CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN 7d® JAARGANG WOENSDAG 26 MEI 1926 NUMMER 1830 LEIDSGHE «NT ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal 2.50 Per week 0.19 Franco per post per kwartaal i 2.90 Oit nummer beslaat »it TWEE Bladen. EERSTE BLAD. V Een kiel met goud belaan. -Daar komt een kiel met goud be- laan." Zoo zong vroeger de Hollandsche jeugd als de eerste haringschepen met hun kostbaren last onze havens bin nenvoeren. Maai die tijd is voorbij. De haringvisscherij, een bij uitstek nationale tak van volksbestaan, een bedrijf dat ziph altijd in de sympathie van ons volk heeft mogen verheugen, verkeert in een ver van gunstigen toe stand. De oorzaak daarvoor is volgens den Minister van Landbouw hierin te zoe ken' dat de vangsten de laatste j^ren betrekkelijk gering zijn geweest. Was dat niet het geval, dan zou de vis- scherij bij de tegenwoordige prijzen ze ker loon end zijn. De heer Duymaer van Twist die aan dit onderwerp in de Tweede Kamer bijzondere aandacht schonk kon zich met deze opvatting van den Minister wel vereenigen, en in verband daar mede stelde hij de vraag: „Kunnen er geen maatregelen ge troffen worden, die in dien toestand verbetering brengen? „Ik denk hierbij, ging hij voort, in de eerste plaats aan de klachten, welke gehoord wor den over het gebrek aan voldoend po litietoezicht. De haringvisscherij schijnt op de terreinen van de Doggersbank, nog voor enkele jaren de voornaamste vangplaats voor baring, onherstelbaar te zijn geschaad, zoo niet voorgoed te zijn vernietigd. De stoomtreilers van verschillende nationaliteit makendoor hun vernielend optreden het visschen met het drijfnet onmogelijk. De Vereeniging van Haringreeders heeft zich het vorige jaar tot de Re geering gewend en om streng toezicht gevraagd op Doggersbank- Op dit ver zoek is ten antwoord gekomen dat het niet mogelijk is om een aantal po- litiekruisers in dienst te stellen, maar met de twee dienstdoende vaartuigen zou het mogelijke worden gedaan Nu heeft de Minister wel verbetering gebracht, volgens de Memorie van Ant woord blz. 26. Maar of wij er /uilen komen met de maatregelen, die daar worden genoemd, en of de zaak af doende- zal zijn geregeld, meen ik te mijten betwijfelen." Het antwoord van den Minister was weinig bevredigend. Zeker, hij beeft volle belangstelling voor- de haringvisscherij, maar het meerdere toezicht, ook door hem wen- -schelijk geacht, kost veel geld en daar om schijnt er niets van te zullen ko men. Nu is zuinigheid vooral in dezen tijd eeii.groofe deugd. Maar er is ook een zuinigheid, die de wijsheid bedriegt. En het is de vraag of hier niet van zulk een zuinigheid moet worden ge sproken. Mochten de door den heer Duymaer van Twist bepleite maatregelen doel treffend zijn, zoodat na eenige jaren weer kan worden gezongen van „de kielen met goud bela&n", dan zouden de voor meer toezicht bestemde som men, goed besteed zijn. V De rooivissclierij. Ernstige klachten werden door- den heer Duymaer van Twist geuit over de z.g roofvisscherij.ij Herinnerd werd aan een rapport van den visscherij-consulent Dr. J. J. Tesch waarin o.m. de volgende opmerkingen voorkwamen: „In 1924 werd door de trawlvissche- rij uit de Noordzee in Nederlandsche havens ruim 10 millioen K.g. kleine schol aangebracht. Het gemiddelde ge wicht van deze schol kan naar matige schatting op 225 gram gesteld worden zoodat de vangst ongeveei%44 millioen stuks betreft. Daarnaast werd echter door de pufvisscherij 14 millioen stuks vernietigd en dat uit den voorraad, waardoor het verlies van 44 millioen