Uil nummer beslaaf uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
CHRISTELIJK DAGBLAD voorLFTDKlM FN nMCTBFKFM I ADVERTENTIE-PRIJS
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
7<f» JAARGANG
MAANDAG 26 APRIL 1926
NUMMER 1806
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2.50
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal 1 2.90
Y democratie en dictatuur.
„Democratie het orgaan van de De
mocratische partij, hevat een merk
waardig artikel over democratische
problemen.
In politicis gesproken, is volgens
den schrijver de democratie eigenlijk
„the problem of problems.''
„Democratie, volksregeering,
't lijkt zoo eenvoudig en t is zoo ui
terst moeilijk te realiseeren. Want
on ianks alle mooie frasen ais: ,Vox
populi vox Deïen:
Wat het volk niet weet,
dat weet nog niemand;
Wat het volk niet kan,
dat kan nog niemand;
Wat het volk niet doet,
dat blijft onafgedaan
zou ik er een lief ding voor over
hebben, als iemand mij nou eens
vertelde op welke wijze ik er achter
kon komen wat „bet volk" wil ten
opzichte van, laat ons- zeggen de dic
tatuur.
Na dan betoogd te hebben, dat het
uoor wanhoop verbijsterde volk altijd
neiging heeft zich aan sterke figuren
vast te grijpen, vervolgt de schrijver:
„De democratische wil ontbreekt
bij „Let volk", mede doordat wat
hun in den loop der tijden al9 mid
delen ter democratiseering is aange
prezen, in de practijk voor heel an
dere doeleinden wordt gebezigd. De
verwording en ontaarding van het
parlementaire stelsel, de smerige
partij-politiek, het gecoaliseer en ge-
compromiseer, het maakt, „het
volk" meer en meer wee van de z.g.
democratiseerende werking van het
algemeen kiesrecht, de ^evenredige
vertegenwoordiging e.d.
Heusch, een toestand van dicta
tuur is in bepaalde omstandigheden
voor de wezenlijke democratie meer
bevorderlijk dan veel wat als par
lementair wordt opgediend
Wij hebben nooit den indruk gehad
dat het orgaan van Prof. Heeres door
„het volk" gelezen wordt, maar als
dat wel het geval mocht zijn, dan is
het te verstaan indien vele lezers na
kennisname van dit artikel van ver
bazing, de handen ineen slaan.
Jarenlang is het voorgesteld alsof
alleen van de democratie of wat men
dan democratie noemde, heil was te
verwachten.
Was het algemeen kiesrecht niet de
Messias die de verlossing uit allen
maatschappelijken nood zou brengen?
En nu worjit hier, nog wel in het
democratische orgaan van de demo
craten, ronduit erkend dat ai dat ge
roep over democratie niets dan schijn
is en dat een toestaand van dicta
tuur in bepaalde gevallen nog zoo
kwaad niet is.
Het klinkt paradoxaal.
En toch gelooven we dat de schrijver
gelijk heeft
De „leugenachtige democratische be
driegelijkheden" waarmee de massa
door huidige volksmenners wordt zoet
gehouden heeft met ware democratie
niets uitstaande.
Geen wonder dat men er beu van
wordt en dat er zelfs in z.g. democra
tische kringen een roep gaat om een
dictator.
Dat kan niet uitblijven.
Wie de gezonde antirevolutionaire
beginselen: erkenning van het gezag
der Overheid en van de volksvrijhe
den en rechten tevens, loslaat, moet
wel van het eene .uiterste in het ande
re vallen en zal nu eens roepen om
„volksregeering' en dan weer zich
vastgrijpen aan een dictator.
STADSNIEUWS.
De Leidsche Duinwatermaatschappij.
In verband met de advertentie van
de Leidsche Duinwater Maatschappij
in ons blad van 9 en 10 dezer, waarin
kennis werd gegeven van de „druk-
vermindering" als gevolg van de ver
groot ing en gedeeltelijke verlegging
der tweede hoofdbuis in den Rijnsbur
gerweg onder de gemeente Oegstgeest
en waarbij tevens op bijzondere zui
nigheid in het gebruik van juinvater
werd aangedrongen, omdat de aan
voer tijdens deze werkzaamheden
slechts door een hoofdbuis kon ge
schieden, kunneri wij het volgende
mededeelen:
Dit werk, zijnde een gedeelte van
de te vernieuwen en te vergrooten 2e
aanvoerleiding ter lengte van 3600 M
bestond in het opgraven van 300 M
en het leggen van 500 M. buizen over
een lengte van 1230 M., voor welks
uitvoering een tijd van 20 werkdagen
.was berekend.
