CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
6e JAARGANG
DINSDAG 26 JANUARI 1926
NUMMER 173C
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per weekI 0.19
Franco per post per kwartaal 1 2.90
Oi! wier bestaat iiii TWEE Bladen.
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 22l/t cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarieL
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
EERSTE BLAD.
V Het gezantschap.
De Antirevolutionairen hebben van
bet gezantschap bij den Paus nooit 'n
beginsel kwestie gemaakt.
Het was voor ben zuiver een nuttig-
heids vraag bij welker beoordeeling zij
zich lieten leiden door het vertrouwen,
dat zij stelden in de Regeering, die het
gezantschap noodig oordeelde.
Er werd naar het Vaticaan een ge
zant gezonden niet'om den Paus daar
mee te erkennen als het hoofd der
Christelijke Kerk, die macht uitoefent
over de geesten en politieke macht in
de wereld, maar omdat hij nu een-
jnaal krachtens de geschiedenis een
positie inneemt volgens welke hij ge
zanten ontvangen kan en ook inder
daad ontvangt.
Op het Vaticaan zijn niet minder dan
24 Staten vertegenwoordigd. Het is
daardoor geworden een diplomatiek
centrum, waar ons land naar het oor
deel van den minister van buitenland-
sche zaken zonder zijne belangen te
schaden niet mocht ontbreken. Een
luisterpost werd beslist noodzakelijk
geacht.
Op d i e gronden hebben de Antire
volutionairen met een gezantschap ge
noegen genomen.
't Was eenvoudig een kwestie van
nuttigheid.
Al het geschrijf over het protes-
tantsch beginsel dat door het zenden
van een gezant in gevaar zou worden
gebracht, was dan ook niet ter zake
dienende.
't Mag voor sommige partijen ge-
wenscht zijn voor de propaganda en
men mocht het noodig hebben om de
A. R. partij verdacht te maken, wie
de zaken objectief beziet, moet erken
nen, dat dit alles weinig werkelijke be
teekenis had.
Nu is echter door den loop der om
standigheden de zaak in een ander
stadium gekomen.
Bij de de laat9te weken gevoerde
onderhandelingen over de oplossing
van de crisis is gebleken, dat een op
lossing zou te vinden zijn indien het
gezantschap zou worden waargeno
men door den gezant te Bern of te
'Woenen.
Het is verklaarbaar cTat een oplos
sing in dezen geest van B. K. zjjde als
voorwaarde werd gesteld. De wijze
waarop deze zaak behandeld werd,
was voor hen krenkend.
Maar 'dit verandert niets aan het
feit. dat het karakter van het gezant
schap op deze wijze geheel zou ver
anderen.
Ernstige bezwaren behoeven tegen
•een gezantschap in dezen vorm
niet te worden gemaakt. Het lands
belang wordt er niet door geschaad.
En het Protestantsche beginsel al even
min.
Maar wel komt de vraag op, of het.
nu het-gezantschap blijkbaar minder
noodzakelijk is dan enkele jaren gé-
leden en nu ook zonder dezen luister
post *s lands belangen behoorlijk kun
nen worden behartigd, nog wel noo
dig is, het gezantschap, in welken
vorm dan ook te handhaven.
Als het in 's lands belang noodzake
lijk is, dan behoeft niets ons te belet
ten het te steunen en dan kunnen
smaad en verdachtmaking zonder
meer voor kennisgeving worden aan
genomen.
Maar als aan dezen luisterpost
geen behoefte meer bestaat, dtVi is er
ook geen bezwaar dezen twistappel
waarvan reeds zooveel en zoolang
misbruik is gemaakt op te ruimen.
STADSNIEUWS.
Cbr. Vrouwenbond.
In de grcoG zaal van het Nuts.
gebouw hield gi t ra ond de afd. Lei.
den van -den Chr. Vrouwenbond een
goed bezochie vergadering, waar als
spreekster optrad Mevrouw Rauws uit
's Gravenhage met het onderwerp": De
gevaren van de bioscoop.
De presidente, Mevr. v. Hooidonk,
opend de vergadering met het laten
zingen van Psalm 25 6, het lezen van
Jacobus 2 en gebed.
Na de aanwezigen en jn het qjjzon.
der de spreekster voor d_zen avond
te hebben verwelkomd, gaf spr. het
woord aan Mevr. Rauws.
Deze legde er in haar voorwoord
den nadruk op, dat het in haar stu
die niet zoozeer zou gaan over het bios
coopgevaar d an wél over; Gevaren van
de bioscoop.
Het eerste zou veel eenvoudiger zijn.
