Oil sow bestaat ait TWEE Biss'en.
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Belangrijkste nieuws in dit Hummer.
6e JAARGANG
ZATERDAG 9 JANUARI 1926
NUMMER 1710
CODRANT
ABONNEMENTSPRIJS
Iq Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal f 2.50
Per week0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
EERSTE BLAD.
Naar het fascisme?
Er zijn weinig woorden waarmede
in onze tbagen zoozeer geschermd
wordt als met het woord „democra
tie." Wie niet democratisch is of doet,
telt niet mee en eerste voorwaarde om
iets te bereiken is in vele kringen, den
democraat uit te hangen.
Een partij, zoo schreef zelfs enkele
jaren geleden een liberaal blad, zal
democratisch zijn of ze zal niet zijn,
zoodat men uit het feit dat sindsdien
het liberalisme op politiek gebied weg
gevaagd werd, tot gebrek aan demo
cratie bij het liberalisme zou kunnen
concludeeren.
Nu is dat -opzichzelf nog geen
schande.
Democratie beteekent toch- overheer-
sching der volksmassa of als men het
wat zachter wil uitdrukken, volksre-
geering.
Maar volksregeerinfe is een absolute
ongerijmdheid. Het volk kan niet zelf
regeeren. Men kan de staatshoofden
verjagen om zelf leiders te kiezen, die
als een soort directie worden be
schouwd en aan het volk verantwoor
ding schuldig zijn, maar in de prac-
tijk zal er toch geregeerd moeten wor
den en zal een regeering noodig zijn
die een dwingende macht heeft om
het volk te noodzaken te doen en te
laten wat tot handhaving van recht
en orde noodzakelijk is.
In zg. democratisch geregeerde landen
blijkt dit trouwens ook heel duidelijk.
Amerika b.v. heeft een door het volk
gekozen president, maar eenmaal ge
kozen, heeft hij een veel grootere
macht dan menig monarch ooit heeft
gehad Amerika is een democratisch
land, maar er is geen sprake van dat
het volk zichzelf regeert.
De „democratische" partijen streven
als regel dan o ok niet naar een
volksregeering, maar hun doel is het
verplaatsen van het gezag én hef
bengen van de macht in handen van
andere partijen. Men wil andere
machthebbers maar toch en misschien
veelmeer: machthebbers.
In Duitsphland en andere landen is
wat de regeering betreft, na de revolu
tie alles dan ook zoo ongeveer bij het
oude gebleven.
De personen zijn verwisseld en do
titels van s6mmige ambtenaren zijn
veranderd, maar dat de invloed van
het volk op de regeering is versterkt,
kan moeilijk worden volgehouden.
Van een regeering door het volk en
van het brenig.en van de regeermacht
in handen van de massa is daar geen
sprake, evenmin als in Rusland, waar
men den Tsaar vermoord heeft, maar
om anderen aan een machtspositie te
helpftn en volksmenners tot dictators
te maken.
Is zulk een democratie theoretisch
een dwaasheid en practisch niet mo
gelijk, het behoeft geen betoog, dat zij
in strijd is met Gods Woord, dat met
groote beslistheid tegenover elkaar
stelt een volk, dat geregeerd wordt en
een Overheid, die bij de gratie Gods
gezag oefent en van de onderdanen
gehoorzaamheid heeft te eischen.
Nu kan men ook in anderen zin van
democratie spreken en wel in den zin
van parlementarisme en zoo gezien
kan de democratie ook van Christelijk
standpunt worden verdedigd en zelfs
toegejuicht.
De Antirevolutionaire partij heeft
dan ook altijd voor bevestiging van
den volksinvloed het pleit gevoerd.
Een goede volksvertegenwoordiging,
die waakt voor de rechten en de vrij
heden van het volk en waarmee door
de Overheid aan wie de beslissing
blijft regelmatig overleg gepleegd
wordt, kan voor volk en overheid bei
de van groote beteekenis zijn.
Maar nu is het parlementarisme
langzamerhand ontaard. De toestand
is zoo geworden, niet alleen in ons
land, maar schier overal, dat het par
lement zich met alles wil bemoeien en
het overwicht aan zich tracht te trek
ken.
De parlementen trachten te zitten
op den stoel der regeeringen. Zij pogen
te heerschen, terwijl dan de regeerin-
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
gen beschouwd worden als uitvoer
ders van den wil der gekozenen, of
zooals een Amerikaansch Senator het
uitdrukte: wij doen onze zaken af
door middel van onze agenten de
Overheid
Zoo is practisch de toestand gewor
den. En het gevolg van dit revolutio
naire systeem is geweest, dat de par
lementen zich met alles gaan bemoei
en, dat men in alles tracht zijn wil
door te drijven, aan de regeeringen de
marschroute voor te schrijven, en dat
men bijgevolg zijn kracht zoekt in
praten en nogeens praten.
