brieikaarten, die hier te lande respec tievelijk 10 en 7 Yj cent bedragen, ter wijl die in Engeland slechts /Fa en 5 cent zijn. Alleen het tarief voor gedrukte stuk ken en de Nieuwsbladen is per post- zending in Nederland lager, en wel gemiddeld respectievelijk 1,9 en lFa cent, tegen in Engeland 2J4 cent vuur de de beide categoriën. Het leidt echter naar de meening der Kamer tot onjuiste gevolgtrekkin gen, als men, evenals in de Memorie van Antwoord geschiedt, om het „ge middelde" porto, in de heide landen betaald voor brieven, briefkaarten en drukwerken te verkrijgen, deze stuk ken beschouwt als volkomen aan el kander gelijkwaardig, en niet let op het specifieke onderscheid, hetwelk tusschen deze stukken bestaat. Voor de vergelijking tusschen Neder land en Engeland valt b.v. reeds on middellijk op, dat in Nederland 60 pet. van alle postzendingen „gedrukte stuk ken" en „Nieuwsbladen" zijn, tegen slechts 32 pet. in Engeland, maar bo vendien is het lage gemiddelde voor gedrukte stukken'en Nieuwsbladen in Nederland mede toe te schrijven auu de tariefreductie voor groote zenliu- gen drukwerk, mits deze door den ver zender gesorteerd worden, zoodat daai mede de Dienst der Posterijen van werk ontlast wordt om welke reden dit porto (gemiddeld 1.9 en 1.5 cent) dan ook minder dan het normale 2 ct. bedraagt. Gedrukte Stukken en Nieuwsbladen vormen derhalve speciale categorieën; ze staan niet zonder meer gelijk met brieven en briefkaarten, zoodat, in ver band met de verschilende percentages van 60 en 32, niet zonder meer tot een algemeen gemiddeld besloten mag worden. Uit de gegevens, in de Memorie van Antwoord zelf voorkomende, moet (lcr lralve geconcludeerd worden, dat de bewering, alsof de porti in Engeland hooger zouden zijn, niet voldoende wordt gestaafd. In het bijzonder meent de Kamer nog te moeten wijzen op de Vereenig- de Staten van Noord-Amerika, alwaar, ondanks den veel hoogeren levens standaard, veel grooter grondgebied en veel minder dichte bevolking een bin- nenlandsch porto voor brieven bestaat van slechts 5 cent. Opmerkelijk acht de Kamer het ook, dat gedrukte stukken en Nieuwsbla den in Engeland 32 pet. van alle post stukken zijn, terwijl in Nederland dit percentage 60 is. Uit bovengenoemde percentages blijkt bovendien, ook al verwaarloost men andere factoren niet, welk een buitengewoon stimulee- renden invloed vooral op den duur een lager porto heeft op het aantal stukken, aan de post -ter ver zending mee te geven. Het verschil tusschen deze percentages moet toch ongetwijfeld toegeschreven worden aan het in Engeland en Nederland ver schillende porto van gemiddeld 2 cent en 1.9 en 1.5 cent. Onze Kamer meent dit als een be vestiging te mogen beschouwen van de opvatting, dat lage tarieven zeer stimuleerend werken op de verzending van het aantal postsstukken. Waar het tarief hier te lande, zoowel absoluut als in verhouding tot andere landen, zoo buitengewoon hóóg is, en daarem zeer remmend op het aantal te verzen den stukken inwerkt, zal hij verla ging eerder dan in andere landen op op een niet onbelangrijke toename van het aantal poststukken gerekend kun nen worden. Deze toename van het aantal post stukken zal zich, als stadsport weer wordt ingevöërd, wel zeer sterk mani festeeren in het aantal poststukken, hetwelk in de plaats zelf bezorgd moet worden. Aan de Kamer zijn namelijk verschillende voorbeelden medegedeeld waarbij men ter vermijding van hst hooge porto door eigen personeel dj brieven laat rondbrengen. Nu is het een gunstige omstandig heid te achten, dat binnen afzienbaren tijd geen tekorten op den Dienst der Posterijen, Telegrafie, en Telefonie zullen voorkomen, ook zelfs niet als de verlaging zoo spoedig mogelijk wordt ingevoerd. De verlaging van de porti voor brie ven en briefkaaren van 10 en 7J* cent op 7 en 5 cent zal, immers naar be cijferd wordt 7Yi millioen per jaar kosten. Voor 1924 was het batig saldo 5 millioen, in 1925 zal het vermoedelijk evengroot zijn Voor 1926 is het ge raamd