Het bioscoopgevaar als geheel zou
men eenvoudig uit den weg kunnen
gaan. Nu echter staat de zaak anders,
Wat spr. in dezen avond wil trachten
te beantwoorden is de vraag: hoe staat
sedert de invoering van de bioscoop
film de balans; in haar voor- of in
haar nadeel r
De (hoofdvraag voor ons, Christen
ouders, is, of de bioscoop ais zoodanig
een gevaar is voor onze kinderen.
Achtereenvolgens behandelde spr.
een viertal vragen, n.l.:
1. Hoe kwam de film aan baarslechte
reputatie r
2. Heeft de film deugden, die haar
gebruik rechtvaardigen, in weer
wil van de gevaren, die eraan ver
bonden zijnr
3. Van welk karakter zijn de films,
die onze kinderen naar ziel en geest
schade kunnen doen -r
■1. Welke gevaren brengt de film mede
voor de lichamelijke gezondheid on
zer kinderen-''
Op de eerste vraag ontwoordde spr.
dat gebrek aan iets beters en vooral
jacht op succes de film al dadelijk
en niet zuinig in het teeken van ae
sensatie hebben gesteld.
Wat de tweede vraag betreft, kan
men het eens zijn met wat de Haagu
sche weth. v. Onderwijs, Dr. v. d.
Meulen als voorzitter v. d. Bioscoopu
commissie zeide, n.l. dat de bioscoop
als zoodanig geen gevaar kan wor
den genoemd.
Er is sedert het optreden van de
film veel ten goede veranderd,' en op
haar wijze dient zij de .wetenschap.
Wij moeten, met onze Hollandsche
kort-aangebondenheid oppassen, dat
wij met het badwater niet het kind
wegwerpen.
Wat de taak van de bioscoop in
het algemeen betreft, zijn er veel iaealé
dingen, die zij op uitnemende wijze
zou kunnen dienen.
Spr. noemt de films die de treu
rige toestanden in Rusland en op de
Friesche heide in beeld brachten en
zoodoende op onverbeterlijke wijze de
liefdadigheid opwekten. Dan- noemt
spr. de gevangenisfilm van Dr. Rade.
maker, die ons een blik geeft in het
gevangenis!even en ons doet afvragen
of we het recht hebben onze mede.
menschen te doemen tot een levendén
dood, een straf die immopeeler is 'dan
de pijnbank. En zeker zou, wanneer
de film eens in beeld had gebracht de
vreeselijke gevolgen van de bezetting
van het Ruhrgebied, een kreet van
protest zijn opgegaan en doorgedron
gen tot degenen, die dit onrecht kon
den tegengaan.
Verder noemt spr. de mooie indus
trie, landbouw, nijverheids, natuurkun
dige en onderwijsfilms die we ken
nen. En dit betreft nog slechts de z.g.
nuttigheidsfilms. Daarnevens hebben
wil nog de opvoedende tendenzu.Films,
zooals de ontroerend mooie Transvaal!
film, die het leven van de oude ge-
loofskrachiige voortrekkers in beeld
brengt, en de Novem&erfilm van 1913,
die de mooie huldiging van do Koj-
ningin op de Maliebaan schildert.
Deze, en andere films, zooals van hel
Kon. Bezoek aan Zeeland, Brabant en
Limburg, worden te Den Haag in de
musea bewaard om de mooie momen
ten uit het leven van ons Volk en
Oranje voor het nageslacht te laten
zien.
Ten slotte besprak spr. nog enkele
films, die louter vermaak ten doel heb
ben en geheel onschuldig van inhoud
en karakter zijn.
In het tweede deel van haar le
zing ging de spreekster nader in op
haar eigenlijk onderwérp: Gevaren van
de bioscoop.
Slechts om een eenzijdige belichting
te ontgaan gaf spr. eerst een idee van
de goed', eigenschappen van de film..
De nadeelen zijn echter niei minder
groot.
De bioscoop, zoo kan men de pae.
dagogen hooren zeggen, leidt tot op
pervlakkigheid, tot onnatuurlijkheid.
Met een kunstwerk b.v. verschilt de
iflm hierin dat het eerste de samenvat
ting is van een geheel, terwijl de laat
ste een eeuwige repetitie is van het ma.
menteele.
En nu de geestelijke gevaren.
Ook zonder de uitspraak van Mej.
Dr. v. Dorp, als zouden mede als
gevolg van de bioscoop alle loopjon
gens in de omgeving van Haarlem
dieven zijn, te onderschrijven, kan
men zeer goed de vele bezwaren die
er in dit opzicht zijn genoemd, deelén
Vooral voor de jeugdige psychopa
ten, die toch al zoo'n moeite hebben
om tot een vaste houding te komen,
kan de sensatiefilm onherstelbaiescha
de veroorzaken.