Over alle mogelijke en onmogelijke
onderwerpen worden motief ingediend
waarover uit den treure gesproken
wordt, en interpellatie volgt op inter
pellatie, waardoor het afdoen van za
ken steeds meer wordt belemmerd.
En dit alles is in niet geringe mate
bevorderd door 't algemeen kiesrecht
wat als vanzelf een dingen naar de
gunst der kiezers, met zich bracht.
Zoo is het parlementaire stelsel ver
basterd en is de positie en het gezag
van de Overheid verzwakt.
Het behoeft dan ook niet al te zeer
te verwonderen, dat schier overal een
reactie tegen dit systeem aan het op
komen is en dat er, wat men noemt
een fascistische geest over Europa
waait.
De democratie hier genomen in
den zin van volks invloed is be
zig zichzelf té verteren.
Terwijl men overal roept om verster
kiïig van de democratie en men in
ons land de bestaande politieke
scheidslijn door een zg. democrati
sche scheidslijn wil trachten te 'ver
vangen, worden in de practijk de ge
zond democratische beginselen steeds
meer verloochend en de volksinvloed
tót nul gereduceerd.
'Wij behoeven slechts te wijzen op
Italië, Rusland, Spanje en Grieken
land, waar aan het volk niet de min-
'ste invloed is gelaten.
Ook in ons land begint men in deze
richting te sturen. Wij kennen hier
ook onze fascisten en het heeft in
niet geringe mate de aandacht getrok
ken dat zelfs een man als Mr. Treub
het openlijk heeft uitgesproken, dat
het zóó niet langer gaat en dat, indien
het parlement niet vrijwillig van de
dwalingen zijn weegs terugkeert, zelfs
een staatsgreep toelaatbaar kan
worden geacht.
Ook in onze kringen zijn er wel die
dit streven in stilte toejuichen en
daarom kan het goed zijn hieraan bij
zondere aandacht te schenken en het
te toetsen aan onze beginselen.
Maar dat doen we in een volgend
artikel.
Ieder zijn taak.
De uitslag van de in 1925 gehouden
verkiezingen was wat Zuid-Holland
betreft voor de rechterzij-de in het al
gemeen en voor de A.-R. partij in 't
bijzonder niet bemoedigend.
Wanneer bij de Statenverkiezingen
in 1917 de verhoudingen ongeveer ge
lijk zijn, wordt de A.-R. Statenfractie
sterk gehavend en is het met de
rechtsche meerderheid in de Staten
gedaan.
Het was in verband daarmede, dat
het Provinciaal Comité onder leiding
van zijn energieken voorzitter den
heer de Wilde reeds pogingen in het
werk heeft gesteld om de organisatie
te versterken .en een hernieuwde actie
voor te bereiden.
Dit eerste pogen bleef niet zonder
resultaat.
Door heel de provincie kwamen de
Staten-centrales hijeen om den politie-
ken toestand te bespreken en na te
gaan wat tot versterking van onze po
sitie gedaan kan worden.
De dijkwacht werd betrokken.
Maar daarbij mag het nu niet blijven
Zal deze actie vruchten dragen dan
moeten nu onze Kiesvereenigingen aan
het werk.
Het Provinciaal Comité kan leiding
geven en tot meerdere activiteit aan
sporen.
Maar het eigenlijke werk waar het
op aankomt moet p 1 a a t s e 1 ij k ver
richt worden.
En zal deze actie slagen, dan is per
soonlijke toewijding onmisbaar.
Dat mogen wij geen oogenblik uit
het oog verliezen.
Dat het Provinciaal Comité actief is
moet worden toegejuicht.
Van onze Kiesvereneigingen en Pro-
pagandaclubs mag worden verwacht,
dat zij het begonnen werk. met kracht
zullen voortzetten.
Maar dit mag voor ons geen reden
zijn om de zaak, die wij ieder per
soonlijk hebben, te verwaarloozen.
STADSNIEUWS.
Ds JOH. W. GROOT ENZERINK.
