CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
6e JAARGANG
DINSDAG 2 MAART 1926
NUMMER 1761
COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
$*er kwartaal w I 2.50
S*er week 0,19
Franco per post per kwartaal f 2.90
öii nummer beslaat ai! TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
V Alles geweldig.
Een Hollander, die enkele jaren in
Amerika gewoond had, verklaarde
zich daar niet thuis te kunnen gevoe
len omdat het daar alles zoo geweldig
was.
'tls er, zoo zei hij, geweldig koud
en geweldig heet, men heeft er gewel
dige stormen, er wordt op een gewel
dige manier gewerkt en er wordt ge
weldig geld verdiend, in één woord,
't is alles geweldig, mij te geweldig.
Aan deze opmerkingen dachten wij
toen wij het verslag van de vergade
ringen, die de S.D.A.P. Zondag hield
om tegen den terugkeer van Colijn te
protesteeren en ;yoor Kamerontbinding
propaganda te maken.
't Was daar weer alles geweldig.
Men was geweldig opgewonden, er
werd geweldig geschetterd, geweldig
geprotesteerd en er werden geweldig
veel dwaasheden gedebiteerd.
Het verschil met Amerika is alleen
dat de geweldige dingen, die op den
nuchteren Hollander zulk een gewel
digen indruk maakten echt zijn terwijl
de geweldige dingen waarover de Soc.
Democraten zich zoo geweldig opwin
den, in werkelijkheid niets te beteek e-
nen hebben.
Alleen het geweldige geluid is echt,
maar dat is dan ook alles.
Hoe geweldig daar overdreven werd
en hoe geweldig men daar elkaar
kunstmatig stond op te winden, blijkt
wel uit wat een overigens nuchter man
als de heer Vliegen opmerkte:
„Als ons voorstel aangenomen
wordt, gaan wij den verkiezings
strijd met groote gerustheid in. Zij
zullen voor het eerst sedert vele ja
ren, ov#r concrete zaken loopen, veel
van uw werkkracht vragen, maar
ook veel beloven: Zoo voortgaan kun
nen wij niet. Dan komt het gevaar
van het fascisme sterker naar voren
en dat kunnen de arbeiders en ar-
beidersvoruwen, die de politieke de
mocratie wisten te veroveren, niet
zonder meer laten g&an. Als men de
democratie wil vermoorden,' zal men
er voor moeten vechten. Met den
mond zeker, maar als het niet an
ders kan, ook met de vuist (luid ap
plaus). Wij zullen ons het wapen
der democratie neit zonder meer la
ten ontnemen. Wij hebben vertrou
wen in het volk, welke stem wij wil
len, dat gehoord zal worden. (Luid
applaus).
Wie nu een weinig meeleeft, weet,
dat de eenige érnstige poging om de
democratie te vermoorden en het volk
politiek te ontrechten, gekomen is van
de zijde derS.D.A.P. Het was Mr.
Troelstra, die in 1918 verkondigde dat
men de stemmen behoorde te wegen
inplaats van ze te tellen en die ee»
ernstige poging deed om zoo noodig,
met geweld, een minderheid over de
meerderheid te doen heerschen.
En het waren alweer de Sociaal-de
mocraten, die ten vorigen jare op de
Kabinetsformatie, die geheel naar par
lementairen regel verliep en waarbij
met de uitspraak van de kiezers vol
komen rekening werd gehouden, aan
merking maakten.
Maar overigens is er niemand, die
ooit in ernst een poging heeft gedaan
om hier het parlement op zij te schui
ven en een despoot aan het bewind
te brengen.
Al de geweldige uitspraken van den
heer Vliegen, die zoo geweldig ap
plaus uitlokten, hadden dan ook niet
de minste reëele beteekenis.
Omdat men in den grond der zaak
tot de verzamelde menigte niets te
zeggen had, moest men wel zijn kracht
zoeken in een kunstmatige opwinding.
'tWas een geweldige kiezersmislei
ding, zonder meer.
STADSNIEUWS.
De Lichaamsoefeningen der Grieken.
Gisteravond hield voor de afd. Lei
den v.d. Ned. Bond v. Lich. Opv. en
den Turnkring Leiden en O. Dr. J.