De bioscoop geeft onze kinderenden
oniuist beeld van het leven met zijn
plichten en eisentn. Op het exueeie
gebied wekt de film bij de jeugd
RECLAME.
AMSTERDAMSCHE ANTHRACIET M«.
Heerensingel 34/35. Tel. 1523.
PRIMA KWALITEIT. VERZEGELDE ZAKKEN.
zoo licht gevoelens op, die noodig nog
moesten blijven sluimeren.
Uitvoerig behandelde spr. vervolgens
den inhoud van eeriige sléchte "Films,
die soms wel zoo slecht zijn om het
vele dat zij niet, dan om hetgeen zij
wel te zien geven en aan de ongecontro
leerde fantasie een allertreurigste rich
ting geven.
Reedde lichamelijke en zedelijke offers
die geëischt woraen voor het opne
men der films veroordeelen haar, ook
al zou zij op zichzelf niet veel ver
keerds bevatten.
Of al deze nadeelen door de nieuwe
bioscoopwet zullen kunnen worden on
dervangen r Als antwoord noemt spr.
films, die nog verleden jaar te Den
Haag voor leerlingen van de Opcnb.
School zijn ontrold, maar waarin spr.
talrijke gevaarlijke elementenontdekte
en waarin huiveringwekkend duidelijk
de sfeer van misdaad werden gete'eu
kend, waarin de paria's der maat
schappij leven. Ook al betreft het niet
direct een prikkelfilm, is het gtevaiar
nog gansch niet geweken.
Ernstige zenuwstoornissen, 'laat naar
bed gaan, het lang vertoeven in geslo
ten zalen, sloopt vooral de lichamen
der jongere kinderen, terwijl volgens
verklaringen van deskundigen het in
gespannen aandacht volgen van de tril
lende film met haar sterk afwisselend
licht en donker zeer nadeelig pp het
gezichtsvermogen, werkt.
Een met uiterste zorg. alzijdig sa
mengestelde bioscoopcommissie zal ze
ker veel kwaad kunnen voorkomen,
maar met keuren en herkeuren bereikt
men niet spoedig dat vrouwen en jonge
moeders het publiek vormen van een
minderwaardige volksbioscoop.
Op dit gebied ligt een groote taak
voor de pers, die de ondernemers moet
helpen, om een verborg voor de
rendabiliteit te krijgen hl den goeden
smaak van het publiek, in plaats van
in de zucht naar sensatie.
Willen wij een betere maatschappij!'
Geef ons betere gezinnen. Te zeer is
de huiselijke zin, zijn de gevoelens van
plicht en liefde te loor gegaan, mede
als gevolg van den oorlog. Door bin
nenshuis liefde voor schoonheid, moéd
en vaardigheid aan te kweeken,
zullen wc net beste bolwerk vormen
tegen verkeerde invloeden van buiten.
Beter zal het zijn positief onze kin
deren een oordeel- te helpen vormen
dan den vrijwel hopeloozen Ft rijd aan
te binden tegen de bioscoop als zoo
danig, die zich in weerwil van haar
gebreken niet meer laat terugdringen.
In dit verband drong spr. aan op
her stichten van een goéd bioscoop
archief, dat aan de hoogste eisChen
moet voldoen.
Ontwikkeling, beschaving, kennis en
kunst alleen mag de bioscoop dienen In
die richting moeten wij blijven wer
ken, zoo besloot spr. haar keurig ge
stelde en rijk gedocumenteerde rede.
Mevr. v. Hooidonk dankte de spreek
ster met den wensch, dat aan de ge
geven goede wenken gevolg zou wor
den gegeven.
Daarna eindigde Mevr. van de Loos-
drecht met het laten zingen van Ge
zang 274 1 en 2, en dankgebed.
Het bezoek van de Zuid-Afrikaan-
sche studenten.
Vandaag heeft een groot aantal Afri
kaansche studenten, dat een tournee
maakt door ons land, een bezoek ge
bracht aan Leiden.
Zij arriveerden hedenmiddag om 2
uur aan het station, waarna ten stad-
huize een officieele begroeting plaats
had vanwege het gemeentebestuur.
Onder de aanwezigen waren ver
schillende autoriteiten en raadsleden.
De burgemeester, Jhr. de Gijselaar.
heette de bezoekers hartelijk welkom.
