Jii nummer besfeal «i? TWEE BEaden.
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Belangrijkste nieuws in dit Hummer.
5e JAARGANG
VRIJDAG 22 JANUARI 1926
TJUWMER T727"
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 2.50
Pez week 0.19
Franco per post per kwartaal I 2.90
EERSTE BLAD.
Waard en gasten.
De politieke Hoofdredacteur van
,Het Vaderland" is er nog niet gerust
>p, dat het bestaande Kabinet zal ver-
ïwijnen en dat de rechterzijde defi
nitief uiteen zal worden geslagen.
Hij heeft een heimelijke vrees, dat
aet Kabinet thans op de Vissers laat
ste mislukking wacht, om dan zoo
velwillend en opofferingsgezind te we
ten tenville van het land, dat niet
tonder regeering kan, zijn ontslagaan
vrage terug te nemen
Een meening die £an o.m. als volgf
tvordt verduidelijkt:
„Men vergete eindelijk niet, dat
als de gemoederen aan de Rechter
zijde nog niet genoeg bekoeld waren
om de met elkaar strijdende fracties
met elkaar tot verzoening «te bren
gen, dit volstrekt nog niet wil zeg
gen, dat de Rechterzijde ook de
macht uit de handen wil geven. Dit
kruisleger, dat oorspronkelijk zou
optrekken tegen ieder, die van mea
ning was. dat Gods geopenbaard
woord in ons staatsleven-nooit weg
wijzer kon zijn voor onze wetgeving,
heeft zich langzamerhand, nadat het
harnas voor de heilige'zaak reeds
sinds lang is uitgetrokken vervormd
tot een concern, dat het doel heeft
de politieke macht in handen te
houden, benoemingen tot de ambten
daarbij niet te vergeten. En al moge
er nu en dan in de Coalitie over en
weer geklaagd zijn, dat de drie par
tijen daarbij niet altijd gelijkelijk
werden bedacht hoofdzaak was toch
dat het leeuwendeel aan Rechts
bleef. Wij hebben zelfs het verhef
fend schouwspel gehad, dat niet zoo
lang geleden sommige Katholieke
bladen er statistieken van aanleg-
den(!) hoeveel burgemeestersplaat
sen en notariaten, om van andere
heerlijkheden niet te spreken,' de par
tij nog toekwamen.
Om die macht gaat thans feitelijk
alleen nog de strijd, en men tracht
dat aan de Rechterzijde tevergeefs
onder allerlei dierbare woorden te
verbergen."
„Niets is ons te dol" zeide inder
tijd de heer Wijnkoop, maar van de
zen liberalen politicus zou men kun
nen zeggen: „niets is mij te grof als
het maar kan dienen om de rechter
zijde in een hatelijk daglicht te stel
len."
De coalitie niets anders dan een
concern dat ten doel heeft de macht
in handen te houden en baantjes te
vergeven!
Het is een schandelijke insinuatie,
die men in een fatsoenlijk orgaan niet
zou verwachten.
Toch willen wij verzachtende om
standigheden pleiten.
De liberalen hebben een jarenlangen
en wanhopigen strijd gevoerd om jie
macht en om de baantjes. In den goe
den liberalen tijd heeft men een uit-
sluit-systeem toegepast, dat zijn weer
ga niet heeft.
Alleen liberalen kwamen in aanmer
king om benoemd te worden. Burge
meesters, notarissen, schoolopzieners
tot zelfs politieagenten, 't was alles li
beraal wat de klok sloeg
Wie niet liberaal was werd 'als „on
bekwaam en ongeschikt" op zij gescho
ven
•En tot op den laatsten dag hebben
de liberalen in allerlei colleges de pos
ten van beteekenis bezet gehouden.
Toen het liberalisme in Zuid-Hol
land reeds lang in de minderheid was
dacht men er niet aan ook maar een
stukje van zijn macht in het college
van Gedeputeerden prijs te geven.
Bij dat schandelijke uitsluitsysteem
is de heer Roodhuyzen' opgevoed.