Berlage, rector van het Gymnasium
te Deventer een lezing met lichtbeel
den over „De lichaamsoefeningen der
Grieken in verband met,hun schoon
heidscultuur.
De voorzitter van eerstgenoemde
af.leeling, Dr. C. J. A. van Iterson,
opende de vergadering en heette aan
wezigen welkom, in 't bijzonder den
spi eker, den heer Baak, inspecteur van
liet L.O. en de vertegenwoordigers van
verschillende organisaties. De burge
meester had bericht van verhindering
gezonden.
Vervolgens gaf 9pr. het woord aan
ieri heer Berlage.
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tariei.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, wordon dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
Do Grieken, aldus spr. zijn het eer
ste volk geweest dat zich wetenschap
pelijk en systematisch met de lichame
lijke oefening heeft bezig gehouden.
Het waren evenwel alleen de welge
stelde burgers, die zich daarmee bezig
konden houden, de andere hadden
daarvoor geen tijd en geld. Ja, zeifs
had de Atheensche wetgever Solon den
slaven verboden te ,gymnastiseeren.
Het Grieksche ideaal was: 'n schoo-
ne ziel in een schoon lichaam; vooral
de Atheners hadden de cultuur der
schoonheid. In de beeldhouwkunst
heeft men tot in latere tijden de uit
drukking der hartstochtelijkheid ver
meden om de schoone lijn niet in ge
vaar te brengen. De schoonheid is vol
gens den wijsgeer Plato de beste af
beelding van de waarheid in de idee
ënwereld.
Het Christendom heeft volgens spr.
eeuwenlang den nadruk gelegd op de
waardeloosheid van het lichaam en
dus van de oefening daarvan(!) Het
stond vijandig tegenover hét hechten
aan uiterlijk schoon. Thans staat de
kerk niet meer zoo afwijzend tegen
over de lichaamsoefening en de laat
ste Ghr. kabinetten hebben veel ge-
daaVi voor de bevordering daarvan.
Er waren in Griekenland twee soor
ten gymnastiekscholen: de palaistra
(een particuliere school voor jongelin
gen) en het gumnasion (staatsschool
voor volwassenen).
De oefeningen werden geheel naakt
(gumnos) uitgevoerd; in 721 v. Ghr. is
het laatste lendenschort afgeworpen.
Het lichaam werd ingewreven met
olie om het leniger te maken en al te
sterke transpiratie te vermijden ten
einde kouvatten te voorkomen. Bij het
wors/elen volgde op dit inwrijven met.
olie een bestrooiing met zand. Het li
chaam werd na afloop van de oefening
gereinigd in het zwembad. Het zwem
men behoorde bij de Grieken zoozeer
tot de opvoeding, dat men van iemand
zeide: „Hij kan lezen noch zwemmen",
waarmee men bedoelde, dat zijn op
voeding geheel verwaarloosd was.
De dans was in de Oudheid zeer ge
liefd, 'doch had altijd een mimische
beteekenis en diende b.v. om de over
winning te symboliseeren; hij was een
reidans tusschen personen van het
zelfde geslacht.
De deelneming aan de om de vier
jaar gehouden nationale spelen, waar
van de Olympische de meest bekende
zijn, stond open voor alle vrije Grieken
Spr. geeft een overzicht van de
Olympische spelen, die 5 dagen duur
den en omstreeks den langsten dag
gehouden werden. De prijs was de tak
van een aan Zeus gewijden boom, die
met een gouden mes was afgesneden;
daarbij kwam het recht voor zich zelf
een standbeeld op te richten, een por
tretstandbeeld evenwel alleen indien
hij in minstens 3 verschillende spelen
overwonnen had.
Aan de spelen werd door de vrou
wen niet deelgenomen; onder de toe
schouwers bevonden zich slechts wei
nig vrouwen, aan getrouwde vrouwen
was het zelfs op doodstraf verboden,
daarbij tegenoordig te zijn.
De Olympische spelen zijn in 394 na
Chr. afgeschaft door den Christenkei-
zer Theodosius.