LEIDSCHE COURANT
BUREAUHooigracht 35
Leiden
TeL 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
Het voornemen bestaat het restant
zijnde 2370 M., in het najaar uit te
voeren, in verband met het minder
gebruik van duinwater in die peri
ode.
Tot ons genoegen kunnen wij thans
mededeelen, dat het de directie in sa
menwerking met den aannemer, de
firma C. de Ruiter, en dank zij voor
al de goede weersgesteldheid, gelukt
is dat werk uit te voeren n slechts 13
werkdagen, waardoor de tweede aan
voer reeds heden in dienst kon wor
den gesteld en daarmede het ongemak
der drukvermindering weder tot het
verleden behoort.
Alhoewel deze nieuwe leiding, alvo
rens te gebruiken als toevoer van duin
water naar de stad, goed doorgespoeld
en zooveel mogelijk van lucht werd
gezuiverd door de diverse spuien op
die hoofdbuis, zal wellicht nog eenige
lucht medegevoerd worden, welke het
water een melkachtige tint geeft, doch
spoedg verdwijnt en 'n lichten smaak
afkomstig van de asphaltatie der bui
zen waargenomen worden, doch zulks
is tijdelijk en geenszins schadelijk
voor de gezondheid.
Ongetwijfeld zal de mededeeling dat
de druk weder hersteld is met vreug-
e worden vernomen. In de laatste da
gen is opnieuw gebleken hoe de kracht
der gewoonte ongevoelig maakt voor
de ons omringende gemakken en wij
deze eerst waardeeren bij storing als
nu plaats greep.
Liefdegaven voor Hongarije.
Men deelt ons, mede, dat er 4 Mei
gelegenheid bestaat met een kinder-
trein pakketten met levensmiddelen,
kleeren en andere liefdegaven te ver
zenden aan bepaalde adressen in Bu
dapest en omgeving. Tabak, sigaren,
sigaretten en alcoholhoudende dran
ken mogen in geen geval hierin ver
pakt worden.
De verpakking moet stevig zijn,
liefst kistjes, en duidelijk en volledig
geadresseerd. Opgeplakte papiertjes
zijn niet voldoende; men schildere hel
adres op het hout zelf, of schrijve uet
met inkt of merkkrijt. De verzenders
moeten, het liefst per aangeteekenden
brief, aan de geadresseerden melden,
dat zij hun pakket te Budapest bij de
Liga moeten afhalen.
De vervoerkosten bedragen voor
pakken: van 1—10 K.g. f 1,—, van 10
—20 K.g. f 1,75, van 20—30 K.g. f 2,40,
van 3040 K.g. f 3,en verder tel
kens verhoogd met f 0,60 per 10 K.g. of
gedeelte daarvan.
Daar de pakketten vooruit naar
Utrecht moeten worden verzonden, mo
gen zij niet later dan uiterlijk Donder
dag 29 April te twaalf uur s middags
bij den heer D. M. van Nes, Vreewijk
straat 8 te Leiden bezorgd .worden.
Men zal ze daar echter het liefst Dins
dag 27 of Woensdag 28 April ontvan
gen. Men gelieve bij de bezorging het
gewicht op te geven en de vrachtkos
ten te voldoen.
Verbetering van ,den Pulphandel.
Door de onlangs tot stand geko
men Vereeniging van Pulpverbruikers
en den R.-K. Diocesanen Land- en
Tuinbouwbond, is opgericht de Bond
tot verbetering van den Pulphandel in
Nederland.
Het bestuur werd samengesteld als
volgt:
Jac. Rijlaarsdam, Bodegraven, le
voorzitter; J. J. v. Schie, Haarlem 2e
voorzitter; J. W. Bonda, Oegstgeest, le
secr-penningm.; G. J. Heymeyer,
Haarlem, 2e secr.-penningm.; Joh.