- Ds. Joh. W. Groot Enzerink .pre
dikant bij de Ned. Herv. Gemeente al
hier, hoopt a,s. Woensdag den dag te
herdenken, waarop hij 25 jaar geleden
te Wapenveld de Evangeliebediening
aanvaardde
De a.s. jubilaris, geboren 8 October
1874, werd na aan de Utrechtsche U-
n'iversiteit zijne studiën voltooid te
hebben, in 1900 door het Prov. Kerk
bestuur van Gelderland in de Nederl.
Herv. Kerk beroepbaar gesteld.
Op 13 Januari 1901 werd Ds Groot
Enzerink te Wapenveld in het ambt
bevestigd, welke gemeente in 1904
verwisseld werd met die te Maassluis,
In 1907 werd het beroep naar Leeu
warden aangenomen, waar Ds. G. E.
bleef tot hij op 17 April 1921 'door zijn
voorganger, Dr. Schokking te Leiden
bevestigd werd.
Aan den avond van denzelfden dag
deed Ds. Groot Enzerink hier zijn in
trede met een predikatie over 2 Tim
2: 8a, „Houdt in gedachtenis dat Jezus
Christus uit de dooden is opgewekt."
Het te vieren jubileum heeft voor
Ds. Groot Enzerink en de zijnen wel
een zeer bijzondere beteekenis, daar
hij enkele jaren geleden het was
in het najaar van 1923 geruimen
tijd als aan den rand. van het graf
leefde.
Door een ernstige ziekte aangetast,
die een ingrijpende operatie noodig
maakte, scheen het meer dan eens dat
de hoop op herstel moest worden op
gegeven.
Maar de gebeden werden verhoord
Wat naar menschelijke berekening on
mogelijk scheen is gebeurd. De zieke
herstelde en na een langdurige rust
periode, mocht hij in den. loop van '24,
zijn ambtelijk werk weer in vollen
omvang herva/tten.
Ds. Groot Enzerink is een strijdlus
tige figuur, een vurig ijveraar voorde
Geref. beginselen die de liefde hebben
van zijn hart.
Dat is niet het minst gebleken in
Leeuwarden, waar door hem in een
moderne omgeving groote invloed uit
geoefend werd en waar de sporen van
zijn in vele opzichten gezegenden ar
beid, nog terdege zichtbaar zijn.
Ook in Leiden heeft Ds Groot En
zerink een groote activiteit ontwik
keld, waarvan zijn wijkgebouw „Irene'
het middelpunt vormt.
Hij maakte zich voorts verdienste
lijk door zijn onderwijs aan de Chr. H.
B. S. te Alphen a. d Rijn en de voor
bereiding van de uitgifte van het Jaar
boekje der Ned. Herv. Gemeente te
Leiden, waarvan reeds de tweede jaar
gang verscheen.
Door de soms scherpe wijze waarop
Ds Groot Enzerink gewoon is de din
gen te zeggen, heeft hij meer dan eens,
zij 't dan misschien onbedoeld mede
standers geprikkeld.
Maar dit neemt niet weg, dat zijn
vurig en kloekmoedig optreden voor
de verbreiding van de Waarheid des
Evangelies en zijne bezielde prediking
van „Goedertierenheid en Recht" in
breede kringen waardeering vindt.
Aan die waardeering zal in de ko
mende dagen ongetwijfeld op een on
dubbelzinnige wijze uiting worden ge
geven.
De 13e Januari, daaraan twijfelen
wij niet, zal voor Ds. Groot Enzerink
en de zijnen tot een onvergetelijken
dag worden gemaakt.
Week der gebeden.
Gisteravond was in de Week der
Gebeden het onderwerp: „Huisgezin,
Opvoeding, Onderwijs" aan de orde,
spreker was Ds. J. G. W. Goedhart
predikant der Ned. Herv. Gem. alhier.
De samenkomst werd geopend met
het zingen van Ps. 89:1 en 14, vervol
gens ging Spr. voor in gebed, las Ps.
78:11—17 en Matth. 18:10—14 eh liet
daarna zingen Ps. 111:5 en 6.
Spr. begon met op te merken, dat
het zoo goed gezien is, dat het pro
gram van de Week der Gebeden be
gint met redenen van dankzegging;
immers al ons bidden is gegrond op
de goedertierenheid Gods, waarvoor
wij Hem hebben dank te zeggen. En
inzonderheid komt dit naar voren bij
het onderwerp van hedenavond, want
hoe kunnen wij spreken over en bid
den voor het huisgezin zonder eerst te
danken voor de zegeningen van he*
Verbond Gods, waarvan de doop het
teeken is.