En zoo is het verklaarbaar, dat hij
andere pariijen bij zijn eigen geestver
wanten afmeet.
Zooals de waard is, vertrouwt hij nu
eenmaal zijne gasten.
En waar bij het liberalisme de
macht en de baantjes als zaken van
overheerschende beteekenis werden
beschouwd, kan hij zich niet inden-
ken dat er andere partijen zijn, die
niet het eigen belang, maar het lands
belang op den voorgrond schuiven en
die inplaats van een belangenpolitiek
een principieele politiek wenschen te
voeren.
BUREAU: Hooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone adverten+iën per regel 22*/* cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine adrertentiën bij vooruitbetaling
▼an ten hoogste 30 woorden, worden dage-
lijka geplaatst ad 40 cent
Ma^r aan de andere zijde kan ook
worden toegegeven, dat de rechterzij
de mee oorzaak is, dat in minder
gunstigen zin over haar optreden ge
oordeeld wordt.
Wij hebben een Kabinet dat zich ten
doel stelde de bevestiging van de
christelijke grondslagen van ons volks
leven.
Het ging dus om het hoogste goed.
En als nu om kwesties van zeer on
dergeschikten aard aan zulk een Ka
binet het leven onmogelijk wordt ge
maakt en de geheele coalitie op losse
schroeven wordt gezet dan kan dat
wel niet anders dan verwarrend wer
ken.
STADSNIEUWS.
Prof. Dr. D. Plooy.
De gemeenteraad van Amsterdam
heeft gisteren in de vacature ontstaan
door het aftreden van Prof. Yölter, tot
buitengewoon hocgleeraar in de uitleg
ging van het Nieuwe Testament en de
cud-Christelyke letterkunde aan de Am
sterdamsche Universiteit benoemd, Dr.
D. Plooy, predikant der Ned. Herv.
Gem. alhier.
Daniël ilcoy werd te Schiedam gebo
ren fcien I7en April 1877, waar hij, na
het lager onderwijs te hebben g:noten,
het gymnasium bezocht, waarna hij als
theologisch student aan de universi
teit te Leiden werd ingeschreven.
Tot zijn leermeesters mocht hij nog
rekenen de indertijd tekende lioogjeer-
aren Acquioy, Koosters, Tiele, Gunning,
Gooszens, Offerhaus en Oort. Zijn proef
schrift schreef hij onder leiaing van
Prof. Van Manen. Ook heeft hij nog de
colleges gevolgd van de hoogleeraren
Chantepie de la Saussaye, Pijper en
Eerdmai.s.
In zijn studentenjaren beantwoord
de hij een prijsvraag ever de Essenan,
waarmede hij werd bekroond. H.t proef
schrift, waarmede hij in 1902 promo
veerde tot poctor in de godgeleerd
heid, was mede aan de studie der £s-
senen gewijd, ,en droeg tot titel: „De
bronnen van onze kennis van de Es-
senen."
Na afgelegd preponents-examen in
1902 werd hij door het Provinciaal
Kerkbestuur van Friesland toegelaten
tot de Evangeliebediening in de Ned.
Herv. Kerk.
Van 24 Augustus *1902 ïot Januari
1909 was hij werkzaam bij de Evange
lisatie te Tieï, waarna hij werd beroepen
tot predikant bij de Ned. Herv. Gemeen
te te Leiden, welke gemeente hij sinds
dien tijd heeit gediend. Naast zijn veel
omvattend herderlijk werk vond hij nog
tijd tot ernstige studie, door hem 111 tal
van geschriften neergelegd. Wij laten
hier enkele van zijn geschriften inchro-
-nclcgische volgorde voegen: Het Boed
dhisme geschetst en gewaarde rel" 1906/
„De literatuur uit den Romeinschen
Keizerstijd op onze gymnasia" (niet een
inleidend woord van Dr. J. J. Liezen-
berg, Nijkerk 1914); „De chronologie
van het leven van Paulus" (1918);,,De
Pilgrimfathers" (1920); „A primitive
text of the Diateosaron the Liège M.