Uittenboogaard, Oegstgeest, Commis
saris; A. C. v. Paasen, Schipluiden,
Commissaris.
Tot rechtkundig adviseur werd be
noemd Mr. Dr. C. M. A. R. v. Rey, Ad
vocaat en Procureur te Leiden.
Het secretariaat van den Bond is ge
vestigd te Leiden, Oude Vest 13.
Prof. Schreinemakers.
Behalve prof. N. B. Kristen sen,
hoogleeraar in de geschiedenis der
godsdiensten in het algemeen en de
phaenomenologie van den godsdienst
en prof. mr. C. van Vollenhoven, hoog-
leeraar in het adatrecht van Ned.-ln-
dië en het staats- en administratief
recht van Ned. Indië, Suriname en Cu
ragao, die, zooals we reeds eerder heb
ben vermeld resp. 25 September en 2
October van dit jaar den dag zullen
herdenken, waarop zij 25 jaar geleden
het hoogleeraarsambt aan de Leid
sche universiteit aanvaardden, zal ook
prof. dr. F. A. N. Schreinemakers dit
jaar, n.l. 18 September, den dag her
denken, waarop hij 25 jaar geleden,
aan de Leidsche universiteit zijn in
trede deed als hoogleeraar in de
anorganische scheikunde.
Erasmus in Engeland.
Voor het genootschap Nederland—
Engeland, heeft Zaterdagavond Dean
Inge, de deken van de St. Paul's Cathe
dral te Londen, in het academiege
bouw een voordracht gehouden over:
„Erasmus in Engeland",
Het was spreker er om te doen ge
weest een persoonlijkheid te behande
len, die zoowel voor Nederland als voor
Engeland van groote beteekenis is ge
weest, zooals behalve Erasmus o.a. ook
de Koning-Stadhouder Willem III was.
Spreker beschreef de vier bezoeken,
die Erasmus aan Engeland heeft ge
bracht aan de hand van brieven, hetzij
van Erasmus zelf, hetzij van zijn vrien
den, zooals Colet en Sir Thomas Moo
re en zijn beschermers, in de eerste
plaats de koning Hendrik VIII, dien
Erasmus reeds voor zijn troonsbestij
ging had gekend. Het was ook de ko
ning, die in een eigenhandig geschre
ven brief den grooten humanist in
1507 met den meesten aandrang weer
terugliep naar Engeland, waar hij
daarop gedurende zeven jaren een
toelage genoot, die hem in staat stelde
onbezorgd te leven.
Spreker gaf vervolgens een blo imle-
zinb uit een aantal aphorismen van
Erasmus van theologischen aard om
ten slotte nog eenige opmerkingen te
maken over Erasmus' verhouding tot
de katholieke kerk en de reformatie.
Het is vermoedelijk waar, dat Eras
mus niet den moed heeft bezeten om
met de hervorming mede te gaan en
zichzelf daardoor aan gevaar b'oot te
stellen, maar het optreden van Luther
kon evenmin de volle sympathie van
Erasmus hebben. Volgens spreker torii
is de kerkhervorming in vele opzich
ten een reactie geweest, die wellicht
wel noodig was, maar die tegenover
het werk der humanisten zeker een
schrede terug beteekent.
Daarom meende spreker, dat er wel
licht spoedig een tijd zal kunnen ko
men, waarin de arbeid der humanis
ten eindelijk tot haar volle waarde zal
komen, waarin Erasmus er zijn geest
verwanten nog beter geken en ge
waardeerd zullen worden dan nu het
geval is en waarin een nieuwe meer
volmaakte kerkhervorming zal kun
nen worden bereikt.
De Paédagogische Bibliotheek.
Zaterdagavond sprak voor boven
staande vereeniging de heer Joh. v.
d. Spek over: „Psycho-analyse en haar
consequenties voor de schoolpraktijk
Morgen hopen wij het verslag van
deze lezing te plaatsen.
Geref. gemeente.
Ter voorziening in de vacature-Ds.
W. den Hengst is begonnen met het
beroepen van eén predikant der Gere-
form. gemeente alhier.