marktwaardige visch moet worden aangevuld." „Dat zulk een enorme verdelging het toch al wankele evenwicht tus schen natuurlijke productie en vls- scherij kan verbreken, schijnt 'n waar lijk niet denkbeeldig gevaar." Het is duidelijk, dat op deze wijze de visscherij ernstig wordt geschaad. Maar hoewel dit rapport reeds op 6 November van het vorige jaar bij de Regeering werd ingediend, werd tot nu toe niets gedaan om aan dezen ver keerden toestand een einde te maken. En de kans dat spoedig maatregelen zullen genomen worden is al zeer klein. 1 Minister Kan had niets anders te antwoorden, dan dat het een moeilijke kwestie is, en dat hij een nader onder zoek zal instellen. BUREAU: Hooigracht 35 Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936 i Postbox 20 ADVERTENTIE-PRIJS Gewone adrertentiën per regel 221/» cent Ingezonden Mededeelingen, dobbel tarief. Bij contract, belangrijke re doc tie. Kleine advertentiën bij eoornitbetellng ren ten hoogste 30 woorden, worden dege lijks geplaatst ad 40 cent Dat is een weinig moedgevend ant woord. Juist van een Kabinet dat alle po litieke kwesties wil laten rusten, had men mogen verwachten dat aan zaken als deze die voor onze volkswelvaart van zoo groote beteekenis zijn, volle aandacht zou worden geschonken. STADSNIEUWS. 3 October-vereeniging. In de groote zaal van bet Nutsge- bouw heeft gisteravond de 3 October- vereeniging haar traditioneele Mei vergadering gehouden, zooals gewoon lijk in hoofdzaak gewijd aan de be spreking van de feestplannen, ditmaal voor de viering van het 40-jarig be staan der vereeniging, dat eenige we ken geleden onder zooveel belangstel ling officieel werd herdacht. De voorzitter, de heer W. v. d. Laan herdacht na de zeer talrijke aanwezi gen te hebben verwelkomd, in de eer ste plaats het overlijden van Mr. P. M. Trapman, in wien de vereeniging een trouw en bekwaam bestuurslid ver loren heeft. En daarna stond spr. even stil bij. de herdenking van het 40-jarig be staan op 13 Mei j.l. waarbij hij nog maals de waardeering van het be stuur vertolkte jegens de vele Leid- sche vereenigingen die reeds sedert 1886 trouw hun medewerking verlee- nen bij de jaarlijksche feestviering. Dit jaar zal de 3 Oct. vereeniging bijzonder veel, en vooral goede mede werkers kunnen gebruiken bij de grootsche feestviering ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan. Met den wensch dat ieder het mogelijke zou doen om in deze behoefte te helpen voorzien, verklaarde spr. de vergade ring voor geopend. Nadat de 2de secretaris, de heer P. Boot Jr. de notulen der vorige verga dering had gelezen, en deze ongewij zigd waren goedgekeurd, had de sa menstelling van een kascommissie plaat9, tot leden waarvan aangewezen werden de heeren N. D. dex Boer, C. Korte weg, en W. Prins. Bij-de verkiezing van 'n bestuurslid die die daarna volgde, werd in de va cature-wijlen Mr. P. J. Trapman be noemd Mr. J. F. F. Trapman, met 44 st. op Mr. Vrijberghe de Koning no. 1 van de voordracht, waren 43 st. uitge bracht. De heer Ebbink gaf bij dit punt het bestuur in overweging om bij gelegen heid ook eens te zorgen dat in zijn col lege een lid wordt opgenomen dat in contact staat met veel vereenigigen, wier medewerkig noodig is, liefst ie mand uit militaire kringen, met het oog op het „bereden gedeelte" van de feestvieringen. Vervolgens gaf de voorzitter een uit eenzetting van het feestplan voor den a.s. derden October. Daarop komen weer eenige traditi oneel geworden punten voor die geer. of weinig wijziging ondergaan. Het Politie-mu7iekgezelschap zal hoogstwaarschijnlijk weer "zorgen voor reveillemuziek. Bij de koraal-muziek in het v. d. Werffpark zou het bestuur ditmaal gaarne een grooter aantal zan sers zien optreden-. Het aantal van 500, dat vroeger wel eens is bereikt, moest nu overschreden kunnen worden. Ver der zal wat de uitdeelimg van haring en brood betreft, getracht worden ook ditmaal een attractie te bedenken, in den geest van het Japansch vuurwerk vam verleden iaar. Het avondfeest voor leden der 3 Óctobervereeniging. waarbij de vorige maal de drie zalen van de Stadsge hoorzaal gevuld waren, zal daar ook ditmaal worden gehouden, terwijl een reprise in den Schouwburg zal worden gegeven, om aan alle aanvragen te kunnen voldoen. Na de bespreking van deze algemée- ne punten, volgde de behandeling van het plan voor de middagfeestviering, dat ditmaal een bijzonder karakter draagt en op verzoek is ontworpen door den oud-voorzitter, den heer W. v. Rossum du Chattel, die het plan zelf toelichte. Middelpunt van de middagfeestvie ring is dan een openluchtspel en een optocht, voorstellende „de intocht van Jan van Beieren, zoon van Henegou wen, van Holland en Zeeland binnen Leiden na het eerste beleg in 1420." Om meer dan een reden Is dit voor Leiden een belangrijk onderwerp, waar het een stuk uit de geschiedenis van de Hoeksche en Kabeljauwsche twisten betreft, waarin onze stad een plaats van beteekenis heeft ingeno men. In dezen strijd stond Leiden aan de zijde der Hoekschen en steunde als zoodanig den adel. onder leiding van den Burchtgraaf van Leiden Philips van Wassenaar, de Poelgeesten, enz. Daartegenover stonden de Kabel? jauwschen, die ook onder de Leidsche poorters hun aanhangers hadden, en gesteund werden door andere bekende Leidsche families als de Boschhuizen, de van Swietens enz. Deze strijd, die anderhalve eeuw duurde, eindigde met een verlaging van den adel, en de overwinning van de burgerlijk-aristocratische beginse len in de Nederlanden, die geleid heeft tot de volkomen vrijheid van de bur gerij waarop anderhalve eeuw later bet Spaansch geweld zich te pletter zou loopen. Na het tweede beleg in 1420 is Lei den voor de Kabeljouwschen gewon nen, en houdt Jan van Beieren zijn intocht binnen de stad ter gelegen heid waarvan ruiter- en ridderspelen door den Hertog en zijn gevolg wor den uitgevoerd. Plaats van handeling is het Krijthof Op den achtergrond staat een stuk van 't-Gravenstein, eertijds bewoond door Graaf Floris de viifde. Rechts» verrijst een brug die tot het slot toe gang geeft. Het geheel1 speelt zich af tusschen deKloksteeg (met een stuk van het Pieterskerkhof) en de Hout straat. De optocht bestaat uit zeven groe pen. In de eerste is opgenomen het ste delijk bestuur, de vier, door Jan van Beieren aangestelde burgemeesteren met schout en schepenen, voorafge gaan door de stadsboden en gevolgd door den Burchtgraaf Philips van Wassenaar, heer van Wassenaar. Dui venvoorde, Warmond, Voorburg en Catwijck met schitterend gevolg en de schutters van de St. Joris Doelen. De tweede groep wordt gevormd door de kerkelijke overheid. De Bis schop van Utrecht, de commandeur in de Duitsche orde en anderen. Groep 3 bestaat uit Po oilers en de leden van de diverse gilden, waarna in groep 4 Jan van Beieren gaat met groot gevolg. Een aantal Hollandsche edellieden met hunne vrouwen vormen de vijfde groep, waarna in de zesde Utrechtsch en Hollandsch voetvolk volgt. Gróep zeven bestaat uit de Holland scbe en Henegouwsche edellieden, die deelnemen aan het tournooispel. Het Tournooiveld laat op den ach tergrond een stuk van het Pieters kerkhof zien met het Grafelijk Pa