CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
6® JAARGANG
ZATERDAG 23 JANUARI 1926
NUMMER 1723
UWE LEIDSCHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
Ib Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per weekf 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
ADVERTENTIE-PRIJS
BUREAUHooigracht 35
Leiden -
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
Oii nummer tefan! ui! ÏWEE iiatien.
EERSTE BLAD.
Volk en Overheid.
Over onze Volksvertegenwoordiging
en over het parlementaire stelsel, in
het algemeen, wordt vaak weinig gun
stig geoordeeld den laatsten tijd.
Het is een beetje mode geworden
op de parlementen af te geven.
En wee den wolf, die in een kwaad
gerucht staat
Men heeft zelfs door overigens be
zadigde en verstandige personen de
mogelijkheid van een staatsgreep hoo-
ren bespreken en telkens weer kan
men hooren, dat het toch ^wel goed
zou zijn indien een soort dictator op
stond, die zijn wil als wet zou laten
gelden.
Tot op zekere hoogte is' dit eenigs-
zins verklaarbaar. Een mensch valt nu
eenmaal graag in uitersten.
Jarenlang was democratie' het
wachtwoord. Volksinvloed was niet
voldoende,, neen, het volk moest door
middel van zijne agenten de volksver
tegenwoordigers, zelf de wet stellen
en zelf regeeren.
He geroep om algemeen kiesrecht
was niet van de lucht. Als dat maar
eenmaal veroverd was, dan zou een
nieuwe dag aanbreken en dan zou het
tot nu toe .geknechte volk vrij en zelf
standig over zijn lot beslissen,
De teleurstelling kon niet uitblijven
en is niet uitgebleven.
En nu bij wijze van reactie valt meri
in een ander uiterste en roept men
niet alleen in ons land, maar hier toch
■ook - om i.een sterke man" die leiding
kan geven, die zijn gezag kan laten
gelden en die, zonder zich om de
Grondwettelijke bepalingen te bekom
meren, de volksvertegenwoordiging
eenvoudig uitschakelt.
Toegegeven kan worden dat het par
lement hier niet geheel vrijuit gaat.
Er is onmiskenbaar een streven om
zijn invloedssfeer zooveel mogelijk uit
te breiden en inplaats van het volk
te vertegenwoordigen en de belangen
des volks bij de Regeering te beplei
ten, zelf te regeeren en op den stoel
van de Overheid plaats te nemen.
Daarvan getuigen de tallooze inter
pellation en schriftelijke vragen, de
veelvuldige initiatief ontwerpen en de
wijze waarop meermalen van het recht
van amendement gebruik werd ge
maakt.
Inplaats van de Regeering te -steu
nen en voor de volksbelangen te wa
ken is er meermalen een meer of min
der geslaagd pogen geweest om de Re
geering op zij te dringen en bij de uit
oefening van hare taak te bemoeilij
ken, met het gevolg dat het aanzien
van het parlement onder het volk niet
werd verhoogd.
En het feit, dat in dezen tijd nu be
langrijke onderwerpen de aandacht
vragën, de geheele parlementaire ma
chinerie om een punt van zeer onder
geschikte beteekenis werd stopgezet
en een opzichzëlf krachtig Kabinet tot
werkeloosheid werd gedoemd, heeft er
zeker niet toe bijgedragen om de po
sitie van het parlement te versterken
houden en de volksvertegenwoordi
ging te houden op de plaats waar zij
behoort.
Voor hen die niet staan op Antire
volutionaire standpunt en die niet er
kennen dat de Overheid regeert bij de
gratie Gods, is dat vrijwel onmogelijk.
Als de Overheid regeert uit kracht
van haar macht, dan moet. dit altijd
tot willekeur leiden, want dan zijner
aan die macht geen grenzen, tenzij er
een andere macht opstaat, die sterker
is en aan wie dan ook het recht moet
worden toegekend zich van het gezag
meester te maken. Een voortdurende
strijd om de macht kan dan niet uit
blijven.
Maar volgens ons Antirevolutionair
beginsel staat de zaak anders
Wij belijden, dat de Overheid regeert
bij de gratie Gods en dat haar taak is
het recht te dienen.
Daardoor staat het gezag van de
Overheid onwankelbaar vast. Want
daaruit volgt dat wij hebben te gehoor
zamen om Gods wil, omdat zij op
treedt als dienaresse Gods.