De Romeinen hadden een antipathie
tegen de Grieksche gymnastiek; zij
hadden waarschijnlijk te veel schaam
tegevoel om zich in het publiek te ont-
kleeden. Zij oefenden hun lichaam
wel, doch in eigen huis of in de bé-
sloten ruimte van het publieke bad
huis. De Grieken dankten hun naakt-
cultuur aan den stam der Doriërs;
daarvoor behoort de wereld hun dank
baar te zijn tot tien jongsten dag vol
gens spr. want zij zagen den mensch
in den kuischen adel van zijn naakt-
heid(!)
Hierna werd het gesprokene verdui
delijkt door lichtbeelden, terwijl na de
pauze deze spreker, die duidelijk toon
de meer begrip van en sympathie voor
het Griekendom dan voor het Chris
tendom te hebben, nog eenige beschou
wingen over de moderne gymnastiek
ten beste gaf.
Hij - schetste de ontwikkeling der
gymnastiek vanaf de Grieken tot op
heden en wees er op hoe nadat in de
Chr. Oudheid en Middeleeuwen een
vijandige stemming geheerscht had
tegenover de lichamelijke oefening, «li-
in den nieuweren tijd anders gewor
den was.
Twee stelsels streden met elkander
om den voorrang: het Duitsche en
het Zweedsche; de Duitsche gymnas
tiek won het.
In ons land werd de gymnastiek
het eerst in 1899 in een school te Gro
ningen ingevoerd; naderhand werd zij
door de regeering voor alle scholen
verplichtend gesteld.
Spr. sprak er nogmaals zijn be
vreemding «over uit dat Christelijke
regeeringen juist zooveel voor de li
chamelijke oefening gedaan hebben.
RECLAME.
UMSTERDAMSCHE ANTHRBCIET M"
Heerensingei 34/35. Tel. 1523.
PRIMA KWALITEIL VERZEGELDE ZAKKEN.
Begrafenis Prof F. Pijper.
Hedenmiddag had onder groote be
langstelling op Rhijnhof de begrafe
nisplaats van het stoffelijk overschot
van Prof, Pijper, oud-hoogleeraar in
de theologie van de Universiteit alhier
Allereerst werd het woord gevoerd
door Prof. Dr. A. Eekhof.
Het zij mij vergund aldus spr.
om namens den senaat en de theolo
gische faculteit e§n enkel woord van
nagedachtenis te wijden aan hem, die
27 jaren lid van den senaat en van de
faculteit is geweest. In 1896 was prof.
Acquoy, als hoogleeraar in de kerk
geschiedenis, diep betreurd, aan de
wetenschap en de universiteit ontval
len. In zijn plaats werd dr. Frederik
Pijper, predikant te Berkhout, be
noemd, die het volgendë jaar zijn in
trede deed.
Bij de begroeting in de faculteit,
wenschte cle voorzitter, prof. Van Ma
nen, hem toe, dat hij zegen in zijn be
trekking mocht hebben" en in goede
verstandhouding met zijne ambtge-
nooten mocht samenwerken.
Dien zegen heeft hij gehad en die sa
menwerking is er geweest, zoowel in
den senaat als in de faculteit. Ook ge
durende zijn rectoraat heeft Pijper
aan den bloei onzer universiteit mede
gewerkt en haar o.a. vertegenwoordigd
in Engeland bij gelegenheid van het
200-jarig bestaan der Royal Society.
In de faculteit heeft hij gedurende
twee perioden het secretariaat en het
voorzitterschap waargenomen.
Zal ik riu gewagen van de krachtige
hand waarmede hij de vergaderingen
der faculteit wist te leiden, van zijne
zakelijke en bondige adviezen, of van
zijn groote zorg voor het onderwijs
en de belangen der studenten'? Ik
doe dit zeker, maar dan ook wil ik.
wijzen op den oprechten omgang met
zijne ambtgenooten, wier hoogachting
en vriendschap hij wist te winneu en
te behouden. In 1924 moest hij zijn
ambt om gezondheidsredenen neer
leggen; zijn rusttijd is niet lang ge
weest. Ik sprak namens den Stnaat
en *de Theologische Faculteit wan
neer ik aan de familie, en daarbij
denk ik aan zijn kinderen in Zuid-
Afrika en Indië, onze hartelijke deel
neming betuig en hun zeg, dat wij de
nagedachtenis van onzen ambtgenoot
en medelid in eere zullen houden.