Het is het Gemeentebestuur van Lei
den en ook mij persoonlijk, aldus spr.
bijzonder aangenaam, dat wij u hier
op het historisch stadhuis van deze
oude en tevens eeuwenlang beroemde
Universiteitsstad mogen ontvangen en
dat ik u daarbij eenige woorden kan
toespreken.
Nu gij eenmaal in Holland zijt, het
Stamland van vele burgers van Zuid-
Afrika, lijkt het mij historisch en ge
past, dat ik die woorden uitspreek in
de Nederlandsche taal.
Het is het Gemeentebestuur bijzon
der sympathiek dat gij bij uw tocht
naar Europa zoo'n geruimen tijd in
Holland wjlt verblijven en daarbij on
ze stad niet hebt vergeten hetgeen
ook overigens natuurlijk is, omdat
van uit de Leidsche Hoogeschool zoo
veel wetenschappelijk licht over de
wereld is verspreid.
En dit geldt vooral ten uwen op
zichte, omdat gij of als afstammelin
gen van Nederlanders en van Huge
noten uit den aard der zaak eerder
verband hield met de Oud-vaderland-
sche beschaving en inzichten dan met
die van andere naties, maar niet min
der ook de Angel-Saksen, die uwe
Unie bewonen.
Gok de Engelschen toch hebben voor
al in de vorige eeuwen onder grooten
invloed gestaan van de ideeën, die uit
gingen van onze Universiteit en nog
meer in 't algemeen van de inzichten
omtrent vrijheid en staatsrecht, die
voornamelijk in de 17e eeuw in ons
land werden beleden.
De invloed van de ruime en groot-
sche gedachten, die uitgingen van on
ze beroemde Oranje-vorsten, Prins
Willem I „de Zwijger" en den Koning-
Stadhouder Prins Willem III hebben
diepen invloed gehad op ons volk en
dus ook op onze vei wanten in Zuid
Afrika, maar evenzeer op het volk
van Engeland, welks vrijheid op he
staatkundig en religieus gebied doo
hun Koning Willem III, onzen Stad
houder, werd zeker gesteld."
En nu hebt gij tezamen, op die basis
van hetzelfde wat wij gevoelen, uwe
Unie in Zuid-Arika gevestigd en even
zoo uwe talrijke Universiteiten, haast
m.i. te talrijk, evenals bij ons, alhoe
wel uw land zoo veel grooter is dan
het onze en gij dus bij minder dichte
bevolking dan Nederland, in de toe
komst de acht Universiteiten wellicht
noodig zult hebben.
Moge de geest van broederschap en
saamhoorigheid, U afstammelingen
van de Oud-Hollanders en van de Hu
genoten, die indertijd in Hollan'd een
tweede vaderland vonden en ook U,
afstammelingen der Britten., die ii\
alle eeuwen in beschaving en vrij
heidszin zooveel met ons gemeen had
den, steeds met ons blijven verbinden,
opdat onze gemeenschappelijke zin
voor orde en vrijheid een krachtige
hefboom moge zijn voor den vooruit
gang in deze wereld.
Ik wensch u verder allen hoogst
aangename dagen toe in ons land en
ook in onze stad, die in uwe gedach
ten zullen blijven en ik hoop, dat gij
thuis gekomen, de prettigste souvenirs
zult houden van het oude Leiden, dat
u gaarne binnen zijne muren heeft ont
vangen (applaus).
In de Engelsche taal voegde spr.
'daaraan het volgende toe:
Ladies and Gentlemen,
Only some words to add to those I
have spoken in order to say, we are
very happy to see you here in the
Town-Hall of this ancient city of Ley-
den, the seat of the renowned Ley den-
University.
I think we can learn much from
you because your Universities have a
good reputation, a world-renown.
Your famous institution for astro-,
nomy is known tot us and we are hap
py to may interchange our learned
people with yours in the service of
that great science.
The government of the city of Ley-
den is also happy to make acquain
tance with you, because we see and
acknowledge in you <he daughters and
sons of a people, that is of our nea
rest kindred and that nearly in all ti
mes has fought with us against ty
ranny and prejudice.
Without any presumption I think,
that ?jou must also feel sympathy
with us, because in former centuries
bij means of our great Princes of
Orange, especially William the Silent
and William the third, the king of Eng
land, we have given to you the ideals
of liberty and also have given the rea]
liberty.
I think that our Stadholder, king
William will be considered by all good
English as the man who founded the
Constitution, by which it is possible
now to live as free men throughout the
whole Empire.
Now I wish, that never will be for
gotten the high principles that con
nect your country with ours, as well
a9 your Universities with those, that
exist here in this country especially
in Leyden.