S. of a mediaeval Dutch translation
W.| introd. by J. Randels", Ley den
(1924); „Maarten Luther's Keformati-
aansche nazaten" (1923).
"Bij de Filgiimfathers' he. denking te
Leiden nam Er. Plooy indertijd een
vooraanstaande plaats 111 en heeft als
secretaris van het herdenkingscomite
veel tot het welslagen dezer herdenking
Zooals bekend werd Drv Plooy reeds
meermafen voor de benoeming tot Hoog
leeraar voorgedragen.
Het vorig jaar scheen zijne benoe
ming verzekerd, maar toen werd tot
veler verrassing 'Mr. Loosjes benoemd.
Ook thans ging de benoeming niet
zonder strijd.
.Hoewei Dr. Plooy de eenig voorgedra-
gene was, werd Van zekere zijde ge
tracht Dr. G. A. van den Berg'n van
Eysinga benoemd te krygen.
Na een langdurige geheime zitting
had gisteren onder grocte belangstelling
de stemming plaats. De uitsla# was 'dat
op Dr. Plooy 25 stemmmen en op Dr.
G. A. van aen Bergh van Esyinga 15
stemmen werden uitgebracht.
Naar wy vernemen zal Prof. Plooy
die wy met deze eervolle onderschei
ding van ïi'arte geluk wens cheh, te Lei
den blijven wonen.
De Engelsche vakbeweging.
Gisteravond sprak in „Nathanaël",
voor den Chr. Besturenbond, de heer
G. P o s t van Utrecht over bovenstaand
onderwerp.
De voorzitter van den Besturenbond,
de heer J. B. H. Grotenhuis open
de de vergadering met gebed, las een
gedeelte van Matth. 7 en heette daarna
de aanwezigen welkom.
Na een kort openingswoord, waarin
spr. er op wees,dat het geloof de kracht
is can onze Christel, vakbeweging, gaf
hij het woord aan den spreker.
De heer Post had zijn stof verdeeld
in drie deelen: le. de redenen en oor
zaken van het ontstaan der Engelsche
vakbeweging, 2e. de verschillende pe
rioden van haar groei en ontwikke
ling, 3e. de richting, waarin zich de
Engelsche vakbeweging beweegt; ten
slotte zou spr. de vraag beantwoorden
„wat nut verstrekt ons het werk der
Engelsche vakbeweging?"
De kiem der Engelsche vakbeweging
ligt in het gildewezeil. In de meeste
landen waren de gildenvereenigingen
van meester en gezellen die hetzelfde
beroep uitoefenden; in Engeland ont
stonden daaruit de vereenigingen van
enkel gezellen.
Omstreeks 1750 waren er al verschil
lende vereenigingen, die in de eerste
plaats zieken- en begrafenisfondsen
waren, doch na de afhandeling dezer
zaken werden ook de door de werkgs-
vers betaalde loonen besproken.
De eerste trade-unions (dit is de
naam der Engelsche vakvereenigin-
gen) was die van de Londensche kleer
makers; op aandrang der werkgevers
werd toen door het parlement een we.t
tegen de vereenigingen aangenomen.
Niet de moderne groot-industrie doch
de ver doorgevoerde arbeidsverdeeling
was het die den krachtigsten stoot gaf
tot het ontstaan der vakbeweging, zoo
dat zij van beteekenis Werd ondanks
de tegenwerking van werkgevers en
regeering. Een van de voornaamste
doeleinden der vakvereenigingen was
het leerlingwezen te beinvloeden ten
einde door vermindering van het aan
bod te komen tot opvoering der loonen.
In 1756 kwamen de'eerste mechani
sche werktuigen in gebruik; in nog
later tijd ook de door .stoom gedreven
machines. De georganiseerde arbeiders
dienden bij het parlement petitionne
menten in tegen invoering der nieuwe
machines; zij begrepen nog niet, dat zij
zich aan het nieuwe moesten aanpas
sen. De arbeidersbeweging kwam in
dien tijd in revolutionaire banen;
moord en brandstichting werden als
strijdmiddelen gebruikt en door pres
sie op de regeering uit te oefenen, werd
de laatste er toe gebracht een wettelij-
ken loonstandasid en een leerlingwe
zen vast te stelleh.