■Hieraan wil ik nog gaarne een per
soonlijk woord toevoegen. Ik zou ech
ter niet in den geest van den overle
dene handelen, wanneer ik hier aan
deze groeve een loflied hield op 'zijn
persoon of zijn werk. Zijn zin voor
eenvoud en oprechtheid, zou mij in
een andere richting wijzen. Laat ik in
alle soberheid dan alleen nog dit mo
gen opmerken. Door zijn nauwkeurige
studiën op het gebied van het oudste
Christendom, dat der Middeleeuwen en
't Geref. Protestantisme, die alie
getuigenis afleggen van zijn streven
naar historische objectiviteit, heeft hij
zich een blijvende plaats op kerkhis
torisch gebied verworven.
Zijn boeken waren niet polemisch,
zelfs niet apologetisch, maar hadden
een zuiver hiest. doeJ. Oude wonden
wilde hij niet openscheuren, maar hij
vertrouwde door het zoo getrouw mo
gelijk weer geven van het gebeurde,
de menschheid het best te dienen. Dit
is de diepere strekking zijner studie
geweest. Zijn leerlingen heeft hij we
ten te bezielen met liefde voor de we
tenschap, lien voorlichtend, aanvurend
en leiding gevend, wat hij ook voor
mij is geweest.
Én nu ten slotte. Toen prof. Pijper
in het kerje te Garderen op de Velu-
we, de plaats waar hij zoo gaarne ver
toefde, het monument voor Anasta-
sius Veluanus, den hervormer van de
Veluwe, onthulde, heeft hij gezegd:
„Wij zijn ervan doordrongen, dat al
le menschelijke krachten en vermo
gens zijn uit God, uit Wien en door
Wien en tot Wien alle dingen zijn.
Laat ons daarom allelofspraak op
Anastatius, alle roem en alle eer, die
wij hem hebben toegebracht, samen
vatten in dit eene „Soli Deo Gloria!"
Eenzelfde toon, die toen uit prof.
Pijpers woorden sprak, willen wij ook
thans beluisteren: „Benedicamus Do
mino", en stamelend antwoorden wij
dan: „Deo gratias".
Na Prof. Eekhof trad Prof. J. Lin
deboom, hoogleeraar te Groningen,
voor de groeve. Onder hen die met
gevoelens van droefheid, waardeering
en dankbaarheid bij dit graf staan, al
dus spr. behooren ook wij., mijn vriend
Nijhofs uit den Haag, Prof. Eekhof en
ik, die tezamen met den overledene
de redactie vormden van het tijd
schrift: het Ned. Archief voor kerk
historie, onze oudste* periodiek, waar
aan Pijper 30 jaar heeft mogen ar
beiden.
Met groote dankbaarheid gedenken
wij aan zijn groote verdiensten voor
het tijdschrift, maar ook aan het vele
dat hij voor ons persoonlijk heeft ge
daan.
Na de professoren Acquoy en Rogge
kwam hij aan de redactie, die hij ge-
ruimen tijd alleen voerde, totdat hij
in 1912 ook ons uitnoodigde. Zijn werk
getuigde van uitgebreide kennis en
hoogen ernst. Het tijdschrift had hij,
ook naar eigen getuigenis, lief. Bij
voorkeur plaatste hij daar zijn mono
grafieën en stukken in, en het kostte
zelfs moeite van hem iets los te krij
gen voor een ander tijdschrift, omdat
hij wist, dat hij met het archief den
eenigen band onderhield met uitne
mende mannen als Kist, Royaards,
Mol en Acquoy. Wij hebben veel van
hem mogen genieten. De redactiever
gaderingen, in zijn woning te Leiden
zoowel als op zijn landhuis te Garde
ren gaven ons veel-vreugde en waren
een bron van leering. Voortaan zullen
wij z;ijn naam op den omslag, noode
missen. Wij hopen echter zijn werk
voort te zetten, in het behang der
Ned. kerkhistorie en tot het behoud
van het werk van Pijper, die reeds
tijdens, zijn leven zulk een goeden
naam bezat.