Maar daaruit volgt ook, dat de Over
heid niet naar willekeur kan optre
den. Haar macht vindt een begrenzing
in de goddelijke ordinantiën, die ook
voor andere levensterreinen gelden.
Van het gezinsleven heeft zij af te
blijven en ook in de Kerk heeft zij
niets te zeggen. En in den loop der
historie heeft ook het volk zekere
rechten en vrijheden gekregen, die in
de Grondwet zijn vastgelegd en die de
Overheid heeft te eerbiedigen.
En nu is het de taak van het parle
ment over die vrijheden en die rech
ten. die bij een volk met een groot©
politieke ontwikkeling niet gering zijn
te waken.
Wij moeten daarover niet gering
denken. Het is een groot voorrecht,
dat we op prijs hebben te stellen.
In landen met weinig politieke ont
wikkeling en een wettig georganiseerd
leven moet vanzelf de volksinvloed ge
ring zijn. Maar in ons land met zijn
rijke historie en zijn krachtig ont
wikkeld volksleven is dat anders, en
wij mogen dien invloed en die rechten
niet moedwillig in de waagschaal
stellen.
De Overheid regeert. En wij erken
nen haar gezag als dienaresse Gods.
Maar aan het volk is het gegeven
invloed uit te oefenen.
Dat is van niet geringe beteekenis.
't Waren voor ons land niet de beste
dagen toen die volksinvloed niet tot
zijn recht kwam en wij moeten ons
van een toestand waarin een dictator
zijn zondigen wil aan 't volk oplegt,
geen illusies vormen.
- Zal aan de machteloosheid op poli
tiek gebied een einde worden gemaakt
dan moet dat niet geschieden door 'n
staatsgreep, maar dan moeten volk en
Overheid hun plaats leeren kennen en
gemeenschappelijk buigeb voor het
recht Gods.
Dan moet de Overheid zichzelf lee
ren zien als dienaresse Gods, het volk
ten goede. En dan moet het volk de
volksvertegenwoordiging, de Overheid
erkennen als regeerende bij de gratie
Gods en moet van alle pogen om de
plaats van de Overheid in te nemen,
radicaal afstand worden gedaan.
parlementair Kabinet samen te stel
len.
Of Mr. Limburg slagen zal?
Het is moeilijk op deze vraag een
antwoord te geven.
Mr. Limburg is ongetwijfeld 'n zeer
bekwaam man, die èn om zijne ver
diensten èn om zijne persoonlijkheid
de algemeene achting geniet.
Het feit, dat hij,1 hoewel vrij zinnig-de
mocraat de laatste jaren niet vooraan
stond in den politieken strijd, ver
hoogt ongetwijfeld zijne kansen
Maar evenals Dr. de Visser zal ook
de heer Limburg te kampen hebben
met de politieke moeilijkheden die er
nu eenmaal zijn.
Ook een door hem te vormen Kabi
net zal zich over het gezantschap moe
ten uitspreken.
Wordt de post gehandhaafd, dan
bestaat de kans dat dezelfde combi
natie, die zich nu tegen verklaarde,
zich opnieuw in denzelfden geest uit
spreekt, tenzij een deel der linkerzijde
het uit politieke overwegingen beter
mocht achten nu een andere houding
aan te nemen.
En wordt de post geschrapt, dan
hebben de R. K. het met de Soc. Dem.
in hun hand het Kabinet ten val te
brengen en een toestand van „de ui
terste noodzaak" te forceeren.
Bovendien is het zeer de vraag of
mannen van eenige beteekenis zich in
de gegeven omstandigheden nu zon
der eenig bezwaar gestemd werd te
gen een bepaalden post om regelen
buiten dien post gelegen, voor het al
tijd wisselvallige ministersambt zul
len willen geven.
Een gemakkelijke taak zal Mr. Lim
burg in elk geval niet hebben.
Voor ons is echter op dit oogenblik
de hoofdzaak, dat met den aanvang
van dit vierde bedrijf een belangrijk
hoofdstuk in onze parlementaire ge
schiedenis is afgesloten en dat het
werk door mannen als Kuyper, Loh-
man en Schaepman m. zooveel moeite
tot stand gebracht, thans mee door
hunne vrienden en volgelingen is af
gebroken.
V Kiezersbedrog.
De Democratische regeering in'Bel
gië heeft, zooals wij reeds meldden,
een voorstel ingediend om den mili
tairen diensttijd te brengen van 12 op
10 maanden.