In het begin der 19de eeuw waren de
vakvereenigingen reeds een macht van
beteekenis in het bedrijfsleven; dit
leidde er toe dat het coalitieverbod op
strenge wijze werd toegepast.
Toen begon een tijd van groote ver
drukking en ellende voor de arbeidci^,
mede ten gevolge van de economische
depressie na de Napoleontische oorlo
gen. Toen weer een periode van bedrij
vigheid intrad, nam de vakbeweging
weer buitengewoon in omvang en be
teekenis toe. Later (na de financiëele
paniek in 1825) had weer een inzinking
plaats; toch werd de kieip der vakbe
weging niet meer verstikt.
De arbeidersleider Robert Owen leg
de den grondslag voor het latere Marx
isme; zijn ideaal was een wereldbond
van voortbrengers. Hij leerde, dat de
arbeid de oorsprong is van allen rijk
dom en groot was de propagandis
tische kracht zijner denkbeelden, die
zich bewogen in de lichting van den
klassenstrijd.
Omstreeks 1850 begon de Engelsche
vakbeweging een andere, meer verzoe
nende en vredelievende tactiek aan te
nemen en werd de grondslag gelegd
voor de tegenwoordige vakbeweging.
Na dien tijd had de vakbeweging
haar tijden van op- neergang, die ge
lijken tred hielden met de betere of
slechtere toestanden in het bedrijfsle
ven, zooals wij ook in onzen tijd kun
nen opmerken.
Wat kunnen wij in Holland van de
Engelsche vakbeweging leeren?
Uit de geschiedenis is gebleken, dat
de Engelsche vakbeweging steeds in
min of meer socialistische richting
zich heeft bewogen. Dit is een gevolg
van het feit, dat op de 37 millioen in
woners van Engeland zeker niet meer
dan 2 millioen positieve Christenen
zijn, zoodat de laatste een verdwijnend
kleine minderheid vormen.
Spr. eindigde met een opwekking
0111 met niet minder volharding dan de
Engelsche arbeiders te strijden, die
immers niet zulk een schoon beginsel
hebben als wij met onze Chr. vakbewe
ging.
Aan de discussie over de inleiding
van heer Post werd deelgenomen door
de heeren: Dekker, Loman, Brak en de
voorzitter. Het ging daarbij in hoofd
zaak om de vragen, hl hoeverre de En
gelsche vakbew. social, is en of een der
gelijke vakbeweging voor ons land te
prefereeren zou zijn, alsmede over de
kwestie, of de klassenstrijd bestaat.
Nadat de heer Post in dankzegging
was voorgegaan, werd de geanimeerde
vergadering door den voorzitter ge
sloten.
Jongelingsvereeniging op G. G. Dr. H.
Bavinck.
Gisteravond was de beurt aan de
Jongelingsvereen, op Geref. Grondslag
„Dr. H. Bavinck" om haar jaarverga
dering te houden, die ook ditmaal een
feestelijk cachet droeg.
De belangstelling kon, vooral wan
neer men het groot aantal der gister
avond gehouden vergaderingen in aan
merking neemt, bevredigend worden
genoemd. Het waren niet het minst de
andere jeugdvereenigingen. die hun
belangstelling toonden.
De voorzitter, de heer A. Boekkooi
liet aanvangen met het zingen van Ps.
33:11, waarna hij in gebed voorging.
Vervolgens las hij een gedeelte uit de
H. Schrift, n.l. Jésaja 30, om daarna
een openingswoord uit te spreken.
Gewezen werd op de bedenkelijke on
verschilligheid welke onder de -jeugd
in onze kringen moet worden gecon
stateerd, wanneer het op de bestudee-
i'ing der beginselen aankomt. Wan
neer de belangstelling van onze rij
pere jeugd in dit opzicht als barome
ter mag dienen, zoo merkte spr. op,
dan ziet het er voor de doorwerking
van onze Gereformeerde beginselen
niet rooskleurig uit
Daarnevens echter werd erop gewe
zen dat de historie met betrekking
tot dit verschijnsel punten van over
eenstemming toont, en dat met het
oog hierop de hoop niet ongegrond is
dat de belangstelling voor het boven
zinnelijke weer zal toenemen.