Namens de studenten van de Theo
logische faculteit en het kerkelijk his
torisch gezelschap S.S.S. sprak daarna
de heer de Wit.
Hij herdacht Prof. Pijper als iemand
die onbeperkt meester was op het ter
rein van de geschiedenis des Christen-
doms. Spr. herinnerde aan de prettige
college's die ,de hoogleeraar zelfs nog
in zijn woning aan de Heerenstraat
gaf, toen groote zwakheid van lichaam
hem den arbeid moeilijk maakte.
In die dagen heeft hij de bewonde
ring der studenten opgewekt door den
moed en de opgewektheid waarmede
hij de college's bleef geven.
Hij was bemind om de liefde, de
vriendschap en de toewijding waar
in, de hij de studenten en hun arbeid
bijstond, en geacht om zijn groote
kennis. In dit verband noemde spr.
het werk van prof. Pijper voor S.S.S.
waarin hij leiding gaf, om zijn specia
le studie over de Gereformeerd-na
tionale beweging in Nederland en om
zijn werk voor de reformatorische bi
bliotheek.
Aan de dankbaarheid, die de stu
denten tijdens zijn leven reeds koes
terden wilde spr. thans uiting geven.
Hij ruste in vrede.
Vervolgens voerde Ds. Joh. Rauws
Z.endingsdirector tè Oegstgeest, na
mens het hoofdbestuur van het Ned.
Zending-genootschap het woord,, te
vens als een der eerste leerlingen van
Prof. Pijper. Spr. had, toen hij als
student de college's bijwoonde niet
kunnen denken, dat hij nog eens met
Pijper en Chantepie de la Saussaye,
mannen, die zoover van elkaar ston
den, maar toch ook zoo goed konden
samenwerken, in het hoofdbestuur
zou zitten.
Spr. herinnerde «.an het streven van
Pijper om steeds de Chr. Belijdenis
naar de openbaring van de boeken des
Ouden en Nieuwen Verbonds en naar
de 12 artikelen, dat oprechte eenvou
dige geloof in de harten te planten. In
dien arbeid gevoelde hij zich zoo ge
heel thuis' en daarom is hij ook, hoe
hij ook voor andere functies bedankte,
tot het eind van zijn leven hoofdbe
stuurslid gebleven.
Wij danken God voor alles wat Hij
ons in Pijper heeft geschonken.
Wij denken aan de laatste jaarver
gadering, waar bijzonderlijk zijn ge
bed, de diep-religieuse toon daarvan
ons trof. Wij denken ook aan de vo
rige jaarvergadering, waar hij ons ver
raste met een belangwekkende studie
over: de mensch eneters van Noord-
West-Europa." Zoo was heel zijn wer
ken een openbaring. Juist in zijn we-
tenschappelijken arbeid heeft hij sym
pathie gevonden voor de zending. Wij
hopen hem eenmaal weer te zien waar
ons gelooven overgaat in aanschou
wen, en waar de schare die niemand
tellen kan, uit alle volken, talen en
natiën samengebracht, God lof, eer en
heerlijkheid zal toebrengen.
De oudste broeder van den overle
dene, de heer D. Pijper uit Hoogwoud
dankte voor de hartelijke belangstel
ling, en voor de eer aan de nagedach
tenis van zijn broeder bewezen.
Er was voor de droeve plechtigheid
veel belangstelling. Opgemerkt wer
den de curatoren, o.w. de president,
Jhr. Mr. Dr. de Gijselaar, en de secre
taris, Mr. Boddaert. Verder de gehoe-
le Theol. faculteit en afgevaardigden
van aHe studenten corporaties.
De Universiteit en de Sociëteit Mi
nerva waren vandaag gesloten.
Beiangrijksie nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
Het Kamerlid, de heer J. J. C, van
Dijk, over den politieken toestand.
Mr. Limburg deelt mede, dat hij iu
verband met de persoonlijke aanval
len van Mr. Marchant bedankt als lid
van den V.-D. Bond en als gevolg daar
van ontslag neemt als lid der Gedepu
teerde Staten van Zuid-Holland.
De oorzaak van het mislukken van
Mr. Limburg's pogen tot Kabir.ctslor-
matie.