De minister van Oorlog heeft in ver
band daarmede ontslag genomen,
maar, zoo jubelde „Het Volk" de de
mocratische regeering blijft gehand
haafd.
Intusschen is nu door de frontpartij
een voorstel ingediend om den dienst
tijd op 6 maanden te stellen.
Een voorstel waarvan men mocht
verwachten dat het door de Soc. De
mocraten, de ontwapenaars van pro
fessie met heide handen zou worden
aangegrepen.
Dat is echter niet het geval.
„Na een debat van twee uur, dat
soms zeer levendig was, heeft het be
stuur van de socialistische partij be
sloten te blijven bij het denkbeeld van
Matthieu om te beginnen met 10 maan
den, gevolgd door een jaarlijksche ver
mindering met een maand tot de zes
maanden bereikt zijn,, die 'ook in het
socialistische programma geëischt wor
deh. Alleen de fronters, de communis
ten en een enkele uiterst linksche so
cialist misschien zullen voor de zes
maanden stemmen."
Het is alweer de oude geschiedenis.
Men denkt er niet aan te geven, wat
men van anderen eischt.
Ontwapening is een mooie leuze zoo
lang men in de oppositie is, maar ook
geen dag langer.
Terwijl hier een regeering die den
diensttijd op 5® maand stelde en die
op verdere beperking bedacht is als
militairistisch wordt uitgekreten, be
sluit men in België zich tegen een
voorstel in die richting te verzetten.
Terwijl men hier de goedgeloovige
partijgangers voor nationale ontwa
pening laat demonstreeren, besluit
men daar genoegen te nemen meteen
diensttijd van-10 maanden.
Zoo worden de kiezers bedrogen.
STADSNIEUWS.
AR. Propag&ndaclub «Dr. A. Kuyper"
De gisteravond onder leiding van
den heer H. Lambooy in „Feenstra"
gehouden vergadering was voor bet
grootste gedeelte gewijd aan de be
spreking van den toestand waarin nu
ons parlementsleven verkeert, welke
ingeleid werd door den heer C. Niel
sen met een referaat: de onzekerheid
onzer dagen, die in zékerheid moet
verkeeren.
De inleider wees erop, dat dank zij
de slappe en onzakelijke ,v :e .aar-
op in den iaatsten tijd het parlement
optreedt, het gezag van de regeering
onder het volk aan het tanen is, en
dat ook de z.g. groote mannen het
niet meer eens zijn over den te vol
gen koers, weshalve hij meer of min
der in den geest van den heer Treub
c.s. het optreden bepleitte van een z.g.
sterken man, die aan al het gekibbel
eens een einde zou weten te maken
en zijn wil zou kunnen doorzetten.
Op de inleiding volgde een zeer
drukke bespreking waarbij opgemerkt
werd dp.t hetgeen de inleider had ver
dedigd, niet geen enkel artikel van
Ons program is overeen te brengen en
ook, dat niet zoozeer de onzekerheid
van optreden door het parlement bij
het volk onzekerheid wekt dan wel
dat de onzekerheid van het volk en
het gebrek aan kennis en eenheid.zich
afspiegelt in de volksvertegenwoordi
ging, hetgeen zich op z'n beurt wreekt
met onzekerheid in de regeering door
dat volgens het verkeerde liberale be
ginsel nog altijd de wetgevende macht
wordt gedeeld door de Koning en de
Staten-Generaal, waarbij dus de V.V.
is komen te staan op een plaats waai;
zij niet behoort te staan.
Daar men het niet geheel eens kon
worden, werd overeengekomen, dat in
de volgende vergadering, die waar
schijnlijk op Woensdag 24 Febr. zal
gehouden worden, de beer C. Wasse
naar een inleiding zal geven op het
onderwerp: ,Ons parlementaire stel
sel."
Nadat een der afgevaardigden ver
slag had uitgebracht van de Woens
dag te Utrecht gehouden vergadering
van het Verband van AR. Propagan-
daclubs, werden de extra-nummers
van „N. en O." uitgereikt waarin het
schema voor de bespreking van „de
Chr. grondslagen van ons volksleven"
is vervat.
iHet was een zeer geanimeerde ver
gadering waarin het eenig gebrek was
dat zij niet druk was bezocht.
Oranje-Comité.