Wij hebben God allereerst te danken
voor den zegen van een vroom voor
geslacht. Wij zijn niet, zooals de Ame
rikanen, een volk zonder historie, zon
der een in de eeuwen wortelende tra
ditie. Het is genade van God, dat wij
Nederlanders zulk een rijke historie
bezitten. Wel zijn er veel sociale mis
standen, is er veel onrecht en veel
leugen in de maatschappij; doch dat
deze dingen afgekeurd worden, is een
bewijs dat God de beginselen van
waarheid en gerechtigheid in ons
volksleven nog laat-doorwerken.
Naast dezen dank past ons ae ver
ootmoediging, dat wij deze zegeningen
zoo slecht zien en zoo weinig gebrui
ken. Wij vergeten zoo menigmaal,
welk een invloed ten goede of ten
kwade van ons op jongeren uitgaat.
Er worden, ook in Christelijken
kring, veel ondoordachte huwelijken
gesloten; er worden kinderen geboren
en die worden opgevoed volgens de
zinspreuk „het gaat vanzelf" Voeden
is niet voldoende, opvoeden is wat
anders. En die opvoeding heeft niet.
alleen plaats in het huisgezin, maar
niet minder op de ateliers en werk
plaatsen.
Wij moeten al onze medemenschen.
met wie God ons in aanraking plaat"*
zien in het licht van God en onze ver
antwoordelijkheid in dezen gevoelen.
Daarom moeten wij bidden om een
zuivere sfeer, waarin de opgroeiende
jeugd leert erkennen het heilige gezag
en de goddelijke liefde. God geve ons
liefde en voorzichtigheid en doe ons
tweeërlei bedenken: vooreerst onze
volkomen afhankelijkheid van God, en
daarnaast onze verantwoordelijkheid:
wij zullen eenmaal rekenschap moe
ten afleggen.
Aan het einde der samenkomst
droeg spr. de belangen der opgroei
ende jeugd den Heere in den gebede
op.
Hedenavond is aan de orde het on
derwerp: „Inwendige Zending; Zending,
onder Israël".
Da,nkzegging: dat velen bewogen
Zijn om de hand uit te strekken naar het
verlorene, dat in breede kringen ver
staan wordt, dat Christen te heetem.
nog niet is Christen te zijn, dat steeds
krachtiger aangedrongen wordt op over
gave des levens aan God.
Dat er eenig inzicht begint te komen
dat Israël pils de eerstgeboren Zoon ge
wonnen moet worden voor Zijn Messias.
Verootmoediging: dat in Chris
telijken arbeid niet altijd gewaakt wordt
wel eens bekoelt. Dat velen tegenover
voor sleur, dat 't vuur der eerste liefde
Israël staan zonder belangstelling en
zonder liefde.
Go(bed: dat alle predikers, evan
gelisten, arbeiders in de Inwendige Zen
ding, Zondagsschoolonderw. persoonlijk
vervuld megen zijn van den Heiligen
Geest. En dat de tijd verhaast worde,
dat Sion haar Koning begroet.
Mr. P. M. Trapman f
Met groote ontsteltenis, zegt het
Wkbl. v. h. Recht, lazen wij het be
richt van het plotseling overlijden van
mr. Pieter Marie Trapman advoc te
Leiden op 31-jarigen leeftijd te Utrecht
Trapman behoorde tot de beste leer
lingen van de Utrechtsche Universi
teit. In 1916 werd een antwoord door
hem ingezonden op een prijsvraag van
de faculteit der rechtsgeleerdheid met
goud bekroond, een jaar later diende
hem dit antwoord „Kritische uiteen
zetting van de thans in de strafwe
tenschap gehilldigde opvattingen om
trent de vraag, of het bewustzijn der
onrechtmatigheid enz. gevorderd moet
worden en gevorderd wordt als be
standdeel van het strafbaar opzet" als
proefschrift: 17 December 1917 werd
hij met lof bevorderd tot doctor in de
rechtswetenschap. Zijn proefschrift
werd met ingenomenheid ontvangen
en beloofde veel voor de toekomst.
Die belofte is niet teleurgesteld.
Trapman vestigde zich als advocaat
te Leiden en stond spoedig, als gevolg
van treurige omstandigheden, bijna
geheel alleen voor de eischen eener
omvangrijke praktijk, doch hij werd
daardoor niet ontrouw aan de beoefe
ning der door hem geliefde strafrechts
wetenschap. Talrijk zijn de artikelen
van zijne hand in de verschillende
tijdschriften opgenomen; wij noemen
o.a uit de laatste jaargangen opstellen
in Tijdschrift voor Strafrecht en
Rechtsgeleerd Magazijn. De overlede-
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine adrertentien bij vooruitbetaling
▼an ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent
Binnenland.