Voorloopig is een tweetal opgemaakt
waarop voorkomen Ds. A. de Blois te
Dirksland en Ds H. Kievit te Veenen-
daal.
Huldiging Dr. J. G. Overvoorde.
Dr. J. C. Overvoorde, die Zaterdag
1 Mei a.s. zijn zilveren jubileum viert
als directeur van de Lakenhal, zal des
namiddags om vier uur in een samen
komst van het comité en genoodigden
worden gehuldigd.
Prof. W. Martin, directeur van het
Mauritshuis te s-Gravenhage, voorzit
ter van liet comité zal een rede hou
den, waarna de burgemeester, Jhr. de
Geselaar,, als eere-voorzitetr van bet
comité den jubilaris hoopt toe te spre
ken met overhandiging van het hul
deblijk, bestaande in een door den
kunstenaar Zwollo te Voorschoten ont
worpen legpenning.
Vijfde Abonnements Concert.
Daar het onmogelijk is gebleken het
uitgestelde concert van het Dresdener
Strijkkwartet nog dit seizoen te doen
plaats vinden heeft voor t 5e abonne
mentsconcert geëngageerd E. Krauss,
de beroemde Weensche pianist Paul
Schramm, die gedurende de laatste
maanden in ons land overal geweldig
succes bad en b v. in Rotterdam bin
nen tien dagen tijds drie maal totaal
uit\erkochte zalen trok. Paul Schram
heeft voor Leiden een Beethoven-pro
gramma gekozen, waarvan wij de bij
zonderheden nog zullen melden
De muziekrecensenten waren opge
togen over het spel van dezen kunste
naar en het was dan ook het publiek
duidelijk, dat men hier met een feno
menaal pianist te doen had.
Dit vijfde abonnementsconcert be
looft dus wel een bijzondere avond te
worden.
Centr. Israël. Wees- en Doorgangshuis
Onder voorzitterschap van prof. dr
J. L. Palache is de halfjaarlijksche
vergadering gehouden van het Centr.
Israël. Weeshuis alhior.
In zijn openingswoord deelde de
voorzitter mede, dat dank zij de be
moeiingen van Het propagandacoibitó
te Amsterdam en van de werkzaam
heden van de nieuwe propagandiste,
het ledental in de eerste maanden van
dit. jaar met 600 is toegenomen
Uit het jaarverslag van de secreta
resse, mej. C. van Loen, over 1925 bleek
dat, al gaf dat jaar geen bijzondere
reden tot blijdschap, het evenmin re
den gaf tot ontevredenheid. Bedroeg
in den aanvang van 1925 het aantal
leden ongeveer 1500 er bedankten in
den loop van 1925 130. Daarentegen
traden in 1925 330 nieuwe leden toe,
zoodat. het aantal hunner aan het eind
van 1925 ongeveer 1700 bedroeg. Deze
toeneming is te danken aan de plaat
selijke comité's, vooral aan dat te Am
sterdam, dat behalve het bijeenbren
gen van een groot aantal giften ook
veel leden heeft aangeworven.
De gezondheidstoestand der ver
pleegden in het afgeloopon jaar was
zeer gunstig. Dank zij eenige belang
rijke giften werden evenals vorige ja
ren de verpleegden in de gelegenheid
gesteld, een deel hunner vacantieaan
her strand te Katwijk loor te brengen,
zonder dat het gesticht daarin finan
cieel behoefde bij te dragen.
Het aantal verpleegden, begin 1925
bestaande uit 18 jongens en 12 meis
jes, bestond eind December van dat
jaar uit 17 jongens en 11 meisjes.
De penningmeester, de heer Viskoo-
per, den Haag, heeft hierna het finan
cieel verslag uitgebracht. De balans
wijst aan een eindcijfer van f61.392,
waaronder een bedrag, tegen beurs
waarde, van f43.421 aan effecten. Het
Bouwfonds voor het nieuwe gesticht
bedraagt thans f24.266. Het kapitaal,
op 1 Januari 1925 bedragende f29.261,
vermeerderd door giften en legaten
met f2509 en door koerswinst der ef
fecten met f3111.