op 7 millioen, dus slechts een half millioen minder dan de verlaging zou bedragen. Waar 1926 reeds voor een groot de tot het verleden behoort, zal, als de verlaging op dit oogenblik ingevoerd zou worden, 1926 zelfs een zeer belang rijk overschot opleveren. Verwacht mag en moet echter wor den, dat de verlaging ondertusschen haren invloed zoodanig zal doen ge voelen, dat het aantal te verzenden lUKkon aanmerkelijk zal toenemen, waardoor een tekort in latere jaren niet waarschijnlijk is. Bij dit alles zijn nog in rekening ge bracht de groote bezuinigingen, in het uitzicht gesteld door het Rapport der z.g. Commissie Nolting, omtrent het welk onze Kamer den Directeur Gene raal der Posterijen, op 6 April 1925 me dedeelde, dat „eene spoedige ten uit- voerbrengïng' van de ontworpen plan nen, voorzoover de Kamer kan oord ce len, een dringende eisch was. Ofschoon dit rapport eind 1924 reeds uitkwam, moeten de voornaamste dei voorgestelde bezuinigingen nog hoog stens in het stadium der proefnemin gen verkeeren. De Kamer is van overtuigd, dat ver schillende bezuinigingen een krachti- gen wil tot doorzetten vereischen, maar, waar de toestanden door het rapport hootgelegd, zoo dringend her ziening eischen, meent de Kamer te mogen vertrouwen, dat Uwe Exellentie de ontworpen bezuinigingen zoo spoe dig mogelijk zal willen doorvoeren. Resumeerende komt de Kamer tot de slotsom, dat een onmiddellijke ver laging van de te hooge tarieven moge lijk is en door de omstandigheden ten volle gewettigd wordt, zoodat onze Ka mer zich veroorlooft op onverwijlde in voering van de toegezegde verlaging aan te dringen. Bouw van Werkmanswoningen, Gisteren is onder voorzitterschap van Prof. Mr. D. van Blom de jaar- lijksche vergadering gehouden van de vereeniging tot bevordering van den bouw van werkmanswoningen. Het jaarverslag, uitgebracht door den secretaris, mr. E. A. Cosman, deel de mee, dat de werkzaamheden der vereeniging beperkt bleven tot de ex ploitatie van de woningen. Met B. en VV. zijn besprekingen gevoerd omtrent het stichten van nieuwe woningen, maar ook dit jaar leidden deze bespre kingen er niet toe dat met den bouw kon worden begonnen. In plaats van mr. E. Schotman, die als lid van het bestuur en als pen ningmeester had bedankt, werd geko zen mr. F. J. J. Trapman. Het jaarverslag eindigt met het ver trouwen uit te spreken, dat het ge meentebestuur het zijne zal doen om spoedige totstandkoming van een nieuw bouwblok te bevorderen. Uit het financieel verslag van den penningmeester, mr. F. J. J. Trapman, blijkt, dat de ontvangsten over 1925 hebben bedragen f 117.955 en de uitga ven f112.583. Het jaarverslag en het financieel verslag werden ongewijzigd vastge steld. Boekhoudende* wijs. Naar wij vernemen, zullen door het Instituut tot opleiding voor Boekhoud Examens „I.O.B.E." binnenkort even als te '-Gravenhage en te Rotterdam ook hier ter stede cursussen worden georganiseerd ter opleiding van het Practijkdiploma (Mercurius e.d.), het Staatspractijkdiploma en Boekhouden M.O. De gelegenheid om Handelsonder wijs te ontvangen, zal dus nog weer worden uitgebreid, zoodat men de keus heeft tusschen de verschillende inrichtingen hier ter stede. Jubileum Ds. Joh. Rauws. Vandaag is het 25 jaar geleden dat de bekende Oegstgeester Zendingsdi- rector, Ds. Joh. Rauws, te Aduard als predikant werd bevestigd. In het Hbld. vinden wij van den jubilaris deze schets: De uitdrukking, die padvinders wel eens van zich zelf bezigen, kan men mutatis mutandis ook van predikan ten gebruiken: eens dominé altijd do- miné I Het feit hierin uitgedrukt ver klaart ook, dat de Zendingsdirector ds. Joh. Rauws op dezen dag zijn zil veren jubileum viert als predikant, hoewel hij het strikt genomen slechts zeven jaar is geweest en zijn tegen woordig ambt reeds achttien jaar be kleedt. Na een korten tijd in de richting Belangrijkste nieuws in dit Bumuier. Binnenland. De Tweede Kemer verwerpt een mo tie inzake afschaffing totalisatorverbod Het wetsontwerp op de