Sincerely I hope you may enjoy
your trip to Holland and Leyden and
that it will not be the last time, that
South-African Students will come
óver to see this city and its Univer
sity.
I will conclude with these few
word9, that will give an expression of
Belangrijkste nieuws in dit Nummer
Binnenland.
De Gemeenteraad van Leiden besluit
op zijn besluit inzake de verlaging van
de rente voor bouwvoorschotten, ge
deeltelijk terug te komen.
Een interpellatie in den Leidschen
Gemeenteraad over de verbetering van
den Rijnsburgerweg.
Een bericht betreiiende hervatting
der Russisch-Nederlandsche betrek
kingen.
Be Generale Synode der Gezefor-
meerde Kerken te Assen.
Buitenland.
De dreigende spoorwegstaking ii
Engeland is vermeden.
De Zwitsersch-Rnssische onderhan
delingen over de bijlegging van he
W orowski-geschi. worden voortgezet.
Heden zal Dr. Luther in den Duit
schen Rijksdag zijn programma-redi
houden.
the synjpathy, that yoü South-Afri
cans and we Dutch feel for another.
Long live our two sovereigns, Hi
gracious Majesty King George V anc
long our well beloved Queen Wilhel
mina.
Lang leven koning George en onz
lieve koningin Wilhelmina (Instem
ming).
De gasten begaven zich hierna naa:
de Universiteit, waar zij werden toe
gesproken door den rector-magnificu
Prof. W. de Sitter.
Leidsche Burgerwacht.
Gisteravond heeft in de groote zaa
van 1' Union" aan de Steenstraat dt
plechtige uitreiking plaats gehad var
prijzen, behaald bij de in Decembea
gehouden coinp e t i t ie_sch i et weds t rijden,
Er was voor deze vergadering vee
belangstelling. Uit alle p.aatsen in del
omtrek waren leden van de verschil,
lende burgerwachten opgekomen, die
veelal vergezeld van hunne dames, eer
flink auditorium vormden.
De vergadering werd geopend doo'
den voorzitter, Mr. P. A. Pijnacke*
Hordijk.
Hij verwelkomde de aanwezigen er
epeciaai enkele legerautoriteiten van
het pl. garnizoen. De burgemeester el
de heer Steyns hadden bericht val
verhindering gezonden. Spr. herinner
de aan het schitterend slagen van d<
gehouden schietwedstrijden en her
dacht daarbij met erkentelijkheid d*
medewerking van de onderofficieren
die als baancommissarissen hadden
gefungeerd en in het bijzonder die var
sergeant Bl'otkamp die ook nu wee*
blijken gaf van zijn organisatorisch tal
lent in ae keurige administratie en re
geling. Hem gaf spr. een extra kis tj<
sigaren als een douceurtje, dat alle»
dank wil vertolken.
Daarna gaf spr. het woord aan Lui.
tenant Steehouwer die \-ervolgens me?
eenige toepasselijke woorden de pnj
zon uitreikte. Zooals wij destijds reed
konden mededeelen bestonden deze ui'
zeer fraaie en wel' te gebruiken voor.
werpen, die in menig meublement eer
waardige plaats zullen innemen.
De avond werd verder gezellig doo
gebracht bij de muziek van een ui
militairen van het 4de R. I. gevonn.
de Jazz-Band en leuke voordrachter
waarbij vooral de heer en Mvrouv
Haverkorn en de heer v. Sta verder
zich verdienstelijk maakten.
Tusschen de bedrijven door genoo
men nog van eenige partijen schorman
een op sabel en een op degen.
Het was reeds niet vroeg mee toei
de voorzit U r met een woord vaci danl
aan de medewerkenden de welgeslaag.
de bijeenkomst sloot.
Brand.
Even nadat het personeel de inrich
ting had verlaten is gisteravond branc
ontdekt in de autogarage van den hee
P. v. R., in de Genestetstraat, in ge
bruik bij den autoverhuurder V.
De eigenaar, v. R., die er het eers
bij was, deed de deur van de garag*
open en kreeg daarbij de vlam van eei
brandende bus benzine in het gelaat
Wonderlijk genoeg echter bekwam hi
geen letsel.
Gelukkig had het vuur nog geen ge
legenheid gehad zich uit te breiden
Een auto, die opgevijzeld stond om tt
worden gerepareerd begon juist aai
een der wielbanden tc branden. Eer
verhuiswagen die ook in de garag*
stond werd tijdig naar buiten gebracht
De brandweer was spoedig ter plaat*
se, doch behoefde haar geheels mate
riaal niet in werking te brengen, daai
de „vuurhaard" reeds was gedoold.