Nadat op dit openingswoord, waar
in de afgevaardigden van Kerkeraad.
Oudervereeniging, de Zustervereni
gingen en „Patrimonium" afzonderlijk
werden verwelkomd, applaus was ge
volgd, betrad de heer H. L. Boter den
katheder om als secretaris een over-
ii^ht te geven van wat in het afge-
loopen vereenigingsjaar passeerde.
Evenals vorige malen was ook nu
zijn woord met zout besprengd en ver
mocht het de algemeen© aandacht te
boeien. De beeldspraak, ontleend aan
het zeemansleven, die een vorig ver
slag kenmerkte, liad thans plaats ge
maakt V001* die "van den bloeienden
boomgaard. Jammer, dat hij gewagen
moest van wel veel bloesem en \\jel
veel loover, maar van weinig rijpende
vruchten. (We ztfuderi zoo zeggen dat
men niet alles tegelijk kan verwach
ten). Een niet onbelangrijk gedeelte
was gewijd aan een lid dat als een
mooie vrucht 'langen tijd den boom
had gesierd, doch nu, rijp geworden,
wasgeplukt. Overigené blijven er
bij dezen boom de dames nogal af.
Wat ook maar goed is, want helaas
(geldt liier niet het: aan een hoorn
zoo vol geladen.aangezien het le
dental niet schitterend is te noemen.
Evenwel, wanneer allen trouw opko
men behoeft dit geen vruchtbaar wer
ken te beletten, en daarom zocht spr.
de oorzaak ook niet in de eerste plaats
in uitwendige omstandigheden, maar
noemde hij meer persoonlijke toewij
ding eerste voorwaarde voor verbete
ring.
Den „verslaggever" gewerd een wel
verdiend applaus.
De lijn van den ernst werd nu even
onderbroken door vr. N. Anes die een
geslaagd stukje proza voordroeg.
Het woord was daarna aan vr. H.
v. Bostelen. Hij gaf een weldoordacht
en logisch opgebouwd referaat over
liet onderwerp „Solidariteit" op „stel
lingen" die gehectografeerd, den aan-
wezigen waren te:- hand gesteld.
Het referaat kwam goed tot zijn
recht en vond veel waardeering.
Nadat vervolgens de heer H. J.
Blommendaal de gelukwenschen van
den raad der Geref. Kerk had overge
bracht, natuurlijk met een hartig,
maar zeer wel genietbaar woordje er
bij, bracht de heer J. L. Boter verslag
uit van het financieel beheer. Den aan
wezigen kon daarbij duidelijk worden
dat ook „Dr. Bavipck" ieder dubbeltje
nog eens omkeert alvorens het uit te
geven, en niet zonder reden. Wel kon
in den loop van het jaar een mooi
standaardwerk worden aangekocht,
maar daarmede was de kas ook tot op
het minimale punt gedaald. Gelukkig
bleek de vergadering den wenk te heb
ben begrepen, want de collecte bracht
een flink bedrag op. hetgeen zich aaja-
sloot bij het voorbeeld van de leden,
die vooraf de kosten der vergadering
hadden bijeengebracht.
Met het zingen van Ps 100:4 ging
de pauze in. Het lag in de bedoeling,
dat deze een etherische attractie zou
brengen maar om mysterieuse redenen
bleef zij achterwege, weshalve wij de
mysterieuse aankondiging ervan zul
len volgen door er mysterieuselijk
over te zwijgen.
Binnenland.
Dr. D. Plooy te Leiden is benoemd
tot buitengewoon hoogleeraar in de
godgeleerdheid aan de Gem. Universi
teit te Amsterdam.
Omtrent de verongelukte vliegers is
nog niets bekend.
Een eereteeken voor ken die zich bij
den watersnood verdienstelijk maakten
Buitenland.