De exploitatierekening over 1925
wijst, met inbegrip van een nadeelig
saldo van f 4750, een eindcijfer aan van
f24.711. Aan verpleeggelden werd ont
vangen f4254; aan contributiën f8614;
aan opbrengst busjes f4414 »n aan in
terest f2229.
De rekening werd goedgekeurd en
de penningmeester onder dankzeg
ging voor zijn uitnemend beheer ge
dechargeerd.
De aftredende regenten, Mr. Hille-
sum (Amsterdam), Swaab (Amster
dam) en de opperrabijn Hirsch (Zwol
le) werden herkozen; eveneens de re
gen tesse, mevr. Lehman-Van de Waal
(Leiden). In de vacature van wijlen
den heer H. Hartog (Nijmegm) werd
voorzien door de benoeming van den
heer I. Hartog (Nijmegen) en in die
door het bedanken van den heer L.
A. Glaser (Haarlem) door de benoe
ming van mevrouw Hirsch Ier (Haar
lem). In de plaats van mevr. Palache
De Pinto (Leiden) die wegens ver
trek naar Amsterdam ontslag had ge
nomen, werd gekozen mevr. wed. B.
ViesMarx (Leiden).
Watersnood-Comité.
Bij het Watersnood-Comité zijn de
volgende giften ingekomen:
Batig saldo uitvoering 5 April van
„De Vereenigde TooneelistenWar
mond f 20.10.
Giften worden nog gaarne inge
wacht bij den Penningmeester, den
heer F. Muys van de Moer, Plantsoen
49 Leiden, postgironummer 57471.
Burgerlijke stand.
Ondertrouwd: J. G. A. ten Siethoff,
jm en I. M. S. V. Schwerk, jd; P. van
Velzen, jm. 24 j. en V. Ostrijsharz, jd.
26 j; M. E. L. Israël, jm. 30 j. en G.
Holl, jd. 23 j; O. Koets, wedr. 50 j. en
S. A. Volkersz gesch. 40 j; C. G. van
Wingen jm. 36 j en L. de Groot, jd.
27 j. H. van Tongeren jm. 23 j. en M.
Piket, jd. 25 j; F. H. G. van Duyl, jm.
22 j. en A. Guldemond, jd. 21 j; H.
Stouten, jm. 26 j. en S. J. de Wit, jd.
24 j; G G. Starrenburg, jm. 22 j. en
E. Zandvliet, jd. 21 j; J. E. v. d. Water,
jm. 28 j. eh D. Schalke, jd 25 j; A. T.
Beurze, jm. 26 j. en J. Mulder jd. 19 j;
H. Langerei9 jm. 30 j. en F. Cornelius
jd. 28 j.
In de Stedelijke Werkinrichting
zijn opgenomen in de afgeloopen week
214 volwassen personen en 6 kinderen.
Totaal 220.
Een der jongere huisgenooten die
no. 4 van de Hooigracht bewonen, de
7-jarige G. N. legde vanmorgen blijken
af van een bedenkelijke resoluutheid.
Het jongmensch was n.l. sinds ©eni
gen tijd niet meer ingenomen met zijn
bed, dat hij beslist door 'n nieuw
vervangen wenschte te zien.
Om nu maar dadelijk zijn zin te krij
gen nam hij het kordate besluit om
het oude materiaal in brand te ste
ken, en vanmorgen vroeg vond hij dat
.hij nu maar eens voor het laatst op
dat, bed moest geslapen hebben, nam
een lucifer, en probeerde vuur te ma
ken. Zijn zusje, dat nog te bed lag,
sjouwde hij, toen het meenens werd,
voor alle zekerheid naar een andere
kamer. Gelukkig ontdekte een ouder
zusje tijdig wat er gaande was, zoodat
de bewoners, geassisteerd door buren
en agenten, mèt water en zand spoe
dig het smeulende vuurtje konden
dooven.
C. T. D. meende zich verdienste
lijk te moeten maken door chauffeurs
en motorrijders ervan op de hoogte te
stellen, dat zich in de nabijheid een
Gewone advertentiën per regel 22'/* cent
Ingezonden Mededeeiingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage*
liika geplaatst ad 40 cent
Binnenland.
De algemeeene vergadering van da
Ned. Ver. van Chr. Kantoor- en Han<
delsbedienden.