Het Oranjè-Comité-Leiden heeft bet
voornemen Zaterdag 6 Februari a.s.
een herdenkingsavond te houden ter
gelegenheid van het Zilveren Huwe
lijksfeest van H. M de Koningin en
Z. K. H. den Prins der Nederlanden.
De heeren Prof. Dr. P. J. Blok en
Ds. H. Thomas hebben zich bereid
verklaard op dien avond een korte re
de te houden, terwijl een 5-tal Leid-
sche personen en Vereenigingen op
verschillend gebied werkzaam, hunne
medewerking hébben toegezegd.
Het Comité bedoelt daarmede een
waardige voorbereiding voor den ei
genlijken Huwelijksdag.
De entreeprijzen zullen zoodanig ge
steld worden dat de herdenkingsav.
voor iedereen toegankelijk is.
Men boude dus den avond van Za
terdag 6 Februari a.s. vrij.
De L.C.O.V.
Gaarne vestigen wij de aandacht op
de advertentie, voorkomende in dit
blad voor de leden der L. Chr. O. V.
betrekking hebbend op den grooten
openbaren feestavond die 4 Februari
a.s. zal gehouden worden Ook niet-
leden zijn welkom. Van hen wordt 'n
kleine toegangsprijs gevraagd.
De leden hebben vrijen toegang,
maar plaatsbespreking is aan te be
velen. Want de L. C. O. V. verwacht
vele Oranje vrienden op dezen merk-
waardigen herdenkingsavond van bet
zilver huwelijksjubileum van H M. de
Koningin en Z. K. H. den Prins.
Het schijnt -een mooie avond te zul
len worden. Ook niet-leden wordt er
op attent gemaakt, dat er maar een
beperkt aantal toegangskaalden ver
krijgbaar is.
De staking bij Gebr. Van Hoeken.
In verband met de „wiTde" staking
bij de Ni V. Houthandel Gebr. Van
Hoeken, heeft de rijksbemiddelaar, de
oud-minister van Ysselstein, gister
middag op verzoek van den gemeente
lijken Dienst voor Sociale Zaken, met
drie afgevaardigden van het personeel
een bestuurder van den Chr. Houtbe-
werkersbond en de heeren Van Hoe
ken op het bureau van voormelden
Gewone advertentien per regel 22*/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiën bij toornitbetaling
ran ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
Aan dr. De Visser is door H. M. de
Koningin onth effing va,.? zijne opdracht
tot Kabinetsformatie 'crleend.
Aan luiburg is opgecu
exil a-parlemwii cair Kabmei te iormee-
ren.
Buitenland.
Kardinaal Mercier is stervende.
Rusland heeft de uitnoodiging tot
deelneming aan de economische we
reldconferentie aanvaard, mits deze
niet in Zwitserland wordi gehouden.
Mededeelingen der Duitsche regee
ring over de „uitvloeiselen" van het
verdrag van Locarno.
dienst een bespreking gehouden, ten
einde tot een beëindiging der staking
te komen.
Het resultaat was, dat de 'rijksbe
middelaar tenslotte het bemiddelings
voorstel deed, dat alle stakers weder
in dienst zouden worden genomen
zonder rancunemaatregelen van de zij
de der directie, dat binnen veertien
dagen na de hervatting van het werk
geen arbeiders gedaan zullen krijgen
en dat, als wegens slapte in het be
drijf personeel moet worden ontslagen
dit zal geschieden volgens dienst en
leeftijd.
Wlnterlezing over Guido Gazelle
In de Hooigrachtkerk hield voor liet
Chr. Comité vo'or Winterlezingen Ds
Callenbach uit Rotterdam een voor
dracht over den grooten Vlaamschen
dichter en priester Guido Gezelle
Nadat Ds. Callenbach in gebed was
voorgegaan, werd gezongen Ps. 19:1.
Spr. begon met te wijzen op de. ei
genschappen van de-zen bijzonderen
mensch: innige vroomheid, groote na
tuurliefde, zeldzame taalkennis
Den 31 en Mei 1830 wend hij in Brug
ge geboren. Zijn ouders waren zeer
eenvoudige lieden, maar toch van bij
zonder gehalte. Dit blijkt wel uit z'n
gedichten, b.v. 't bekende „Moeder"
Toen hij opgroeide, had hij veel last
van hoofdpijn, tdaar zooals later bleek
zijn hersenen te groot waren voor zijn
toch al zeer groot hoofd. Voor handen
arbeid deugde hij daarom niet. „dus"
moest hij studeeren
Door vrienden van zijn valder kon
hij geplaatst worden als portiérken
aan het klein seminarie te Rousse-
laere waardoor hij gelegenheid kreeg
z'n kost te verdienen en tegelijk dé
lessen te volgen.