leis. Aan beide zijden staan loges, waar van de eene is bestemd voor den Her tog en zijn gevolg, de andere voor de kerkelijke en wereldlijke autoriteiten Voor den aanvang van het tournooi spei wordt door alle deelnemers een ommegang gemaakt over het terrein, waarna achtereenvolgens de rui ter en tournooispelen worden gehouden. Als kampvechters fungeeren eenige Henegouwsche edellieden. (Alle de tails kunnen we hier niet vermelden.) Terecht wordt van «dit tournooispel een schitterend effect verwacht. Het is bekend, dat Jan van Beieren leefde in een prachtlievenden tijd. De wit blauwe kleuren van zijn buis zullen bet tooneel een bijzondere charrpe ge ven, waarbij het rood-geel van het Hollandsche Huis pikant zal afsteken Het Leidsche voetvolk, gewapend met een handboog, de gilden, de overhe den, de plaats van handeling, het vormt alles een karakteristiek geheel. Bij de opstelling van den stoet gaat weer de stedelijke regeering voorop, met burchtgraaf Philips van Wasse naar en diens heide zonen, Hendrik en Jan van Wassenaar. Groep 2: Jan van Beieren, zijn ge malin en gevolg. Groep 3: De Hollandsche adel (w.o. v. Poelgeest, v. Swieten, Boschhuizen, v. d. Wiarde, v. d. Zijle, enz. Groep 4: Het krijgsvolk, mede on der leiding van den Burggraaf van Montfoort, die het Utrechtsohe krijgs volk aanvoert. Groep 5: De Ridders. In het geheel nemen 280 personen aan den optocht deel, w.o. 84 te paard De 14 deelnemende dames gaan alle te paard, van de 266 heeren ongeveer 70. Gerekend moet worden op een aan tal deelnemers van bij de 3C0. De heer van Rossum du Chattel zag zijn plan met applaus begroet en goedgekeurd, en oogstte den dank der vergadering bij monde van den voor zitter en den heer Planjer. Bij de rondvraag weid. op desbetref fende vragen medegedeeld, dat bet openluchtspel waarschijnlijk op het terrein aan den H. Rijndijk zal gehou den worden; dat de voorverkoop van kaarten in den Haag zal worden over wogen; dat een betrouwbare begroo ting nog niet is te maken, en dat het ook de wensch van het bestuur is dat er gedurende den optocht op het stati onsemplacement ditmaal geen 8 tram wagens staan die alle gezicht bene men bij het keeren van den stoet. De heer v. d. Laan sloot de geani meerde vergadering met dank voorde goede opkomst en een krachtig beroep op aller meidewerking. Jubileum Juifr. Maasüofje. Woensdag 2 Juni a.s. zal het 25 jaar geleden zijn dat bet Juffr. Maashofje aan de Kalvermarkt, officieel geopend werd. Dit hofje, dat eigendom is van de Geref. Kerk alhier, werd gebouwd uit de gelden van een aanzienlijk le gaat met enkele huizen, welke door wijlen Mej. Maas, werden vermaakt aan de Geref. Kerk Hooigracht). Als herinnering aan dit zilveren ju bileum zal in het hofje een gedank te g e 1 worden aangebracht en zal op den herdenkingsdag een gezellig sa menzijn worden gehouden met de be woners. Ned. Indonesisch Verbond. Alhier is opgericht een afdeeling van het Ned. Indonesisch Verbond van Jongerenorganisaties, Voorzitter is de heer aden Mas Soerip, Jan van Hout kade 20a. Alpacca en Silver plate. De firma H. M. Pierröt, MaarSman- steeg, die, gelijk per annonce in ons blad van j.l. Zaterdag werd aangekon digd de vertegenwoordiging heeft van de Metaalwarenfabriek M. J. Gerritsen te Zeist, heeft een speciale etalage in bovengenoemde artikelen samenge steld, welke de bezic.htiging overwaard is. Een bijzonder pakkende in beweging zijnde reclame toont de vervaardiging van vork en lepel; het komen van het zilver uit de smeltkroes, en^. Men ver- zuime niet deze etalage eens te gaan zien. Ieder kooper van