Mr. Trapman herdacht.
De IJseldijk bij Zalk doorgebroken.
Bnitenland.
Hindenburg blijft een kabinet op den
grondslag der groote coalitie wenscben
Er worden interpellaties in de Fran-
sche Kamer verwacht over de valsche
bankbiljettenaf faire.
De Engelscbe gezant te Konstantino-
pel zal zich naar Angora begeven voor
besprekingen inzake Mossoel.
ne toonde, een buitengewone werk
kracht, niet onwaarschijnlijk heeft hij
te veel van zijn krachten gevergd.
Dat zijn arbeid werd gewaardeerd,
mag daaruit worden afgeleid, dat hem
tijdelijk aan de Universiteit te Gronin
gen het onderwijs in strafrecht en
strafvordering werd opgedragen.
Het heengaan vaji Trapman op zoo
jeugdigen leeftijd is een buitenger
meen groot verlies. Wij zijn in ons
land niet rijk aan beoefenaren van 't
strafrecht; kort na elkander verloren
wij thans Zevenbergen en Trapman.
Wij brengen een eerbiedige hul
de aan de nagedachtenis van den
laatst overledene; zijn aangename
persoonlijkheid zal bij ons in herinne
ring blijven voortleven. Al waren de
jaren hem gegund niet vele, hij heeft
daarin gewoekerd met zijn krachten,
en laat in de wetenschap van 't recht
een naam achter, die niet zal worden
vergeten
Leidsche Chr. Oranjevereenlging.
Ons wordt verzocht om de leden der
Leidsche Chr. Oranje Vereeniging op
te wekken, tot het bijwonen van een
gezelligen avond» die gehouden zal
worden op Woensdag 13 Januari a.s.
des avonds om 8u ur in de groote
zaal van het Volksgebouw, Steensch.
Zang, muziek en voordrachten zullen
ten beste worden gegeven.
Leider: de voorzitter, Ds Thomas
Men leze verder de advertentie, voor
komend in dit blad.
Het bestuur der Oranje Vereeniging
zit dezen winter niet stil om zijn le
den iets aan te bieden. Op Donderdag
4 Februari is er weer een groote feest
avond in de StaJdszaal ter gelegenheid
van het zilveren huwelijksfeest van 't
Kon. Echtpaar. Men lette op de adver-t
tenties, die daarvoor binnenkort in
on9 blad zullen verschijnen.
Ring Leiden en Omstreken" van Chris
telijke Zangvereenigingen.
Op Donderdag 14 Januari a.s. zal 't
bestuur van den ring „Leiden en om
streken van Chr. Gem. Zangvereeni
gingen met 8 van haar 15 aangesloten
vereenigingen weder 'n zangersavond
houden in de Stadsgehoorzaal. Men
heeft slechts 8 dezer Vereenigingen in
de gelegenheid kunnen stellen om
zich te- laten hooren, daar steeds meer
Vereenigingen zich bij den Ring aan
sluiten, en het daarom spoedig noo
dig zal zijn om tweev winteravonden
voor zang te houden.
Dat de Ring bekendheid bij het pu
bliek heeft gekregen, is het vorige jaar
wel gebleken, toen de Stadszaal vol
was, en bij den Zangersmiddag en
-avond in oud Hortuszicht, toen men
velen niet meer kon toelaten
Het Ringbestuur overweegt dan ook
om in 't vervolg programma's op ver
schillende plaatsen te doen verkoopen.
De prijs is wederom gering, opdat ie
der hiervan zal kunnen genieten.
Voor verdere inlichtingen zie men
de advertentie in dit nummer.
De Hollanders op Spitsbergen.
Voor de Maatschappij der Nederland-
sche Letterkunde heeft Vrijdagavond
mr. dr. J. C. Overvoorde, directeur van
het Stedelijk Museum „De Lakenhal"
en archivaris der gemeente Leiden, een
voordracht over bovenstaand onder
werp gehouden.
Spr. ving aan met de beschrijving
van de eilandengroep, die tot Spitsber
gen gerekend wordt en die alle eilan
den omvat tusschen 10 gr. en 35 gr. O,
L. van Greenwich met inbegrip van
het Beereneiland met een oppervlakte
zoo groot als België en Nederland te
zamen.
De groote voordeelen, die de handel
met China opleverde dreef in oude tij
den er toe een zeeweg trachten te vin
den in bet hooae Noorden. &nr. noem-