Buitenland.
De voortzetting der Loearno-debat-
ten in de Fransche Kamer.
Vandaag beginnen in den Poolschen
landdag de Locarno-debatien.
De uitbreiding van het aantal zeUïs
in den Volkenbondsraad.
Gouden Jubileum J. H. Langezaal.
Zooals wij reeds kortelijk hebban
medegedeeld, heeft de heer J. H. Lan-
gezaal heden den dag mogen herden
ken, waarop hij voor 50 jaren in diengt
kwam bij de firma Modderman, Har-
tevelt Co. Wijnhandelaren, alhier.
Reeds 's morgens ontving hij vele
gelukwenschen. doch des middags
had dé officieele huldiging plaats.
De leden van de Directie van het
hoofdkantoor, dat thans te Amster
dam gevestigd is. kwamen met 't per
soneel, dat ter dezer stede woont, om
2 uur den Jubilaris in zijn woning, de
Ruyterstraat 24 hunne opwachting ma
ken, alwaar hij door zijn oudsten chef
hartelijk werd toegesproken, die hem.
daarbij een couvert overhandigde met
verzoek den inhoud daarvan, als een
hulde aan zijn ijver, toewijding en
trouwe plichtsbetrachting te willefi
aanvaarden en naar welgevallen te
besteden.
Verder werd nog door verschillen
den het woord gevoerd, o.a. door den
heer van Haarlem, die hem, namens
kantoorpersoneel en collega's een gé-
schenk aanbood.
Het is wel aardig tevens nog te kun
nen melden, dat de krasse Jubilaris
niet alleen door patroons en medewer
kers werd gehuldigd, doch dat hij in
den loop van den dag ook vele bezoe
ken en gelukwenschen mocht ontvan
gen van klanten der firma Modder
man, Hartevelt Co. en eerst aanwe-
zenden in onze stad, die hem allen
hulde brachten voor de uiterst correc
te wijze, waarop bij zoo vele jaren rijn
taak vervult.
Langezaal, die, naast zijn maatschap
pel ijk *n werkkring, ook vele jaren oj>
onbaatzuchtige wijze zijn krachten ge
geven heeft in verschillen/lp kerkelijke
functiën, o.a. de laatste 23 jaren als
ouderling der Christelijk-Gereformeer-
tie Gemeente, zal zeker met voldoening
op zijn gouden Jubileum mogen terug
zien.
Informatie-bureau Chr. onderwijzers.
Op de gisteravond gehouden verga
dering van de afdeeling Leiden en O.
van de Unie van Chr. onderwijzers en
Onderwijzeressen in Ned. werd na de
afdoening van verschillende zaken o.a.
de wenschelijkheid uitgesproken van
de wederinstelling van Informatic-bur.
waar solliciteerende collega's inlich
tingen kunnen vragen omtrent scho
len met vacatures, waardoor in enkele
gevallen teleurstellingen konden wor
den voorkomen. Verschillende leden
waren van meening, dat er over 't al
gemeen veel te weinig contact is tus
schen Besturen en onderwijzers, die
soms. elkaar niet ééns kennen, wat
met het oog op de hartelijke samen
werking tot hetzelfde doel een zeer on-
gewenschte toestand is; één of twee
samenkomsten per jaar zouden daar
in verbetering kunnen brengen. Ande
ren belpeitten meerdere publicatie van
doel en streven van de Unie, waarom
rent nog veel onkunde blijkt te be
staan.
De Eerste Hulpdienst.
Het komt nogal eens voor, dat de
hulp van de Eerste Hulpdienst wordt
ingeroepen waar men zich even goed
aan een ander .geneeskundig adres
had kunnen vervoegen.
De aandacht wordt er daarom op
gevestigd, dat de Eerste Hulpdienst
alleen optreedt bij plotselinge ernstige
ziektegevallen op den openbaren weg
en in openbare gebouwen, en bij <?**-
gevallen.
Dr. Thadeusz Ziel in s ki.
De bekende geleerde, dr. Thadeusz
Zielinski zal van 2 tot 6 Maart eenige
voordrachten in Nederland geven.
5 Maart spreekt hij te Lolden over