Rusland is bereid het geschil met
Zwitserland voor een neutraal scheids
gerecht te brengen.
De regeeringsverklaring van het ka-
binet-Luiher.
Staande zong de vergadering het
onsterfelijke Wilhelmus, en daarmede
werd de afwerking van het tweede ge
deelte ingeluid.
Afgewisseld door het op peil staand
vioolspel van den heer Bouhuy9 op de
piano keurig begeleid door Mej. Hen
driks, vroegen en verkregen verschil
lende letterkundige bijdragen de aan
dacht der vergadering. Vr. Jacq. Ie
Graaff gaf poëzie, de vr. H. L. Boter,
Joop v. \Yeeren en J. L Boter proza,
waarvan vooral het laatste als wa
tersnood-schets bijzonderen indruk
maakte. Ook vr. A. v. Weeren, die 'n
Ghetto-Gijntje vertelde, vr. Zandber
gen die eenige moppen tapte en vr.
Anes die een Falklandje voordroeg,
hadden veel succes.
Aan het einde dankte de heer Boek
kooi de dames en heeren, die hadden
medegewerkt, speciaal het musical
duo, waarna hij de vergadering een.
tot het volgend jaar! toeriep en ein
digde met dankgebed.
Toen men te half twaalf uiteenging
kon „Dr. Bavinck" weer in haar pas
geopende annalen een welgeslaagde
jaarvergadering inschrijven.
De toren der Pieterskerk.
Bij Raadsbesluit vaïi 25 Febr. 1924
werd ter beschikking van B. en W.
gesteld een bedrag van f3000 ten be
hoeve van de herstelling van den to
ren der Pieterskerk, welke toren, zoo
als bekend is, in eigendom aan de
gemeente Leiden toebehoort.
In hun desbetreffend voorstel wezen
B. en W. er nadrukkelijk op. dat de
kosten van het werk niet dan zeer
globaal konden worden geraamd, aan
gezien voor een meer volledig onder
zoek de toren eerst moest worden be-
steigerd en de constructiedeelen moes
ten worden blootgelegd en dat het
voorts niet was uitgesloten dat tijdens
de uitvoering van het werk nog an
dere gebreken aan het licht kwamen.
Nu hebben de werkelijke kosten de
voorloopige raming met f1458 over
schreden. Daarom stellen B. en W
voor. voor dit doel hun college alsnog
f 1458 toe te staan.
Medewerking Centrale verwarming der
R.-K. scholen.
Zooals bekend, is het beroep op de
kroon tegen een beslissing van Ged.
Staten van Zuid-Holland inzake de ge
vraagde medewerking, niet ten voor-
deele van de gemeente uitgevallen, en
zal die medewerking voor den aanleg
van centrale verwarming, ter vervan
ging van de bestaande kach elver war
ming in de scholen aan het Pieters.
kerkhof 4, Rapenburg 48, Haarlem
merstraat 240 en Pelikaanstraat 20.
alsnog moet worden verleend.
Hoewel B. en W. niet overtuigd
zijn van de juistheid van de door de
Kroon in de zaak genomen beslissing,
staat ihët nu wel vast, dat de gevraagde
medewerking moet worden verleend.
Ernstig hebben zij zich echter afge
vraagd, of daarmede het laatste woord
zal zijn gesproken, dan wel, of er, nu
het beroep op de Kroon heeft gefaald,
ïiog een poging kan worden gedaan,,
teneinde te voorkomen, dat deze plan
nen van het Schoolbestuur, waarmede
direct een bedrag van f27000 is ge
moeid, en welke plannen naar hun
stellige overtuiging de grenzen van het
noodzakelijke overschrijden, worden
uitgevoerd.
Vervanging van kachelverwanning
in bestaande schokn dcor centrale ver
warming moge misschien nog wen-
schelijk kunnen worden geacht, nood.
zakelijk is z© geenszins. Bestaat er
vooral in de tegenwoordige omstan
digheden reeds bezwaar, om voor een
niet strikt noodzakelijke verandering
gelden uit de gemeentekas te votee-
ren, nog bedenkelijker wordt het, ia-