dit mooie tafelzil ver ontvangt een bijpassende cassette cadeau, ook al koopt men bij kleine hoeveelheden. Zendingsdag der Geref. Kerken. De Zendingsdag van de Classis Lei den der Geref. Kerken zal, naar wij vernemen plaats hebben op Woens dag 21 Juli a.s. Deputaten hebben weder bij de ci- genaressse aangevraagd voor dezen Zendingsdag liet landgoed Oud-Poel geest te mogen gebruiken. Classis Leiden der Geref. Kerken. Op Woensdag 2 Juni a.s. zal de Classis Leiden in buitengewone ver gadering bijeenkomen. Deze vergadering is speciaal uitge schreven voor het praeparatoir exa men van de heeren C. v. S c h i e, The- ol. cand. te Voorschoten en J. Sme- 1 i k, Theol. cand. te Hillegom. Als examinatoren zullen optreden Ds. H. J. Kouwenhoven te Leiden, Ds. J. van Herksen te Hillegom en Dr. D. K. Wielenga te Voorschoten. De vergadering, welke te 2 uur aan vangt, wordt gehouden in de Kerke- raadskamer, Hooigracht. Eindexamens Kweekscholen. Bij ministerieele beschikking zijn aangewezen als gecommitteerden bij de eindexamens in 1926 voor de ge meentelijke en de Christelijke Kweek school alhier: a. als gecommitteerden: S. Brands- ma,inspecteur van het lager onder wijs in de inspectie Middelburg, te Middelburg (voorzitter); Heliwig, oud-inspecteur van het onderwijs in Ned. Indië, te 's-Gravenhage; ir. A. J. M. Stoffels, civiel-ingenieur, te 's- Gra- venhage; b. als plaatsvervangende gecommi- teerden: mej. A. F. Houba, schoolop ziener v. h. voorbereidend lager onder wijs i. d. 3de hoofdinspectie te 's-Gra venhage; J. Stigter, oud-directeur hoogere handelsschool te Batavia, te s Gravenhage. Algemeene vergadering van de woi- contractanten in Zuid-Holland van de federatie tot verbetering van den wolhandel. Gisteren vergaderden de L.T.B. en de afdeeling Zuid-Holland van boven genoemde vereeniging alhier. Nadat eerst de L.T.B. eenige huishoudelijke punten had afgehandeld, n.l. goedkeu ring financieel beheer en het besluit was genomen om met gezamenlijke verkoop van wol door te gaan, werd het woord gegeven aan den heer E.Dz. Govers, secretaris van de Federatie. Het deed hem goed te constateer en dat de afdeelingen een gecombineerde vergadering hadden bijeengeroepen en hij hoopte dat dit aanleiding zou mo gen zijn om spoedig in federatief ver band ook de andere werkzaamheden ter hand te nemen. Spreker deed daar na belangrijke mededeelingen inzake de verkregen resultaten van den ge- zamenlijken wolverkoop. Ondanks het feit dat de algemeene toestand van de wolmarkt minder gunstig is, stemmen deze gegevens tot tevredenheid. Op 1 Mei 1925 waren de verwachtin gen van dien aard, dat men de toe komst zeer donker inzag. Noord-Hol land profiteerde door buitengewone omstandigheden van een voordeelig aanbod en ook voor Zuid-Holland meendk men aanvankelijk van dit aan bod te kunnen profiteeren, doch de onderhandelingen werden plotseling afgebroken. De handel bleef stug en met uiterste voorzichtigheid werd gekocht. Een proefzending naai* Engeland voldeed niet aan de verwachtingen die men aanvankelijk had verwacht. Hol land kocht mondjesmaat. Onverwachts kregen wij van Duitsch land voor onmiddellijke levering <-en Belangrijkste nieuws in dit Nummer. Binnenland. De algemeene vergadering van „Bloembollencultuur". De jaarvergadering van de Vereen, van Chr. Onderwijzers(essen). De plannen voor de feestviering van de 3-October-vereeniginq te Leiden. Te Oudekastel (Fr.) zijn hedennacht vier kinderen verbrand. Buitenland. De uitbarsting van de Tokachi. De spoorwegramp bij München. De stand van het mijnconfllct in En geland ongewijzigd. bevredigend aanbod op onze partijen eerste en tweede, die voor f 1 70 van de hand werden gedaan. Voor de Z.