autobussen door de Tweede Kamer goedgekeurd. Het congres voor Inwendige g Zilveren jnbilenm Ds. J. Rauws te Oegstgeest. Buitenland Prof. Moscicki heeft zijn verkiezing tot president van Polen aanvaard. Briand heeft gisteren in de Fransche Kamer een overwinning op het kartel behaald tengevolge waarvan de meer derheid naar rechts verplaatst is. De Lagerhuisdebatten over de Brit- sche mijnwerkersstaking. van de onderwijzers loopbaan te beu- ben gestudeerd, uee-ft de tegenwoordi ge jubilaris, die Hagenaar is van ge boorte, het gymnasium te Delft en de academ e van Leiden bezocht en is op 2 Juni 1901 door dr. Van Gheel Gil- demeester in Aduard als predikant bevestigd. Van de vruchten van zijn werk aldaar getuigt nu nog een ivr zendelingen op Boeroe. die toen a!s jongeman gegrepen is door de liefde, die ds. Rauws destijds reeds voor de Zending koesterde. In 1905 werd de eerste pastorie verwisseld met die van Beilen en nadat ds. Rauws daar tot Mei 1908 predikant was geweest, werd hij Director-Secretans van het Ned. Zend. Genootschap en tevens adj. dir-secr. van de Utrechtsche Zend. Vereeniging. In zijn instructie werd hem opgedra gen het stellen der notulen, het corres- pondeeren met en over le Zendelin gen, 'Hulppredikers enz. en in het al gemeen die werkzaamheden, édie ge- acat mogen worden tot het secretari aat te beiiooren. Voorts werd van hem verwacht, dat hij zich nauwkeurig op de hoogte zou stelien van het zen dingswerk zelf, om zijn medebestuur ders van voorlichting te kunnen die nen. Wat dat alles inhield, hoeveel werk daarmee aan den nieuw an direc tor, die naast den eersteu, ds. Gun ning, werd gesteld, was opgedragen, iaozich slechts bü benadering ver staan En toen is verder in de jaren van ds. Rauw's directoraat de samen werking gegroeid, zoodat er nu zeven corporaties in de federatie zijn opge nomen. Maar ook dat is niet gebeurd, zonder dat er veel werk voor is ver richt, waaraan de director-secretaris ook zijn deel heeft gehad, en zeker niet het minste. Bovendien is dat nog niet alles, want van het voorjaar van 1913 tot eind Mei 1920 is ds. Rauws ook leider geweest van het internaat, daarin krachtig gesteund door zijn vrouw, dochter van wijlen den heer Laats, inspecteur van het inlandsah onder wijs in Indië en dus ook van huis uit aan de Indische sfeer niet vreemd Merkwaardig is het overigens, dat hetgeen hem in zijn eerste instructie was opgedragen tot op den huldigen dag een stempel heeft gedrukt op de werkzaamheden van dezen Zendings director. Nog steeds is hij de accurate en als zoodanig dan ook zeer gewaar deerde secretaris niet slechts van de meeste der samenwerkende corpora ties. maar ook van de commissie van advies, van het bestuur der Zendings school, van het comité voor het Se minarie te Depok enz. En eveneens is hij nog steeds de man, die zich op de hoogte houdt van den stand van het Zendingswerk, zoodat hij daarvan op jaarlijksche conferentie in Amster dam dan ook het overzicht geeft. Hij is vpor menigeen de zelden teleurstel lende vraagbaak, als zij het een of ander uit de historie van het werk of van een persoon uit de Zending moe ten weten. Voeg daarbij het feit, dat ds. Rauws de redactie voert van het maandelijk- sche Zendingsblad en van het drie- maandelijksch tijdschrift „De Merie- deelingen" dat hij voorts ook nog Me correspondentie onderhoudt met drie Zendingstererinen, waarvan hij dus ook in de betreffende besturen de aan gelegenheden behandelt, dan is het duidelijk, dat deze vijf-en-twintig ja ren niet nutteloos zijn gepasseerd En dat het den Jubilaris heden niet aan belangstelling zal ontbreken. Ds. Rauws ontving ter gelegenheid van zijn ambtsjubileum van verschil lende zijden hartelijke bewijzen van belangstelling. De kerkeraad van de Ned. Herv. Ge meente te Oegstgeest, met den praeses Ds. T. J. Jansen Schoonhoven, kwam den jubilaris hedenvoormiddag en bloc gelukwenschen, in aansluiting op een waard eerend stukje dat hl bat

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1