Afscheid Ds, G. Tichelaar van LeL
derdorp.
De gemeente Goor krijgt een soci
aal-democratisch burgemeester.
Een treinconducteur te Rotterdam
verongelukt.
Buitenland.
Het Duitsch-Rnssische Verdrag is
geteekend.
De inhoud van het verdrag.
De Zweedsche schrijfster en paeda-
goge Ellen Key is overleden.
Een onderhond met Abd el Krim.
Overstroomingen te Moskon.
politioneel© „val" bevond om de snel
heid te controleeren. De politie kon
hiervan echter het verdienstelijke niet
inzien en maakte proces-verbaal op
wegens overtreding van art. 184 W. v.
S. het verijdelen van een ambtshan
deling van een opsporend ambtenaar.
Een ernstige aanrijding had Za
terdag tegen den middag plaats op
den hoek MareLangegracht.
Terwijl hij met een flinke vaart reed
kwam de 18-jarige J. D. Sch. per rij
wiel in aanraking met een rijtuig dat
van de Langegracht kwam. Hij viel
ernstig en werd binnengedragen bij
den bakker v. d. M. waar een semi-
arts eerste hulp verleende. Toen daar
op dr. K. van den Eerste Hulpdienst
kwam, constateerde deze behalve ee
nige ontvellingen een vermoedelijk
lichte hersenschudding. Per politie-
brancard werd daarop de jongen naar
het Acad. Ziekenhuis gebracht.
Van het rijtuig was de bok bescha
digd en een ruit stuk. Het werd be
stuurd door L. P. T.
BINNENLAND.
Het raadsel-Van Royen.
Onbegrijpelijk, zegt de Rotterd.,
is het verrassende heengaan van Mi
nister van Royen en het ongelooflijk
spoedige optreden van zijn opvolger,
den Minister van Oorlog uit het kabi-
net-Colijn.
Op den laatsten dag van zijn Minis
terschap had de Minister nog een lang
durig onderhoud met de leiders van
den Bijzonderen landstorm over mo
gelijke hervormingen en vertoefde hij
nog geruimen tijd op de bijeenkomst
in den Dierentuin, waar hij zich lan
gen tijd met den Prins onderhield."
Ook met zijn naaste omgeving had
hij het program van werkzaamheden
voor Donderdag en Vrijdag nog gere
geld, terwijl Donderdagmorgen het
aftreden toch reeds vaststond.
Dat de aanbouw der torpedojagers
in Indië de oorzaak dezer kleine crisis
zou zijn, valt niet aan te nemen.
Juister schijnt de opvatting, dat Mi
nister Van Royen alle voorbereidende
maatregelen voor de vereeniging der
Departementen van Oorlog en Marine
weer overhoop gehaald heeft en dat
dit tot een conflict heeft geleid.
Is dit zoo en we hopen het, dan heeft
men ook niet het recht om te veron
derstellen, dat dit extra-parlementair
Kabinet geleidelijk maar zeker omge
zet zal worden in een parlementair
Ministerie.
Minister De Geer heeft deze bc-Joo-
ling nog pas vierkant afgewezen en
men dient daaraan volkomen geloof
te hechten.
Het zou trouwens een polit:. k* on
behoorlijkheid zijn, waaraan we niet
mogen denken.
Als extra-parlementair Kabinet Ls
het Ministerie-De Geer geboren; het
dien ook als zoodanig te leven en te
sterven.
Rechtspositie SecretariepersoneeL
Het bestuur der afdeeling Zuid-Hol
land van den Nederlandschen Bond
van gemeenteambtenaren heeft be
noemd tot leden der commissie, welke
zal rapporteeren omtrent de rechtspo
sitie van het secretariepersoneel in de
gemeentein in Zuid-Holland, de heeren
C. J. van der Lelie te Leiden, voorzit*
ter; C J. van As te Gouda, K. H.
Brandt te Roterdam, A. Dekker te
Noordwijk, P. H. van der Hoff te Har-
dinkxveld, A. Schipper te Oud-Beijer-
land en W. M. Straathof te Brielle.
Directeur-Generaal van den Landbouw
In zijn antwoord op het afdeelings-
verslag der Eerste Kamer over de he-