- Hollandsche prima werd fl.90 ge maakt. Maken wij even een vergelij king tusschen de prijzen van de fede ratie en die van den gewonen handel, dan krijgen wij het volgende Overzicht Prima f l.90, eerste fl.80, tweede f 1.70, derde fl.40. De middenprijs is dus met aftrek van alle onkosten f 1.60 per K.g. terwijl door den handel niet rfieer dan hoog stens fl.40 werd betaald. Eigenaardige moeilijkheden doen zich voor bij den verkoop van wol aan Duitsche firma's. De Duitsche Regee ring eischt n.l. een gezondheidsver klaring op de wol, doch geeft niet aan hoe een dergelijke verklaring eruit moet zien. Onderhandelingen met De partement van Landbouw hebben een zoodanig gunstig verloop, dat we in deze spoedig een oplossing kunnen verwachten. Een eigenaardig feit was het volgende: Zooals gemeld, werd een proefzending wol naar Engeland verzonden en vandaar naar een Duit sche firma verscheept. De wol mocht zonder invoerrechten en gezondheids certificaat worden ingevoerd, terwijl aan dezelfde firma voor wol uit Hol land f1650 moest worden betaald aan invoerrechten en een gezondheidsver klaring moest worden overgelegd. Deze feitenspreken voor zich. De gezamenlijke wollevering 1n Z.- Holland is van 8000 K.g. tot 4000 K.g. teruggeloopen: het vorig laar is dit cij fer weer tot 6000 K.g. gestegen. De Fe deratie sluit haar rekening dit laar met een voordeelig saldo van f25.000. Dit kapitaal wordt zooveel mogelijk gereserveerd om moeilijke dagen het hoofd te kunnen bieden en ook de kos ten voor reclame om den afzet van de wol te bevorderen te bestrijden. Na beantwoording van gestelde vra gen dankte de voorzitter den heer Go- vers voor de interessante mededeelin gen en hij hoopte dat dit bil moge dra gen tot toename van het aantal con tractanten. Opgaven kunnen geschieden voor niet RoomschKatholieken bil den heer J. Rijmsburger, Leiderdorp. De datum van wollevering zal nog nader, wor den bekend gemaakt. Jaarvergadering Chr. Middenstand^ vereeniging. De bezoekers van de Algemeene jaarvergadering der Christ. Midden- standsvereeniging die hier op 10 en 17 Juni a.s. in den Foyer der Stadsge hoorzaal gehouden wordt, zullen op den middag van den eersten dag des nam. om 5.15 ten stadhuize door B. en W. wordeno ntvangen. Na afloop wordt in „Zomerzorg" een maaltijd aangeboden. Waarschijnlijk zullen ook eenige mi nisters de vergadering gedeeltelijk bij wonen. De H.T.M. De ontvangsten der Haagsche Tram weg Mij. bedroegen resp. voor de op den len Pinksterdag: Stadslijnen 192o f 20.475.17K, 1926 f17,950; Den Haag- WassenaarLeiden f2.990.05 (f2665). Op den 2en Pinksterdag waren deze cijfers: Stadslijnen 1925 f 28.321.77 H; 1926 f 26.600; Den Haag—Wassenaar— Leiden f 6.588 55 (f 8100) Ter toelichting wordt hierbij oog geaneld: dat de opbrengst van de stads lijnen hard achteruit ging tengevolge van het minder gunstige weer. De opbrengst van de lijn VN assenaar —Leiden zou belangrijk hooger zijn geweest indien meer materiaal be schikbaar was geweest. Alle rijtuigen van den intercommunalen dienst wa ren in gebruik terwijl een 7 K minuten dienst werd gereden. Toch was het on mogelijk om aan de vele aanvragen tot vervoer te voldoen. De omvang van het vervoer op de lijn naar Leiden kan eenigszins wor den beoordeeld uit bet feit dat de op brengst van die lijn op den 2en Pink sterdag slechts iets geringer was dan de stadslijnen tezamen n.l. f8100 op Leiden en f9900 op Schovoningen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1