Door een ernstige ziekte kon hij een
maal niet overgaan, doch een van z'n
leeraren ging met een gedicht, dat hij
gemaakt had (de Mandelbeeke) naar
den Bisschop, die oordeelde dat hij
wel voor bevordering in aanmerking
kwam.
Daarna kwam hij op het Groot Se
minarie te Brugge en maakte daar
o.a. 't mooie werk over den opgezetten
vogel, dat blijk geeft van zijn gewel
dige- taalbeheersching.
Toen hij zijn priesterwijding ontvan
gen had, werd hij als leeraar naar de
school gestuurd, waar bij eerst „por
tiérken" geweest was.
Daar moest hij les geven in boek
houden en handelsrekenen. Gezelle,
die nooit zijn eigen middelen h'eeft
kunnen- beheeren, leeraar in boekhou
den! Hij bleef dit dan ook niet lang,
maar kreeg al spoedig opdracht les te
geven in „poëzie."
Van zijn vader kreeg hij z'n eerste
practische les in de paedagogie. Die
zei: „ge moet met uw jongens niet op
de kronkelpaden der kennis gaan,
maar op 't middenpad blijven en aan
de prulmeboomen schudden Vader
Gezelle bad veel vergelijkingen uit *z'n
eigen tuin!
Als leeraar In poëzie bracht hij z'n
jongens, die nooit, anders lazen dan
Molière of Corneille of hoogstens de
Overwintering op Nova-Zembla var
Tollens ln aanraking met Vondel, Ho
merus en zoovele dichters, die vroegei
vrijwel niet in aanmerking kwamej
gelezen te worden. Zijn les geven waf
dan ook iets bijzonders.,
Hugo Verriest, zjjn oud-leerling ei
vriend, vertelt er veel van.
Na zijn leeraars Jaren werd hij onder
pastoor te Brugge en te Kortrijk Vat
dien tijd hebbij wij weinig gedichten
Maar al is het dus tot op zekere
hoogte verklaarbaar, dat er vaak mei
weinig waardeering over de volksver
tegenwoordiging wordt gesproken toch
moeten wij de voorzichtigheid betracht
ten en maar niet gedaebtenfoos mee
zingen in het koor waarin op afschaf
fing van het parlementaire stelsel en
het optreden van een dictator wordt
aangedrongen.
De bedoeling is toch in de meeste
gevallen niet om het recht te dienen
en de Overheid te beter aan hare god
delijke roeping te doen beantwoorden,
maar om eigen beginselen te doen ze
gevieren en eigen wenschen te vervul
len.
Zoo was het in 1918 toen Mr. Troel
stra een greep deed naar de macht
En zoo is het ook nog wel in onze
dagen nu soms getracht wordt, onze
Vorstin en andere vooraanstaande per
sonen tot ongrondwettige handelingen
te prikkelen en den volksinvloed te
breken.
Als Antirevolutionairen mogen wij
daaraan niet meedoen
Maar wel hebben we mee te werken
om het narlementaire oad zuiver ta
Het vierde bedrijf.
Wat de laatste dagen verwacht werd
is juist gebleken.
De pogingen van Dr de Visser om
,.een Kabinet" samen te stellen, zijn
niet gelukt.
De rechterzijde is in de gegeven om
standigheden niet in staat gebleken
eeri Kabinet te leveren.
De wekenlang voortgezette pogin
gen om de klove te overbruggen en
een compromis te vinden, waardoor
verdere samenwerking mogelijk werd
hebben niet tot den gewenschten uit
slag geleid.
Men heeft van zekere zijde alles op
haren en snaren gezet en nu zijn de
snaren gesprongen.
De rechterzijde ligt uiteengeslagen
en tenzij zich zeer bijzondere om
standigheden voordoen is het met
het Kabinet Colijn gedaan.
Het vierde bedrijf is nu begon
nen
Aan Mr. Limburg, die door ons
eeds bij het begin der crisis als toe
komstig Kabiüetsformateur werd ge
doodverfd, is opgedragen een extra